TOKSYKOLOGIA
Wykład 3.

ZATRUCIA ROŚLINAMI I GRZYBAMI

Rodzaje zatruć roślinami

1.       zatrucia omyłkowe, niezamierzone

2.       zatrucia kryminalne

3.       zatrucia zawodowe

4.       zatrucia samobójcze

5.       zatrucia jatrogenne (przedawkowanie leków roślinnych, np. glikozydy naparstnicy)

6.       zatrucia sytuacyjne(np. spanie na sianie)

7.       zatrucia stanowiące ryzyko podróży (np. picie mleka krów karmionych roślinami związanych z danym terenem, innym niż przywykliśmy

8.       zatrucia powiązane z importem roślin, ich rozpowszechniania

Rodzaje trucizn roślinnych:

1.       toksykoalbuminy

2.       kumaniny: działają żółciopędnie, moczopędnie

3.       antrazwiązki – glikozydy działające przeczyszczająco, wzmacniają perystaltykę jelit

4.       alkaloidy, np. nikotyna, akonityna; wywołują późne zatrucia

5.       glikozydy cyjanogenne – w migdałach, nasionach brzoskwini, moreli, wisni, śliwek. Sprawcą zatruć jest cyjanowodór, który zaburza oddychanie

6.       glikozydy nasercowe – szkodzą sercu w przedawkowaniu (zaburzają jego rytm)

7.       saponiny

8.       żywice- niektóre działają przeczyszczająco

9.       olejki eteryczne – drażnią skórę, mogą powodować martwicę.

Fawizm – uczulenie na fasolę; może powodować anemię hemolityczną. Leczenie: podawanie dożylnie płynów, ewentualnie transfuzja krwi

Lataryzm – choroba związana ze spożywania nasion groszku. Objawy: porażenie kończyn dolnych.

Salamina wystepuje w owocach, kwiatach, niedojrzałych ziemniakach.

Zatrucia roślinami uszkadzające OUN

- bieluń dziędzierzawa – rośnie na śmietnikach, polach, ogrodach jako chwast

- szczał plamisty – zawierakoniinę; poraża zakończenia nerwów ruchowych

-pokrzyk wilcza jagoda – zatrucia najczęściej u dzieci, omyłkowe zjedzenie kilku jagód prowadzi do zatrucia

- wawrzynem

lulek czarny – korzeń bywa mylony z pietruszką, chrzanem

- ciemiężyca biała – wszystkie części rośliny są trujące. Substancje toksyczne – alkaloidy o charakterze estrowym, wchłania się przez skórę z układu pokarmowego

Leczenie – płukanie żołądka, podawanie odpowiednich leków

- konwalia majowa – substancje toksyczne – glikozydy nasercowe. Objawy: nudności, wymioty, biegunka, osłabienie, migotanie komór, przedsionków, zatrzymanie serca w rozkurczu, zaburzenia w widzeniu barw

- tajad mocny zawiera akonityne – substancje toksyczne, poraża ośrodki w mózgu i rdzeniu kręgowym, bóle głowy, oczu, kończyn, pieczenie w ustach i gardle, drżenie mięśni, ślinotok, biegunka

- ziemowit jesienny – we wszystkich częściach jest kolchicyna, która ma zdolność przenikania przez łożysko

-cykuta – ma cykutotoksynę

cis pospolity ma substancje toksyczne – alkaloidy, tj. taksyne, glikozydy

- czworelist pospolity- ma taksoalbuminę. Działa na nerki, układ pokarmowy, wątrobę.

Grzyby

Zawierają wodę, węglowodany, białka, tłuszcz, witaminy i niektóre substancje toksyczne

Zatrucia grzybami:

- o krótkim okresie utajenia – objawy kliniczne SA po upływie pó; do pięci godzin

o długim okresie utajenia – po upływie 6 godz. Po spożyciu grzyba

Podział zatruć:

- zatrucia grzybami wykonujące uszkodzenia narządów miąższowych

- spowodowane grzybami jadalnymi

- wywołujące ostry niezyt żołądkowo- jelitowego

Grupa1. Grzyby zawierające cyklopeptydy, np. muchomor sromotnikowy, jadowity

- narząd krytyczny – wątroba

faza I – nudności, wymioty, biegunka

faza II - żółtaczkowe uszkodzenie wątroby

fazaIII – śpiączka wątrobowa, zgon

zespól sromotnikowi: zaburzenia żołądkowo jelitowe, zaburzenia czynności nerek, cytolityczne uszkodzenie wątroby, śpiączka wątrobowa, żółtaczka, niewydolność oddechowa i krążenia

Grupa1a. Grzyby zawierające orelaninę

Czynnik toksyczny – orelanina, narząd krytyczny – nerki

Grupa2. grzyby zawierające gyromitrynę

-czynnik toksyczny – gyromitryna, narząd krytyczny OUN

Grupa 3. grzyby zawierające koprynę

- czynnik toksyczny – kopryna, rodzaj grzyba – czernidlak pospolity; zaczerwienienie skóry, nudności

Grupa4. grzyby zawierające muskarynę

Czynnik toksyczny – muskaryna, rodzaj grzyba: strzępiaj ceglasty, czerwony

Zespół muskarynowy – zaburzenia żołądkowo- jelitowe, nudności, ból brzucha, zwężenie źrenic, zalokowanie oddychania i krążenia, zaburzenia wzroku, śmierć w wyniku zatrzymania serca

Grupa5. grzyby zawierające pochodne izoksazolu

-czynniki toksyczne - muscymol, rodzaj muchomor czerwony, plamisty

- narząd krytyczny- OUN, zaburzenia równowagi, pobudzenie, drgawki

Grupa6. Grzyby zawierające psycholicyne

czynniki toksyczne – psylicybina, psylocyna, rodzaj – kołpaczek motylkowy, omamy wzrokowe, słuchowe, zaburzenia równowagi

Grupa7. grzyby zawierające substancje drażniące układ pokarmowy

-czynniki toksyczne – rózne

- grzyby: gołąbek, pieczarka, gąska, narząd krytyczny – układ pokarmowy

Zatrucia jadami

- zmija zygzakowata; jad węża zawiera mieszaninę różnych składników: albuminy, polipeptydy, enzymy

- skorpion pustynny – jad zawiera neurotoksyny; skutki ukąszenia – ból w miejscu ukąszenia, pieczenie

- osy, pszczoły; użądlenie powoduje bół, obrzęk, zaczerwienienie, rodzaje alergiczne, wstrząs, duszności

Mykotoksyny – metabolitywtórne grzybów (pleśni); duża odporność na wysokość temperatury

Podział mykotokstyn – aflotoksyny, ochratoksyny, patuliny.

1