DZIEŃ POKUTNY-Yom Kippur(1).pdf

DZIEŃ POKUTNY

YOM KIPPUR

BELLA CHAGALL

Inne powietrze, ciężkie i gęste, wypełnia wieczór Yom Kippur. (1)

Wszystkie sklepy już od dawna zamknięte. Ich czarne zaluzje pozamykane są, jakby na

zawsze. Niebo jest także czarne, jakby sam Bóg - brońcie niebiosa - opuścił je. Strach chodzić

po ulicach. Może Bóg wymierza karę natychmiast, i zwichnie się kostkę. Wzdrygam się na

odgłos śmiechu gdzieś w oddali. Goje nie boją się w ogóle. Śmieją się nawet w Dzień

Pokutny.

Nadal pulsuje mi w głowie od hałasu, który narobił biały kogut ojca przeznaczony na

kappareh . (2)

Późnym wieczorem, odziany na czarno, chudy szochet (3) zakradł się na nasze podwórko. Z

fałdów jego płaszcza błyskał długi nóż. Gonił koguta ojca; kogut piszczał i swoim wrzaskiem

zatrząsł podwórzem. Inne koguty biegły za nim wrzeszcząc w podnieceniu.

Kucharka schwytała jednego koguta za nogę, ale ten wyrwał się jej. Całe podwórze było

zaśmiecone piórami.

Brzmiało to jakby tysiąc gongów brzęczało na alarm: po podwórzu niosło się echo piania

kogutów, ich bojowego krzyku. Ale stopniowo opadały z sił. Podwórko stawało się coraz

cichsze.

Kurczęta matki i moje ukryły się ze strachu w dziurze. Słychać było tylko ich ciche gdakanie i

zawodzenie.

Kucharka złapała równocześnie dwa kurczaki i położyła je u stóp szocheta. Krew trysnęła na

cały balkon. Kiedy przyszłam do siebie, koguty i kury leżały na ziemi. Z ich szyi płynęły

strużki krwi. Krew zabryzgała ich białe pióra. Zostawiono je aby wychłodziły się podczas

zimnej nocy.

Pamiętam jak moje małe kurczątko trzęsło się w moich rękach, gdy je wznosiłam w

obrzędzie. Ja także trząsłam się. Mój palec odruchowo odskoczył jak tylko dotknęłam

ciepłego brzuszka kurczaka. Zapiszczał i próbował odlecieć z mojej ręki, jak mały, biały

anioł.

Podniosłam oczy z nad księgi modlitewnej. Zapragnęłam spojrzeć na kurczaczka. Łkał i

gdakał jakby błagając mnie o łaskę. Nie słuchał pasaży, które miałam powtarzać. I nagle

przestraszyłam się, że kurczak, którego trzymałam wysoko uniesionego, może skalać moją

głowę.

Matka woła mnie. Z daleka widzę jej błyszczące oczy, jej spokojnie poruszające się ręce,

jakby miała kogoś objąć. Każe mi trzymać plątaninę sznurków przed dużymi woskowymi

świecami, które zapali w synagodze przy podium kantora. Wyciąga pierwszy sznurek.

- "Za mojego ukochanego męża, za Szmula Noah, niech będzie w zdrowiu i żyje sto

dwadzieścia lat." Wyciąga sznurek, powoli wplata w niego błogosławieństwo, skrapia go

łzami i nakłada nań gruby kawałek wosku, jakby próbując wetrzeć wosk, pełny dobrych

życzeń.

- "Trzymaj mocno koniec sznurka, Baszke," mówi do mnie matka.

- "Za mojego drogiego syna, za Icka - niech będzie zdrów i żyje w szczęściu sto dwadzieścia

lat!" Wyciąga drugi sznurek i również naciera go woskiem.

- "Za moją najstarszą córkę, za Hannah."

Imiona skandowane są wolno, a sznurki wyciągane, żółte od wosku i łez. Z trudem mogę

utrzymać wszystkie nie powoskowane ich końce. Wyślizgują się z opuszków moich palców.

Trzymam je z całej siły. Matka modli się długo za każde dziecko, za każdego krewnego. Już

nie wiem co mówi. Z każdym imieniem łza spada na sznurek i natychmiast zasklepia się w

wosku, jak mała perła. Jedna ciężka świeca jest już gotowa. Matka robi następne.

- "Niech wszyscy z nas żyją długo. Za mojego zmarłego ojca, Barucha Aarona Raiszkes -

niech odpoczywa na zawsze w raju. Mój ojcze, módl się żarliwie za nas, za mnie i mojego

męża i moje małe dzieci. Wybłagaj od Boga dobre zdrowie i powodzenie dla nas wszystkich."

Teraz matka płacze głośno. Nieomal nie może ona dostrzec sznurków trzęsących się w jej

dłoniach.

- "Niech wszyscy z nas żyją długo. Za moją zmarłą matkę, Aigę - niechaj modli się za nas.

Moja matko nie zapominaj twojej jedynej córki, Alty," matka błaga nad sznurkiem, który

wyciągnęła. Wyraźnie chciałaby pozostać z matką tak długo jak to możliwe; przesuwa wolno

wosk i nie wypuszcza sznurka z dłoni.

- "Niech wszyscy z nas żyją długo. Za mojego zmarłego synka Beniamina." Matka zaczyna

znowu płakać.

W tym momencie nie mogę już zapanować nad sobą. Także płaczę za moim małym

braciszkiem, który miał roczek gdy umarł i którego nigdy nie widziałam.

Matka spogląda na mnie przez łzy, łapie oddech i wyciera nos. Pęczek sznurków robi się

coraz grubszy. Umarli krewni, członkowie rodzin bliżej i dalej spokrewnionych z nami,

zjawiają się jakby w odwiedziny u nas. Za każdego z nich matka roni łzę; jest to jakby

przesłanie powitania każdemu z nich. Nie słyszę już ich imion; jakbym chodziła po

nieznanym mi cmentarzu. Widzę tylko kamienie, widzę tylko sznurki. Napełnia mnie

przerażenie na myśl jak wielu zmarłych krewnych zostało przywołanych i wplecionych w

sznurki matki. Czy my, żyjący, palimy się w ten sam sposób, jak dusze zmarłych?

Jestem zadowolona gdy w końcu szames, (4) który czeka na świece, odnosi je do szul. (5)

Wyczerpana, idę do łóżka.

Następnego dnia jesteśmy zajęci od wczesnego rana. Podano nam specjalną przekąskę aby nas

wzmocnić przed postem i dać nam sposobność do jeszcze jednej modlitwy. Próbujemy robić

dobre uczynki. Moi bracia przepraszają się nawzajem.

- "Abraszke, nie gniewasz sie na mnie?" spieszę do brata przypominając sobie, że nie zawsze

robiłam to, co on ode mnie chciał.

Matka idzie przez podwórze do sąsiada, z którym się kłóciła. Prosi go szczerze o

przebaczenie.

Moi bracia zmieniają ubrania, przygotowują się do pójścia do szul. Prawie, że nie rozmawiają.

Nawet nie poszturchują się nawzajem. Wydają się być ogarnięci strachem. Czekają z daleka

aż matka powoli pobłogosławi swoje świece. Potem podchodzą najpierw do ojca, następnie

do matki, życząc im dobrego roku. Moi rodzice kładą swoje ręce na głowie każdego z nich i

nad każdą głową wypowiadają błogosławieństwo. Nawet dorośli synowie i córki wyglądają

jak małe dzieci pod wyciągniętymi rękami swoich rodziców. Ja, najmłodsza, podchodzę do

nich ostatnia. Ojciec, ze spuszczonymi oczami, dotyka mojej głowy, a ja natychmiast dławię

się od łez, które spływają mi z oczu. Z trudem słyszę błogosławieństwo, które on wypowiada

nade mną. Jego głos stał się już chropowaty.

Wyobrażam sobie, że ja już płonę na dużej skręconej świecy, którą przygotowała matka.

Uświęcona, wychodzę z kręgu jej światła - dla mnie jest ta świeca jak białe, ciepłe ręce

święcące spoza błogosławieństw i łez - staję pod drżącymi rękami mojej matki.

Kiedy jestem przy matce, uspokajam się nieco. Jest mi łatwiej gdy widzę jej łzy. Słyszę jej

proste, z serca płynące modlitwy. Nie chcę w ogóle wyjść spod jej rąk. I rzeczywiście,

zaczynam odczuwać zimno, gdy tylko ustaje pomruk jej błogosławieństw nad moją głową.

Wszyscy spieszą się, żeby pójść do szul.

- "Gut yom-tov!" ojciec spokojnie podchodzi do matki i podaje jej rękę.

- "Gut yom tov!" odpowiada matka opuszczając oczy.

Zostaję sama w domu. Palą się stale świece, święte i ciepłe. Staję przy ścianie aby zaraz

odmówić cichą modlitwę.

Błogosławieństwa, które ojciec wypowiedział nad moją głową, ciągle brzmią mi w uszach.

Biję się w piersi, gdy recytuję wyznanie grzechów. Lękam się, ponieważ prawdopodobnie

popełniłam więcej grzechów niż te wyliczone w modlitewniku.

Moja głowa staje się rozpalona. Litery świętego pisma zaczynają rozszerzać się na wysokość i

szerokość. Jerozolima kołysze się przed moimi oczyma. Chciałabym podtrzymać święte

miasto moją grubą książką modlitewną, którą kurczowo zaciskam w obu dłoniach.

Samotna, łkam do Boga i nie ochodzę od ściany, aż nie przychodzi mi już do głowy nic, o co

mogłabym się modlić.

Dzieci wracają z szul. Dom jest opuszczony, stół pusty. Tylko biały obrus połyskuje nikle pod

ułomkami wpół wypalonych świec. Świece kopcą. Nie wiemy, co ze sobą zrobić. Idziemy

więc spać.

Gdy budzę się następnego ranka, wszyscy już dawno wyszli do szul. Znowu jestem sama w

domu. Przypominam sobie wszystko co mam zrobić. Polewam wodą tylko moje palce. Nawet

nie myję zębów, i ze spieczonymi ustami zaczynam się modlić. Przychodzą moje koleżanki

szkolne, gentiles, które chcą odrobić ze mną swoje lekcje. Nie ruszam się z miejsca, aż

skończę modlitwy.

Biegnę odwiedzić mojego dziadka. Jest stary i chory i on także pozostał sam w domu. Rabin z

Bobrujska (dziadek jest w jego kongregacji) zakazał dziadkowi pościć. Co godzinę musi brać

łyżkę mleka. Idę więc do dziadka, aby mu podać mleko.

Dziadek się modli. Nawet nie spojrzał na mnie, tylko wybucha cichym płaczem. Łyżka z

mlekiem chwieje się w moich rękach, ochlapuję sobie palce. Dziadkowe łzy spadają na łyżkę i

mieszają się z mlekiem. Ledwo zwilża swoje wargi i mocniej łka gdy widzi, że się nim

opiekuję. Z ciężkim sercem wracam do domu.

- "Baszutke, chodź i przegryź coś!" Nasza Szasza prosi mnie, żebym przyszła do kuchni i

zjadła z nią kawałek zimnego kurczaka. "Z pewnością musisz być wygłodzona!"

Jestem zła na siebie, ponieważ jeszcze nie poszczę przez cały dzień. Każdego roku błagam

matkę aby pozwoliła mi pościć. Nie mogę jeść po widoku dziadkowych łez i po ujrzeniu ojca,

który wrócił do domu blady, ze ściągniętą twarzą. Przyszedł do domu z szul aby odpocząć

przez chwilę. Z białymi wargami, w białym kitlu (6) i w białych skarpetkach wygląda on -

Boże broń - jakby wogóle nie żył. Wyobrażam sobie, że jego dusza stała się już bardzo czysta

i że prześwieca przez jego biały ubiór. Zaczynam modlić się żarliwiej. Chcę być, chociaż w

jakimś małym stopniu, tak gorliwa jak ojciec.

Matka zostaje w szul przez cały dzień. Przed Musaf (7) idę ją zobaczyć i zapytać jak sie ma.

Nie słychać już kantora. Męska strona szul jest na wpół opustoszała. Niektórzy poszli do

domu odpocząć, inni siedzą na ławach z oczami utkwionymi w modlitewnikach. Chłopcy

bawią się na podwórzu synagogi. Niektórzy dostają jabłka do zjedzenia, inni kawałki challa

(8) z miodem. Żeńska strona szul jest wypełniona przytłumionym łkaniem. W każdym rogu

jakaś kobieta wzdycha i lamentuje.

"Panie Wszechświata, Panie Wszechświata!" monotonny śpiew rozlega się zewsząd.

Matka cicho płacze. Przez zamglone okulary ledwo może dostrzec małe litery w swojej

książce modlitewnej.

Staję w pewnej odległości i czekam. Matka łapie oddech, unosi zapłakaną twarz i kiwa do

mnie głową na znak, że czuje się dobrze, chociaż natychmiast potem wznawia swój płacz.

Podchodzę do niej bliżej. Nie wiem co robić wśród tych płaczących matek. Spoglądam na

stronę mężczyzn. Biały kitel i biała jarmułka kantora są nieruchome. Patrzę na rzędy

wysokich świec szukając wzrokiem naszych dwóch. Palą się one wśród innych świec, płonąc

wysoko w górę po obu stronach świętej arki.

Nagle w synagodze podnosi się szum i hałas. Szul zapełnia się mężczyznami. Zaczyna się

krzątanina, powietrze staje się rozgrzane. Meżczyźni grupują się wokół kantora. Gruba

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: