hum 2002.pdf

WPISUJE UCZEŃ

KOD UCZNIA

DATA URODZENIA UCZNIA

UZUPEŁNIA ZESPÓŁ NAD-

ZORUJĄCY

dysleksja

dzień

miesiąc

rok

słabo słyszący

PRÓBNY EGZAMIN

W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM

Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH

Od sumeryjskiej tabliczki glinianej do Internetu

OKE w Gdańsku

LISTOPAD 2002

Instrukcja dla ucznia

1. Sprawdź, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 12 stron.

Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i datę urodzenia.

3. Czytajuważnie wszystkie teksty i zadania.

Czas pracy:

120 minut

4. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem z czarnym lub granatowym

tuszem/atramentem. Nie używaj korektora.

Liczba punktów

do uzyskania: 50

5. W zadaniach od 1. do 20. są podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Od-

powiada im następujący układ na karcie odpowiedzi:

Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj kratkę z odpowiadającą jej li-

terą - np. gdy wybrałeś odpowiedź "A":

6. Staraj się nie popełnić błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się

pomylisz,

błędne zaznaczenie obwiedź kółkiem i zamaluj inną odpowiedź .

7. Rozwiązania zadań od 21. do 28. zapisz czytelnie i starannie

w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.

8. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsce opatrzone

napisem Brudnopis . Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane

i oceniane.

Powodzenia!

GH-A1

Tekst I

Przed wynalezieniem pisma wszystkie informacje zachowywano w pamięci. Człowiek nie

jest jednak w stanie wszystkiego zapamiętać i dokładnie przekazać innym. Pismo to sposób

utrwalenia informacji, umożliwiający przekazanie ich innym ludziom na odległość w czasie

i przestrzeni. Nie zostało wynalezione przez jedną osobę ani nawet przez jedną grupę spo-

łeczną, lecz rozwinęło się w naturalny sposób w różnych miejscach i w różnym czasie

wraz z potrzebą prowadzenia rachunków i zapisywania ważnych wydarzeń. Ma wiele postaci,

od prostego pisma obrazkowego do znaków umownych, gdzie dźwięki są zastępowane

przez litery danego języka. […]

Na najdawniejsze formy pisma składają się zestawy rysunków przedstawiających ludzi,

zwierzęta i przedmioty codziennego użytku. Nazywamy je piktogramami. Najstarsze zabytki

pochodzą z około 3000 roku p.n.e. Odczytanie takiego pisma nie wymaga znajomości języka

autora piktogramów; wystarczy rozpoznać znaczenie symboli. Łatwo jednak o błędną inter-

pretację informacji czy opowiadania. By umożliwić zapis i przekaz bardziej złożonych infor-

macji, poszczególne społeczności rozwinęły ideogramy, umowne znaki przedstawiające poję-

cia abstrakcyjne. Na przykład rysunek pary nóg w ruchu może oznaczać pojęcie „iść”,

a rozgwieżdżone niebo może oznaczać „noc”, „ciemno”, „czarny”. Znak może zmienić kształt

i mało przypominać przedmiot, który posłużył za wzór, ale zachowuje pierwotne znaczenie.

Mniej więcej w tym samym czasie, gdy mieszkańcy krajów basenu Morza Śródziemnego

rozwijali hieroglify i pismo klinowe, Chińczycy tworzyli własny system zapisu. Pismo chiń-

skie to skomplikowana kombinacja piktogramów, ideogramów i znaków podających wymo-

wę. […]

Egipcjanie rozwinęli pismo obrazkowe przed pięcioma tysiącami lat. Jego znaki nazwano

hieroglifami, od greckich słów oznaczających „święte inskrypcje”, ponieważ były umieszcza-

ne głównie w świątyniach, grobowcach i na pomnikach. Na pierwszy rzut oka hieroglify

sprawiają wrażenie zwykłych piktogramów, ponieważ przedstawiają ptaki, części ciała

i przedmioty codziennego użytku. Z czasem stworzono jednak złożony system, w którym

jeden hieroglif może oznaczać całe słowo albo jeden dźwięk języka egipskiego. Dlatego też

niektóre hieroglify pełnią taką rolę jak litery alfabetu. […] U schyłku cywilizacji egipskiej

kraj znajdował się pod wodzą Greków, więc pisarze musieli opanować sztukę pisania literami

alfabetu greckiego.

Alfabet jako zbiór znaków służących do zapisu języka, diametralnie różni się

od piktografii i zapisu hieroglificznego. Jedna litera alfabetu odpowiada najczęściej jednej

głosce danego języka, a połączone litery tworzą słowa. Dziś więcej ludzi na całym świecie

używa alfabetu niż jakiejkolwiek innej formy zapisu. Alfabet szybko i efektywnie pozwala

zapisać słowa. Do zapisania wszystkich słów w języku angielskim wystarczy zaledwie

26 liter. […] Nie wiemy dokładnie, jak i kiedy doszło do powstania pierwszego alfabetu,

ale prawdopodobnie został on wynaleziony około 3600 lat temu przez ludy zamieszkujące

Syrię i Palestynę. Wynalazek ten został rozpowszechniony dzięki kupcom, a poszczególne

narody rozwinęły alfabety dla własnych języków. Ostatecznie doprowadziło to do powstania

rozległej rodziny alfabetów obejmującej grecki, cyrylicę i łaciński, który używany jest

we wszystkich językach zachodnioeuropejskich.

Karen Brookfield, Pismo , Warszawa 1996, s. 6 – 14.

Zadanie 1. (0 – 1)

Definicję pisma w pierwszym akapicie tekstu stanowi wypowiedzenie:

A. Pismo to sposób przechowywania informacji.

B. Pismo to sposób przekazywania informacji.

C. Pismo to sposób utrwalania informacji.

D. Pismo to sposób zapamiętywania informacji.

strona 2 z 12

Zadanie 2. (0 – 1)

Formami pisma są

A. rachunki, tabliczki gliniane, litery.

B. rachunki, znaki umowne, hieroglify.

C. tabliczki gliniane, litery, piktogramy.

D. znaki umowne, piktogramy, hieroglify.

Zadanie 3. (0 – 1)

Piktogramy to rysunki przedstawiające

A. tylko ludzi i zwierzęta.

B. tylko pojęcia abstrakcyjne.

C. tylko ludzi, zwierzęta i przedmioty codziennego użytku.

D. ludzi, zwierzęta, przedmioty codziennego użytku i pojęcia abstrakcyjne.

Zadanie 4. (0 – 1)

Pismo hieroglificzne przedstawia rysunek:

Zadanie 5. (0 – 1)

Rozwój hieroglifów należy łączyć z cywilizacją

A. Chińczyków.

B. Egipcjan.

C. Greków.

D. Rzymian.

strona 3 z 12

Zadanie 6. (0 – 1)

Nazwa hieroglify pochodzi z języka

A. chińskiego.

B. egipskiego.

C. greckiego.

D. łacińskiego.

Zadanie 7. (0 – 1)

Ze zdania Nie wiemy dokładnie, jak i kiedy doszło do powstania pierwszego alfabetu,

ale prawdopodobnie został on wynaleziony około 3600 lat temu przez ludy zamieszkujące

Syrię i Palestynę wynika, że pismo alfabetyczne powstało prawdopodobnie

A. około 600 lat p.n.e.

B. około 1600 lat p.n.e.

C. około 3600 lat p.n.e.

D. około 5600 lat p.n.e.

Zadanie 8. (0 – 1)

Autor tekstu I przyczynę rozpowszechnienia wynalazku alfabetu dostrzega

A. w handlu.

B. w edukacji.

C. w archeologii.

D. w drukarstwie.

Zadanie 9. (0 – 1)

Na podstawie tekstu I wskaż najtrafniejsze uzupełnienie zdania:

Alfabet okazał się wygodniejszy w użyciu niż pismo obrazkowe, ponieważ

A. umożliwia przekaz złożonych informacji.

B. pozwala szybko i efektywnie zapisać słowa.

C. więcej ludzi używa alfabetu niż innych form zapisu.

D. diametralnie różni się od piktogramów i hieroglifów.

Tekst II

Słyszałem tedy, że koło Naukratis w Egipcie mieszkał jeden z dawnych bogów tamtej-

szych, któremu i ptak jest poświęcony, nazywany Ibisem. A sam bóg miał się nazywać Teut.

On miał pierwszy wynaleźć liczby i rachunki, geometrię, astronomię, dalej warcaby i grę

w kostki, a oprócz tego litery. Królem Egiptu całego był podówczas Tamuz, a panował

w owym wielkim mieście w Górnym Egipcie, które Grecy nazywają Tebami Egipskimi,

a boga nazywają Amonem. Do niego tedy przyszedł Teut, nauczył go swoich sztuk i kazał mu

je rozpowszechnić między innymi Egipcjanami. A ten pytał, jaki by każda z nich przynosiła

pożytek, a potem w miarę, jak mu się słowa Teuta wydawały słuszne, jedno ganił, a drugie

chwalił. […]

Otóż, kiedy doszli do liter, powiedział Teut do Tamuza: Królu, ta nauka uczyni Egipcjan

mądrzejszymi i sprawniejszymi w pamiętaniu; wynalazek ten jest lekarstwem na pamięć i

mądrość. A ten mu na to: Teucie, mistrzu najdoskonalszy; jeden potrafi płodzić to,

co do sztuki należy, drugi potrafi ocenić, na co się to może przydać i w czym zaszkodzić tym,

strona 4 z 12

którzy się zechcą daną sztuką posługiwać. Tak też i teraz: ty jesteś ojcem liter; zatem przez

dobre serce dla nich przypisałeś im wartość wprost przeciwną tej, którą one posiadają na-

prawdę. Ten wynalazek niepamięć w duszach ludzkich posieje, bo człowiek, który się tego

wyuczy, przestanie ćwiczyć pamięć; zaufa pismu i będzie sobie przypominał wszystko z ze-

wnątrz, ze znaków obcych jego istocie, a nie z własnego wnętrza, z siebie samego. Więc to

nie jest lekarstwo na pamięć, tylko środek na przypominanie sobie. Uczniom swoim dasz tyl-

ko pozór mądrości, a nie mądrość prawdziwą. Posiądą bowiem wielkie oczytanie bez nauki

i będzie się im zdawało, że wiele umieją, a po większej części nie będą umieli nic i tylko ob-

cować z nimi będzie trudno; to będą mędrcy z pozoru, a nie ludzie mądrzy naprawdę.

Platon, Fajdros , tł. W.Witwicki, Kęty 2002, s. 91 – 92.

Zadanie 10. (0 – 1)

Poszukując w bibliotece dzieła Platona, z którego pochodzi ten fragment, znajdziesz je

na pewno w dziale poświęconym

A. filozofii.

B. religii.

C. literaturze pięknej.

D. historii.

Zadanie 11. (0 – 1)

Drugi akapit tekstu II ma formę

A. opowiadania.

B. opisu.

C. monologu.

D. dialogu.

Zadanie 12. (0 – 1)

Z tekstu II wynika, że litery wynalazł

A. Tamuz.

B. Teut.

C. Amon.

D. Ibis.

Zadanie 13. (0 – 1)

Król Tamuz widział w wynalazku pisma

A. lekarstwo na głupotę.

B. lekarstwo na pamięć.

C. środek na przypominanie sobie.

D. środek na mądrość i sprawność.

Zadanie 14. (0 – 1)

Zdaniem króla Tamuza mądrość prawdziwa płynie

A. z zaufania do pisma.

B. zwłasnego wnętrza.

C. zwielkiegooczytania.

D. zpożytecznych wynalazków.

strona 5 z 12

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: