KJP-materiały na cały I semestr [2012-2013].pdf
(
1714 KB
)
Pobierz
Kultura języka polskiego
[I rok polonistyki dziennej], r. akad. 2012/2013
1
Kultura języka polskiego
[I rok polonistyki dziennej], r. akad. 2012/2013
SŁOWNICTWO GRAMATYKA
(LEKSYKA) (reguły łączenia słów w zdania)
NORMA – SYSTEM – UZUS
formy poprawne formy regularne formy używane przez
rodzimych
użytkowników
STRUKTURA NORMY
NORMA JĘZYKOWA
Norma wzorcowa Norma użytkowa
potoczna
profesjonalna
ogólna regionalna [regionalizmy]
2
Kultura języka polskiego
[I rok polonistyki dziennej], r. akad. 2012/2013
NR NORMA WZORCOWA
NORMA UŻYTKOWA
1.
Akcentowanie pewnych wyrazów na
trzecią sylabę od końca, np.:
mate
ma
tyka, po
li
tyka,
po
szlibyśmy,
powie
dzie
libyśmy, obej
rze
libyśmy się.
Dopuszczalne akcentowanie wszystkich
wyrazów na drugą sylabę od końca:
matema
ty
ka, poli
ty
ka, poszli
byś
my,
powiedzieli
byś
my, obejrzeli
byś
my się.
2.
Staranna wymowa grup spółgłoskowych,
np.:
trzy
[tszy],
trzeba
[trzeba],
mistrz
[mistrz]
Uproszczona wymowa grup spółgłoskowych:
trzy
[czszy],
trzeba
[czszeba],
mistrz
[miszczsz]
3.
Biernik męskich rzeczowników
nieżywotnych zawsze równy
mianownikowi, por.
Jem ten kotlet, ten banan
;
Podlewam ten kaktus
;
Wysyłam ten sms, ten mejl
.
Biernik niektórych męskich rzeczowników
nieżywotnych równy dopełniaczowi
(niezgodnie z regułami polszczyzny):
Jem tego kotleta, tego banana
;
Podlewam tego kaktusa
;
Wysyłam tego sms-a, mejla
.
4.
Stosowanie pewnych tradycyjnych
końcówek fleksyjnych:
rzecz. na
-j
=> D. lm. -
ów
(nie ma
pokojów
,
nabojów
,
słojów
)
rzecz. na -
ec
=> D. lm. -
ów
(nie ma
palców
,
sztućców
,
widelców
)
Dopuszczanie końcówek niezgodnych z
regułami gramatycznymi, ale często
pojawiających się w uzusie: np. w D. lm.
rzecz. na -
ec
i -
j
=> -
i
, czyli
nie ma pokoi,
naboi, słoi
,
ALE: *
palcy
, *
sztućcy
, *
widelcy
, *
klei
.
5.
Tam, gdzie jest to możliwe, poprawne
wyłącznie formy stopniowania prostego,
np.:
elegancki
=>
elegant
-
szy
=>
naj
-
elegantszy
Dopuszczanie także form stopniowania
opisowego, ponieważ jest ono regularniejsze i
dlatego często wybierane przez
użytkowników:
elegancki
=>
bardziej
elegancki
=>
najbardziej
elegancki
6.
Używanie trudnych form
czasownikowych
mleć
,
pleć
i
słać
, czyli:
mełłem
,
mełłyśmy
,
mełliśmy
;
pełłem
,
pełłyśmy
,
pełliśmy
,
słałem
,
słałyśmy
,
słaliśmy
.
Dopuszczanie potocznych form regularnych –
mielić
(
mieliłem
,
mieliłyśmy
,
mieliliśmy
),
pielić
(
pieliłem
,
pieliliśmy
,
pieliłyśmy
),
ścielić
(
ścieliłem
,
ścieliliśmy
,
ścieliłyśmy
).
7.
Używanie form liczebników
zbiorowych:
sześcioro kurcząt
,
dwoje
zajęć
,
ośmioro drzwi
,
pięcioro sań
,
ośmioro spodni
.
Tendencja do zastępowania liczebników
zbiorowych głównymi: *
sześć kurcząt
(
sześć
kurczaków
),
dwa zajęcia
,
osiem drzwi
,
pięć
sań
(
pięć sztuk sań
),
osiem par spodni
.
8.
Stosowanie tradycyjnych form trzeciej
osoby rozkaźnika:
niech państwo
podejdą
,
niech państwo to zrobią
.
Stosowanie uproszczonej formy rozkaźnika 3.
osoby:
podejdźcie państwo
,
zróbcie państwo
.
9.
Słownictwo dobrane starannie, zwykle
rodzime.
Duża ilość zapożyczeń (głównie z j. ang.) –
pager
,
dealer
,
leasing
,
hit
.
10.
Słownictwo neutralne.
Słownictwo nacechowane, ekspresywizmy:
oszołom
,
komuch
,
rżnąć głupa
.
3
Kultura języka polskiego
[I rok polonistyki dziennej], r. akad. 2012/2013
NOWE ELEMENTY W JĘZYKU
[UZUS] [NORMA]
INNOWACJA JĘZYKOWA ZMIANA JĘZYKOWA
BŁĄD JĘZYKOWY
TYPY INNOWACJI JĘZYKOWYCH
TENDENCJA W
JĘZYKU
INNOWACJA
KRYTERIUM
OCENY
PRZYKŁAD
1. Tendencja do
wypełniania luk
.
INN.
UZUPEŁNIAJĄCE
Kryterium
wystarczalności
Na naszym osiedlu
jest wiele shopów i
marketów.
2. Tendencja do
skrótu
INN. SKRACAJĄCE
Kryterium
ekonomiczności
żelazobeton
=>
żelbet
3. Tendencja do
precyzji.
INN.
PRECYZUJĄCE
Gdzie jest mój
szlafrok/ moja
podomka.
4. Tendencja do
ujednolicania
systemu.
INN. REGULUJĄCE
Kryterium systemowe
Daj mi tę (tą) książkę.
5. –
INN.
ALTERNATYWNE
–
Ta drużyna przegrała
wszystkie 5 meczy.
Na półce stoi 6 słoi.
6. –
INN.
ROZSZERZAJĄCE
–
Byłem na pięciu
imieninach.
7. –
INN.
NAWIĄZUJĄCE
–
Ten czynnik odgrywa
duże znaczenie w
opisywanym przez
mnie procesie.
(odgrywać rolę / mieć
znaczenie)
TYPY BŁĘDÓW JĘZYKOWYCH
A>
BŁĘDY ZEWNĘTRZNOJĘZYKOWE
TYP BŁĘDU
PRZYKŁAD
1. Błędy ortograficzne
.
Szukamy wysokowykwalifikowanych
pracowników.
2. Błędy interpunkcyjne.
Mimo trudności, nie poddawałem się.
B>
BŁĘDY WEWNĘTRZNOJĘZYKOWE
I. Błędy fonetyczne
wymowa [czeba]
zam. [trzeba], [czy]
zam. [tszy], [miszcz]
zam. [mistrz];
zły akcent
II. Błędy
słowotwórcze
głupość
zam.
głupota
;
4
Kultura języka polskiego
[I rok polonistyki dziennej], r. akad. 2012/2013
III. Błędy
gramatyczne
1. Błędy fleksyjne.
a)
wybór złej postaci
wyrazu
np.
ten kontrol
zam.
ta kontrola
,
ten
torbiel
zam.
ta torbiel
b)
wybór
niewłaściwego
wzorca odmiany
lubiał
zam.
lubił
,
kopła
zam.
kopnęła
,
poszłem
zam.
poszedłem
c)
wybór
niewłaściwej
końcówki fleksyjnej
Przyglądał się
diabłowi
zam.
diabłu
,
Nie ma myszów
,
wszów
zam.
myszy
,
wszy.
d)
wybór
niewłaściwej postaci
tematu fleksyjnego
łabądź
zam.
łabędź
,
Mówił o gwiaździe
zam.
o
gwieździe
e)
nieodmienienie
wyrazu odmiennego
lub odmienienie
nieodmiennego
Pojechał do Oksford.
Kożuch pływa w
kakale.
3. Błędy składniowe
a)
Błędy w związku
zgody
Na spotkanie
przyszedł kierownik i
jego sekretarka.
b)
Błędy w związku
rządu
Wyprawa napotykała
na coraz większe
trudności.
c)
Błędy w używaniu
wyrażeń
przyimkowych
Co pan powie w tym
temacie.
d)
Błędne skróty
składniowe
przed i po wojnie
e)
Błędy w używaniu
imiesłowów na -
ąc
Będąc młodą lekarką,
przyszedł do mnie
pacjent
f)
Błędy szyku.
Skóra na ramionach
obu rywali, spieczona
słońcem, zaczęła
pękać
g)
Zbędne kalki
składniowe
Padało trzy dni pod
rząd.
IV. Błędy leksykalne
1. Błędy słownikowe
a)
pleonazmy i
tautologie
ciekawy i
interesujący
,
cofnąć
się do tyłu
b)
użycie wyrazu w
niewłaściwym
znaczeniu
Zainteresowały mnie
jego dywagacje na
temat...
c)
mylenie znaczeń
wyrazów podobnych
Adoptowaliśmy
mieszkanie na strych
,
efektywna
/
efektowna
praca
d)
nadużywanie
wyrazów modnych
Jaka jest twoja opcja
polityczna.
5
Plik z chomika:
akord1992
Inne pliki z tego folderu:
S. Jodłowski - zasady interpunkcji s. 1-43.pdf
(12466 KB)
Typy błędów językowych.pdf
(3161 KB)
KJP-materiały na cały I semestr [2012-2013].pdf
(1714 KB)
cj-interpunkcja-1.pdf
(533 KB)
cj-interpunkcja-2.pdf
(417 KB)
Inne foldery tego chomika:
ADL - Romantyzm
Angielski
Dziedzictwo Szlacheckie
GHJP
GOJP
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin