Zagadnienia z socjologii organizacji opracowanie.doc

Zagadnienia z socjologii organizacji.

9.Przywództwo i władza w organizacji

Pojęcie przywództwa wiąże się nierozerwalnie ze sprawowaniem władzy organizacyjnej – jest to umiejętność wpływania na zachowanie jednostek lub grupy w dążeniu do określonych celów.

Przywódcy odpowiedzialni są za wytyczanie celów, tworzenie, zmianę, uzupełnianie i rozwój struktury oraz określenie koncepcji zarządzania strukturami już istniejącymi.

W wielu teoriach przywództwa jego istoty upatruje się w posiadaniu przez ludzi sprawujących władzę określonych wrodzonych predyspozycji osobowościowych, dzięki którym możliwe jest uzyskanie realnego wpływu na zachowania innych ludzi w organizacji. Podstawowym celem tzw. teorii cech psychicznych jest znalezienie cech, które można przypisać roli przywódcy, przy założeniu że:

- przywództwo jest rzadką umiejętnością,

- wynika z pewnych cech osobowościowych,

- cechy te są wrodzone,

- dzięki nim przywódcy są charyzmatyczni.

Najczęściej wymieniane przymioty przywódców charyzmatycznych to:

- niektóre cechy psychiczne: ambicja, dążenie do władzy, nastawienie na osiągnięcie sukcesu, wiara w siebie, odporność na stres, inteligencja, czy odwaga.

- istotne umiejętności społeczne: budowania relacji międzyludzkich, zdolności komunikacyjne, zdolności analitycznego myślenia, kreatywność , doskonała pamięć.

Zdaniem współczesnych badaczy organizacji przywódca charyzmatyczny powinien:

- posiadać umiejętność nakreślania wizji rozwoju organizacji,

- potrafić przekonać do swojej wizji wszystkich członków organizacji,

- wykreować dla siebie wizerunek agenta zmian, między innymi przez umiejętność tworzenia nowych wzorów zachowań,

- wierzyć w siebie, wykazywać odpowiednio wysoki poziom ambicji i nastawienia na odniesienie sukcesu.

W zależności od modelu przywództwa wskazuje się na znaczenie różnorodnych czynników sytuacyjnych.

a ) Koncepcja Fiedler”a opiera się na stosunkowo prostym założeniu, że skuteczność przywództwa jest pochodną swoistego stylu kierowania oraz parametrów sytuacyjnych.

Na styl przywództwa składa się:

- sposób wykonywania zadań,

- umiejętność budowania relacji z ludźmi,

- sposób gromadzenia i wykorzystania informacji,

- rodzaj motywacji przywódczej.

b ) W modelu „drogi do celu” przyjmuje się, że skuteczność przywództwa wynika z umiejętności wspomagania członków organizacji zajmujących niższe pozycje w hierarchii w dążeniu do osiągania indywidualnych celów oraz nadawania działaniom odpowiedniego kierunku, dzięki czemu uzyskuje się stan zgodności celów indywidualnych i organizacyjnych, organizacyjnych także pozytywną korelację pomiędzy parametrami efektywności i subiektywnym poczuciem zadowolenia z uczestnictwa organizacyjnego.

W zależności od układu czynników definiujących sytuację wyróżnia się cztery podstawowe typy przywództwa organizacyjnego:

- przywództwo bezpośrednie (dyrektywne) – lider określa strukturę zadań i sposób ich wykonywania,

- przywództwo wspomagające (integratywne) – lider nastawiony na ludzi, wspierający, ułatwiający współdziałanie, silnie akcentujący wspólnotę celów,

- przywództwo partycypacyjne (uczestnicząc) – delegacja uprawnień części uprawnień władczych, związanych z podejmowaniem decyzji,

- przywódca zorientowany na osiągnięcia – wysoki stopień elastyczności sprawowania władzy, przy jednoczesnej społecznej akceptacji podejmowanych działań.

W zależności od układu czynników determinujących można mówić o:

- przywódcach naturalnych, którzy w oparciu o wrodzone predyspozycje świadomie dążą do uzyskania wpływu na innych ludzi,

- przywódcach ukształtowanych – siła ich władzy jest pochodną obserwacji i przyswajania modeli zachowań władczych oraz niezbędnej samodyscypliny,

- przywódcach kształcących się – w ich przypadku jest konieczne nastawienie na zdobycie władzy poparte nauczeniem się zachowań przywódczych,

- przywódcach potencjalnych – pozycja ukształtowana wyłącznie przez cechy wolicjonalne.

Można rozróżnić uprawomocnienia sprawowania władzy związane z:

a)      autorytetem formalnym : władza formalno – prawna wynikająca z miejsca zajmowanego w strukturze organizacyjnej u podstaw której tkwi:

- możliwość stosowania przymusu,

- możliwość nagradzania,

- dostęp do inflacji,

- stosunki wolnościowe,

- wpływ na alokację zasobów,

- kontrola nad procesami decyzyjnymi,

- władza aktualnie posiadana.

b) autorytetem nieformalnym lub prestiżem osobistym, który jest pochodną:

- charyzmy,

- wiedzy,

- kwalifikacji i kompetencji,

- statusu społecznego,

- umiejętności komunikacyjnych,

- zdolności interpersonalnych,

- zdolności do ograniczania niepewności w organizacji,

- symboliki związanej ze sprawowaniem władzy,

- stereotypowego postrzegania i oceniania podejmowanych działań władczych.

To w jaki sposób charakteryzuje  się źródła uprawnień władczych organizacji zależy w dużej mierze od przyjętej koncepcji władzy:

- w ujęciu behawioralnym ( władza rozumiana za jako jednokierunkowy wpływ na podwładnych – sformalizowana zależność nadrzędności i podporządkowania) szczególną uwagę przykłada się do determinantów formalnych,

- w koncepcji interakcyjnej ( władza pojmowana jako wynik interakcji pomiędzy partnerami stosunku społecznego – dwukierunkowe wzajemne oddziaływania) akcentuje się czynniki warunkujące społeczne stosunki władzy oparte na: przymusie, kalkulacji, zaangażowaniu.