J. Kaden-Bandrowski: Generał Barcz. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, Ossolineum 1984. BN I, 223
Juliusz Kaden-Bandrowski:
- ur. 24.02.1885 r., w Rzeszowie,
- 1898 – przenosi się do Krakowa,
- miał być pianistą, ale złamał w dzieciństwie 2 razy rękę :>,
- na studiach współpracuje z socjalistycznym „Naprzodem”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Sceną i Sztuką”, „Prawdą”,
- fascynacja pracą, widzianą patetycznie,
- debiut – Niezguła – maj 1911. Powieść, nad którą pracował w latach 1909 – 1910,
- 1911 – tom nowel Zawody – rewelacja. Bohaterami są rzemieślnicy,
- ogłoszony turpistą przez Wilhelma Feldmana, ale woli ekspresjonizm, nie symbolizm i impresjonizm; rytmizuje prozę,
- czerwiec 1914 – tom nowel Zbytki,
- sierpień 1913 – powieść Proch – debiut skandalisty, z 70 studentów znajomych sportretował 20,
- symbolem jego twórczości jest patos,
- 2.08.1918 – Godzina – proza poetycka. W okopach pisze głównie dla celów werbunkowych,
- kwiecień 1915 – Iskry (4 nowele, 2 epizody liryczne), lipiec 1915 Piłsudczycy, wrzesień 1915 Bitwa pod Konarami (reportaż wojenny), styczeń 1916 Mogiły (nekrologi żołnierskie, marzec 1916 Spotkanie,
- powieść Łuk (wydana w maju 1919) – polemiki, oskarżenia, w celu zdemaskowania mieszczańskiej dulszczyzny; bohater niepodległy konwenansom,
- wrzesień 1918 – działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej;
- redaktor naczelny Żołnierza Polskiego (od 15.12.1918), rezygnuje wiosną 1919, kiedy pismo przeniesione zostało do stolicy,
- styczeń 1921 – jedzie do USA,
- wrzesień 1921 – zaczyna pisać powieść polityczną – Generała Barcza,
- 1924 – Przymierze serc, Wakacje moich dzieci, Miasto mojej matki, W cieniu zapomnianej Olszyny, Nad brzegiem wielkiej rzeki,
- 1921 – narodziny synów (bliźniacy - Paweł i Andrzej)
- 1930 – 1931 Aciaki z pierwszej A drukowane w „Gazecie Polskiej”,
- tom Wspomnienia i nadzieje. 3.06.1943 ginie Andrzej. Paweł – ginie w dniu śmierci Baczyńskiego,
- 1924 – 1929 praca nad Czarnymi skrzydłami (grudzień 1928 Lenora, styczeń 1929 Tadeusz) – powieść o Zagłębiu Dąbrowskim,
- po Czarnych skrzydłach – Mateusz Bigda (wyd. 1932/33 – o chłopach), potem Białe skrzydła,
- recenzje, artykuły itp., w: Stefan Żeromski (1930), Pióro, miłość i kobieta 1931 (tu: Walka o Nową Kobietę, Patos codziennej prostoty),
- uważa, że trzeba teraz opisywać szarego człowieka i jego pracę,
- w czasie wojny Starzyński polecił mu organizowanie propagandy prasowej,
- 6.08.1944 ranny, 2 dni później umiera,
Twórczość – Generał Barcz
- w latach 1948 – 1956 Kaden nie był wydawany,
- druk Generała Barcza zaczyna się w „Kurierze Polskim” 4.04.1923. Ataki Adolfa Nowaczyńskiego i Cata Mackiewicza, Grzymały-Siedleckiego. Powieść rozpoczęła dzieje polskiej powieści politycznej,
- s. XLIX – XLX – „Generał Barcz” nie ukazywał portretów ludzi żywych przeniesionych ostentacyjnie do powieści, lecz bohaterów literackich, stworzonych kadenowską techniką montażu faktu i fikcji,
- ważne fakty w Generale Barczu (s. LII) – oswobodzenie Krakowa spod władzy austriackiej, walki o Przemyśl, otwarcie Muzeum Cytadeli, zamach pułkownika Januszajtisa, otwarcie Sejmu, rozmowy z endecją, sprawa Biura Prasowego Naczelnego Dowództwa,
- czas akcji – październik 1918 – jesień 1919, komplikowany,
Kto jest kto J:
- gen. Dąbrowa – jak krakowski gen. Bolesław Roja,
- gen. Krywult – jak gen. Józef Dowbor-Muśnicki,
- gen. Wilde – jak gen. Jan Wroczyński,
- major Pyć – jak Adam Koc,
- poseł Rybnicki – jak Jędrzej Moraczewski,
- red. Rasiński – jak Kaden,
- gen. Stanisław Barcz – jak Piłsudski lub Sosnkowski,
- wydawca Kwaskiewicz – jak Jakub Mortkowicz,]
Zasady klasycznej powieści politycznej: główną rolę odgrywają idee polityczne. Ośrodkiem akcji jest forum władzy, na którym analizuje się wydarzenia aktualnej polityki. Prawdy historii poddaje się próbie teraźniejszości. Siłą powieści jest zmysł aktualności,
- w Generale Barczu konwencja szopki politycznej,
- styl wywołuje zastrzeżenia – upodobanie do turpizmu i prostactwa, barok, ekspresja, nadmiar formy, brak lirycznych monologów, jest żywy, chaotyczny dialog, imitujący naturalność. Jest indywidualizacja sylwetek. Rytmizacja prozy (m.in. dzięki epiforom i anaforom),
- śmiech nie ma mocy oczyszczającej,
- świat Generała Barcza zawieszony jest między taktyką i instynktem,
- świat polityki – jednostki nie poświęcające się są skazane na degradację,
- biologiczność postaci powieściowych, Kaden – instynktywista (ale nie zna koncepcji behawioryzmu klasycznego), bada to, co zewnętrzne – ruch fizyczny, fizjologię, słowo. Reakcje sprowadzają się tu do 3 impulsów – lęku, nienawiści i miłości. Tylko Pyć, Barcz i Rasiński nie wywodzą się z behawioryzmu.
karolina1670