Na poczatku wstep z encyklopedi Jurewicza, potem wyklad z Ikony na temat malarstwa, potem jezcze raz calosc z Nefretete J i Krautheimera architektura.
Paleologowie
1258-1453
Zapoczatkowana przez Michala VIII Paleologa.
Za ich panowania wzrosla ranga wspolcesarzy i zwiekszylo sie znaczeni czlonkow domu panujacego. Feudalizacja, wzrost liczby majatkow zwolnionych od podatkow, dochody panstwa uszczuplone.
Zrezygnowali z wlasnej floty, opierali sie na statkach republik wloskich. Ograniczyli armie ladowa, bo ich nie bylo stac na to.
Ale potrzebowali tej armii, bo grecja – epir i tesalia, serbia, bulgaria sie burzyli.
XIII wiek – zagrozenie lacinnikow, ktorzy chcieli wskrzesic swe panowanie w bizancjum.
XIV i XV wiek – turcy, zagarniacy stopniowo Azje mniejsza, tracje, peloponez.
Ostatenczny upadek 29 maja 1453 – turcy zdobywaja konstantynopol.
Paleologowie chcieli zyskac pomoc od zachodu – podjeli kwestie unii koscielnej z rzymem, dwukrotnie:
- Lyon 1274
- florecnaj 1439
Ale spoleczenstwo nie bylo za ta akcja, bylo wreogie porozumieniu z papiestwem.
W polityce zaufali raczej dyplomacji niz orezu zbrojnego. Gospodarczo zwiazali sie z republikami wloskimi – genua i wenecja.
Wielki rozkwit kultury zwany renesansem paleologow.
Sprawowali tez wladze na peloponezie jako despoci w Morei.
kona, 21 01 2009
epoka paleologow - ostatnia wielka epoka w dziejach kultury bizantynskiej. umownie 1261-restauracja imperium bizantynskiego
i stolicy konstantynopola po upadku cesarstwa lacinskiego i panowania lacinnikow, a rokiem 1453 - zdobycie konstantynopola
przez turkow.
potem jest sztuka pobizantynska.
renesans paleologow - bardzo silny nuyrt klasycyzujacy, odnowienie jezyka artystycznego sztuk iklasycznej w najszerszym
rozumieniu tego slowa. dwie plaszczyzny - odnowienie styly, a wiec srodkow wyrazu arstycznycznego, a podrugie - odnowienie
repertuaru ikonograficznego, ten nurt jets silniejszy - motywy zdobnbicze i personifikacje.
samo pojecie, wprowadzili heisenberg i charles dill prawie rownoczesnie.
otto demus, jako pierwszy posluzylk sie tym pojeciem, na podstawie zespolu malowidel Hory w konsantyniopolu. cechy:
wrzech8ionotwaty, rybi kanon postaci
charakterystyczny nieklasyczny typ fizjonomii
ksztalt stop, ktore porownal do zelazka.
dzisiaj badacze odchodza od pojec renesansu. ale istnieje jedna zasdnicza zgoda co do istotnego faktu, faktu przemiany
mentalnej spoleczenstwa nbizantynskiego. dopiero za paleologow bizantynczycy uswiadomoli sobie, ze nie sa rzymianami,
ale przede wszystkim HELLENAMI, grekami !! zmiana zakresu semantycznego slowa hellen - dotychczas rownalo sie to pojeciu
poganin. wiec wczesniej nie uzywano tego poejcia. utrata pewnosci wiecznego trwania imperium przez IV krucjate.wyrazniezminiejszyl
sie zasieg terytorialny. zawezil sie do konstantynopola, najblizszych terenow i gallaty. napor wojsk tureckich.
w czesci zachodniej imperium pod naporem kolonizacyjnych dzialan republiki weneckiej, wczesniej genua.
nostaligia, odtad nazywaja sie hellenami. te postawy przewaznie sa wepoce schylkowej.
w liteaturze odnawia sie jezyk poetycki starozytnosci - elegie slawiace miasta - kosntaytnopol i thesaloniki.
organizowanie stowarzyszen litearckihc, skupuajacych literatow, na dworach moznowladcow.
ludzie pisali literature, studiowali, wzorowane na utworach starozytnosci.
ta emancypacja srodowisk moznowladczych konstantynopola powoduje zmiane w obrazie fundatorow artystycznych. do tej pory
bylu dwie kategoie - koscielny oraz cesarski. za paelologow mamy kolejna kategorie - arystokracja konstantynopolitanska - wysokie urzedy
dworskie.
kolejna cecha tej epoki - pojawienie sie w filozofii nurtu humanistycznego. nakierowaniem tej filozofii byl racjonalizm.
schylek XIII wieku - przyworocenie wiary w mzliwosci intelekeutalne rozumu. co wtelogii przeksztalca sie w koncepcje
racjonalnego poznania Boga. na zachodzie pojawia sie nauka sw Tomasz z Akwinu - te rzekomo 6 dowodow na istnienie Boga.
bizantyczncy znali tomasza.
nauka chryzykastyczna, inaczej palamityzmu - pojawia sie na koniec XIII wieku, ale od lat 30 XIV wieku staje sie
jedyna obowoazujaca doktryna kosciola biznatynskiego. kolejne synody k. za jana VI kantapuzena odrzucaja humanizm uznajac chyzykazm za
jedyna nauke koscila bizantynska.
chyzykazm - hizyhia - odosobnienie, trawienie czasu na modlitwie. - odrzucenie racjonalizmu. z tego wynika przyjecie jedynej
metody poznania Boga ------> mistycyzm przeciwstawiony racjonalizmowi. poznanie mistyczne odbywac sie ma na drodze pewnych
pratyk modlitewnych. na nie skladaja sie przede wzsytkim monotonne powtarzanie prostej anafory modlitewnej, polglosem,
rytmiczne, co powoduje pewien stan oderwania sie od rzeczywistosci, ale temu powtarzaniau czesto towarzyszyc mialo
powtarzanie pewnych gestow, calym cialem. skladanie dloni, zamykanie oczy, kiwanie sie rytmincze na boki czy w tyl i przod.
wreszcie gesty na wlasnym ciele - kreslenie kolka wokol pepka przy kiwaniu sie w przod i w tyl.
hyzykazm na uzasadnienie w mistycyzmie biblinym - Bogobjawia sie pod postacia swiatla. wiec centrum rozwazan teologicznych
grzegorza kalamasa pozostaje przemienienie na gorze Tabor.
dzieje artystyczne epoki paleoogowskiej.
najbardziej kontrowersyjen zagadnienie z pkt widzenia badan nad sztuka bizantynska. bo koncepcje badawcze
sa wobec siebie sprzeczne.
- wiedza materialowa - wielkie odkrycia dziel artystycznych pod koniec XIX wieku i na poczatku XX rozpoczyna
sie wielka eksploracja w K nalarstwa monumentalnego. i na gorze atos. prowadzona przez rosyjski cesarski instytut
bizantynski. na gorze atos rosyjscy i francuscy. co prowadzi do odkrycia zespolow malarstwa w hora w k i na atosie w katolikonie
wielkiej lawry i w kalasztorach watopei i w protatonie gdziestam.
rosjanie odkrywaja tworczosc teofana greka.
prowadzi to do zmiany =- nakierowuja badania na kwestwie stylowe. nalezy wieksza uwage skupic na zagadnieniach stylowych.
okolo 1929 pojawia sie koncepcja stylu paleologowskiego.
kontrowersja - ocena artystyczna i rodowod artystyczny tworcow.
ocena artystyczna - greccy badacze, chatzidakis glownie, a takze francuzi, wydzielaja dwa nurty u paleologow
klasycyzujacy zwiazany z k i nurt szutki popularnej ale w znaczeniu francuskim, nizszego lotu, zwiazane z prowincja.
badacze slowianscy - lazariew, radojcic serbski, podzial na sztuke akademicka - oschla, zwiazana z K, oraz sztuke
malarska, zywej, swobodnej, zwiazanej ze srodowiskami slowianskimi sztuki bizantynskiej.
ten podzial dotykakwestii tej, ze oto u paleoloow coraz czesciej mamy do czynienia z artystyami znanymi z imienia i mozemy
okreslic obszar i miejsce ich dzialania.
na pierwszy plan dziisaj wysuwaja sie artyci pracujacy dla stefana II milutina, XIII/XIV wiek
michal astrapas i eutychios.
sygnatury w czterech zespolach freskow - cerkiew mb w ochrydzie 1295, cerkiew mb w priznemie, cerkiew sw nikity w czucze oraz
cerkiew sw jerzego w starym nagoriczi. dolacza sie do nich rowniez hillandar na atosie okolo 1300 ioraz malowidla
cerkiw krolewskiej w studenicy - grobowa krola milutina.
pochodzenie artystow - slowianie lacza ze slowianami, bo milutin byl serbemn. ale mial zone bizantynska andronike.
grecy uwazaja ich za thesalonikowcow albo z atosu.
obok nich sa tez - manuel panselinos
w protatonie odkryto zespol freskow przypisano je panseilosowi.
teofan grek. o nim w drugim semestrze :)
zsnowu mamy tu dualizm w biznajcum, taki jak za konstanttyna wielkiego, jeden jest klasycyzjujacy a drugi bardziej popularny.
do tej pory klasycyzm byl tylk ow konsatntynopolu. ale oslanbila sie jego pozycja, wzmocnily sie prowincjonalne osrodki
artystyczne, ruskie serbskie i gora Atos.
sztuka zmierza w kierunku podjetego przez wlochow w ramach rensansu rzeczywistego. ale zachamowal go hesykazm a potem zamknal
go upadek konsatantynopola.
1. archanol michal w muzeum w atenach, i polowa XIV wieku.
monumentalny klasycyzm, portretowe ujecie. przejawia sie w zmianie typu fizjonomicznego - szeroko kreslona, miekko
moelowana owalna twarz. miesite policzki i mieki podbrodek. lagodnosc i liryzm. proste zabiegi artystyczne. ozczy
wyraziscie zmniejszone. poteguje je z jednej strony wprowadzenie poduszeczki, cienia biegnacego ponizej linii dolnej
powieki. zmiana ksztaltu nosa i zwlazcza uwidocznione na twarzy nowe modelowanie swiatlocieniowe drobnym ostrym kreskowaniem.
z odleglosci po prostu zanika, zlewa sie w taka jasna a nie wyrazizscie nakladana plame. lecz rodzaj jakby naturalnego oswietlenia.
ufryzowanie wlosow - manierystyczne, ale antykizujace uczesanie znane z renesansu macedonskiego tez.
jedyna antyczna szutka znana biz. to hellenistyczny orient.
ten typ fizjonomii spotykac bedziemy w obrebie calej kultury
2. mozaiki z hory konastantynopolitanskiej, narteks wewnetrzny katolikonu, odbudowany przez teodora metochitesa.
heroizacja swietych, zwl swietych kategorii wojsckowycj. aniolowie upozowani na bogow antycznych. a swieci stana sie wielimi herosami przypominajacymi rzymskich rycerzy.
sw jerzy - nawet w mozaice widac te drobne kreskowanie rozjasniajace.
3. ikona synaksa apostolow- zgromadzenie apostolow. muzeum puszkina w moskwie. pierwsza polowa XIV wieku.
portret zbiorowy 12 apostolw. pojawi sie przeciez dipiero w sztuce nowozytnej polnocnej :D
inskrypcja imienna. oczywiscie piotr i pawel na planie pierwszym. i mateusz i lukasz.
kanon sylwetki - wrzecionowata, poszerzona wczesci srodkowej zweza sie u gory i u dolu, malutka glowa, drobne, zelazkowe stopki.
modelun ek swiatlocieniowy - barwne bliki na powierzchnie zwlaszcza szat, obok drobnego kreskowania pojawiaja sie szerokie
smugi swiatla, pozornie bialego. bo to jest ton kontrastowy czasem nawet. wrazenie metalicznego polysku, pwoieksza
on figure ludzka - lekkie rozdecie w partiach brzusznych :)
paleta barw - rozjasnianie palety barwnej, ale monochromatyzm, a komneni mieli kolory nasycone lokalne.
ametysty, zielenie oliwkowe rozwodnione bardzo. ugry, cale obrazy potrafia byc komponowane w tonacji ochrowej!
nei tak bardzo kochaja sie w zlocie. tlo, nimby, ale modelunek chryzograficzny pojawia sie w dwoch momentach - w XIII wieku,
zalamanie kultury a potem wszkolach wysoiarskich mal. biz. - szkla kretenska XV i XVI wieku - pierwsze ikony poznane
na zachodzie, wowczas narodzi sie przekonanie, ze biznacjum operuje zlotem :)
piotr mial siwe wlosu. artysta mogl naalowac je jako siwe. ale - plama ochry obrysowuje glowe. w partiach zarostu i glowy jest
delikatnie kilkoma pociagnieciami pedzla rozbielona, tak ze rodzi sie efekt siwizny !
to dzielo laczone jest z pracownia konst. na podstawie pporownan z freskami w horze konstantynopolitanskiej - pareklezjon.
oraz z fragment wizerunku sw piotra odzyskany przy konserwacje - na odwrocie pantokratora - przypisano je mistrzowi
hory. zwl ze wzgledu na typ fizjonomiczny o sposob malowania- miesisty nos na koniuszku zwlaszcaza, dosc ekspresyjnie
ksztaltowanie wlosy - pasemka jasniejace precyzyjnie ogladane maja dac wrazenie siwizny!
4. ikona dwustronnie malowana, w ochrydzie, poczatek XIV wieku, psychosostria ? na awersie matka boska w typie hodegetrii,
oklad jest pozniejszy. szeroki mieki owal twarz, subtelny swaitlocien, liryczna zaduma. to juz nie jest surowa komnenowska
teotokos, to jest kobieta matka z synem. ten liryzm byc moze jest skutkiem nowego brazowania biografii chr i mb. nakierowany
na watki obyczajowe - co czyni obrazowane wydarzenia naturalnymi, maria pochyla sie nad synem jak matka nad dzieckiem. na rewersie
jest zwiastowanie -- na jezyk nowej sztuki przelozone wydarzenie zostalo tak - dynamiczna sylwetka aniola, on naprawde
przyubywa z wiadomoscia bo zwiastowanie to przyniesienie wiadomosci. dynamiczny wykrok, przesadnie dynamiczny. matka boska --
-- ona powinna byc dybamiczna, ale nie mozna jej przedstawiac dynamicznie - nadal jest dumna teotokos, lekko sie odchyla od pionu
tym gestem, ktora unaocznia strach i obawe - dynamiczny jest baldachim tronu ! w skrocie perspektywicznym, z widokiem
na podniebie, zdynamizowanie widac tez przez ujecie podnozka perspektywiczne, ktoremu odpowiadac ma zupelnie
od rzeczy dodany podnozek archaniola ! dynamizuje to wszystko sywetle matki boskiej. chodzilo zrownowaznie kompozycji.
gdyby aniol byl dynam. maria nie. bylobuy azachwianie. wiec zdynamizowano arch i otoczenie i mamy symetrie,
uakzywanie ruchu w sztuce bizantynskiej - dwa sposoby - ruszaja sie szaty. wrazenie ruchu, poniewaz szaty sie ruszaja,
ale jest on albo wydety we fragmencie, albo szaty faluja. po drugie - zamaszystosc gestow .
swiatlocien -- szata ma wszelkie mzliwe ocienie blekitu, bielejace --- aniol przybyl w bialych szatach, ale trzeba ja jakos przedstawic, ona
jest wielobarwna, az do granatu.
5.zlote zwiastowanie synajskie, ten aniolek roztanczony, dziisaj raczej koniec XII wieku.
aniol nieruchomy, wiruja szaty.
aniol komnenowski z ikony cudu w chonach, ten co uderza w ziemie zeyb sie rozstapila. znowu mamy dynbamike aniola, statycznosc
po prawej i architektura dynamizuje.
wracamy do matki boskiej. co jest klasyczne u niej. przestrach osiagniety gestem dloni. oraz sposobem ukazania tronu i bardzo
delikatnym, miekko modelowana twarza. lagodnoscu sandra boticcellego wszystkie kobiety maja lekko przechylona glowe,
mamy to juz tu !!!!! od XIII wieku maria przechyla glowe, ta konwencaj idzie od antyku. poteguje to lagodnosc i liryzm.
6.hodegetria, pierwsza cwierc XIV wieku, sofia.
wrazenie mrocznosci, skutek niezamierzony - ochra na twarzy i zbyt ciemna kostka na policzkach !!!! male zwezone oczy,
poteguja wrazenie surowosci. kaczy sie lje z pracowania konst.
na podstawie
7. mozaika w horze konstantynopolitanskiej, matka bosak oreduje w intencji izaaka komnena do chrystusa - ksztaltowanie twarzy
graficzne i surowe.
mb z apsydy pareklezjonu w chorze konstantyniplitanskiej, najnizszy pas.
repertuar antyczny, wracamy do zwiastowania ochrydzkiego - architektura tronu - kolumny marmurowe, korynckie, ale pojawiaja
sie motywy antropomorficznych atlasow, dodatkowo motywy maszkaronow. podniebie - strop kasetonowy, znamy go ze sztuki rzymskiej, nie
wloskiego renesansu. !!
jeszcze jedno zwiastowanie.
8. swiadkiem jest kobieta sluzebna - antyczny motyw 0- swiadek gwarantuje.
tu swiadek jest dziwny, ani ze swiata aniola ani marii, bo wyraznie ma suknie udrapowana na sposob antyczny ! przypomina
persopnifikacje z psalterza paryskiego u dawida, wyglada jak echo zza kolumny.
maria w obrazie znowu jak kolumna, tylk ogest otwartej dloni pokazuje, ze przyjmuje z obawa slowa aniola.
schylek XII wieku, nasilenie w iweku XIII - nowa katagoria obrazownia.
pojawiaja sie portrety swietych, ktorych wizerunek laczony jest z cyklem hagiograficznym tych sietych, na wzor eposow poznoantycznych.
przed narodzinai, cudowne pojawienie sie swietego, cuda od dzieciwnstwa, meczenska smierc, cuda czynione po smierci.
szczegolnie popularna jest Sw katarzyna aleksandryjska, meczennica z III wieku.
laczy swiat rzymskokatolicki i bizantynski.
9, ikona z synaju, sw katarzyna, ubrana w stroj cesarski, cesarzowa dworu biznatynskiego. na polach bocznym obramienie z cyklu
narracyjnego przedsatwiajace wydarzenia z zycia swietych.
75x51
cialo cudownie przenioesioene, wg Passio z VI/ VII wieku corka krola cypru zmarla 307 lub 315, anioly przeniosly jej cialo
na gore na synaju i nazwano ja gpra sw katarzyna.
Teraz z nefretete.
Od 1204 - K. na uboczu, tylko kilka rekopisow iluminowanych mozna mu przypisac, albo nicei, miejscu schronieniua dworu w tym czsaie.
Wladcy lacinski nic nie robili, ludzie ich nie lubili.
1261 – K odzskuje znaczenie, sztuka znowu sie rozwija w Salonikach, ksiestwie Morei na peloponezie, w epirze, gora atos i trapezunt.
Produkcja grecka daleka od doskonalosci. Njabardziej aktywne osrodki – serbia i macedonia.
Krol milutin 1282-1321, wladca malego szybko rozwijaajceg osie panstwa, zgromadza wokol sie bie znajomitych aartystow, dziela promieniuja az na atos a moze naewt do salonik.
MALARSTWO
Tylko malarstwo stworzylo dziela reprezentatywne dla tej epoki. Architektura nie wprowadzila nowych form J tylko drobne przeksztalcenie (wielka radosc).
Rekopisy, osiagniecia jakies, ale nie taka sama ranga jak kiedys.
Malarstwo monumentalna, z nimi rywalizowac moga tylko ikony – subtelna faktura, gleboka zarliwosc uczucia.
Sztuka zdobnicza - hafty liturgiczne w miare mozna porownac dop poziomuy mal monum.
Cechy sztuki XIII-XIV wiek :
- emocjonalna
- porzuca zrownowazone postawy i szlachetna powsciagliwosc
- zarluiwy poryw uczuc, gwaltownych lub czulych
- realizm, brutalny, stlumiony ruch gestego tlumu.
- liczne poltony, bogaty swiatlocien
- ikonografia, pozostaje stara, ale rozszerza sie – az do XI wieku wystepuja tylko w rekopisach: zycie marii, apokryfy, cuda i meka chrystusa, pelen cykl menologium (kalendarz koscielny), sobory, il tekstow liturgicznych a teraz schoda na podlucza arkad, kopuly, sklepienia.
- porzadek litrugiczny jest niezabardzo
- obfitosc scen anrusza tradycyjny porzadek w il 12 wielkich swiat
- niespokojny, a nawet rewolucyjny charakter.
Rownowazy to drugi prad – rozwija sie rownoczesnie, bardziej klasyczny, tla obrazow ypelnia architektura, inspirowana wzorami gr i rzym, ktore nasladowane sa z przesadna troska o oddanie szegolow i iluzjonizm.
Pewne rysy w spolnego z renesansem wloskim.
Oba te prady, realistyczny i klasyczny, wydaja sie byc sprzeczne, dlugo interpretowano je jjako dwie szkol – macedonska i kretenska.
Macedonska – przepojona w calosci spuscizna grecka
Kretenska – odwolywala sie do ludowych, starochrz trad bliskiego wschodu
Czasem te tendencje spotykaja sie razem i dopelniaja – bogactwo i zroznicowanie sztuki, an ie odrebnosc.
Konstantynopol i grecja polnocna, bardziej zwiazane ze stylem klasycznym niz szkola serbska.
Mozaiki zaczynaja znikac, nowy styl swobodniej wypowiada sie we fresakch, dlategoz kosntantynopol, saloniki i arta w epirze stosowaly nadal mozaike wowczas gdy szkola balkanska jej nie znala. Moze chodzil o owarunki materialne. Freski byly tansze. A moze o upodobanie i tradycju, ktotre dzialaly tu i tam w ten lub inny sposob (cytacik doslowny).
SZKOLA SERBSKA
Jedynie dziela stamtad pozwalaja przesledzic ewolucja styluy Paleologow z XIII i XIV wieku.
Glebia kraju, pd wschodnia bosnia, centrum i na pd starej serbii i w pn zach macedonii.
XI wieku, biskup ochrydu wezwal artystow z K. aby ozdobic malowidlami swa katedre.
XII wiek, kosciol sw pantalejmona w nerzji wprowadzaja styl komennow.
W ten sposob zazyle zw dynastyczne i religijne serbii i bizancjum spowodowaly staly doplyw mistrzow greckich.
XIII wiek – nowe cechy, ale trudno w niej wyodrebiuc wklad artystow likalnych i bizantnysskihc.
1. Studenica, XIII wiek. Cerkiew MB, 1208-1209, freski o stylu monumentalnym, tczesciowo zachowane. Wiele przemalowano w 1233. w konszy apsydy MB z aniolami, u jej stop podobnie jak w cekrwii sw zofii w ochrydzie mamy komunie apostolow i swietych biskupow. Wniebowstapienie na sklepienieu przed apsyda. W nawie wielkie swieta – chrzest, wskrzezeszeni alzarza, wjazd do jerozolimy, ukrzyzowanie. Kaplica poludniowa – portret trzech pierwszych bp serbii – Sawa, Arseniusz, Sawa II oraz glowy postaci z procesji translacji relikwii (1233)
2. Milleseva, klasztor wniebowstapienia. 1230-1237. twarze pelne zycie – zdrada judasza, zasniecie marii – ogromna roznorodnosc wyrazu. Aniol ze sceny sw niewiast u grobu swym klasycznym pieknem zapowiada styl malowidel sopocani. A spokojne pozy i oszczedne el arch i pejzazu pozostaja jezce w granicach sztuki XII wieku.
3. zespol freskow w cerkwi klasztoru sw trojcy w Sopocani. 1258-1270. dwoch lub trzech malarzy. Freski w narteksie, nowy styl – pogrzeb krolowej anny dandolo, zona krola Urosza I, ten sam malarz zrobil tez cykl Jozefa, sobory ekumeniczne, sad ostateczy, drzewo jessego, portret rodziny krolewskiej, ewangelisci w narozach. Prostota i roznorodnosc przedstawien, zapowiada nowa sztuke. Styl linearny, drapeirie obficie faldowane tworza niezalezna od ciala gre linii. Druga grupa – freski w mnawie , apsydizei p rzesle zachodniej – monumentalny charakter. Swobodne, plastycznosci cial. – narodzenie, przemienienie, ofiarowanie w swiatyni, zasniecie marii, wstapienie do otchlani, ukrzyzowanie, wskrzeszenie lazarza – kompozycja zrownowazona, wiele postaci, formuuja one harmonijne grupy. Architektura – daleko posuniete skrotuy, rozbudowuej glebie drugiego planu i wprowadza elementy ruchu w przestrzen obrazu. Szaty tona w powodzi fald, jasne kolory – bialoblekitny, zolty ochra czerwien szarosc zielen, ciemnobletkitne tlo. Piekno fizyczne niektorych psotaci – aniol z grupy zwiastowania – mistrzostwo kompozycji, antykizujaca architektura i draperia – moze to mistrze z K. stworzyli, mimo ze ze stolicy nie mamy zadnych przykladow.
4. cerkiew zwiastowania w Gradacu, kolo Studenicy. Zamowione przez Urosza pierwszego, 1240-42. potem 1257-76. zle zachowane freski. Bez restauracji. Mamy wyraz autentyzmu. Scena zasniecia marii na scianie polnocnej, pieeekna. Rozmach kompozycji, wielep ostaci, szaty szerokie krzywizny, przypomina scene z sopocani. Chrystologiczne sceny - mnoza sie epizody drugorzedne, narodzenie, zasniecie, mamy tu heroda, rozkaz rzezi, ucieczka do egiptu. Maria w narteksie – joachim i anna przyz lotej bramie – bardziej rozwiniety styl. Anna w sceneie narodzin na lozu w pozie zmeczenia.
Dalej serbia, ale za Milutina. 1282-1321
Sopocani i gradacu wioda n...
kociarka