1. Pojęcie stosunków międzynarodowych, ich geneza i typy.
I Pojęcie stosunków międzynarodowych jako dziedziny stosunków społecznych.
Pojecie stosunków międzynarodowych. Stosunki międzynarodowe zajmują się wzajemnymi oddziaływaniami systemów społecznych, jak oddziaływają na nasz system. Tak więc są to; transgraniczne interakcje podmiotów polityki w środowisku poliarchicznym (zdecentralizowanym przy założeniu równości występujących podmiotów). Inna definicja mówi, że s. m. To wypadkowa polityk zagranicznych państw lub też są to relacje pomiędzy państwami, narodami, organizacjami czy ruchami międzynarodowymi. Trzy elementy ; --podmiotem są suwerenne państwa i uczestnicy niesuwerenni,--przedmiotem są działania wykraczające poza granice jednego państwa,--środowisko poliarchiczne jest zdecentralizowane.
Geneza stosunków międzynarodowych. Kiedy zaczęły się naprawdę stosunki międzynarodowe jest rzeczą umowną. Naukowcy mają na tę kwestię różne spojrzenia (Bieżanek, prof. Kukułka, prof. Kużniar). Jedna z hipotez: Powstają państwa, pomiędzy nimi zachodzą interakcje gospodarcze, polityczne, kulturalne. Następnie zaczyna współpracować ze sobą więcej niż dwa podmioty. Pomiędzy 500 r.p.n.e. – 200 n.e. powstał krąg państwa współpracujących ze sobą (Euro – Azjatyckie stosunki). Prof. Kukułka uważa, ze zaczęły się w średniowieczu (feudalizm). Bieżanek dołącza myśl starożytną. Wyróżnia typy: grecki, rzymski, rodziny chrześcijańskiej, klasyczny, współczesny. Dowody: typ grecki - nie byłoby Europy gdyby nie Grecja . Wszystko zaczęło się od Grecji – dyplomacja instytucja poselstwa , listy uwierzytelniające (tabliczki z wyrytym nazwiskiem). Później posłem zostawał kapłan, którego nie można było zabić (bali się zemsty Bogów), umowy międzynarodowe, instytucje sojuszy milit- pokojowych np. wojna peloponeska, równowaga sił. Przeciwnicy - wszyscy mieszańcy państwa – miasta byli Grekami, język grecki, traktowali się jako wspólnota, bili się z barbarzyńcami, a normy prawne stosowano tylko w stosunku do Greków. Jednak zostawili wiele wzorów zachowań. typ rzymski . Ludzie nie wiedzieli jak duży jest świat. Krąg Grecko – Azjatycki był obcy i wrogi. Imperium (Maroko, Tunezja, Grecja, Izrael, Francja, Belgia, do granic Szkocji). Rzym – hegemon. Imperium miało kontakty z Egiptem, Indiami. Jedwabny szlak wielkie interesy, bogactwo. Przewaga ekonomiczna i militarna Imperium. To był tylko Rzym i plemiona, stosunki nie były równoprawne. Umieli jednak Rzymianie podpisywać umowy międzynarodowe np. z Germanami (kupowali oddziały germańskie – najemnicy). Okres rodziny chrześcijańskiej to już okres bezdyskusyjny. Są to prawdziwe stosunki międzynarodowe bo podmiotami są nie plemiona, ale prawdziwe państwa – p. narodowe. Powstają narody o dużym poczuciu wspólnoty i odrębności. (Imperium Karola Wielkiego się rozpadło na 3 jednostki, które jednak do dziś funkcjonują). Wspólnoty łączy wartość chrześcijańska. Stosunki mają miejsce tylko pomiędzy nimi, reszta to barbarzyńcy. Aby być podmiotem stosunków międz. Należy przyjąć chrześcijaństwo i płacić świętopietrze. Wojny cywilizowane oparte na kodeksie rycerskim i regułach aby nie wyniszczyć się nawzajem (potrzebni byli ludzie do płacenia świętopietrza i zagrażał islam). Mechanizm władzy opierał się na Papieżu i Cesarzu. Poszczególne państwa nie miały suwerenności (po koronę władcy jechali do Rzymu). Sytuacje mocno zmieniła wojna 30 letnia. Zniszczyła pozycję papieża i cesarza. Pokój westfalski (1648) utrwala prawnie nowy system państw – zalążek obecnego światowego systemu stosunków międzynarodowych. Nowe państwa z własnymi Kościołami. (Jaka religia, takie państwo).Zaczyna liczyć się interes państwa, a nie rodziny chrześcijańskiej. Rośnie ilość państw. Okres wielkich odkryć geograficznych – okres zachodnioeuropejskiej dominacji – tzw. „Kolumbowa era”. Po 1500 r. cztery wieki dominacji europejskiej. Morskie mocarstwa Zachodu kontrolować oceaniczne szlaki handlowe. Religia zaczyna coraz mniej znaczyć. XVII w. uczestnikami stosunków międzynarodowych są państwa świeckie.
Europejska ekspansja, handel, kolonialna rywalizacja, rozwój nauki i technologii. Zasada zdobywania bogactw przez wojnę i podbój. Wojna wymyka się spod racjonalnej kontroli. Zdolność prowadzenia wojny w XVII zależy od zysków czerpanych poza Europą. Naród może osiągnąć bogactwo rujnując rywali – handel rodzi bogactwo, które można przeznaczyć na flotę i armię i zwiększyć siłę państwa. Wojny – Francja Rosja, Prusy, Austria Rosja. W nowożytnym systemie międzynarodowym 5 razy zmienia się równowaga. XVI - najbogatsza jest Portugalia, obecna na 4 kontynentach. Konsolidacja Francji za Ludwika XIV. Rozwój Anglii za czasów Cromwella. Walki o przywództwo między Anglią i Francją (1688-1713). Wychodzi zwycięsko Anglia – panowanie na morzach, utrzymanie równowagi sil w Europie, polityka kolonialna i merkantyliczny handel. Mocarstwa to też Szwecja, w XVIII w. wkracza w roli mocarstwa na scenę polityczną Rosja (reformy wewnętrzne i zagraniczne Piotra I) Anglia odzyskuje mocną pozycje po Rewolucji Francuskiej i wojnach napoleońskich. Kongres wiedeński 1815. Po nim Święte Przymierze. Rozwijają się organizacje międzynarodowe. Nie wystarczą już porozumienia dwustronne. XVIII-XIX rozwój dyplomacji, zwłaszcza tajnej (stąd po I wojnie jawność informacji). Koniec XIX w. nowe centra siły tez gospodarczej USA, Japonia. Na kontynencie europejskim gwałtowny rozwój Niemiec zakłócił tradycyjną równowagę sił.
Wojna 1914 -nowy typ stosunków międzyn. – duża ilość uczestników, duża liczba państw (1918 r. 38 państw, 39 r. – 69 i 75 dominiów, dziś 190 państw), proces dekolonizacji, zróżnicowanie uczestników (państwa, organizacje, narody, przedsiębiorstwa transnarodowe, ruchy o znaczeniu światowym, np. narodowo-wyzwoleńcze, rywalizacja ekonomiczna, kulturowa, centra cywilizacyjne, wojny przekształciły się w konflikty zbrojne (zakaz używania siły w stosunkach międzynarodowych), problemy globalne, broń masowego rażenia, spadek znaczenia siły militarnej na rzecz siły ekonomicznej, globalizacja – wytwór postępu technicznego, zmiana pojmowania bezpieczeństwa (dobrobyt ważniejszy niż suwerenność i potencjał militarny).
2. Cechy szczególne środowiska Międzynarodowego
Poliarchizm- czyli rządy wielu podmiotów. Nie jest to układ scentralizowany, wielość podmiotów równorzędnych (niezależnych względem siebie). Może występować otwarty układ sterowania (brak sprzężenia zwrotnego między władzą a społeczeństwem-państwo autorytarne), zamkniety (np.: demokratyczne). Decyzje wewnętrzne są funkcją podsystemu sterującego systemem hierarchicznym. Decyzje narodowe są produktem jednego suwerennego ośrodka podejmowania decyzji politycznych. Pluralizm – (różnorodność) wynika z różnic kulturowych, cywilizacyjnych i ideologicznych. Różnice te są podstawą narodowej tożsamości suwerennych państw. Stosunki międzynarodowe są złożone – wynika to z istnienia znacznej liczby uczestników o zróżnicowanym statusie ilości zachodzących mniędzy nimi interakcji. Żywiołowość – ze względu na swą złożoność, stos. Międzynarodowe są nietrwałe, przypadkowe, nieformalne, co utrudnia przewidywanie ich ewolucji.
3. Formy stosunków m.
dyplomatyczne misje specjalne – doraźne i krótkotrwałe. Ich funkcje to prowadzenie rokowań w sprawach najważniejszych dla państwa (misje prezydentów, premierów), -stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne – poselstwa i ambasady. Ich celem jest ogólna i stała reprezentacja państwa wysyłającego w państwie pobytu, systematyczna obserwacja wydarzeń w tym państwie oraz prowadzenie rutynowych rokowań, koordynowanie wszelkich poczynań państwa wysyłającego w państwie przyjmującym. -konferencje międzynarodowe – są wykorzystywane w stosunkach wielostronnych do regulowania problemów na płaszczyźnie multilateralnej. Celem jest stwarzanie płaszczyzny, na której mogą się toczyć wielostronne rokowania międzynarodowe. -organizacje międzynarodowe – instytucje trwale rozpatrujące i regulujące stosunki międzynarodowe. Zapewniają możliwość stałych i wielostronnych konsultacji politycznych na ogół bez możliwości podejmowania wiążących decyzji
Typy i rodzaj stosunków międzynarodowych. Podstawową płaszczyznę działalności międzynarodowej jest aktywność dyplomatyczna korzystająca z czterech form stosunków międzynarodowych:, -dyplomatyczne misje specjalne – doraźne , krótkotrwałe, -stałeprzedstawicielstwa dyplomatyczne- poselstwa , ambasady, -konferencje międzynarodowe - są wykorzystywane w stosunkach wielostronnych , do regulowania problemów na płaszczyźnie multilateralnej, -organizacje międzynarodowe - instytucje trwale rozpatrujące i regulujące stosunki międzynarodowe. FUNKCJE : misji specjalnych - prowadzenie rokowań w sprawach najważniejszych dla państwa ( misje prezydentów, premierów ) oraz w kwestiach wymagających bardzo specjalistycznej wiedzy , której nie mają członkowie ambasady, stałych przedstawicielstw dyplomatycznych - ogólna i stała reprezentacja państwa wysyłającego w państwie przyjmującym, systematyczna obserwacja wydarzeń w tym państwie oraz prowadzenie rutynowych rokowań , koordynowanie wszelkich poczynań państwa wysyłającego w państwie przyjmującym, konferencje międzynarodowe - stwarzanie płaszczyzny , na której mogą się toczyć wielostronne rokowania międzynarodowe, organizacje międzynarodowe - zapewniają możliwość stałych i wielostronnych konsultacji politycznych , na ogół bez możliwości podejmowania wiążących decyzji. Umowa międzynarodowa jest zawsze rezultatem wzajemnych ustępstw i kompromisów stron prowadzących rokowania. Cechy szczególne środowiska
4. Powstanie, rozwój i przedmiot nauki o stosunkach
Nauka o stosunkach międzynarodowych wyodrębniła się w 1919r. z nauk politycznych , ponieważ jej przedmiotem badawczym są zdecentralizowane stosunki polityczne, w przeciwieństwie do politologii zajmującej się funkcjonowaniem systemów scentralizowanych. Za podstawowy cel nauki o stosunkach międzynarodowych należy uznać badanie poznanej rzeczywistości. Kategorie nauki o stosunkach międzynarodowych : dla idealistów podstawowa kategoria to : ład międzynarodowy, moralność, prawo, wolność i demokracja, dla realistów - państwo, jego siła międzynarodowa, interesy narodowe, sprzeczności lub równowaga sił, dla behawiorystów – „zachowania międzynarodowe” , adopcyjność, równowaga wewnętrzna, sprzężenie zwrotne ze środowiskiem, dla postbehawiorystów. 3Fazy nauki o stosunkach międzynarodowych. 1 - elektyzmu teoriopolitycznego badana rzeczywistość jest po prostu rejestrowana .2 –heterogenizmu – powstają zalążki ogólnej teorii, a wiele nauk szczegółowych zaczyna integrować się wokół niej.3– autogenizmu teoriopolitycznego -powstaje własna, ogólna, jednolita i dojrzała teoria.
5. Funkcje nauki o stosunkach i metody badawcze internacjologii
Funkcje nauki o stos. międzynar.:- Funkcja deskryptywna jest wstępem i niezbędnym etapem działalności naukowej, nie ma jednak charakteru teoretycznego. opisowa –jak jest ? dokonuje opisu rzeczywistości międzynarodowej- Funkcja eksplanacyjna dlaczego tak jest ? ma wyjaśnić, dlaczego zaistniały opisane fakty, zjawiska i procesy międzynar. wymaga to określenia czynników , których skutkiem jest badana rzeczywistość.- Funkcja predyktywna lub prognostyczna wymaga udzielenia odpowiedzi na pytania: jak będzie się rozwijała badana rzeczywistość? Rezultatem badawczym będzie tu hipoteza.- Funkcja instrumentalna, ma dostarczać politykom odpowiedzi na pytanie: jak mamy działać skoro wiemy jak jest i jak będzie? Rezultatem badawczym będzie tu rekomendacja.- Funkcja aksjologiczna, która ma określać wartości, do których realizacji powinno dążyć państwo. Rezultatem badawczym będzie tu rekomendacja. Promują oni konkretne wartości takie jak pokój, równość.
Metody badawcze internacjologii.- Metoda systemowa polega na konstruowaniu specyficznego modelu pojęciowego badanych zjawisk międzynarodowych, to znaczy modelu systemowego. System międzynarodowy jest zespołem zintegrowanych elementów. Między nimi oraz między systemem i środowiskiem występuje sprzężenie zwrotne. taki system składa się z elementów na przykład z państw powiązanych w strukturę i oddzielonych granicą od środowiska.- Metoda behawioralna polega na analizowaniu stosunków międzynarodowych poprzez analizę zachowań ich uczestników. Zachowania te są kwantyfikowane, co ma zobiektywizować wyniki badań. -Metoda czynnikowa polega na identyfikacji, klasyfikacji i hierarchizacji czynników kształtujących daną klasę zjawisk międzynarodowych. Stosowane są dwa podejścia: czynniki mogą być definiowane w sposób dedukcyjny lub indukcyjnie, przez wyszukiwanie ilościowych wskaźników, które mogą wpływać na dane zjawiska. -Metoda analizy polega na zbieraniu i klasyfikowaniu informacji pochodzącej z wymiany komunikatów między uczestnikami stosunków międzynarodowych. -Metoda decyzyjna polega na dynamicznym wyjaśnieniu zjawisk międzynarodowych, które rozpoczyna się od analizy decyzji międzynarodowej, stanowiącej źródło istniejącego stanu rzeczywistości a jej cel stanowi określenie istoty i powodów przyjęcia decyzji. -Metoda stymulacyjna polega na tworzeniu rozwiniętych modeli rzeczywistości międzynarodowej, nasyceniu ich danymi faktycznymi oraz przetwarzaniu za pomocą komputerów. W rezultacie stymulacja komputerowa staje się laboratorium badacza stosunków międzynarodowych.
6. Uczestnicy stosunków m., kwestia podmiotowości polityczno i prawnomiędzynarodowej
Podmiotowość polityczno – międzynarodowa. Oznacza zdolność do świadomego działania miedzyn., którego celem jest zaspokojenie własnych potrzeb podmiotu, zdolność podmiotu do prowadzenia stałych działań kształtujących stosunki międzyn. Racjonalnie i niezaleznie. Uczestnikami s.m. dzięki stale prowadzonym działaniom transgranicznym, jest działająca świadomie zorganizowana grupa społeczna, zdolna do wywierania wpływu na stosunki międzyn. Istnieją 4 rodzaje stron stosunków m.d.:1 podmioty potencjalne, czyli wielkie grupy np. naród polski,2 podmioty efektywne, czyli organizacje wielkich grup społecznych (Rzeczpospolita Polska), 3uczestnicy pośredni, czyli organizacje wielkich grup społecznych (rząd RP, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP),4 uczestnicy bezpośredni, czyli reprezentanci organów organizacji wielkich grup społecznych (Premier Rządu RP, ambasador RP).
Podmiotowość prawno–międzynarodowa. Oznacza iż każdy podmiot prawa md. jest uczestnikiem stosunków międzynarodowych i równocześnie, że niektórzy uczestnicy tych stosunków nie chcą i nie muszą być podmiotem tego prawa. Ta podmiotowość odnosi się zazwyczaj do państw i składa się ze zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych. Zdolność prawna polega na możliwości bycia podmiotem praw i obowiązków międzynarodowych. Zdolność do działania to zdolność do wywoływania skutków prawnych przez własne działanie, a więc zdolność do samodzielnego nabywania praw i zaciągania obowiązków. Pojęcie to obejmuje możliwość podejmowania wszystkich czynności prawnych, utrzymywanie stosunków dyplomatycznych, zawieranie umów, bycia stroną w postępowaniach oraz ponoszenia odpowiedzialności.
Uczestnicy stosunków międzynarodowych – państwowi i niepaństwowi. Uczestnicy stosunków międzynarodowych to wszyscy nosiciele jakiejś aktywności, która wpływa na stosunki międzynarodowe w sensie pozytywnym lub negatywnym. Działalność ta powinna być wolnym, ciągłym, świadomym i zamierzonym działaniem, wywierającym skutki wykraczające poza granice jednego kraju. Państwo – jest podstawowym uczestnikiem stosunków międzynarodowych, jest najwyżej zorganizowaną grupą społeczną, najbardziej wpływowym i dynamicznym uczestnikiem stosunków. Państwo to: terytorium, ludność, władza. Państwem jest każda suwerenna jednostka geopolityczna, zgodnie z prawem międzynarodowym. Najważniejszy warunek podmiotowości państwa stanowi suwerenność. Niepaństwowi uczestnicy to wielkie grupy społeczne i ich organizacje: narody – grup ludzi związanych wspólną historią, kulturą językiem, terytorium i życiem ekonomicznym. Gdy naród nie ma własnego suwerennego państwa tworzą się fronty narodowe albo organizacje narodowowyzwoleńcze, małe grupy społeczne i ich organizacje - podmioty te uczestniczą w stosunkach międzynarodowych w sposób pośredni, rząd reprezentuje ich interesy na zewnątrz, po zorganizowaniu się, samodzielnie walczą o swoje cele na forum międzynarodowym, przedsiębiorstwa międzynarodowe – korporacje wielonarodowe lub transnarodowe, osoby prawne zarejestrowane w jednym państwie, ale prowadzące działalność gospodarczą i wywierające wpływ na politykę wewnętrzną i zagraniczną wielu państw, a także bezpośrednio kształtujące stosunki międzynarodowe: przedsiębiorstwa naftowe, elektroniczne, zbrojeniowe, organizacje międzynarodowe – z jednej strony są funkcją interesów i działań swoich , z drugiej w sposób bardzo twórczy i samodzielny kształtują stosunki międzyn, a nawet politykę zagraniczną państw.
7. Nauka o stosunkach w krajach Zachodu
Francja:
historia, prawo (Sorbona – kształcenie wyższych urzędników adm. pod opieką rządu), politologia;
od 1962 r. nauka o s.m. we Francji staje się dyscypliną bardziej niezależną, następuje instytucjonalizacja dyscypliny – powstają instytuty specjalizujące się w s.m.;
Ośrodek Polityki Zagr. – jednostka samodzielna od 1965 r.;
od 1962 r. – wykładano s.m. przy wydziałach humanist. – na prawie, historii, a także na ekonomii;
od lat 70-tych – studia o s.m.:
1972 r. – przy franc. resorcie obrony – Fundacja Studiów Obrony Narodowej;
od 1992 r. Fundacja Studiów Obrony Narodowej w Instytucie Wyższych Studiów Obrony Narodowej;
1973 r. – powstaje w Resorcie Spraw Zagr. – Centrum Analiz i Przewidywania;
1979 r. – Ośrodek Polityki Zagr. – sprywatyzowany – Francuski Instytut Stos. Międzynar.
s.m. we Francji wykształcają się w odrębną dziedzinę w latach 70-tych;
1945 r. – polemologia – nauka o wojnie;
Raymond Aron, Jean – Baptist Duroselle;
RFN:
po II w.ś. wolniejszy rozwój nauki o s.m. niż po I w.ś.
I nurt
Badania Wschodu – najstarszy nurt, koncepcje niem. rozszerzenia wpływów na Wschód, ale by móc to zrobić trzeba było znać Wschód;
Instytuty badawcze badające wszystko na wsch. od Niemiec;
II nurt
Nauki Polit. – lata 60-te, badania: Berlin, Monachium, Frankfurt nad Menem; (w ich ramach nauka o s.m.);
III nurt
Badania nad Pokojem i Konfliktami – po 1970 r.;
1966 r. – Związkowy Instytut Naukowy Studiów Wschodnich i Międzynarodowych w Kolonii;
1980 r. – krąg studiowania s.m. – instytucja grupująca badaczy s.m. w Niemczech, jednoczył środowisko zajmujące się s.m.;
1986 r. – Urząd Badań Pokojowych w Bonn;
NRD – Instytut Stos. Międzyn. w Lipsku;
Niemcy wyzwolili się spod wpływu kurateli anglo-saskiej w badaniach nad s.m. w latach 70-tych., potem już mieli własną szkołę;
Inne kraje – przeszłość historyczna, zainteresowania indywidualnych badaczy;
kraje skandynawskie
Szwecja – polityka niezaangażowania, neutralności, inny punkt widzenia, zajmują się pewnymi wycinkami, elementami s.m. – badania nad pokojem i konfliktami;
Międzynar. Instytut Badań nad Pokojem i Konfliktami – Sztokholm (SIPRI);
Oslo – Instytut Pokoju;
1933 r. – pierwsza ameryk. publikacja o teorii s.m.;
w Polsce – 1978 r.;
8. Nauka nad stosunkami w Polsce
Polska – tradycja, potrzeby, racja stanu, specjaliści od kwestii powstańców w prawie międzynarodowym i od kwestii społeczeństw tworzących państwa;
pod zaborami ośrodki we Lwowie i w Krakowie – politologia i w jej ramach badania nad stosunkami międzynarodowymi; od 1915 r. badania także w Warszawie;
po 1918 r. – były badania, szczególnie w ośrodku wileńskim, tam od 1930 r. Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej – Wilno (Wysłouch, Świaniewicz);
Lwów 3 letnie Studium Dyplomatyczne przy Wydziale Prawa, kształciło przyszłych funkcjonariuszy służby dyplomatyczno – konsularnej;
Szkoła Nauk Politycznych w Warszawie;
po II w.ś. pierwsze instytuty zajmujące się stosunkami międzynarodowymi;
1945 r. – Poznań – Instytut Zachodni;
1947 r. – Polski Instytut Spraw Międzynarodowych w Warszawie przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych, instytut ten był naukowym zapleczem Ministerstwa Spraw Zagranicznych;
Instytut Śląski w Opolu problematyka niemiecka
Śląski Instytut Naukowy w Katowicach
Instytut Bałtycki w Gdańsku – lata 70-te;
Lublin – Międzyuczelniany Zakład
Ośrodek Studiów Wschodnich – 1990 r.
9. Społeczność międzynarodowa i jej rozwój
Ewolucja uczestników stosunków międzynarodowych. Państwa należą do najważniejszych uczestników stosunków międzynarodowych. Podstawa ich funkcjonowania sa systemy polityczne, w obrębie których funkcjonują oraz normy prawa międzynarodowego. Mają zasadniczy wpływ na dynamikę i rozwój stosunków międzynarodowych. Kreują, determinują i regulują całość stosunków w systemach międzynarodowych. Państwa aby być skuteczne muszą stosować różne polistrategie, pojedynczo lub zbiorowo. Wybór strategii państwa lub grupy państw zależy od wyboru typu, rodzaju i formy stosunków (współpracy, współzawodnictwa, walki). Kształt obecnych stosunków międzynarodowych determinuje konieczność wypracowania przez państwa polistrategii zbiorowych i zintegrowanych. Muszą przewidywać , uwzględniać zjawiska i sytuacje hipotetyczne, np. wybuch wojny jądrowej. Obecnie również dużą rolę odgrywają uczestnicy niepaństwowi, jako elementy systemu stosunków międzynarodowych. Jeszcze sto lat temu taki problem nie istniał, ani w sensie podmiotowym, ani funkcjonalnym. Obecnie istnieje kilkadziesiąt tysięcy niepaństwowych uczestników stosunków międzynarodowych, organizacji międzynarodowych, przedsiębiorstw międzynarodowych, partii czy ruchów politycznych
Społeczność międzynarodowa, faza kształtowania się i struktura –Społeczność to zrzeszenie skupiające uczestników stosunków md. Długi proces rozwoju i złożony. Samo pojęcie stosowane przez filozofów starożytnych, zwłaszcza stoików a później teologów chrześcijańskich. Ale klasyczny typ stosunków md. powstał dopiero w XV/XVI w. Trzy fazy rozwojowe społeczności md. SREDNIOWIECZNA- pod tym pojęciem rozumiano rodzinę europejskich narodów chrześcijańskich. Stefan ze Skarbimierza mówił, że to cała ludzkość a więc i pogańskie państwa. KLUBU PANSTW CYWILIZOWANYCH - nowożytna społeczność md. powstała po Kongresie Westfalskim 1698 i obejmowała Niemcy, Francję, Szwecję, Wenecję. W XVII w. przyjęto kilka następnych państw w tym Polskę. W XVIII Rosję i USA. Punktem zwrotnym było przyjęcie Turcji do społeczności md. - to 1-szy niechrześcijański członek. Dzięki podbojom kolonialnym społeczność md. stała się naprawdę międzynarodową, narzucając swe reguły na całym globie. Doprowadziła do upadku społeczność konfucjańska, chińska, indyjska oraz islamska. Faza- w wyniku dekolonizacji społeczność md. przekształciła się w społeczność pluralistyczną i wielokulturową. Doprowadziło to do decentralizacji stosunków md. i naruszającego zachowania samej społeczności. Zakres współczesnej sytuacji md. 3 opinie: 1.społeczność md. to społeczność państwa - ogół państw utrzymujących ze sobą stosunki md. regulowane przez prawo md.. 2.-zakres szeroki i wąski. W węższym znaczeniu ogół państw suwerennych, a w szerszym to podmioty niesuwerenne- wszyscy uczestnicy stosunków md. mający zdolność do działania na płaszczyźnie md. Społeczność md. obejmuje także podmioty transnarodowe prawo międzynarodowe, publiczne nie definiuje społeczności międzynarodowej. W doktrynie tego prawa jest to ogół państw, utrzymujących ze sobą stosunki na stopie równości. Inna definicja – to ogół państw utrzymujących ze sobą stosunki regulowane prawem międzynarodowym. Społeczność międzynarodowa obejmuje wszystkie współzależności i więzi, występujące pomiędzy państwami. S.m.stanowią dziś suwerenne państwa dążące do zacieśniania wzajemnej koordynacji i współpracy. Te więzi i współzależności wykraczają już poza ramy polityczne i dotyczą obecnie również problemów integracji gospodarczej, ale i problemów demograficznych, żywnościowych, ochrony środowiska i zdrowia ludzi. Szczególną rolę w kształtowaniu formy s.m. pełnią państwa mocarstwa, których stanowisko decyduje o bezpieczeństwie i pokoju na świecie. Struktura: 1 mocarstwa uniwersalne – zdolne do działań w skali globalnej we wszystkich dziedzinach stosunków wewnętrznych, np. USA, 2 mocarstwa sektorowe, zdolne do działań w skali globalnej w jednej dziedzinie, np. gospodarczej – Japonia, 3 mocarstwa regionalne, zdolne do efektywnego oddziaływania w regionie, np. Francja, państwa zdolne do efektywnego oddziaływania w skali lokalnej,
IV Czynniki wpływające na stosunki międzynarodowe
10. Czynniki wpływające na stosunki – systematyka i rozwój
Systematyki czynników. Przebieg, zakres i intensywność stosunków międzyn. są uwarunkowane różnymi czynnikami. Podział wg: kryterium czasowego – czynniki stosunków międzyn. dzielimy na: historyczne, aktualne i potencjalne. Odzwierciedlają one reakcje między teraźniejszością a przeszłością i przyszłością. kryterium przestrzennego – czynniki s. m. dzielą się na: narodowe (lub państwowe) i miedzynarodowe (lub pozanarodowe). Czynniki międzyn. można...
politologia