Testy funkcjonalne

Rola fizjoterapeuty polega m. in. na diagnostyce czynnościowej i szczegółowej ordynacji środków fizjoterapeutycznych Służą temu Badania pacjentów wykonywane przez fizjoterapeutów

Badanie jest zespołem czynności zmierzających do uzyskania informacji o znaczeniu profilaktycznym diagnostycznym prognostycznym i orzeczniczym

Jednym z rodzajów badań są testy funkcjonalne

Ujawniają one cały Szereg objawów lub innych informacji które umożliwiają określenie rodzaju stopnia dysfunkcji ułatwiają dobór odpowiednich ćwiczeń czy innych środków fizjoterapii i kontrolę wyników usprawnienia Wyniki badań informują o aktualnym stanie pacjenta dzięki temu fizjoterapeuta wie jakie ćwiczenia i zabiegi należy zastosować

Testy funkcjonalne spełniają następujące zadania:

- umożliwiają wczesną diagnozę;

- ułatwiają ustalenie programu rehabilitacji danej osoby oraz dobór ćwiczeń i innych środków na poszczególnych jej etapach (np ujawnienie objawów które można usunąć przy pomocy konkretnych ćwiczeń czy zabiegów fizykalnych);

- ułatwiają wprowadzenie do tego programu zmian które zależą od zmieniającego się stanu pacjenta oraz od wyników kolejnych badań;

- ułatwiają ocenę wyników rehabilitacji danej osoby;

Przykłady niektórych testów objawów oraz prób wykorzystywanych w fizjoterapii:



1 Testy funkcjonalne kręgosłupa:

A Test odległości końca palca od podłoża

Umożliwia Pomiar długości całego kręgosłupa w zgięciu (w cm)

Wykonanie: Pacjent stoi Przy wyprostowanych stawach kolanowych chory powi­nien skłonić się do przodu i wyprostowanymi kończynami górnymi sięgnąć możliwie do stóp Mierzy się odległość pomiędzy końcami palców a podłożem lub podaje się do jakiej wysokości (kolano środek piszczeli) można sięgnąć palcami

Interpretacja: Podczas Badania tego ruchu oceniamy ruchy w kręgosłupie oraz w stawach biodrowych W przypadku dobrej ruchomości Stawy biodrowe mogą w czę­ści kompensować usztywnienie kręgosłupa Oprócz pomiarów powinniśmy określić profil zgiętego do przodu kręgosłupa (harmoniczna kifotyzacja utrwalona kifoza)

Odległość końców palców od podłoża jest niespecyficznym objawem i zależy od:

1)Ruchomości lędźwiowego odcinka kręgosłupa

2)Skrócenia mięśni kulszowo-udowych

3)Obecności objawu Lasegue'a

4)Funkcji stawu biodrowego

Test ten ma znaczenie kliniczne do kontroli wyników leczenia



B Objaw Otta

Pomiar ruchomości piersiowego odcinka kręgosłupa

Wykonanie: Pacjent stoi Oznacza się wyrostek rylcowaty kręgu C7 i Punkt położo­ny 30 cm dystalnie Odległość ta ulega zwiększeniu o 2-4 cm przy pochyleniu do przodu i zmniejszeniu

o 1-2 cm przy maksymalnym przeproście

Interpretacja: Zmiany zwyrodnieniowe i zapalne kręgosłupa ograniczają jego ru­chomość a co za tym idzie zmiany odległości między wyrostkami tykowatymi

C Objaw Schobera

Pomiar ruchomości lędźwiowego odcinka kręgosłupa

Wykonanie: Pacjent stoi Na skórze oznacza się Punkt nad wyrostkiem rylcowatym kręgu Sj oraz położony 10 cm w kierunku dogłowowym Znaki na skórze rozchodzą się przy pochyleniu do przodu do około 15 cm i zbliżają się przy maksymalnym wy­proście do 8-9 cm

Interpretacja: Zmiany zwyrodnieniowe i zapalne kręgosłupa prowadzą do ograni­czenia jego ruchomości i oddalania lub zbliżania wyrostków rylcowatych

D Test Soto-Halla

Wykonanie: Pacjent leży na plecach i najpierw czynnie unosi lekko głowę starając się na ile to możliwe zbliżyć podbródek do klatki piersiowej Następnie badający wy­konuje biernie zgięcie głowy do przodu Jednocześnie wywiera drugą ręką lekki ucisk na mostek

Interpretacja: Bóle karku spowodowane uciskiem przy biernym unoszeniu głowy świadczą

o chorobach kości lub więzadeł szyjnego odcinka kręgosłupa Ciągnące bó­le występujące przy czynnym unoszeniu głowy spowodowane są głównie skróceniem mięśni karku

E Test Valsalvy

Wykonanie: Chory w pozycji siedzącej próbuje nadmuchując policzki wycisnąć znajdujący się w ustach kciuk

Interpretacja: W czasie tego testu dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz kana­łu kręgowego Jest on dodatni w przypadku jego zwężenia spowodowanego wypad­nięciem krążka międzykręgowego guzami osteofitami oraz obrzękiem tkanek mięk­kich Pojawiają się wtedy ostre bóle korzeniowe do odpowiednich dermatonów

F Test Patricka

Różnicowanie chorób stawu biodrowego i krzyżowo-biodrowego (ocena napięcia mięśni przywodzicieli)

Wykonanie: Pacjent w pozycji leżącej jedna jego kończyna Dolna jest wyprostowa­na a druga zgięta w stawie kolanowym Kostka boczna zgiętej kończyny leży powy­żej rzepki drugiej kończyny

Test można także wykonać w taki sposób że stopę zgiętej kończyny podkładamy pod kolano drugiej kończyny Następnie zgiętą kończynę pozostawia się wolno i po­zwala się jej opaść lub wywiera się na nią nacisk Wyprostowaną kończynę musimy ufiksować nad miednicą aby zapobiec współruchom

Interpretacja: W warunkach fizjologicznych Staw kolanowy wyprostowanej koń­czyny prawie sięga podłoża Następnie porównuje się obustronnie odległość obu ko­lan od podłoża Jeżeli po jednej Stronie Test hiperabdukcyjny jest dodatni świadczy to o ograniczeniu ruchomości lub wzroście napięcia przywodzicieli; pacjent odczuwa dolegliwości bólowe w przypadku gdy przy ograniczonym odwodzeniu próbujemy je nadal pogłębiać

G Objaw wyprzedzania (standing flexion test)

Badanie funkcji stawu krzyżowo-biodrowego

Wykonanie: Pacjent stoi odwrócony plecami do badającego Fizjoterapeuta kciukami wyczuwa jednocześnie oba kolce biodrowe tylne górne Następnie chory stawia równo obie stopy na podłodze prostuje Stawy kolanowe i powoli pochyla się do przodu W skłonie tułowia ocenia się położenie oraz ruchomość obu kolców

Interpretacja: Kość krzyżowa przemieszcza się w stawach krzyżowo-biodrowych wzdłuż osi poziomej w stosunku do kości biodrowych (talerza miednicy) Ruch ten wymaga obniżenia się kości krzyżowej

W warunkach fizjologicznych kolce biodrowe znajdują się na tej samej wysokości jak na początku badania

Jeżeli Staw krzyżowo-biodrowy po jednej Stronie nie obniża się to kolec biodrowy tylny górny wraz z kością krzyżową w porównaniu z drugą stroną przemieszcza się ku górze (wyprzedza)

Brak obniżania się kolca albo obecność objawu wyprzedzania świadczy głównie

o zablokowaniu po Stronie badanej stawu krzyżowo-biodrowego Obustronny objaw wyprzedzania może imitować obustronne skrócenie mięśni kulszowo-udowych



H Objaw Derbolowskyego

Ocena zmieniającej się różnicy długości kończyn dolnych - objaw wyprzedzania w pozycji leżącej

Wykonanie: Pacjent leży na plecach Badający obejmuje dalsze końce obu podudzi wyczuwając kciukami kostki przyśrodkowe oraz ocenia na podstawie pozycji kciuka wzajemną wysokość i rotacje kostek przyśrodkowych

Pacjenta prosi się o przyjęcie pozycji siedzącej przy czym badający pomaga przy wykonaniu tego ruchu lub pacjent podpiera się rękami przy podnoszeniu

Interpretacja: Jeżeli występuje zablokowanie stawu krzyżowo-biodrowego oraz za­burzenie ruchu między kością krzyżową i biodrową kończyna Dolna po tej Stronie przy podnoszeniu Staje się pozornie dłuższa; w pozycji leżącej pozornie krótsza lub długości obu kończyn ulegają wyrównaniu

Stwierdzane różnice można zmierzyć na tej samej wysokości na kostkach Różnice mniejsze od 2 cm nie są brane pod uwagę Należy ustalić czy różnice długości koń­czyn nie są spowodowane poza zablokowaniem stawu krzyżowo-biodrowego innymi przyczynami jak przykurczem mięśni kulszowo-udowych albo anatomicznym skróce­niem czy wydłużeniem

I Objaw Laseguea

Wskazuje na podrażnienie korzenia nerwowego

Wykonanie: Badający wolno unosi wyprostowaną w stawie kolanowym kończynę dolną pacjenta do momentu aż pojawią się dolegliwości bólowe

Interpretacja: Ostry ból w krzyżu i kończynie świadczy o podrażnieniu korzenia nerwowego (wypadnięcie jądra miażdżystego guz) Rzeczywiście dodatni objaw Lasegue'a występuje jedynie wtedy kiedy opisany ból prawie błyskawicznie przeno­si się do kończyny dolnej a objęty w niej Obszar zaburzeń ruchowo-czuciowych od­powiada zajętemu korzeniowi nerwowemu Pacjent często stara się zmniejszyć ból przez uniesienie po Stronie badanej miednicy Należy zmierzyć kąt do jakiego można unieść kończynę a jego wielkość wskazuje na stopień podrażnienia korzeni ner­wowych Ból kulszowy można wywołać po przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej zgię­tej w stawie kolanowym kończyny dolnej Ten Test jest opisywany jako objaw Bonneta lub mięśnia gruszkowatego (przy przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej kończyny do­chodzi do naciągnięcia nerwu wokół mięśnia gruszkowatego)

O znacznym podrażnieniu nerwu "kulszowego świadczy również nasilenie rwy kulszowej po uniesieniu głowy (objaw Kerniga) i/lub biernego grzbietowego zgięcia pa­lucha (objaw Turyn) (różnicowanie: Zapalenie opon mózgowych krwawienie pod-pajęczynówkowe meningiosis carcinomatosa)

Jeżeli przy unoszeniu kończyny w okolicy krzyżowej i lędźwiowym odcinku kręgo­słupa bóle narastają wolno lub promieniują do tylnej powierzchni Uda to są zwykle spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi stawów kręgosłupa zapaleniami więzadeł miednicy albo znacznym wzrostem napięcia mięśnia kulszowo-udowego („mięk­ki stop"; w większości przypadków pojawia się również po drugiej stronie) Należy odróżnić bóle rzekomo korzeniowe (rzekomy objaw Lasegue'a) od rzeczywistej rwy kulszowej (objaw Lasegue'a)

J Objaw Thomsena

Wskazuje na podrażnienie korzeni nerwowych

Wykonanie: Pacjent leży na brzuchu Badający zgina Staw kolanowy od kąta 90° do 120° przy zgiętej grzbietowo stopie

Interpretacja: Jeżeli w tym czasie można wymacać bolesny nerw kulszowy powyżej dołu podkolanowego świadczy to o podrażnieniu korzeni nerwowych i zwykle jest spowodowane wypadnięciem jądra miażdżystego lub guzem



2 Testy funkcjonalne barku

A Test ciasnoty Neera

Wykonanie: Jedną ręką badający stabilizuje łopatkę podczas gdy drugą nagle uno­si kończynę górną pacjenta do przodu i przyśrodkowo (przywodzi ją) powyżej płasz­czyzny poziomej

Interpretacja: Przy dodatnim objawie ciasnoty dochodzi do zwężenia przestrzeni podbarkowej albo uderzenia chorej strefy o przednio-dolny Brzeg wyrostka barkowe­go co wywołuje bóle

w czasie ruchu

B Objaw Huetera

Wykonanie: Pacjent siedzi trzymając kończynę górną wyprostowaną w stawie łok­ciowym

z odwróconym przedramieniem Badający chwyta jedną ręką za przyśrodkową stronę przedramienia chorego Pacjent powinien wbrew oporowi ręki badającego zgiąć Staw łokciowy

Interpretacja: Przy przerwaniu ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego docho­dzi do obwodowego powiększenia obrysu mięśnia przy skurczu mięśni ramienia; można je zaobserwować tuż nad stawem łokciowym w postaci „piłki"



3 Testy funkcjonalne stawu łokciowego

A Test Thomsona (objaw łokcia tenisisty)

Wskazuje na obecność zespołu bolesności bocznego przedziału stawu łokciowego

Wykonanie: pacjent proszony o nieznaczne wyprostowanie nadgarstka zgięcie palców
w pięść oraz wyprostowanie stawu łokciowego Jedna ręka badającego fiksu­je nadgarstek od strony dłoniowej podczas gdy druga obejmuje pięść chorego Następnie chory powinien prostować pięść wbrew oporowi badającego lub badający powinien starać się zgiąć dłoniowo wyprostowany nadgarstek wbrew oporowi stawia­nemu przez chorego

Interpretacja: Znaczny ból nad bocznym nadkłykciem i po Stronie promieniowej loży mięśni prostowników skłania do podejrzenia obecności zespołu bolesności bocz­nego przedziału stawu łokciowego

B Objaw łokcia gracza w golfa

Świadczy o obecności zespołu bolesności przyśrodkowego przedziału stawu łokcio­wego

Wykonanie: Pacjent zgina łokieć oraz dłoniowo rękę Badający chwyta rękę chore­go Drugą ręką fiksuje ramię Pacjent powinien starać się wbrew oporowi ręki bada­jącego wyprostować kończynę górną w stawie łokciowym

Interpretacja: Bóle nad nadkłykciem przyśrodkowym świadczą o zespole bolesno­ści przedziału przyśrodkowego stawu łokciowego (łokieć gracza w golfa)



4 Testy funkcjonalne ręki

A Badanie chwytu klucza

Wykonanie: Pacjentowi poleca się chwycić Klucz kciukiem i bokiem palca wskazu­jącego

Interpretacja: Przy zaburzeniach czucia po przyśrodkowej Stronie palca wskazują­cego np. na skutek uszkodzenia nerwu promieniowego wykonanie chwytu klucza nie jest możliwe

B Badanie chwytu dłonią

Wykonanie: Badana jest zdolność ręki chorego do obejmowania i utrzymywania włożonej do niej małej piłeczki

Interpretacja: Badana jest siła przywodzenia kciuka i możliwość zginania palców dzięki temu można ocenić nerw pośrodkowy i łokciowy

C Szybki Test dla nerwu promieniowego

Metoda skriningowa służąca ocenie niedowładu (porażenia) nerwu promieniowego

Wykonanie: Pacjentowi poleca się przy zgiętym do 90° stawie łokciowym wyprosto­wać Staw promieniowo-nadgarstkowy

Interpretacja: W przypadku porażenia nerwu promieniowego z zajęciem mięśni prostowników wykonanie wyprostu nadgarstka i ręki nie jest możliwe Ręka zwisa w dół Takie jej ustawienie określa się jako ręka opadająca W drugim teście prosi się chorego o odwiedzenie kciuka Porażenie nerwu promieniowego powoduje niedo­wład mięśnia odwodziciela długiego kciuka (mięśnia prostownika krótkiego kciuka) i brak możliwości odwiedzenia kciuka



5 Testy funkcjonalne stawu biodrowego

A Test przykurczu mięśnia prostego uda

Wykonanie: Pacjent leży na plecach jego podudzia wiszą poza końcem stołu Chorego prosi się o chwycenie stawu kolanowego i przyciągnięcie go do Piersi Ocenia się kąt jaki przyjmuje wisząca kończyna Dolna Test powtarza się po drugiej stronie

Interpretacja: W przypadku przykurczu mięśnia prostego uda w czasie przyciąga­nia stawu kolanowego do tułowia dochodzi do zgięcia leżącej na stole kończyny Test jest również dodatni przy przykurczu zgięciowym towarzyszącym chorobom stawu biodrowego podrażnieniu mięśnia kulszowego (ropień kulszowy) dolegliwościach ze strony lędźwiowego odcinka kręgosłupa ze zwiększoną lordozą i zmienionym po­chyleniu miednicy

B Test Arvila

Wskazuje na dolegliwości stawu biodrowego

Wykonanie: Pacjent leży na plecach Kończyny są wyprostowane Badający jedną ręką lekko unosi wyprostowaną kończynę a drugą uderza pięścią w piętę w kierun­ku osiowym

Interpretacja: Siła uderzenia przenosi się na Staw biodrowy Bóle w pachwinie lub w udzie

w pobliżu stawu świadczą o chorobie stawu biodrowego (zmiany zwyrodnie­niowe zapalenie) natomiast u pacjentów z endoprotezami o ich obluzowaniu (bóle w okolicy pachwiny przemawiają za obluzowaniem panewki a po bocznej Stronie uda - za obluzowaniem trzpienia endoprotezy)

Dolegliwości w okolicy lędźwiowego odcinka kręgosłupa występują w chorobach krążków międzykręgowych lub reumatycznych

Odmiana testu Anvila wskazująca na schorzenie stawu biodrowego

Wykonanie: Pacjent w pozycji leżącej na plecach jedna kończyna Dolna jest wypro­stowana

a druga zgięta w stawie kolanowym i rotowana na zewnątrz w stawie biodro­wym Kostka boczna zgiętej kończyny dolnej leży ponad rzepką drugiej kończyny Badający obejmuje obiema rękami dystalną część uda i popycha ją w kierunku osio­wym

Interpretacja: Ruch ten zwiększa nacisk w stawie biodrowym i w chorej Stronie miednicy

Bóle w pachwinie świadczą o schorzeniu stawu biodrowego np. zmianach zwyrod­nieniowych; bóle u chorych z endoprotezami przemawiają za ich obluzowaniem

Dolegliwości w lędźwiowym odcinku kręgosłupa występują przy zajęciu krążków międzykręgowych lub w chorobach reumatycznych

C Objaw Trendelenburga-Duchenne'a

Badanie funkcji mięśni miedniczo-krętarzowych

Wykonanie: Badający znajduje się za stojącym chorym Pacjentowi poleca się unieść jedną kończynę oraz zgiąć ją w stawie biodrowym i kolanowym

Interpretacja: W czasie stania na jednej kończynie dolnej mięśnie miedniczo-krętarzowe (mięsień pośladkowy średni i mały) tej strony kurczą się w wyniku czego po Stronie zgiętej kończyny Miednica zostaje uniesiona lub jest utrzymywana w pozycji zbliżonej do horyzontalnej

Zapewnia to harmoniczny chód Jeżeli mięśnie pośladkowe są uszkodzone lub ich Funkcja jest upośledzona (osłabienie mięśni spowodowane zwichnięciem stawu bio­drowego porażeniem stanem po wielu operacjach stawu biodrowego) nie są w sta­nie utrzymać miednicy po Stronie...