VI koalicja antyfrancuska

VI koalicja antyfrancuska – koalicja austriacko-prusko-rosyjsko-szwedzko-brytyjska (wraz z licznymi państewkami niemieckimi), która w schyłkowym okresie wojen napoleońskich w latach 1812–1814 ostatecznie pokonała Cesarstwo Francuskie i zmusiła do abdykacji Napoleona. Zdetronizowany Napoleon został zesłany na Elbę.

W skrócie [edytuj]

Po straszliwej w skutkach napoleońskiej inwazji na Rosję państwa europejskie (ze Zjednoczonym Królestwem na czele), które przez wiele lat ponosiły klęski w walce z Napoleonem, dostrzegły możliwość pokonania go we wspólnej akcji. Po zreorganizowaniu armii na wzór napoleoński, a nadto posiadając ogromną przewagę liczebną, zdołały pokonać cesarza na terenie Niemiec (Bitwa Narodów) w roku 1813, a następnie wkroczyć do Francji w roku 1814.

W wojnie, w którą zaangażowanych zostało ponad dwa i pół miliona żołnierzy, poległo blisko dwa miliony (według niektórych danych tylko w Rosji poległo ponad milion ludzi). W wojnie szóstej koalicji stoczono wiele bitew, takich jak pod Smoleńskiem, Borodino, Lützen, Dreznem i wreszcie pod Lipskiem, która była największą bitwą wojen napoleońskich i największą bitwą w historii przed I wojną światową.

Ostatni akcent tej wojny, obrona Francji, był pokazem mistrzostwa Napoleona jako wodza; w ciągu sześciodniowej kampanii, którą wielu historyków uważa za najwspanialszy okres w jego karierze jako wodza, zdołał w kilku bitwach pobić wielokrotnie silniejszych przeciwników. Ostatecznie jednak, straciwszy swe najlepsze wojska w kampanii rosyjskiej i niemieckiej, nie był w stanie pokonać sił koalicji, które ostatecznie zajęły Paryż i zmusiły go do abdykacji.

II wojna polska [edytuj]

 Osobny artykuł: Inwazja na Rosję (1812).

W roku 1812, po wycofaniu się cara Aleksandra I z umowy o blokadzie kontynentalnej, Napoleon ogłosił rozpoczęcie tzw. II wojny polskiej i uderzył na Rosję. Grande Armée, licząca blisko 650 000 ludzi (270 000 Francuzów i setki tysięcy żołnierzy z armii sojuszniczych), przekroczyła Niemen 23 czerwca. Rosjanie, po przegranej pod Smoleńskiem unikając bitew i stosując taktykę spalonej ziemi wycofywali się, by wreszcie stanąć do rozstrzygającego starcia u bram Moskwy. W bitwie pod Borodino (7 września) zostali pokonani i oddali Francuzom stolicę, spaloną na rozkaz księcia Raztopczyna. Napoleon, nie mogąc doczekać się carskich parlamentariuszy, rozpoczął odwrót, który zmienił się w klęskę. Straty poniesione przez armię napoleońską sięgały 370 000 zabitych i rannych w bitwach oraz 200 000 jeńców. W listopadzie zaledwie 27 000 żołnierzy przekroczyło mosty na Berezynie. Dotarłszy na Litwę Napoleon opuścił armię, by powrócić do Paryża w celu przygotowania obrony przed nadciągającymi Rosjanami. Wbrew pozorom postępy przeciwnika nie były zbyt szybkie. Rosjanie stracili ponad 400 000 żołnierzy i pościg za Napoleonem nie był zbyt szybki, co pozwoliło Napoleonowi na zebranie nowej armii.

Działania w Europie [edytuj]

Napoleon i Poniatowski pod Lipskiem

Widząc realne szanse na pokonanie słabego Napoleona, do wojny ponownie przystąpiły Prusy. Tymczasem cesarz nie próżnował i wkrótce swą armię na wschodzie rozbudował z trzydziestu do stu trzydziestu, a nawet czterystu tysięcy. W bitwach pod Lützen (2 maja) i Budziszynem (20-22 maja 1813) pobił sprzymierzonych, którzy stracili razem ponad 40 000 ludzi. W bitwach tych zaangażowanych było po obu stronach ponad 250 000 żołnierzy, co czyniło z nich jedne z największych starć w historii wojen.

Konsekwencją tej krótkiej kampanii było zawarcie zawieszenia broni, które trwało od 4 czerwca do 13 sierpnia 1813 r. Obie strony starały się wykorzystać ten czas na odbudowę sił. Sprzymierzonym udało się przeciągnąć na swoją stronę Austrię, co zaowocowało postawieniem na nogi dwóch armii austriackich o liczebności 300 000 ludzi. Siły te dołączyły do armii sprzymierzonych na terenie Niemiec. Teraz całkowita siła wojsk sprzymierzonych na środkowoeuropejskim teatrze działań wynosiła około 800 000 ludzi w linii i dalsze 350 000 w strategicznej rezerwie.

Napoleon zdołał zgromadzić na obszarze działań blisko 650 000 ludzi, jednak tylko około 250 000 znajdowało się pod jego osobistym dowództwem, dodatkowymi 120 000 dowodził Oudinot, a 30 000 Davout. Związek Reński oddał cesarzowi niewielkie ilości wojsk, przede wszystkim z Saksonii i Bawarii. Ponadto na południu Królestwo Neapolu Murata i Królestwo Włoch Beauharnais'a dysponowało około 100 000 ludzi pod bronią. Na Półwyspie Iberyjskim licząca 150-200 000 ludzi armia francuska ponosiła klęskę za klęską z rąk Hiszpanów i Brytyjczyków, którzy posiadali około 150 000 wojska. Tak więc łącznie 900 000 wojsk francuskich miało przed sobą milion żołnierzy w armiach sprzymierzonych (nie licząc wymienionej powyżej rezerwy strategicznej). Liczby te są jednak mylące, bowiem większość wojsk niemieckich walczących po stronie Napoleona biła się niechętnie, w każdej chwili gotowa przejść na stronę koalicjantów. Tak więc w rzeczywistości Napoleon mógł liczyć na nie więcej niż 450 000 wojska na terenie Niemiec, czyli połowę tego, co mieli przeciwnicy.

Gdy zawieszenie broni przestało obowiązywać, Napoleon miał szansę na przejęcie inicjatywy po bitwie pod Dreznem, gdzie pobił znacznie liczniejszą armię koalicyjną, zadając jej ogromne straty przy stosunkowo nieznacznych stratach własnych. Jednakże błędy marszałków, a także zbyt wolne rozwijanie ofensywy przez niego samego, spowodowały zaprzepaszczenie skutków wygranej. W wielkiej "Bitwie Narodów" stoczonej pod Lipskiem w Saksonii w dniach 16-19 października, 191 000 żołnierzy Napoleona stawiło czoła ponad 450 000 sprzymierzonych. Francuzi zostali pokonani i zmuszeni do wycofania się za Ren.

W tym samym czasie toczyła się tzw. "kampania w Pirenejach", jedna z najświetniejszych akcji wojennych Wellingtona. Siły przeciwników były mniej więcej równe, a na dodatek Wellington walczył w znacznym oddaleniu od własnych baz zaopatrzeniowych. Zwyciężał stosując rzadko w tej wojnie stosowaną taktykę manewrowo-uderzeniową, w czym dorównywał samemu Napoleonowi.

 Osobny artykuł: Wojny napoleońskie w Hiszpanii i Portugalii.

Gdy 7 października do Wellingtona dotarły wieści o ogromnej przewadze armii koalicyjnych nad Napoleonem na terytorium Niemiec, zdecydował on wkroczyć do Francji. 11 grudnia otoczony zewsząd i zdesperowany Napoleon zgodził się zawrzeć osobny pokój z Hiszpanią. Zgodnie z postanowieniami traktatu podpisanego w Valençay uwolnił i uznał prawa do tronu Ferdynanda...