Geneza pedagogiki porównawczej
Pedagogika porównawcza jako subdyscyplina pedagogiczna – przedmiot, zadania, funkcje, terminologia
Teoretyczno-metodologiczne koncepcje pedagogiki porównawczej na świecie.
Przedmiot pedagogiki porównawczej i jej struktura
Funkcje pedagogiki porównawczej
Cele pedagogiki porównawczej wg J. Frątczaka, „ Pedagogika porównawcza ”
Motywy podejmowania porównań
Zadania pedagogiki porównawczej
Terminologia.
Wykaz źródeł
2. Geneza pedagogiki porównawczej
3. Teoretyczno – metodologiczne koncepcje pedagogiki porównawczej na świecie. Odkrywanie ogólnych prawidłowości i zasad
Zrozumienie zasad działania oświaty
Badania interdyscyplinarne w pedagogice porównawczej
Metoda problemowa w pedagogice porównawczej
Polityka oświatowa a pedagogika porównawcza
Pedagogika porównawcza a nauki społeczne
BIBLIOGRAFIA
„ Pedagogika porównawcza – to dyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno – ekonomicznym i społeczno – kulturalnym. ”
Pedagogika porównawcza stanowi przedłużenie historii wychowania. Przy czym, o ile historia wychowania zajmuje się dziejami przemian struktur i zjawisk edukacyjnych w ciągu rozwoju historii kultury różnych państw i narodów, o tyle pedagogika porównawcza – współczesnymi strukturami i zjawiskami edukacyjnymi na świecie. Można także przyjąć, że pedagogika porównawcza zajmuje się analizą struktur i zjawisk edukacyjnych oraz ich przyczynami społeczno – ekonomicznymi, historyczno – kulturalnymi, psychologiczno – socjologicznymi i polityki oświatowej występującymi dawniej i teraz w Polsce i w innych państwach.
W takim ujęciu przedstawia pedagogikę porównawczą Z. Mysłakowski: „ Historia wychowania, czy pedagogika porównawcza opisują systemy wychowania w różnych czasach i u różnych plemion, inwentaryzują konkretne reformy wychowawcze, z całym bogactwem ich przejawów, zarówno powtarzających się, jak i nie powtarzających się kiedy indziej i gdzie indziej w ścisłym związku z całokształtem innych objawów życia społecznego. ”
Przedmiotem pedagogiki porównawczej jest analiza całego systemu oświatowego:
- w relacji uczeń – nauczyciel; nauczyciel – rodzic,
- analiza instytucji ( szkoły, przedszkola, internatu – zawsze jednej instytucji ),
- ujęcie globalne badań ( badanie całego systemu w całym państwie – ogólnym ).
Status pedagogiki porównawczej jako subdyscypliny naukowej jest nieustannie kwestionowany. Szczególnie narażone na ataki są metoda i przedmiot badań, dwa konstytutywne elementy każdej subdyscypliny naukowej. W stosunku do metody podnosi się między innymi fakt, że porównywanie jest wykorzystywane w procesie badawczym wszystkich bez mała nauk i że jest to integralny składnik ludzkiego sposobu poznawania świata.
Wśród subdyscyplin pedagogicznych szczególne zastosowanie znalazła metoda porównawcza w historii wychowania, która porównując sposoby wychowania stosowane w różnych epokach, nie może abstrahować od społecznego, ekonomicznego, politycznego i kulturowego kontekstu.
Tradycyjnie definiowanym przedmiotem ( tj. zjawiskami wychowania ) skrzętnie „ podzieliły się ” inne subdyscypliny pedagogiczne, takie jak: dydaktyka, teoria wychowania, pedagogika społeczna, specjalna, andragogika, pedeutologia i wiele innych.
Pedagogika porównawcza podejmuje badania obiektów wchodzących tradycyjnie w zakres innych subdyscyplin pedagogicznych. Jeżeli tak, to pedagogika porównawcza powinna zająć się zbieraniem faktów o zjawiskach wychowawczych za granicą i dostarczaniem ich bardziej rozwiniętym subdyscyplinom, które potrafią wykorzystać je do pogłębienia i wzbogacenia podejmowanych analiz.
Tadeusz J. Wiloch w książce pt. „ Wprowadzenie do pedagogiki porównawczej ” wyróżnia trzy podstawowe funkcje pedagogiki porównawczej:
1) integrującą,
2) wartościującą,
3) inspirującą.
Funkcja integrująca wynika z konieczności rozległego widzenia zjawisk wychowawczych we wszechzwiązkach z ciągłym przekraczaniem tych granic, które wyznaczają sobie badacze, skupiający swoją uwagę na wybranych odcinkach rzeczywistości, „ widzianych ” z pozycji reprezentowanych przez siebie dyscyplin. Jeśli przedmiotem pedagogiki porównawczej powinny być w zasadzie wszystkie zagadnienia interesujące pedagogów, to komparatysta musi nawiązać kontakt z różnymi specjalistami, żeby – korzystając z wyników ich badań i nawiązując do ich problemów badawczych – kumulować w wielkiej strukturze wiedzy pedagogicznej to, co niezbędne dla syntezy „ dorobku ” pedagogiki.
Dążenie do syntezy wymaga zasadniczych wartościowań. Szczególnie w badaniach różnorakich wielostronnie powiązanych zjawisk wychowawczych, których ujmowanie z różnych punktów widzenia często grozi pomyłkami lub świadomym nawet zafałszowaniem. Do spełnienia tej funkcji jest predestynowana pedagogika porównawcza, której podstawowym zadaniem jest przezwyciężanie zaściankowości.
W tych okolicznościach zupełnie oczywista wydaje się trzecia funkcja pedagogiki porównawczej, czyli funkcja inspiracyjna. Wykazując realną szansę niezbędnych zmian, „ dostrzeżoną ” w toku wielostronnych analiz wartościujących, pedagogika porównawcza przyczynia się do kształtowania aktywnej postawy wobec danej rzeczywistości wychowawczej.
Te wyżej wymienione funkcje pedagogiki porównawczej dynamizują jej rozwój. Nic więc dziwnego, że konstytuując się stosunkowo późno jako jedna z dyscyplin naukowych, pedagogika porównawcza zdobywa obecnie jedno z eksponowanych miejsc w systemie dyscyplin pedagogicznych.
Według Mieczysława Pęcherskiego ( def. ) – celem pedagogiki porównawczej jest uchwycenie prawidłowości w kształtowaniu się i rozwoju systemów oświatowych, określeniu tendencji zmian w tych systemach oraz kierunków, w jakich zmiany te zmierzają, a także wyjaśnienie ich przyczyn na podstawie porównywania działania (funkcjonowania) i efektywności systemów oświatowych działających w różnych krajach i w różnych warunkach.
Z celów pedagogiki porównawczej wynikają jej funkcje:
- poznawcza – pozwala nam dowiedzieć się, jak funkcjonuje szkolnictwo w innych krajach; dostarczenie wiedzy w tym zakresie należy do komparatystów,
- wartościująca ( decydenci ) – prowadząc badania porównawcze uzyskujemy wnioski jakie badania dotyczące oświaty są korzystniejsze, a jakie nie; wprowadzanie tylko dobrych rozwiązań, wprowadzanie tych, które są najbardziej wartościowe,
- inspirująca ( komparatyści ) – dotyczy podejmowania nowych działań oświatowych w celu inicjowania globalnych zmian, np. modernizowanie,
- integracyjna – wynika z konieczności rozległego widzenia zjawisk wychowawczych, spojrzenie na zjawiska, problemy badawcze w różnych dziedzin; pedagogika porównawcza stwarza płaszczyznę do porozumienia dla osób, które na co dzień zajmują się sprawami wychowania,
- prognostyczna – nawiązuje do planowania oświatowego, gdzie mówi się o zmianach w porównaniu ze współczesnymi tendencjami rozwojowymi w oświacie; pilotowe badanie zjawiska, czy zmiany należy wprowadzać; można powiedzieć decydentom, co nas czeka w najbliższej przyszłości.
Biorąc pod uwagę kryterium przestrzeni czasowej i społeczno – ekologicznej zjawisk edukacyjnych można zaproponować, że pedagogika porównawcza może mieć dychotomiczny podział na pedagogikę porównań pionowych czyli historycznych – historię wychowania ( w szerokim tego słowa znaczeniu ) i pedagogikę porównań poziomych czyli przestrzennych ekologicznie społecznych, geograficznych.
1. Celem poznawczym pedagogiki porównawczej jest:
- poznanie podstawowych warunków i czynników determinujących systemy edukacyjne, a zwłaszcza szkolne wybranych trzech wymienionych grup państw,
- poznanie podstawowych kierunków i tendencji ewolucji i prognozy edukacji na świecie.
2. Celem praktycznym pedagogiki porównawczej jest:
- opanowanie umiejętności dokonywania analizy i wartościowania o charakterze porównawczym, zwłaszcza poziomym, tj. formułowania odpowiedzi na pytania: jak jest tu
i tam, jest tak tu i tam, czy i jak mogłoby być tu i tam, a jak może być tu i tam ( „ tu ” tzn.
w Polsce ). Po każdym z tych pytań należy stawiać pytanie: dlaczego?,
- opanowanie umiejętności obserwacji niektórych zjawisk edukacyjnych w szkołach i innych placówkach, których edukacja stanowi zasadniczy lub dodatkowy zakres działalności, a w systemie szkolnym: zjawiska odpadu, odsiewu, furkacji i innych,
- opanowanie umiejętności projektowania odpowiednich struktur organizacyjnych i czynnościowych dla modernizacji i innowacji określonych dziedzin edukacji dzieci, młodzieży i dorosłych.
3. Celem wychowawczym pedagogiki porównawczej jest:
- kształtowanie postaw przyjaźni międzynarodowej i gotowość współpracy,
- kształtowanie postaw wobec różnych kultur i tendencji edukacyjnych w poznawanych państwach.
Cele te można osiągnąć przez:
- aktywne uczestnictwo w wykładach i ćwiczeniach,
- krytyczno – analityczne o charakterze porównawczym studium literatury podstawowej, uzupełniającej oraz czasopism,
- obserwacje struktur i zjawisk edukacyjnych a także warunków czynników determinujących je,
- samodzielne, indywidualne i zespołowe wykonywanie ćwiczeń.
- zainteresowanie własnym systemem edukacji,
- chęć wykorzystania obcego systemy edukacyjnego do planowania, modernizowania własnego systemu ( pedagogika porównawcza statyczna i dynamiczna ).
- ...
Aleksandra_Be