Historia myśli ekonomicznej.doc

Historia myśli ekonomicznej

Odejście od ekonomii marshallowskiej

Ekonomiści marshallowscy usiłowali pójść po delikatnej linii miedzy podejściem formalistycznym a podejściem historyczno-instytucjonalnym. Wywołali przez to krytykę po obydwu stronach. W USA pewna grupa, która nazwała się instytucjonalistami, chciała pop prostu wyeliminować teorię, twierdząc, że należy położyć nacisk na historię i instytucje, a nieadekwatną teorię należy porzucić. Inni krytycy-formaliści uważali, ze ekonomia powinna być nauką a nie polem działania inżynierów. Ci formaliści zgadzali się z instytucjonalistami, że teoria ekonomiczna Marshalla była nieadekwatna, ale ich odpowiedzią nie była jej eliminacja: oni chcieli stworzyć lepszą, bardziej rygorystyczną podstawę równowagi ogólnej, która by mogła służyć udzielaniu adekwatnych odpowiedzi na bardziej skomplikowane pytania.

Formalistyczna rewolucja w ekonomii

Marshalliści pozostali dominującą grupą w USA do lat 30 XXw. Ale w połowie tej dekady formaliści zainicjowali program badań teoretycznych, który miał ostatecznie przekształcić mikroekonomie w jej dzisiejsza wysoce zmatematyzowana konstrukcję. Program ten czyli rewolucja formalistyczna był utrzymany w ogólnych ramach ekonomii neoklasycznej, lecz zmieniał w istotnym stopniu jej metody. W rezultacie współczesna ekonomia neoklasyczna zmodyfikowana przez ekonomistów matematycznych w czterech aspektach:

1. Formaliści wprowadzili do istniejącej teorii szerszy zakres i precyzję. Szli w kierunku bardziej formalnej analizy, bardziej formalny język wykładu- matematykę. Stosowali geometrię dla poszerzenia i sformalizowania swojej analizy. Stopniowo geometria została zastąpiona przez rachunek wielowariantowy nadający się do stosowania w modelowaniu problemów wielowymiarowych.
2. Nowe metody rozszerzyły istniejącą teorie, obejmując nią szerszy zakres zjawisk.
3. Ekonomia przeszła od kontekstowej do bezkontekstowej argumentacji z tym skutkiem, że stała się mniej reprezentatywna dla rzeczywistego świata, a bardziej abstrakcyjna.
4. Pomimo, iż nowa metodologia była na ogół bardziej abstrakcyjna, rozwinęło się kilka bardzo praktycznych technik matematycznych, jak programowanie liniowe.

Historyczne korzenie nowoczesnej mikroekonomii

Rewolucja formalistyczna, która zrodziła nowoczesną mikroekonomie na wyższym poziomie, tkwi swoimi korzeniami w myślach licznych postaci dziewiętnastowiecznych i wczesno dwudziestowiecznych. Pierwszymi z tych pionierów, ujmujących swoje hipotezy w formie matematycznej byli   1. A.Cournot

                                   2. Leon Walras – teoria ogólnej równowagi

                                   3. Jevons

                                   4. F.Y.Edgeworth – wykazał, że podstawowa konstrukcją mikroteorii było po

                                                                  prostu powtarzające się stosowanie zasady maksymalizacji

              5. Vilfredo Pareto – rozszerzył walrasowską analizę równowagi ogólnej na 

                                           kwestie polityki gospodarczej. Nie rozdzielano ekonomii pozytywnej od sztuki

                ekonomii-ta sama formalna metodologia

              6. Irving Fisher- poparł i rozszerzył koncepcje rozszerzenia zastosowań

                                       matematyki w ekonomii

Pierwszym krokiem w formalizowaniu mikroteorii było poszerzenie analizy marginalnej gospodarstwa domowego, przedsiębiorstwa i rynków, i doprowadzenie jej do większej spójności wewnętrznej. Przez wstąpienie na wyższy poziom technik matematycznych ekonomiści uzyskali możliwość sięgnięcia poza zakres równowagi cząstkowej do równowagi ogólnej, ponieważ matematyka dostarczyła im metodę bardziej precyzyjnego podążania śladem tematów, które poprzednio w sposób nieco luźny przetrzymywali w pamięci. Drugim kokiem było przeformułowanie problemów tak, aby były dostosowane do posiadanych narzędzi i technik ich opracowywania. Trzecim krokiem było rozwijanie nowych technik w celu wyjaśnienia kwestii, na które nie znajdowano odpowiedzi. Proces ten trwa nadal.

Paul Samuelson – równowaga i stabilność

Według Samuelsona, konstrukcja teoretyczna, która stanowi podstawę i jednoczy poszczególne elementy mikro i mikroteorii jest oparta na dwóch bardzo ogólnych hipotezach dotyczących warunków, po pierwsze-równowagi, po drugie-stabilności. Jedność tego rodzaju ilustruje  opracowanie minimalizacji kosztów i maksymalizacji zysków przedsiębiorstwa, maksymalizacji zadowolenia konsumenta i teorii dobrobytu. Samuelson dowodzi, że z chwilą dokonania specyfikacji dynamicznych właściwości systemu, można ocenić jego stabilność. W ten sposób warunki równowagi i stabilności okazują się być dwuczęściową konstrukcja leżącą u podstaw teorii ekonomicznej.

Dlaczego nie powiodła się rewolucja niedoskonałej konkurencji?

Rewolucja konkurencji monopolistycznej nie powiodła się, albowiem była ona trudna do sformalizowania i do wyciagnięcia z niej implikacji. Trudne było oddzielenie kosztów sprzedaży od kosztów różnicowania produktu, a w konsekwencji określenie, co należy zaliczyć do kosztów, a co uwzględnić jako zmienną, która wpływa na zmiany krzywej popytu. Również dlatego, że większość gałęzi przemysłu amerykańskiego stanowią faktyczne oligopole, istnieje współzależność między decyzjami poszczególnych przedsiębiorstw; podejmując jakakolwiek decyzję każde przedsiębiorstwo bierze w rachubę oczekiwana reakcję innych przedsiębiorstw w danym przemyśle.

Druga przyczyna fiaska teorii Chamberlina dotyczy oligopolu. Chamberlin sądził, ze różne modele duopolu i cała marshallowska analiza rynków były oparte na zasadniczo błędnej podstawienie uwzględniały współzależności miedzy przedsiębiorstwami. Trzecia przyczyną fiaska rewolucji konkurencji monopolistycznej było, to że analiza Chamberlina przedstawiała w zasadzie równowagę cząstkową z potwierdzonym pochodzeniem marshallowskim.

Milton Friedman i chicagowskie podejście do mikroekonomii

Szkoła chicagowska charakteryzuje się przekonaniem, ze rynki jako środki organizujące społeczeństwo działają lepiej niż ich alternatywy. Milton Friedman był przeciwwaga Samuelsona przez cały nowoczesny okres ekonomii. Postrzega on ekonomie jako narzędzie do analizy realnych problemów i jako cos w stosunku do czego nie powinno się dopuścić, aby stało się abstrakcyjnym rozważaniem matematycznym, pozbawionym instytucjonalnego kontekstu i bezpośredniego stosunku do problemów realnego świata. W swoich rozważaniach nad kwestiami polityki łączy on z sobą silna wiarę w prawa i wolność jednostki oraz w efektywność rynku w obronie tych praw.

Aktualne tematy nowoczesnej mikroekonomii

Obejmują one dwa ogólne obszary- zakres mikroekonomii i techniki mikroekonomii- oraz dwie szczególne dziedziny- teorie popytu i teorie dobrobytu.

·Rozszerzenie zakresu mikroekonomii

Ekonomiści zaczęli stosować mikromodele, które tłumacza zachowanie się gospodarstw domowych jako konsumentów i zachowanie się przedsiębiorstw, posługując się narzędziami racjonalności i maksymalizacji w odniesieniu do obszarów, które poprzednio były wyłączną domeną socjologii i politologii.

·Ewolucja technik

- przekład geometrii lat trzydziestych na rachunek wariacyjny lat sześćdziesiątych

- różniczki cząstkowe rachunku reprezentowały współzależności między sektorami

- krzyżowe elastyczności cząstkowe popytu

- liniowe homogeniczne funkcje produkcji

- homotetyczne funkcje popytu

- funkcje produkcji o stałej elastyczności substytucji

- ekonomiści pokazali jak łatwo problem maksymalizacji z warunkiem ograniczającym można przeformułować w problem minimalizacji z warunkiem ograniczającym

-rozwój praktyczny: zrozumienie cen obrachunkowych i duali doprowadziło do istotnego osepu w nowoczesnych technikach zarządzania

- rozwój teoretyczny: analiza dualu stworzyła dla uprawianej przez ekonomistów analizy rzadkości symetrie, która pogłębiła rozumienie przez nich problemu

·Postępy w teorii popytu

W modelu neoklasycznym teoria popytu była oparta na założeniach maksymalizacji użyteczności. Teoria zakładała również, ze użyteczność jest mierzalna w liczebnikach głównych i ze obowiązuje zasada malejącej użyteczności krańcowej. We wczesnych latach XX w. Kluczowa debata ekonomiczne dotyczyła ważności prawa popytu. Niektórzy ekonomiści kwestionowali powyższe założenia, dowodząc albo że użyteczność nie jest mierzalna w liczebnikach głównych, albo że teoria malejącej użyteczności krańcowej nie odpowiada rzeczywistości. Inni twierdzili, ze dowody empiryczne przeczą prawu popytu. Jeszcze inni utrzymywali, że teoria popytu była oparta na nieadekwatnej psychologii hedonistycznej.

·Postępy w ekonomii dobrobytu

Ekonomia dobrobytu stanowiła integralną część ekonomii klasycznej, której teoretyczne argumenty w swej większości przeznaczone były szczególnie na podtrzymywanie określonych stanowisk politycznych. Gdy jednak w ostatniej ćwierci XIX w. Ekonomia klasyczna przekształciła się w ekonomie neoklasyczną ekonomiści zaczęli rozróżniać miedzy teorią i polityka ekonomiczną. Zwiększone zainteresowanie teoria popytu przyczyniło się do zmiany sposobu myślenia ekonomistów o dobrobycie. Wzrost dobrobytu oznaczał przeważnie wzrost produktu; ale wraz z rozwojem koncepcji użyteczności krańcowej w latach siedemdziesiątych XIX w. Pojęcie dobrobytu zaczęto wstawiać raczej w ramy psychologii niż fizycznego produktu. W toku postępującej formalizacji teorii ekonomicznej, objęła ona również kwestie określania faktycznego wzrostu dobrobytu. Dążąc do rozwinięcia ekonomiki dobrobytu wolnej od ocen wartościujących, ekonomiści sięgnęli wstecz do włoskiego ekonomisty Pareta, który początkowo proponował mierzenie użyteczności w liczbach porządkowych.