białka, markery.doc

WYKŁAD 8.

Funkcje białek osocza:

§         Transport

§         Odporność humoralna

§         Ciśnienie onkotyczne

§         Enzymy

§         Aktywność antyproteolityczna

§         Funkcja odżywcza

Proteinogram

§         Albuminy  60-70%

§         Alfa-1 globuliny 2-4%

§         Alfa-2 globuliny 4-7%

§         Beta globuliny 8-13%

§         Gamma globuliny 9-22%

Całkowite stężenie białka w osoczu 60-80g/l

Białka specyficzne:

Albuminy- ciśnienie onkotyczne (80%)

Alfa1-antytrypsyna-inhibitor proteaz

Beta2-mikroglubulina- podjednostka układu HLA

Ceruloplazmina- białko wiążące miedź i enzym

Białko C-reaktywne (CRP)- wskaźnik stanu zapalnego

Transferyna- białko transportujące żelazo

Ferrytyna- białko transportujące żelazo w tkankach

Haptoglobina- białko wiążące hemoglobinę

SHBG-Glubulina wiążąca hormony płciowe- wiąże testosteron

TBG-Globuliuna wiążąca hormony tarczycy

Transkobalamina- wiąże vit.B12

Paraproteiny

-immunoglobuliny produkowane przez pojedynczy klon komórek linii limfocytów B (np. plazmocyty)

-zazwyczaj występuje w obrębie globulin gamma

-paraproteiny pojawiają się najczęściej w przebiegu szpiczaka mnogiego, plazmocytom i choroby Waldemstrom’a (makroglobulinemia-IgM)

-elektroforeza białek osocza jest podstawowym badaniem wykrywającym paraproteiny ale mocz powinien być także badany

-w przebiegu szpiczaka wydzielane są tylko immunoglobuliny zbudowane z łańcuchów lekkich, które są wykrywane w 75% przypadków w moczu jako białko Bence-Jones’a

Białka ostrej fazy

§         Silnie reagujące

              -PCT- Prokalcytonina

              -CRP- Białko C-reaktywne

§         Słabo reagujące

              -Kwaśna alfa1-glikoproteina

              -Alfa1- antychymotrypsyna

              -Ceruloplazmina

              -Haptoglobina

              -Składowa C3 dopełniacza

              -Fibrynogen

              -Ferrytyna

§         Negatywnie reagujące

              -Transferyna

              -Albumina

Klasyfikacja stanów zapalnych

§         Bakteriemia (fungemia, wiremia)

§         SIRS- systemie inflammatory response syndrom (zespół układowej reakcji zapalnej)

§         Sepsa- (posocznica) SIRS z dodatnim posiewem krwi lub dowodem zakażenia określonego narządu

§         Wstrząs septyczny- sepsa z objawami wstrząsu

§         MODS-multiple organ dysfunction syndrom (zespół niewydolności wielonarządowej)

Markery zawału mięśnia sercowego:

1.      Markery prognostyczne

§         Hs-CRP- high sensitive-C-Reactive Protein (wysoko czułe białko C-reaktywne)

§         MPO- mieloperoksydaza

§         CD-40

2.      Markery destabilizacji blaszki miażdżycowej

§         PAPP-A- Pregnancy-Associated Protein-A (ciążowe białko osoczowe A)

3.      Markery niedokrwienia

§         IMA (ACB)- Ischemia Modifed Albumin (Albumin Cobalt Binding) Albumina modyfikowana niedokrwieniem (wiązanie kobaltu przez albuminę)

4.      Markery martwicy komórkowej

§         Mioglobina (niespecyficzny)

§         H-FABP- Hart-Fatty Acid Binding Protein (sercowe białko wiążące kwasy tłuszczowe)

§         CK-MBmass

§         Troponiny sercowe (cardiac)- cTnT, cTnI

5.      Marker niewydolności serca (hart failure)

§         Peptydy natriuretyczne (Natriuretic peptides)- ANP-przedsionkowy (atrial) (typ A); BNP- mózgowy (brain) (typ B); NT-proBNP

Troponiny

§  Sercowa troponina T (cardiac Troponin T) (cTnT)- specyficzna dla mięśnia sercowego

§  Sercowa troponina I (Cardiac Troponin I) (cTnI)- specyficzna dla mięśnia sercowego

Zmiany stężenia markerów w przebiegu zawału mięśnia sercowego

Peptydy natriuretyczne

§         ANP –Atrial Natriuretic Peptide. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (typa)

§         BNP- Brain Natriuretic Peptide. Natriuretyczny peptyd komorowy (typ B)

§         CNP- Vascular Natruretic Peptide. Natriuretyczny peptyd naczyniowy (typ C)

§         NT-proBNP- N-terminalny komorowy propeptyd natriuretyczny (BNP= proBNP-  NT-proBNP) NT-proBNP jest uwalniany w ilościach równomolarnych do BNP. Z powodu jego dłuższego okresu półtrwania stężenie w osoczu jest wyższe i bardziej stabilne niż BNP

Markery filtracji kłębkowej (nerkowej):

§        Beta-2 mikroglobulina- jest niskocząsteczkowym białkiem (11.8kDa) obecnym na błonie komórkowej prawie wszystkich komórek jądrzastych (także limfocytów).

Beta-2-M jest małą podjednostką antygenu zgodności tkankowej (HLA). Nerka jest głównym miejscem eliminacji beta-2-M gdzie jest filtrowana w kłębuszkach i w 99.9% reabsorbowana w kanalikach proksymalnych

§        cystatyna C- jest kationowym polipeptydem o masie cząsteczkowej 13kDa. Ponieważ podlega stałej i równomiernej produkcji i ulega całkowitej filtracji w kłębuszkach nerkowych, cystatna-C jest endogennym markerem filtracji (GFR) lepszym niż beta-2-M i kreatynina.

Transport (metabolizm) żelaza

§         Całkowite wysycenie Transferyny żelazem (TIBC- Total Iron Binding Capacity)

§         Transferyna

§         Transferyna desialowana (CDT)

§         Ferrytyna

§         Rozpuszczalny receptor transferyny (sTfR- soluble Transferin Receptor)

Transport (metabolizm) witaminy B12 (kobalaminy)

§         Vit. B12- kobalamina (całkowita) w surowicy

§         TC- Transkobalamina (TC I i TC II) w surowicy wiąże kobalaminę

§         HC- Haptokortyna (TC I) w surowicy wiąże 80% kobalaminy, która jest metabolicznie nieaktywna (brak receptorów komórkowych)

§         Holo-TC- Holotranskobalamina (TCII) wiąże 20% kobalaminy (aktywna B12) w surowicy (transkobalamina- wiążąca B12)- biodostępna poprzez specyficzne receptory

SHBG

Steroi Hormons Binding Globulin (globulina wiążąca hormony sterydowe)- oznaczenie SHBG jest polecane w przypadku konieczności wyjaśnienia niskiego lub wysokiego stężenia testosteronu, gdy wolny (biologicznie aktywny) testosteron jest w normie.

3