Neurobiologia społecznego poznania w schizofrenii.pdf

Psychiatria

PRACA POGLĄDOWA

tom 1, nr 1, 9–16

ISSN 1732–9841

Katarzyna Spychalska 1 , Katarzyna Kucharska-Pietura 1 , Krzysztof Kielan 2

1 Katedra i Klinika Psychiatrii w Lublinie

2 Katedra i Klinika Psychiatrii w Katowicach

Neurobiologia społecznego

poznania w schizofrenii

Neurobiology of social cognition in schizophrenia

Abstract

Social cognition is a separated area of cognitive functions and is strongly connected with functional outcome. The

studies regarding social cognition might comprise three major research fields such as: recognition of facial affect,

perception of social stimuli and theory of mind. Social cognition might be considered as complex process with

different neuronal pathways engaged. Data acquired from neuroimaging gives certain insight in neuronal basis of

social functioning in schizophrenia with particular focus on brain dysfunction localised in ventral-frontal area and

anterior-temporal area. Crucial role seems to have play amygdala in processing of social cognitive stimuli.

Neuroimaging studies show that cooperation between cortical and subcortical systems is necessary. In schizoph-

renia dysfunctions in brain activation concerning theory of mind and emotion processing were found. New gene-

ration of antypsychotic drugs gives hope for better schizophrenia outcome in terms of social cognitive functioning.

key words: social cognition, schizophrenia, theory of mind, neuroimaging

Wstęp

Zaburzenia funkcjonowania społecznego stanowią

osiową cechę behawioralną schizofrenii (wg klasyfi-

kacji DSM-IV, Diagnostic and Statistical Manual of

Mental Disorder ). Deficyty funkcjonowania społecz-

nego u dzieci obciążonych genetycznie tą chorobą

często są obecne przed wystąpieniem u nich psycho-

zy [1], ponadto mogą się ujawniać u pacjentów

w pierwszym epizodzie schizofrenii, przetrwać mimo

przyjmowania neuroleptyków, a ich dynamika w ko-

lejnych fazach choroby może przyjmować charakter

stabilny bądź postępujący [2].

Aby lepiej zrozumieć procesy leżące u podstaw zabu-

rzeń społecznych w schizofrenii, dużo uwagi poświę-

cono roli umiejętności neuropoznawczych (np. kon-

centracja, pamięć) w poprawie funkcjonowania spo-

łecznego. Warto zwrócić uwagę na fakt, że związek

między sferą neuropoznawczą a funkcjonowaniem

psychospołecznym jest niewielki [3, 4]. Z tego powo-

du w ostatnich pracach badawczych podejmowano

próby zbadania specyficznych i unikalnych aspektów

sfery poznawczej, leżących u podstaw funkcji społecz-

nych, czynnościowo różnych od tradycyjnych dziedzin

neuropoznawczych. Termin „społeczna sfera poznaw-

cza” wskazuje zatem na inne aspekty poznania, któ-

rych nie ocenia się typowo, używając tradycyjnych te-

stów neuropoznawczych, ale które mają prawdopo-

dobnie niezależny od siebie związek z zachowaniem

i funkcjonowaniem społecznym.

Czym jest społeczne poznanie?

Podstawowa definicja społecznego poznania opisuje

je jako umiejętność „myślenia o innych ludziach” [5],

podczas gdy bardziej złożona określa społeczne pozna-

nie jako „zdolność do tworzenia reprezentacji relacji

między sobą samym a innymi ludźmi oraz umiejętność

płynnego stosowania tych reprezentacji w zachowaniu

społecznym” [6]. Kolejną definicją, którą warto przyto-

czyć, jest pojmowanie społecznego poznania jako „ope-

racji umysłowych leżących u podstaw interakcji spo-

łecznych, w tym zdolności człowieka do postrzegania

intencji i dyspozycji innych ludzi” [7] oraz jako proce-

Adres do korespondencji:

dr med. Katarzyna Kucharska-Pietura

Katedra i Klinika Psychiatrii

ul. Głuska 1, 20–439 Lublin

tel. (081) 744 09 67, faks (081) 745 33 92

e-mail: katepietura@hotmail.com

www.psychiatria.viamedica.pl

Psychiatria 2004, tom 1, nr 1

sów warunkujących zachowanie w reakcji na innych

przedstawicieli tego samego gatunku [8]. Definicje te

łączą społeczne poznanie z zachowaniem społecznym

i dotyczą takich procesów psychicznych, jak: umiejęt-

ności tworzenia przez umysł teorii ( theory of mind ),

percepcji społecznej i stylu atrybucyjnego.

Fiske i Taylor opisali społeczne poznanie jako sposób,

w który ludzie rozumieją się nawzajem, a także rozu-

mieją samych siebie [9]. Termin „społeczne poznanie”

jest szerokim pojęciem obejmującym wszystkie aspekty

funkcjonowania społecznego, począwszy od spostrze-

gania bodźców społecznych (np. ekspresji mimicznej)

po teorię umysłu. Percepcja emocji pozwala nam kie-

rować życiem i reagować na otoczenie. Teoria umysłu

jest procesem poznawczym, odnoszącym się do spo-

łecznej inteligencji, określanym jako wrodzona zdol-

ność do przypisywania stanów psychicznych samemu

sobie i innym ludziom w celu przewidzenia i wytłu-

maczenia ich zachowania.

W badaniach grup klinicznych wykazano względną

niezależność poznania społecznego od innych aspek-

tów sfery poznawczej. Na przykład, osoby z uszko-

dzeniami kory czołowej lub przedczołowej wykazują

nieprawidłowe zachowania i funkcjonowanie społecz-

ne, mimo że umiejętności poznawcze, takie jak pa-

mięć i język, nie zmieniły się u nich [10–12]. Fakt, że

poznanie społeczne po takich urazach mózgu może

zostać w wybiórczy sposób uszkodzone, podczas gdy

poznanie niedotyczące sfer społecznych pozostaje nie-

zmienione, sugeruje, że za poznanie społeczne są

odpowiedzialne oddzielne, unikalne obwody neuro-

nalne.

Celem niniejszej pracy jest ocena neurobiologicznych

aspektów dwóch wymiarów społecznego poznania:

percepcji emocji i teorii umysłu.

chowania na innych ludzi), ujawniały lepsze umie-

jętności społeczne niż osoby ze schizofrenią uzysku-

jące niską punktację w tych testach. Różnic tych nie

można wytłumaczyć rozbieżnościami w doborze gru-

py pod względem IQ czy poziomu wykształcenia.

Udowodniono również, że społeczne poznanie de-

terminuje społeczne funkcjonowanie osób ze schi-

zofrenią. Dyskusji nie podlega fakt, że chorzy na schi-

zofrenię ujawniają znaczne problemy w relacjach in-

terpersonalnych [14, 15]. Mogą się one manifesto-

wać jako złe przedchorobowe funkcjonowanie spo-

łeczne, upośledzone funkcjonowanie społeczne

w następstwie zaostrzenia objawów choroby albo

jako „stan ubytkowy” podczas okresów remisji (np.

anhedonia) [16]. Ten typ dysfunkcji jest istotną czę-

ścią choroby, a upośledzenie funkcjonowania spo-

łecznego uważa się za jej znamienną cechę i dlatego

ujęto je w klasyfikacji DSM IV.

Deficyty i zniekształcenia w sferze

poznania społecznego w schizofrenii

— znaczenie objawów

Badania nad społecznym poznaniem w schizofrenii

można podzielić na dwa główne obszary: rozpozna-

wanie emocji twarzy i percepcję sygnałów społecznych.

Po pierwsze, osoby ze schizofrenią wykazują deficyty

w rozpoznawaniu emocji twarzy w porównaniu z gru-

pami kontrolnymi osób zdrowych. Po drugie, większe

zaburzenia dowiedziono dla percepcji negatywnych

emocji twarzy niż dla emocji pozytywnych [17, 18]. Po

trzecie, badania obserwacyjne potwierdzają stabilny de-

ficyt w percepcji emocji [19, 20], chociaż są pewne do-

wody na to, że osoby w remisji mogą uzyskiwać lepsze

wyniki w testach oceniających percepcję emocji niż cho-

rzy w trakcie ostrej fazy [21]. Po czwarte, można przy-

puszczać, że pacjenci ze schizofrenią paranoidalną mają

lepszą zdolność percepcji emocji twarzy niż pacjenci

z innymi podtypami schizofrenii. Ponadto wciąż wiele

kontrowersji wzbudza fakt, czy deficyty w postrzega-

niu percepcji twarzy są częścią uogólnionych deficytów

poznawczych, czy też są specyficzne tylko dla odczyty-

wania emocji z twarzy.

W przeciwieństwie do testów dotyczących rozpozna-

wania emocji twarzy, zadania oceniające percepcję sy-

gnałów społecznych wykorzystują bardziej dynamicz-

ne bodźce, które wymagają wielorakich modalności

sensorycznych. Osoby ze schizofrenią wykazują spój-

ne zaburzenia w percepcji sygnałów społecznych; za-

burzenia te są najbardziej wyrażone dla sygnałów abs-

trakcyjnych niż dla konkretnych sygnałów społecznych.

Podczas prezentacji kaset wideo z nagraniami osób

podlegających interakcjom społecznym pacjenci ze

Znaczenie funkcjonalne społecznego

poznania w schizofrenii

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że poznanie

społeczne wiąże się z zaburzeniami funkcjonowania

społecznego w schizofrenii. W wielu pracach wyka-

zano, że postrzeganie emocji twarzy ma umiarko-

wany związek ze społecznym funkcjonowaniem

wśród pacjentów zarówno hospitalizowanych, jak

i leczonych ambulatoryjnie ze schizofrenią. Ponad-

to, Ihnen wykazał, że najlepszym predyktorem umie-

jętności społecznych jest postrzeganie przez bada-

nych własnych relacji społecznych lub siebie samego

[13]. Wynik ten został potwierdzony w ponownej

analizie danych tego autora, gdzie wykazano, że oso-

by ze schizofrenią, które osiągnęły wysokie wyniki

w testach wglądu (świadomości wpływu swojego za-

www.psychiatria.viamedica.pl

Katarzyna Spychalska i wsp., Neurobiologia społecznego poznania w schizofrenii

schizofrenią mają więcej problemów w określaniu ce-

lów i intencji tych osób niż w określeniu tego, w co są

one ubrane czy co mówią. Jest to wynik zgodny

z tym, czego można oczekiwać od osób, które mają

problemy z określaniem intencji innych ludzi (mają one

zaburzone umiejętności tworzenia teorii przez umysł).

Teorię deficytów umysłu w schizofrenii odnotowano

w wielu badaniach [22, 23]. Najbardziej interesują-

cym odkryciem jest to, że dominująca symptomatolo-

gia prezentowana przez osoby chore na schizofrenię

determinuje to, czy są one zdolne prawidłowo przy-

pisywać stany umysłowe innym ludziom. Szczególnie

kontrowersyjny jest fakt, że pacjenci, u których domi-

nują objawy negatywne, wykazują głębsze uszkodze-

nia tej sfery poznawczej.

W zadaniu z obrazkami wymagającym wnioskowania

o stanach umysłowych (warunek eksperymentalny)

i stanach fizycznych (warunek kontrolny) w obydwu

przypadkach pacjenci, u których dominują objawy ne-

gatywne, wypadają źle. Stanowi to kontrast z grupą

pacjentów z zespołem paranoidalnym, która ujawnia

trudności jedynie w tych zadaniach, które wymagają

wnioskowania o stanach umysłowych, podczas gdy

zdolność do wnioskowania o stanach fizycznych po-

zostaje nienaruszona. Corcoran i wsp. w swojej pracy

wykazali, że deficyty teorii umysłu są zależne raczej

od stanu niż od cechy [24]. Ten typ deficytu, który

cofa się wraz z ustępowaniem objawów, jest idealny

dla badań z wykorzystaniem technik neuroobrazo-

wych.

Interesujące byłoby przeprowadzenie badań obserwa-

cyjnych oceniających neuronalne nieprawidłowości

w czasie ostrej fazy choroby i określenie, czy w okresie

remisji następuje normalizacja.

Większość prac na temat atrybucji w schizofrenii kon-

centrowała się na badaniu znaczenia stylu atrybucyj-

nego w halucynacjach i urojeniach. Bentall uważał, że

osoby doświadczające halucynacji nieprawidłowo przy-

pisują czynnikom zewnętrznym swoje własne spostrze-

żenia, a więc wewnętrzne przeżycia percepcyjne przy-

pisują źródłom zewnętrznym [25]. Osoby z urojenia-

mi prześladowczymi mają skłonność do zniekształceń

tego typu, przypisując negatywne nastawienia innym,

a pozytywne sobie. W przypadku negatywnych zda-

rzeń interpersonalnych osoby z paranoją lub uroje-

niami prześladowczymi znacznie częściej winią innych

ludzi niż sytuację czy okoliczności w porównaniu

z osobami bez tych zaburzeń.

Liddle był jednym z pierwszych autorów, który osza-

cował trzy objawowe wymiary schizofrenii (spowol-

nienie psychomotoryczne, zniekształcenie rzeczywi-

stości, dezorganizację) w odniesieniu do funkcjo-

nowania społecznego [26]. Wykazał, że czynniki ne-

gatywne i zdezorganizowane były najsilniej zwią-

zane z dziedziną społecznego funkcjonowania. Ne-

gatywne objawy wiązały się z fizyczną anergią, trud-

nościami w rekreacji i upośledzonymi relacjami

z przyjaciółmi. Dezorganizacja niewątpliwie wiąza-

ła się z małą dbałością o higienę, trudnościami

w kontynuacji pracy, brakiem intymności i społecz-

nego zainteresowania. Pozytywne objawy nie łączyły

się w znaczący sposób z żadnym z aspektów spo-

łecznego funkcjonowania, podczas gdy wymiary ne-

gatywny i dezorganizacji były bardziej związane ze

społecznym funkcjonowaniem niż wymiar pozytyw-

ny [27].

Neurobiologia poznania społecznego

W 1990 roku Brothers [28] zaproponował model

neuronalny dotyczący poznania społecznego, który

składał się z kory oczodołowo-czołowej, górnej

bruzdy skroniowej i jądra migdałowatego. Hipote-

za ta była punktem wyjścia wielu badań, w których

ogólnie potwierdzono rolę tych struktur neuronal-

nych w przetwarzaniu informacji społecznych [6],

a także wykryto inne struktury, które mogą pełnić

rolę drugorzędną w tej dziedzinie (prawa kora cie-

mieniowa, kora wyspy, zwoje podstawy, połącze-

nie skroniowo-ciemieniowe na szczycie górnego za-

krętu skroniowego oraz bieguny skroniowe). Cho-

ciaż te struktury neuronalne służą także innym funk-

cjom poznawczym (np. rozwiązywaniu problemów

i myśleniu przyczynowo-skutkowemu) — to są one

najbardziej aktywowane w odpowiedzi na bodźce

społeczne, co zmniejsza ich rolę w neuronalnych

modelach poznania społecznego. W niniejszym ar-

tykule autorzy opisali główne struktury neuronalne

i mechanizmy, które mają niepodważalne znacze-

nie w poznaniu społecznym, zwłaszcza te, które zo-

stają zaburzone w schizofrenii, takie jak (jako naj-

ważniejsze dla poznania społecznego): przyśrodko-

wa kora przedczołowa, górna bruzda skroniowa,

zakręt wrzecionowaty, jądro migdałowate i brzusz-

no-przyśrodkowa kora przedczołowa [6, 8].

Neuronalne substraty teorii umysłu

w schizofrenii

Nieprawdopodobne jest, aby istniał pojedynczy obszar

mózgu odpowiedzialny za teorię umysłu. Wyniki ostat-

nich badań nad teorią umysłu z wykorzystaniem funk-

cjonalnego neuroobrazowania wykazały zaangażowa-

nie obszarów mózgu zlokalizowanych w lewej półkuli

części bocznej przedczołowej i skroniowej podczas wy-

konywania różnych zadań związanych z określaniem sta-

www.psychiatria.viamedica.pl

Psychiatria 2004, tom 1, nr 1

nów psychicznych [29–31]. Wyniki badań neuroobra-

zujących wydają się rozbieżne z wnioskami z badań nad

zmianami patologicznymi zlokalizowanymi w prawej

półkuli [32, 33].Większość badań wykorzystujących czyn-

nościowe techniki neuroobrazowania wskazuje obszar

lewej środkowej kory czołowej — pole Brodmanna 8/9

— jako ośrodka dla tej zdolności umysłu [29–31].

Jak dotąd, badania z wykorzystaniem czynnościowych

technik neuroobrazowania w poszukiwaniu neuronal-

nych substratów teorii umysłu w schizofrenii należą

do bardzo nielicznych [33]. Russell i wsp. [33] zasto-

sowali funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI,

functional magnetic resonance imaging ) i test Baron-

-Cohena (opisany poniżej), aby zbadać nieprawidło-

wości na poziomie neuronalnym w przypisywaniu sta-

nów psychicznych w tej grupie pacjentów. Neuropo-

znawcza sieć związana z prawidłowym przypisywa-

niem stanów psychicznych obejmuje obszar czołowy

środkowo-dolny i środkowo-skroniowy [34]. U pacjen-

tów ze schizofrenią ujawniła się znacznie obniżona

aktywność neuronalna w lewej półkuli i w regionie

środkowego i górnego płata czołowego, graniczące-

go z wyspą. Redukcja poziomu tlenu (BOLD, blood

oxygen level dependent ) była specyficznie zaznaczo-

na w lewym dolnym czołowym zakręcie. Spadek ak-

tywności w czołowej części mózgu w schizofrenii

odzwierciedla dysfunkcję tego obszaru mózgu w tej

chorobie [37, 38].

Odkrycia Russella i wsp. [32] są zgodne z hipotezą

Deakina [38] dotyczącą dysfunkcji w schizofrenii

w podstawno-bocznym obszarze mózgu obejmują-

cym region brzuszno-czołowy i przednio-skroniowy,

co prowadzi do zaburzeń w komunikacji społecznej.

Dysfunkcja czołowej części tej sieci w schizofrenii jest

prawdopodobnie przyczyną ujawnianych deficytów

społecznych i emocjonalnych.

Najnowsze wyniki badań przeprowadzonych za po-

mocą funkcjonalnych technik neuroobrazowych wska-

zują, że aktywacja przyśrodkowej kory przedczołowej

i kory oczodołowo-czołowej jest niezbędna człowieko-

wi, aby mógł wczuć się w stan umysłowy innej osoby.

nie w ramach poznawczego modelu mózgu [39, 40].

Jednak, jak dotąd, nie udało się opracować trafnego

modelu tłumaczącego współzależność zjawisk po-

znawczo-emocjonalnych.

W metaanalizie 55 badań Phan i wsp. podsumowali

współczesną literaturę związaną z funkcjonalną neu-

roanatomią emocji badaną u zdrowych osób [41]. Były

to między innymi badania wymagające odpowiedzi na

poszczególne emocje (pozytywne, negatywne, szczę-

ścia, strachu, złości, smutku, wstrętu), w których użyto

różnych metod indukcji (wzrokowej, słuchowej, wspo-

mnieniowej, wyobrażeniowej), zadania emocjonalne

wymagające bądź niewymagające wykorzystania funkcji

poznawczych. Phan i wsp. stwierdzili, że środkowa

przedczołowa kora pełni główną rolę w przetwarzaniu

emocji; strach specyficznie angażuje jądro migdałowa-

te; smutek jest powiązany z aktywnością podspoidło-

wego zakrętu obręczy; indukcja emocjonalna wywoła-

na przez bodźce wzrokowe aktywuje korę potyliczną

i jądro migdałowate; indukcja poprzez bodźce wyobra-

żeniowe i wspomnieniowe aktywuje przednią część

zakrętu obręczy i wyspę, zadania wymagające użycia

funkcji poznawczych także angażują przednią część

zakrętu obręczy i wyspę [40].

Proces przetwarzania statycznych i dynamicznych cech

twarzy może mieć fizycznie różne loci w mózgu. Po-

nadto, wyniki badań neuroobrazowych wskazują, że

górna bruzda skroniowa jest silniej aktywowana pod-

czas zadań zogniskowanych na spojrzeniu, natomiast

boczny zakręt wrzecionowaty ulega silniejszej aktywacji

podczas zadań zogniskowanych na identyfikacji. Wy-

daje się zatem, że region górnej bruzdy skroniowej

jest zaangażowany w przetwarzanie zmiennych aspek-

tów twarzy, podczas gdy boczny zakręt wrzeciono-

waty przetwarza niezmienne jej aspekty. Techniki ob-

razowania mózgu w schizofrenii dostarczyły istotne-

go dowodu na to, że choroba ta wiąże się z nieprawi-

dłowościami w strukturze mózgowia w postaci: re-

dukcji całkowitej objętości mózgu, powiększenia ko-

mór i bruzd, a także nieprawidłowości płata skronio-

wego [42].

W ostatnich latach badacze skoncentrowali uwagę na

morfologicznej ocenie kompleksu ciało migdałowa-

te–hipokamp u chorych na schizofrenię oraz u ich ro-

dzin. W większości badań wykazano redukcję ciała

migdałowatego [43, 44], chociaż niektórzy badacze

nie potwierdzili tych anomalii [45, 46] lub wykazali

większą objętość tych struktur mózgu [47].

Zastosowanie w badaniach nad mózgiem czynnościo-

wych technik neuroobrazowania (tj. fMRI, pozytrono-

wej tomografii emisyjnej [PET, positron emission to-

mography ], komputerowej tomografii emisji pojedyn-

Czynnościowa neuroanatomia mózgu

emocyjnego w schizofrenii

Od wieków poznanie i emocje traktowano jako od-

dzielne i równoważne aspekty ludzkiego umysłu. Za-

łożeniem teorii umysłu było zrozumienie roli pozna-

nia i emocji oraz ich wzajemnych interakcji w pracy

mózgu. W połowie XX wieku nauka „poznawcza”

zaczęła przenikać do badań nad emocjami. W ostat-

nich latach podjęto kilka prób służących połączeniu

procesów emocjonalnych z poznawczymi, szczegól-

www.psychiatria.viamedica.pl

Katarzyna Spychalska i wsp., Neurobiologia społecznego poznania w schizofrenii

czego fotonu [SPECT, single photon emission compu-

ted tomography ]) pozwala na badanie struktur mó-

zgu i podporządkowanie aktywnych układów anato-

micznych mózgu określonym funkcjom psychicznym.

Jednak czynnościowe badania neuroobrazujące oce-

niające odpowiedź pacjentów ze schizofrenią na sty-

mulację emocjonalną należą do nielicznych [6, 48–

–50]. Interesujące wyniki badań przedstawili Phillips

i wsp., oceniając przy użyciu fMRI reakcję chorych pa-

ranoidalnych i nieparanoidalnych na prezentację wy-

razów twarzy wyrażających lęk, złość i wstręt [48].

Celem pracy tych autorów była próba odpowiedzi na

pytania: 1) Czy chorzy na schizofrenię w porównaniu

z osobami zdrowymi ujawniają deficyt w percepcji

mimicznej? 2) Czy pacjenci paranoidalni w porówna-

niu z nieparanoidalnymi wykazują przewagę w per-

cepcji wszystkich prezentowanych emocji czy jedynie

tych, które pozostają w związku z treścią urojeń, na

przykład strachu i złości, czy też ujawniają oni global-

ny deficyt percepcji mimicznej. Wyniki badań wykaza-

ły, że osoby chore na schizofrenię cechowała mniej-

sza aktywność neuronalna w obszarach kory czoło-

wej, skroniowej i ciemieniowej w porównaniu z oso-

bami zdrowymi, co może odzwierciedlać upośledze-

nie mechanizmu uwagi i nieprawidłowość w opraco-

wywaniu sensorycznej informacji. Nieparanoidalni

chorzy na schizofrenię najmniej poprawnie wykonali

zadania oceniające zdolność percepcji emocji, a także

nie ujawnili aktywności tych regionów mózgu, które

w normie uaktywniają się pod wpływem bodźców

emocjonalnych. Ponadto, w tej grupie badanych za-

rejestrowano patologiczną odpowiedź mózgu na twa-

rzową ekspresję wstrętu, przejawiającą się w aktyw-

ności jądra migdałowatego — struktury mózgowej od-

powiedzialnej za postrzeganie twarzy wyrażających

strach [48]. Pacjenci paranoidalni w porównaniu z nie-

paranoidalnymi wykazali specyficzne anomalie w od-

powiedzi neuronalnej na emocje strachu i złości.

W odpowiedzi na strach ujawnili aktywację w zakrę-

cie wrzecionowatym, móżdżku, w zakręcie językowa-

tym, ale nie w jądrze migdałowatym, jak przypusz-

czano, co może wynikać z upośledzonej funkcji kory

limbicznej w schizofrenii. W odpowiedzi na złość nie

odnotowano aktywności w obszarach kory przedczo-

łowej i czołowej w tej grupie pacjentów. Wynik ten

można interpretować w kategoriach dysfunkcji tych

obszarów mózgu w schizofrenii paranoidalnej, prze-

jawiającej się w upośledzeniu procesów kontroli emocji

i wiązania pojęć z emocjami.

Brak aktywacji struktur limbicznych w odpowiedzi na

zadanie rozróżniania emocji negatywnych i pozytywnych

wykazali także w swojej pracy Gur i wsp. [6], którzy wy-

jaśnienia swoich wyników upatrywali w upośledzonych

mechanizmach percepcji emocji w schizofrenii.

Całkowicie odmienne wyniki opublikowali Kosaka

i wsp. [47]. Autorzy zaobserwowali wzmożoną obu-

stronną aktywację ciała migdałowatego w schizofre-

nii w odpowiedzi na prezentację twarzy wyrażających

emocje „negatywne”, podczas gdy u osób zdrowych

tego typu aktywację wykazano jedynie w prawym ją-

drze migdałowatym.

Dotychczas nie badano czynnościowych anomalii

w górnej bruździe skroniowej u osób ze schizofrenią,

istnieją jednak przekonujące dowody na potencjalną

rolę zakrętu wrzecionowatego i jądra migdałowate-

go w schizofrenii.

Badania elektrofizjologiczne

Zarówno badania z wykorzystaniem techniki fMRI, jak

i badanie przeprowadzone w grupie osób z uszko-

dzeniem mózgu dowiodły istotnej roli ciała migdało-

watego w opracowywaniu informacji emocjonalnej.

Szczególne zainteresowanie dotyczy oceny fal gamma

o zakresie częstotliwości powyżej 40 Hz, które odnoto-

wano w obszarach kory wzrokowej [51], słuchowej

i kory hipokampa [52]. Oscylacje fal gamma pełnią

szczególną rolę w procesach selektywnej uwagi, w per-

cepcji niejednoznacznej informacji, w integracji wzro-

kowo-motorycznej, a także w ocenie bodźców emo-

cjonalnych [46]. Istotne znaczenie fal gamma potwier-

dzono w badaniach oceniających opracowanie emo-

cjonalnych bodźców przy użyciu EEG. Müller i wsp.

wykazali odpowiedź z zakresu fal gamma na prezen-

tację zarówno nieprzyjemnych, jak i przyjemnych emo-

cjonalnie obrazów [52]. Oya i wsp. [53] obserwowa-

ne odpowiedzi fal w zakresie częstotliwości gamma

wyjaśniali rolą ciała migdałowatego w wiązaniu wzro-

kowego bodźca z pamięcią, odpowiedzią emocjo-

nalną, modulacją procesów poznawczych na podło-

żu emocjonalnego znaczenia bodźca. Keil i wsp. opi-

sali wczesne i późne komponenty fal gamma w od-

powiedzi na obrazy emocjonalne [53].

Keil i wsp. opisali wczesne i późne komponenty fal gam-

ma w odpowiedzi na obrazy emocjonalne [54].

Odpowiedź mózgu na prezentację wzrokowych bodź-

ców emocjonalnych oceniano przy użyciu metody po-

tencjałów wywołanych [55, 56]. Jednym z wyników tych

badań była modulacja późnego odchylenia potencja-

łów wzrokowych jako funkcji procesów motywacyjnych.

Istotnie większe odchylenie P300, jak również utrzy-

mujący się dodatni potencjał charakteryzowały odpo-

wiedź neuronalną na informację emocjonalną [55, 56].

Efekt ten pozostawał w ścisłym związku z uwagą

motywacyjną.

www.psychiatria.viamedica.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: