REWALIDACJA DZIECKA Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
INTELEKTULNĄ W RODZINIE
Dr Bartnikowska U.Oligofrenopedagogika semestr V
12 Stycznia – zaliczenie wykładów pisemne
Systemowa teoria rodziny
Wzajemne oddziaływanie:
· Komunikacja – dzięki komunikowaniu ludzie są wstanie pracować ze sobą, współżyć
· Charakter cyrkularny – oznacza to, że zachowanie człowieka jest odpowiedzią na wcześniejsze zachowanie partnera interakcji czy też innego człowieka, jednocześnie stanowi jego wzmocnienie, i staje się bodźcem do kolejnych rekcji.
Rodzina jest systemem, gdzie analizowanie człowieka może odbywać się tylko w opierając się na wzajemnym oddziaływaniu. Każdy system ma swoje prawa, swoje prawidłowości. Rodzina ma swoje normy, jest oddzielną strukturą, jest elementem innych systemów, wszystkie te czynniki należy uwzględnić przy analizowaniu
Rodzina jest elementem większych systemów:
· Opieki zdrowotnej
· Opieki społecznej
· Kościoła
· Szkolnictwa
· Systemu prawnego
· ………………….
Cechy systemu rodzinnego:
· Reguły rodzinne – ustalone wzorce postępowania w danej rodzinie, większość z tych reguł jest niejawnych, są niewypowiedziane, ale są wyczuwane przez członków rodziny na podstawie doświadczeń, zwykle w rodzinach dysfunkcyjnych reguły są dysfunkcyjne, zwykle rodziny mają ograniczony zestaw reguł które powtarzają się i według nich są kształtowane postępowania rodziny.
· Homeostaza rodzinna – tendencja do zachowania równowagi, rodzina dąży do tego by utrzymać stałość mimo zmieniających się warunków zewnętrznych, jeśli ktoś zaproponuje zmiany, jakiś członek będzie im przeciwny, w rodzinie dysfunkcyjnej przy próbach zmiany będzie .
- Członkowie systemu starają się zachować równowagę i stałość we wzajemnych relacjach
- Biorą udział w jej zachowaniu wprost i nie wprost
- Homeostazę rodzinną obserwować można poprzez powtarzające się, dające się przewidzieć wzorce zachowań wszystkich członków rodziny
- Kiedy równowadze rodzinnej zagraża destabilizacja, wszyscy członkowie rodziny zgodnie podejmują działania aby ją utrzymać
- Kiedy jeden z członków rodziny sygnalizuję chęć zmiany w realizacji z innym, ten będzie zachowywał się tak, aby zmniejszyć lub zmodyfikować tę tendencję – w rodzinach dysfunkcyjnych chęć zmiany zostanie przyjęta z wielkim uporem,
· Sprzężenia zwrotne, informacja i kontrola – do systemu zostają wprowadzone informacje zwrotne, te informacje mogą mieć charakter pozytywny, negatywny. Oba te systemy są dobre,
Typy procesu zwrotnego:
Ø Przeciwstawiające się odchyleniom
Ø Przystosowujące się do zmiany
· Podsystemy – system rodzinny nie składa się z jedynie konkretnych osób, w rodzinie możemy wyróżnić inne podsystemy, te trzy wymienione są podstawowymi systemami, w rodzinie mogą istnieć inne podsystemy. Człowiek który należy do różnych podsystemów, będzie maił inny zakres pracy, obowiązków, każdy człowiek w różnych systemach przyjmuje inne role, inne są też jego działania, i oczekiwania względem niego
Ø Małżonków – jest podstawą rodziny (jeśli w tym podsystemie istnieją dysfunkcje w całej rodzinie też występują dysfunkcje)
Ø Rodziców – do tego podsystemu należą nie tylko rodzice, może należeć także opiekunka, babcia, starszy brat ten podsystem odpowiedzialny jest za wychowanie i opiekę dzieci.
Ø Rodzeństwa – jest ważny w rozwoju dzieci, pozwala na rozwinięcie umiejętności które nie będzie rozwinięta w interakcjach z rodzicami,
Samo tworzenie podsystemów może się zmieniać, szczególnie w niektórych terapiach rodzin, podkreśl się że najważniejsze są podsystemy małżonków i rodziców, ważne jest więc wzmocnienie tych podsystemów. Zdrowe rodziny mają podsystemy które obejmują członków jednej generacji. Np. nie łączy się w jednym podsystemie dziadków, małżonków, dzieci.
· Granice – niewidzialne lnie demarkacyjne, które oddzielają jednostki, podsystemy od siebie nawzajem oraz system od otoczenia. Wyróżnić można granice wewnętrzne – oddzielające poszczególnych członków rodziny i podsystemy oraz granice zewnętrzne odgradzające rodzinę od innych systemów. Granice powinny być dosyć dobrze zdefiniowane, żeby poszczególni członkowie wiedzieli jakie mają zadania, normy. Ważne jest także to aby granice były przepuszczalne, nie mogą być zbyt sztywne.
Można wyróżnić trzy rodzaje granic:
Ø sztywne – charakteryzują się małym przepływem informacji między członkami rodziny, tka rodzina mało czasu spędza razem, mało rozmawia, podejmuje mało wspólnych aktywności, taka sytuacja powoduje że dziecko szybko zyskuje autonomie, nie otrzymuje wsparcia i pomocy, jest to bardzo niekorzystna sytuacja,
Ø zatarte – występuje bardzo dużo kontaktów miedzy członkami, granice te jednak nie pozwalają na zdefiniowanie kim są rodzinie a kim dzieci, jakie mają obowiązki, w tym przypadku dzieci otrzymują dużo ciepła, miłości ale nie są wstanie uzyskać autonomii,
Ø jasne – wariant optymalny dzieci otrzymują dużo ciepła, miłości, rodzice spędzają dużo czasu z nimi, ale nie dzieje się to kosztem rozwoju autom oni dziecka, zachowuje się odrębność osób w rodzinie,
Współpraca pedagogów specjalnych z rodziną:
Rodzic nie może być partnerem w pracy względem swojego dziecka:
Ø nie jest obiektywnym, wobec tego co może zaobserwować u swojego dziecka
Ø musiałby posiadać wiedzę, i mieć predyspozycje do pracy
Rodzice nie powinno być postrzegani jako partnerzy, tylko osoby którym trzeba pomóc w sytuacji w której się znaleźli. Pedagog Bierzę odpowiedzialność za relację z rodzicami. Jeżeli rodzic jest negatywnie nastawiony, próbujemy zmienić sytuację, na korzyść dziecka. Podstawą nie jest to jak rodzic ma pracować z dzieckiem, ale to jak może poprawić swoje relacje z dzieckiem. Należy dążyć do tego żeby rodzice mieli pozytywny stosunek do dziecka. Należy uwzględnić to w jakiej fazie akceptacji jest rodzic, i jak pomóc im dojść do akceptacji dziecka. Miłość do dziecka nie może być uzależniona od wyników terapii. Rodzic może zacząć pracować ze swoim dzieckiem jeżeli ma pozytywną postawę względem dziecka. Jeżeli rodzic ma pozytywną postawę, nikt nie powinien narzucać czasu w jakim powinni razem z dzieckiem pracować. Rodzic o pozytywnej postawie odczuwa ile czasu, i jakie formy terapii są odpowiednie do pracy z dzieckiem.
03-11-2010 (wykład)
Komponenty postawy:
· emocjonalno-oceniający,
· poznawczy,
· behawioralny,
Postawa rodzicielska – emocjonalny stosunek rodziców do dziecka, całościowa forma ustosunkowań rodzica do dziecka, do spraw wychowawczych. Kształtuje się podczas wykonywania rodzicielskich funkcji.
Składnik emocjonalno-oceniający
Odzwierciedla się w wypowiedzi dotyczących dziecka, tonie i ekspresji wypowiedzi, ale także zachowania niewerbalne. Reakcje werbalne i niewerbalne, które wyrażają komponent emocjonalno-oceniający, dotyczy tego co rodzice mówią o dziecku i jak je oceniają, co o nim myślą i jak je traktują oraz konkretnego działania na rzecz dziecka. Komponent ten jest decydujący, wyznacza bowiem charakter kierunek myślenia i działania rodziców.
Składnik poznawczy:
Wyraża się w wiedzy rodziców o dziecku i jej adekwatności, w formie wyrażanych poglądów i przekonań o dziecku.
Składnik behawioralny:
Ujawnia się w czynnym działaniu i zachowaniu rodziców wobec dziecka, w tym co rodzice są zdolni zrobić dla swojego dziecka. Jest wynikiem tych poprzednich składników.
Postawa rodzicielska:
· „ nabyta struktura poznawczo- dążeniowa –afektywna ukierunkowująca zachowanie się rodziców wobec dziecka” (Ziemska),
· „całościowa forma ustosunkowania się rodziców do dzieci do zagadnień wychowawczych, ukształtowana podczas pełnienia funkcji rodzicielskich” (Rentowski),
Typologia postaw wg Ziemskiej:
· Postawy rodzicielskie nieprawidłowe wychowawczo,
· Postawy właściwe i pożądane,
Postawy rodzicielskie nieprawidłowe wychowawczo:
· Odtrącająca (nadmierny dystans do dziecka, jest ciężarem , poszukiwanie kogoś kto wyręczy od obowiązków, ogranicza swobodę rodzica)
· Unikająca (nadmierny dystans, bierność wobec dziecka, przebywanie z dzieckiem kiedy się już musi. Rodzice są bezradni, nie wiedzą co z nim robić, nie daje im radości.)
· Nadmiernie chroniąca
· Nadmiernie wymagająca (są skoncentrowani na dziecku, dominacja nad dzieckiem. Korygują, zmuszają dziecko do, jest pod presją aby dążyło do ideału wymyślonego przez rodzica.)
Postawy pożądane:
· Akceptacji ( akceptowanie dziecka takim jakie jest z wadami i zaletami),
· Współdziałania (podejmowanie działań z dzieckiem, spędzania czasu, angażowanie się w sprawy rodziny, przyjemność podczas zabaw, pracy),
· Dawania rozumniej swobody(pogodzenie się z autonomią dziecka, dawanie autonomii na jego wiek, rodzic nie traci autorytetu, pomimo oddalenia się dziecka od domu) ,
· Uznanie praw dziecka (docenianie ról, odpowiednia koncentracja na działaniu),
Praca z rodzicem:
· Radzenie sobie z emocjami:
-mechanizm przeniesienia (nasze złe emocje dają się we znaki innym),
-mechanizm przeciwprzeniesienia,
-analiza własnych uczuć,
-pozwalanie rodzicom na okazywanie negatywnych emocji,
-utrzymanie własnej życzliwej postawy,
-radzenie sobie z mechanizmem przeniesienia,
-nie mieszanie relacji (rodzic zawsze jest rodzicem, terapeuta terapeutą i tego trzeba się trzymać),
-szukanie wsparcia innych terapeutów,
Praca z rodzicami o postawie nadmiernie opiekuńczej:
· Poglądy rodziców:
-dzieci nie należy spuszczać z oczu,
-dziecko nie powinno tego robić, bo się zmęczy,
-nie może przebywać z innymi, bo się zarazi,
-dziecku trzeba ciągle tłumaczyć, jakie grożą mu niebezpieczeństwa,
Pozornie pozytywna postawa. Rodzice przyznają się do nadopiekuńczości, są dumni, że ją mają a ona ogranicza dziecko, ubezwłasnowolnia, odczuwają lęk przed niebezpieczeństwem. Rodzice są nadmiernie odpowiedzialni za dziecko np.: choruje grypę i to ich wina.
· Zachowanie rodziców:
-rozwiązują problemy za dziecko,
-pełna kontrola zachowań dziecka,
-izolowanie społeczne dziecka,
-ograniczenie ruchu fizycznego,
-sprzeciwianie się tym, którzy stawiają dziecku wymagania,
-uleganie dziecku,
-realizowanie wszystkich zachcianek dziecka,
-ciągłe przebywanie koło dziecka,
-bark konsekwencji w wychowaniu,
Ta postawa negatywna odbija się w rozwoju społecznym dziecka, dziecko jest ustępliwe, wobec rodziców są pyskate, pewne siebie, wobec innych postawa wycofania, prezentują się jako rozpieszczone dziecko.
· Postępowanie z rodzicami:
-zawarcie kontraktu z rodzicami,
-uczenie rodziców przejmowania inicjatywy, decydowania, stawiania wymagań,
-zachęcanie do organizowania dziecku czasu na swobodną zabawę,
-uczenie akceptacji, samodzielności dziecka,
-chwalenie osiągnięć dziecka,
Praca z rodzicami o postawie nadmiernie wymagającej:
-dzieciom nie można pobłażać,
-należy wykorzystać każdą możliwość, żeby dziecko czegoś nauczyć,
-dzieci musza mieć dobrze zorganizowany czas,
-rodzice muszą stawiać dziecku wymagania,
-z dzieckiem trzeba pracować,
Ci rodzice są lubiani przez terapeutów, bo są wymagający.
-stawianie zbyt wygórowanych wymagań,
-ograniczenie dziecku swobody,
-określenie sztywnych reguł postępowania,
-narzucanie licznych propozycji zajęć,
-krytyczny, oceniający stosunek do dziecka,
-na zewnątrz- zachwyt nad osiągnięciami dziecka, których w rzeczywistości nie ma,
-nie ulegać rodzicom, ani nie prezentować zbytniej pewności siebie wobec rodziców,
-konsekwentnie realizować swój program pracy z dzieckiem,
-uczyć rodziców chwalenia dzieci i dawania możliwości podejmowania decyzji,
-starannie przygotowywać się do spotkań z rodzicami,
-uczyć rodziców profesjonalnej obserwacji dziecka, zapisywania jej wyników,
-chwalić kontakt z dzieckiem, a nie pracę z nim,
-wzmacniać dawanie czasu wolnego,
-nie uczyć form pracy z dzieckiem, które mogą zmęczyć dziecko,
-być cierpliwym, nie dać się wyprowadzić z równowagi,
Praca z rodzicami o postawie odtrącającej:
· Poglądy:
-dziecko przeszkadza mi w życiu,
-mam prawo karać dziecko, jak nie wykonuje moich poleceń,
-dziecko jest złośliwe, pyskate, nieodpowiedzialne,
-wymaga dużego wysiłku, pochłania dużo czasu,
-dziecko powinno znać swoje miejsce,
-dziecka nie należy wyręczać,
-nie należy rozpieszczać,
-nieokazywanie dziecku pozytywnych uczuć,
-demonstrowanie negatywnych uczuć,
-krytyka zachowań dziecka,
...
Aga2906