Andragogika ćwiczenia
· Zadania rozwojowe w okresie dorosłości
1. Wczesna dorosłość
Ø Zaczyna się około 18 roku życia a kończy około 35 roku życia
Ø Dylematem rozwojowym jest zdolność do nawiązania intymnych stosunków emocjonalnych i miłości
Ø To okres pełni sił fizycznych i sprawności intelektualnej, okres samodzielności życiowej i twórczej ekspansji prowadzącej jednostkę do samorealizacji w pracy zawodowej, małżeństwie, wychowaniu dzieci
Ø To nie tylko okres największej żywotności, ale także największego spiętrzenia wielu zadań, obowiązków, ambicji, które trudno zwykle pogodzić
Ø Epoko zarówna sukcesów jak i wielkich stresów
Ø We wszystkich najważniejszych rolach (np. jako pracownik, współmałżonek, opiekun dziecka) młody człowiek występuje jako nowicjusz
Ø Powodzenie w związku gwarantuje dojrzała osobowość współmałżonków oraz ich zdolność do dalszego rozwoju
a) ważne zdarzenia życiowe
- człowiek podejmuje najważniejsze decyzje i ustala swoje miejsce w społeczeństwie
- podjęcie i wykonywanie pracy zawodowej
- założenie rodziny
- zmiana pracy lub pozycji zawodowej (specjalizacja, funkcje kierownicze itp.)
- zmiana miejsca zamieszkania, środowiska społecznego
- studia
b) specyficzne zadania rozwojowe
- zakończenie nauki szkolnej i przygotowanie się do zawodu
- podjęcie pracy zawodowej
- rozwój zdolności do intymnych stosunków emocjonalnych i miłości
- wybór małżonka, uczenie się współżycia z nim
- wychowywanie dzieci
- organizacja i prowadzenie domu
- podjęcie obowiązków obywatelskich i społecznych
- znalezienie odpowiadającej sobie grupy społecznej
- wypracowanie własnej filozofii życia
- sformułowanie wizji własnej przyszłości
- nawiązanie stosunków z mentorem tj. osobą ułatwiającą start życiowy z pozycji przyjaznego eksperta i protektora
c) nowe role
- ojciec/matka
- żona/mąż
- pracownik/pracodawca/współpracownik
- student
- obywatel
d) napotykane problemy
- usamodzielnienie się materialne i emocjonalne (podjęcie pracy, założenie rodziny)
- dylemat pomiędzy rolą żony-matki a pracownika
- brak partnera lub rozczarowanie dotychczasowym partnerem
- bezrobocie
- nałogi
2. Wiek średni
Ø Okres pomiędzy 35 rokiem życia a 60 rokiem życia (granice płynne)
Ø Podstawowym dylematem jest praca na rzecz rozwoju i przemiany pokoleń lub stagnacja związana z nadmiernym skupieniem się nad własnym „ja”
Ø Ludzie w wieku średnim są zwykle u szczytu życiowych możliwości i osiągnięć
- impulsy do dalszego rozwoju
- stabilizacja, polegająca na umacnianiu wypracowanej wcześniej struktury życia, a główne jej elementy to własna rodzina i zapoczątkowana kariera zawodowa
- początek kariery zawodowej
- kierowanie karierą
- osiągnięcie zamierzonego standardu życia
- dzieci dorastają i opuszczają dom rodzinny- syndrom „opuszczonego gniazda”
- przekroczenie 40-tki jako granica dwóch epok życia
- stagnacja w życiu małżeńskim, w rozwoju zawodowym i postępach kariery
- utrata sensu życia
- branie na siebie większej niż dotąd odpowiedzialności za ważne sprawy, większej niż w młodości obowiązków społecznych
- rozwiązanie dylematu: praca dla przyszłych pokoleń czy stagnacja
- nadanie własnemu życiu większej pełni i dopomożenie w tym współmałżonkowi
- dalszy rozwój zawodowy, kierowanie karierą
- wspomaganie rozwoju i startu życiowego dorastających dzieci
- opieka nad starzejącymi się rodzicami
- pogodzenie się z oznakami nadchodzącej starości
- uczenie się godzenia fundamentalnych przeciwieństw w sposób konstruktywny do sytuacji życiowych
- godzenie bycia z innymi i z samym sobą
- uczenie się godzenia fundamentalnych przeciwieństw w sposób odpowiadający aktualnej sytuacji życiowej (młodość – starość, twórczość – destrukcja, męskość – kobiecość, przywiązanie - odosobnienie)
- babcia/dziadek
- mentor
- opiekun
- teść/ teściowa
- wspomaganie rozwoju młodego pokolenia
- przekazywanie dzieciom swoich doświadczeń życiowych
- zdobycie pozycji przed młodszymi, silniejszymi konkurentami
- rozwój duchowy na świat wewnętrzny
- rozumienie warunków i potrzeb innych, w tym własnych dzieci
- ubytek sił i niektórych sprawności
- menopauza u kobiet, andropauza u mężczyzn
- stagnacja w życiu małżeńskim (małżonkowie stają się sobie bardziej obcy lub odkrywają nowe uroki głębokiej przyjaźni)
- stagnacja w rozwoju zawodowym i postępach kariery
- kryzys pustego gniazda – przeżywany przez matki, których dzieci wyrosły i opuściły dom, odbierając treść i sens ich dalszemu życiu; ale dla niektórych to okres radosny, pozwalający się zająć wieloma sprawami, które dotąd były zaniedbywane
- kryzys wieku średniego
- dylematy: czy zmienić pracę? co zmienić w sobie? co powinienem robić inaczej niż dotąd?
- rodzaje ucieczki od niezadowalającej sytuacji życiowej :
*dystansowanie się, które przynosi ulgę
*szukanie nowości – zmiana pracy, miejsca zamieszkania, współmałżonka
* ”zmiana scenariusza” – próba grania roli życiowej w inny niż dotąd sposób
* „ucieczka w fantazję” – np. sięganie po narkotyki
3. Starość
Ø Po 65 roku życia
Ø Dylematem jest akceptacja ludzkiego losu a niepomyślnym rozwiązaniem, żal z powodu błędów życiowych, straconych szans i lęk przed śmiercią
Ø Ludzie starzy nie przeżywają silnego lęku przed śmiercią
Ø Są niewiele mniej zadowoleni z życia i szczęśliwi niż ludzie w wieku młodzieńczym i średnim
Ø Są bardziej tolerancyjni wobec aktualnych kłopotów, bardziej pozytywni w ocenie swojej obecnej sytuacji, często idealizują własną przeszłość
Ø Trzy sposoby starzenia się:
- przeorganizowanie przez jednostkę swojej aktywności w związku z przejściem na emeryturę w taki sposób, że zerwane kontakty z miejscem pracy zostają zastąpione przez wieloraką aktywność w różnych organizacjach, w społeczności lokalnej itp.
- koncentracja na wąskiej dziedzinie nowej aktywności, np. w ramach rodziny (gotowanie, opieka nad wnukami)
- świadome wyłączenie się z kontaktów społecznych, są mało aktywni, ale pogodni, a swe zainteresowania realizują bez włączania się w sieć interakcji
Ø Utrata celów życiowych oraz bierność pociąga za sobą przyspieszoną inwolucję psychiczną i fizyczną
Ø Struktura życia ludzi starych bywa kontynuacją struktury wcześniejszej lub zmienia się w wyniku zaprzestania pracy zawodowej. Przyczyną zmian struktury bywa też owdowienie, śmierć rodzeństwa, przyjaciół, a także spadek łatwości poruszania się i choroby, utrudniające kontakty z ludźmi.
Ø Emerytura i doświadczenia z nią związane:
- wejście w ostatnią fazę życia jako smutny koniec, schodzenia w dół
- witana z radością jako początek nowego okresu, fazy większej wolności i satysfakcji, nowych planów
- nie powoduje żadnych istotnych zmian dotychczasowej struktury życia, samopoczucia itp.
- oznacza utratę niezwykle ważnej dziedziny aktywności i jak gdyby części własnej osoby, jest to strata bolesna i trudna, doświadczają jej ludzie, którzy identyfikowali się ze swoją pracą, widzieli w niej sens życia
- wyparcie przez rodziny wielopokoleniowe
- izolacja/ integracja
- strata bliskich osób
- emerytura
- przystosowanie się do życia w określonych warunkach
- dojrzała postawa wobec śmierci
- podjęcie zadań związanych z emeryturą
- włączenie się do grupy rówieśników
- utrzymanie zainteresowań światem
- przystosowanie się do rosnących ograniczeń fizycznych
- przystosowanie się do straty bliskich osób
- wypracowanie dojrzałej postawy wobec śmierci
- nowe role związane z emerytura
- włączenie się do grupy rówieśniczej
- opiekun rodziny
- „Dom Seniora”
- niezrozumienie ze strony młodego pokolenia
- postęp techniczny
- ograniczenia fizyczne
- zbyt mała emerytura
· Edukacja osób starszych ( aktywność edukacyjna)
Edukacja to potężne narzędzie służące aktywizacji osób starszych, wspierające ich uczestnictwo w życiu społecznym. Dzięki niej wzrasta pozytywna ocena jakości życia, a młodsze pokolenia mogą czerpać z doświadczenia seniorów. Wspieranie interakcji między generacjami to wielka wartość nauki przez całe życie, która może przyjąć różne formy i korzystać z całej gamy narzędzi.
Pojęcie lifelong learning, czyli nauki przez całe życie, oznacza różne metody uczenia się i zdobywania nowych kwalifikacji. Mona je podzielić na trzy kategorie:
1. Edukacja formalna: zazwyczaj oferowana przez instytucje szkolne lub szkoleniowe, ustrukturyzowana. Nauka formalna prowadzi zazwyczaj to uzyskania stopnia naukowego, albo certyfikatu ukończenia danej szkoły. Z punktu widzenia uczącego się jest intencjonalna.
2. Edukacja nieformalna: może mieć miejsce zarówno w instytucji edukacyjnej, jak i poza nią; przeznaczona jest dla osób w różnym wieku. W jej centrum jest ustrukturyzowana, zorganizowana działalność edukacyjna. Ten typ edukacji jest intencjonalny z punktu widzenia uczącego się, ale nie prowadzi do przyznania żadnych formalnych certyfikatów.
3. Nauka w codziennym życiu: jest wynikiem codziennych działań i doświadczeń człowieka, związanych z pracą, rozrywką i życiem rodzinnym. Zazwyczaj nie jest ustrukturyzowana, a wielu przypadkach uczący się nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że w wielu sytuacjach uczą się.
Ponieważ nauka może przybierać tak różne formy, najważniejszą zasadą edukacji przez całe życie jest skierowanie działań do konkretnego ucznia, tak, żeby zapewnić dostarczenie najwyższej jakości usług dla każdego na równych zasadach. Oczywiście nie odnosi się tylko do edukacji osób starszych, ale oznacza regularne podejmowanie wysiłków edukacyjnych, na różnych etapach życia. Na poniższym wykresie widać, jakie rodzaje edukacji dominują w różnych grupach wiekowych (wśród osób dorosłych, od 25 roku życia, czyli zazwyczaj już po ukończeniu studiów). Ogólnym trendem jest to, że wraz z
wiekiem spada odsetek osób uczących się, co widoczne jest szczególnie, jeżeli chodzi o edukację formalną (z ok. 11% wśród młodych dorosłych, do tylko 1% wśród osób w wieku około emerytalnym).
Potrzeby edukacyjne osób starszych
Bardzo ważnym czynnikiem warunkującym powodzenie edukacyjne jest motywacja uczącego się. Dla grupy osób starszych szczególnie, ponieważ większość z nich ma za sobą karierę zawodową i wiele lat nauki szkolnej i z rezerwą odnosi się do pomysłu angażowania się w kolejne edukacyjne inicjatywy.
Seniorzy zazwyczaj z większym entuzjazmem odnoszą się do projektów, dzięki którym mogą nauczyć się rzeczy, które oceniają jako przydatne, szczególnie w kontekście życia codziennego. Poza tym, bardzo ważne jest dla nich poczucie, że założone rezultaty znajdują się w zasięgu ich możliwości. Przy projektowaniu programów przeznaczonych dla osób starszych warto równie zapewnić im dużą swobodę wyboru przedmiotów oraz sposobu nauki, niezależnie od tego, czy będzie to nauka dla zdobycia wiedzy, umiejętności czy po prostu nauka jako forma aktywności, będąca celem samym w sobie.
Ciekawe jest to, że preferencje i potrzeby edukacyjne osób starszych różnią się równie wewnątrz tej grupy i zmieniają z wiekiem. Według badań przeprowadzonych w 2006 roku, grupa osób w podeszłym wieku najbardziej interesuje się kwestiami związanymi z ich osobistym samopoczuciem, zachowaniem zdrowia oraz bezpieczeństwem. Oprócz tego, poświęcają uwagę polityce i kulturze, starając się lepiej zrozumieć otaczający ich świat. Natomiast młodsi emeryci (oraz osoby w wieku przedemerytalnym) chętniej uczą się języków obcych i chętniej poznają zupełnie nowe rzeczy, których jeszcze nie mieli okazji
poznać, a są im przydatne, szczególnie w trakcie podróżowania. Wyrażają równie zainteresowanie nowymi technologiami, równie komputerowymi, co po części jest związane z tym, że są nadal aktywni zawodowo. Te oczekiwania trzeba wziąć pod uwagę przygotowując edukacyjną ofertę dla seniorów, ale oprócz tego, warto zdać sobie sprawę, że istnieje cała grupa przedmiotów i umiejętności, o których osoby starsze nie wiedzą i nie zdają sobie sprawy z ich przydatności. Te dziedziny trzeba równie stara...
Madziulka86