Czat-Miejsce Spotkań.Lepiej Wirtualnie czy Realnie.pdf

Wprowadzenie

Internet porównuje się do amerykańskiego Dzikiego Zachodu. Najpierw dotarli tam mężczyźni i

garstka odważnych kobiet, w celu zdobycia ziemi, majątku i sławy. Prawa, którego nie było, nikt

nie egzekwował. Wszystkich kusiła przygoda i wizja nagrody. Kobiety, które zaczęły tam

przybywać "przyniosły" prawo i porządek (Wallace, 2001). Jednak już dziś Internet nie jest takim

Dzikim Zachodem. Cywilizacja już tam dotarła. Obecnie żyjemy w społeczeństwie informacyjnym

(Wilk, 2001). Po wielkiej rewolucji przemysłowej, na świecie nastaje rewolucja informacyjna

tworząca cywilizację trzeciej fali , dawno zapowiadaną przez Tofflerów (1997), przynosząca łatwy i

tani dostęp do środków informacji oraz najnowszych technologii komputerowych. Komputer

odgrywa kluczową rolę w niemal każdej dziedzinie życia, umożliwiając i pracę i rozrywkę przed

ekranem monitora. Dla najmłodszego pokolenia, nazywanego Generacją Y, komputery nie są

tajemnicą, często swoją wiedzą na temat technologii informacyjnych i Internetu przewyższają

swoich nauczycieli (Cwalina, 2001).

Internet jest wykorzystywany do zdobywania informacji, do pracy, do zabawy, a także do

nawiązywania kontaktów i to już przez najmłodszych obywateli świata. Od kilku lat także w Polsce

Internet staje się coraz bardziej dostępny w szkołach, w miejscach pracy, w kafejkach

internetowych czy w domach. Pojawiła się nowa szansa porozumiewania się ludzi, nawiązywania

kontaktów, nieporównywalna z żadną dotychczas znaną formą komunikacji. Poprzez Internet

istnieje możliwość porozumiewania się interaktywnego poprzez: pocztę elektroniczną - e-mail

(przypominającą tradycyjną korespondencję), listy dyskusyjne, programy do komunikacji

synchronicznej - takie jak gadu gadu, tlen, ICQ (I Seek You), Odigo czy Speak Freelly) - także taka

usługa internetowa jak IRC (Internet Relay Conection)(por. Bartnik, 1996), czy czaty czyli

pogaduszki, znajdujące się na większości portali internetowych (jak np. Onet, Wirtualna Polska,

Interia, Yahoo i wiele innych). Czat, a także inne programy komunikacyjne umożliwiają

synchroniczną komunikację, w rzeczywistym czasie o każdej porze dnia i nocy, przez wszystkie dni

roku. Dodać można jeszcze gry online, gdzie możliwa jest gra np. w statki, scrabble, karty itd. , w

rzeczywistym czasie, z osobą, która w tym samym czasie jest połączona z danym portalem; oprócz

grania można prowadzić rozmowę. Trzeba także wymienić swoistą formę komunikacji jaką są gry

fabularne (za pomocą programów MUD i MOO), w których użytkownicy uczestniczą w

nierzeczywistych światach fantasy czy science - fiction . Sieć daje możliwość także komunikacji

jednostronnej; co umożliwiają e-gazety, strony WWW czy różnego rodzaju bazy danych (por.

Wallace, 2001; Majgier, 2000; Mazur, 1998; Rheingold, 1994a). Internet daje możliwość

komunikacji w szerokim tego słowa znaczeniu; pozwala na szybką wymianę informacji, ale także

służy jako narzędzie np. do pracy naukowej osób zacznie oddalonych od siebie (Mazur, 1998).

Wirtualny świat trafił już do literatury, także polskiej. "Samotność w sieci", powieść, która ma już

swoją stronę WWW (www.wisniewski.net), to dobry tego przykład, ukazujący losy kobiety i

mężczyzny, którzy poznali się przez Internet i właśnie przez Sieć rozwijała się ich znajomość i

nabierała wymiaru erotycznego (Wiśniewski, 2001). Także w filmie ludzie zapoznają się przez

Sieć, przykładem niech będzie obraz Nory Ephron, z Tomem Hanksem i Meg Ryan w rolach

głównych, pt. "Masz wiadomość".

Nawiązywanie znajomości przez Internet poprzez pogaduszki internetowe to nowa forma

kontaktów społecznych i staje się to coraz bardziej popularne. Chciałabym w niniejszym tekście

przybliżyć jedną z form e-komunikacji, a mianowicie czat. Celem czatowania może być chęć

nawiązania znajomości, przyjaźni, romansu, znalezienie partnera, (-rki) życiowej (alternatywa dla

biur matrymonialnych) lub chęć zabicia czasu czy zwierzenia się komuś obcemu (co często wydaje

się łatwiejsze przez Sieć). Ilość osób, które rozmawiają w ten sposób każdego dnia świadczy, że jest

to jakiś sposób na kontakt towarzyski, na zaspokojenie potrzeb społecznych. Warto przytoczyć

wyniki badań marketingowych (IMETRIA, 2001), które pokazują, że z czata na Onecie codziennie

korzysta 119 090 osób, zaś na Wirtualnej Polsce 155 340. Jak podaje Wallace (2001), niektórzy

nauczyciele akademiccy wykorzystują internetowe pokoje rozmów jako tani sposób konsultacji na

odległość, jeśli nie mogą spotykać się ze swoimi studentami osobiście.

Czat - jak to działa

Osoba chcąca rozmawiać na czacie musi się zalogować i wejść np. do jednego z ogólnopolskich

tematycznych wirtualnych pokoi rozmów (chcąc rozmawiać na konkretny temat - film, polityka,

ekonomia lub do pokoju towarzyskiego czy pokoju randka) lub też do pokoju regionalnego (chcąc

rozmawiać z osobami z określonego miasta lub okolic). W pokoju takim jest pulpit ogólny gdzie

można pisać krótkie wypowiedzi, które mogą przeczytać wszystkie osoby tam zalogowane .

Mogą tam toczyć się rozmowy wielu osób jednocześnie, na zupełnie różne tematy.

Istnieje także możliwość rozmów prywatnych (nazywanych privami ), które

prowadzą tylko dwie osoby w osobnym oknie, rozmowy te mogą być bardzo

intymne, bowiem tutaj nie ma możliwości śledzenia wątku rozmowy przez innych.

Osoby, które są stałymi bywalcami tych wirtualnych pokoi, mogą mieć zarezerwowany swój

pseudonim ( nick ), z kolei ci, którzy nie chcą być rozpoznawani jako zawsze te same osoby, logują

się pod nickiem tymczasowym. Ci, którzy są stałymi bywalcami, tworzą swoistą społeczność

wirtualną, gdy porozumiewają się w sieci, ale także co jakiś czas organizują zloty, na których

spotkają się w realnym świece (nazywanym przez czatowników realem ).

Osoby czatujące mają swój żargon, charakterystyczny dla tego środowiska:

wspomniany wcześniej priv, real, hejka, papatki (na pożegnanie), cze (od cześć),

3maj się . Stosowane są też akronimy takie jak: thx (od thanks ), 4U (od for you ), lol

(od laugh out loud - śmiać się do rozpuku). Jeśli ktoś zacznie pisać dużymi literami, może usłyszeć

słowa upomnienia, bowiem w środowisku internetowym pisanie z włączonym klawiszem Caps

Lock jest uznawane za krzyk. Porządku w takim pokoju (jedynie na niektórych czatach) pilnują

operatorzy (jest to funkcja nadana przez administratorów danego portalu), którzy mają możliwość

wyrzucenia osób z wirtualnego pokoju, które przeklinają, utrudniają rozmowę innym lub obrażają

innych, dając im tzw. bana .

Rozmowa wirtualna a realna (czy wirtualna jest nierealna?)

Można pokusić się o stwierdzenie, że istnieją dwa równoległe światy realny i wirtualny.

Przemieszczamy się z jednego do drugiego, oba światy prawdopodobnie nas kształtują. Jeśli

internauta surfuje po Sieci jest online , jeśli nie, jest - IRL ( In Real Life ), czy offline . Czy świat

wirtualny jest nierzeczywisty? Nie, przecież nie jest tworem czyjejś wyobraźni. Co dzień miliony

osób przeżywa swoje życie w tym "nierzeczywistym" świecie. Tam uczą się, rozmawiają,

dyskutują, bawią, robią zakupy, szukają informacji. Tą wirtualną rzeczywistość Kerckhove (1996)

nazywa sztuczną wyobraźnią albo sztuczną świadomością. Idąc dalej można uznać, że jest to

masowa sztuczna wyobraźnia. Kubey i Csikszentmihalyi (2002) mówią, że: "coraz większej liczbie

ludzi życie w cyberprzestrzeni wydaje się często ważniejsze, bardziej bezpośrednie i intensywne niż

życie realne. Zachowanie kontroli nad sposobem korzystania z mediów jest dziś trudniejsze niż

kiedykolwiek (s. 70)."

Ludzie rozmawiają wirtualnie i IRL . Można zadać pytanie czym różni się taki rodzaj komunikacji

od bezpośredniej, twarzą w twarz, a także co takiego przyciąga ludzi do takiej formy kontaktu. Z

jednej strony komunikacja wirtualna jest bardzo podobna do komunikacji twarzą w twarz, a z

drugiej strony różni się (Suler, 1997, Rheingold, 1994b). Komunikacja interpersonalna jest

swoistym rodzajem relacji dwóch osób, które chcą przekazać sobie jakieś informacje. W kontakcie

bezpośrednim odbywa się to poprzez kanał wzrokowy, słuchowy, dotykowy, zapachowy.

Informacje docierające do nas z tych wszystkich źródeł mogą być bogate i ułatwiać rozmowę. Poza

informacjami werbalnymi docierają do nas, a także wysyłamy informacje niewerbalne, tj. np.

gestykulacja, spojrzenie, intonacja, wygląd zewnętrzny, dystans fizyczny (por. Nęcki, 1995;

Sobkowiak, 1998; Leary, 1999; Orzechowski, (2000) dzięki temu łatwiej jest zrozumieć

emocjonalne zabarwienie i treść wypowiedzi. Rozmowa na czacie jest uboższa o te elementy, co

czyni ją o wiele wolniejszą i mniej dynamiczną niż kontakt twarzą w twarz. Język na czacie jest

bardziej ekonomiczny, stosowane są skróty, jak np. te przytoczone powyżej. Na odpowiedź trzeba

czekać parę sekund, nie mamy tu potwierdzenia uwagi słuchacza; wzrokowego czy kiwnięcia

głową itd. Jeśli i my i nasz rozmówca mamy szybki transfer Internetu wszystko przebiega dość

sprawnie, jeśli nie, musimy długo czekać na odpowiedź. Dla prowadzenia rozmowy jak najbardziej

podobnej do rozmowy bezpośredniej twarzą w twarz, na czacie jest możliwość używania emotikon ,

dzięki którym możliwe staje się przekazanie emocji (por. Wallace, 2001, Chmura, 2001, Suler,

1999). Emotikony są to ikony - obrazki np. uśmiechniętej albo smutnej buźki, które są dostępne w

pokojach rozmów. Oprócz tego internauci używają tekstowych emotikon , tj.: :-) czyli uśmiech, :-p

pokazanie języka, :-( płacz. Wszystkie te dodatki do suchego tekstu pisanego pojawiły się, aby

ułatwić, usprawnić i ożywić komunikację przez Sieć.

Trudno oceniać, czy ten sposób kontaktów jest dobry czy zły, czy lepsza jest komunikacja

bezpośrednia czy w Sieci. Już wynalezienie telefonu dało człowiekowi możliwość porozumiewania

się na odległość, teraz stał się on nieodzownym "gadżetem" niemal każdego człowieka. Tak jak

telefon jest jedną z form komunikacji, tak Internet jest jednym z rodzajów komunikacji. Gdy nie

możliwy jest kontakt twarzą w twarz Internet jest chyba najlepszą i najszybszą metodą

porozumiewania się.

Można mówić o wadach czy niebezpieczeństwach pogaduszek internetowych, bowiem nigdy nie

wiadomo, kto jest po drugiej stronie, z kim rozmawiamy. Nb. w ciemnych barwach przedstawia

wirtualny świat autor reportażu Gazety Wyborczej - Talko (2001), który mówi o szerokiej gamie

możliwości zmian tożsamości w Sieci. Według niego, każdy czatujący to potencjalny pedofil czy

morderca. Nie można lekceważyć niebezpieczeństw, ale też nie należy popadać w przesadę,

najlepszy jest przysłowiowy złoty środek. Innym problemem jest to, że taka forma porozumiewania

się może spłycać kontakt, bowiem informacje od drugiego człowieka przychodzą do nas tylko

poprzez jeden kanał. Możliwe, że jeśli dzieci od najmłodszych lat porozumiewają się w ten sposób,

mogą mieć trudności w kontaktach społecznych w rzeczywistym świecie. Mówi się też o

uzależnieniu od Internetu, ale jak pisze Potera (1998) na nałóg narażone są jedynie osoby samotne,

introwertyczne, z niską samooceną i podatne na inne uzależnienia. Ciekawą tezę sugeruje Wallace

(2001), iż tymi, którzy padną ofiarą Internetu, jako złodzieja czasu, będą osoby, które w tym

narzędziu pociąga poczucie władzy, jaką dzięki niemu zyskują, czyli osoby z wewnętrznym

umiejscowieniem kontroli, bowiem Internet daje swobodę w sprawowaniu kontroli. Jednak

swoboda ta może stać się tylko złudzeniem i spowodować, że życie bez Internetu stanie się wręcz

niemożliwe.

Jako rzecz pozytywną można dostrzec możliwość uczenia się prowadzenia rozmowy dla osób

nieśmiałych, którym trudno przychodzi nawiązywanie znajomości w rzeczywistym świecie. Tutaj

nikt ich nie widzi, mogą uczyć się przezwyciężać swoje słabości. Można się uczyć wyrażać swoje

uczucia, co może być łatwiejsze gdy nikt nas nie widzi. Można wręcz spotkać opinie, że Internet

leczy depresję. Na podstawie swoich wieloletnich badań, profesor Ulrich Hegerl (2001) z

uniwersytetu w Monachium, stwierdził, że osoby cierpiące na silną depresję i oporni na wszelkie

terapie bardzo dobrze się czują uczestnicząc w wirtualnych pogawędkach internetowych, gdzie

błyszczą humorem, szczerością i inteligencją. Czat może być swoistą "kozetką" gdzie odbywa się

terapia.

Jest to chyba jedno z nielicznych miejsc, gdzie w tak krótkim czasie można poznać tak dużą liczbę

osób, a także rozmawiać z wieloma osobami naraz na różne tematy. Jednocześnie możemy być

rozbawionym rozmową z jedną osobą i uczestniczyć w smutnej rozmowie z drugą (Suler, 1997).

Jeśli jedna znajomość nam nie odpowiada, możemy próbować nawiązać następną, zmieniając

rozmówcę, co nie zawsze jest możliwe w rzeczywistości, istnieje zatem niebezpieczeństwo tego, że

kontakt z człowiekiem uprzedmiotowimy. Być może to, co przyciąga ludzi do czatów, jest kontrola

nad rozmową, bowiem w każdej chwili można się wylogować i wyłączyć komputer, jeśli dana

rozmowa nam nie odpowiada, czasem, czasem może to przypominać odwrócenie się plecami i

pójście w swoją stronę.

Badania własne

Pytania badawcze i osoby badane

Wydaje się, że środowisko Internetowe jakim jest czat, jest ciekawym polem dla badań

psychologicznych. Rodzi się wiele pytań, na które postaram się odpowiedzieć w niniejszym

artykule. Jaki jest cel czatowania, czyli czego lub kogo szuka się na czacie? Czy na czacie często

gra się kogoś innego, czy zmienia się swoją tożsamość? Czy czat uzależnia w subiektywnym

odczuciu? Czy czat zastępuje życie towarzyskie?

Odpowiedzi na postawione pytania postaram się udzielić na podstawie krótkiej ankiety

przeprowadzonej w jednym z popularnych regionalnych pokoi rozmów, na jednym z polskich

portali, wśród osób często czatujących. Próba, mimo tego, że jest nieliczna (N= 27) jest dobrana

starannie i wydaje się dobrze reprezentować to środowisko. Badani deklarowali, że czatują od 3 do

70 godzin w tygodniu, średnia 22,6 godziny, odchylenie standardowe wynosi 16,2. Respondenci

czatowali od 2 do 72 miesięcy, średnia wynosi 17 miesięcy. Jestem świadoma niedoskonałości

zastosowanej metody badawczej, jednak wydaje się, że metoda ta może wskazać kierunki dalszych

badań na tym polu i pokaże zarys portretu osoby czatującej. W przeprowadzonej ankiecie na temat

czata 37% osób stanowiły kobiety, a mężczyźni 63%. Osoby badane były w wieku od 12 do 30 lat,

średnia wieku wynosi 22,5, odchylenie standardowe wynosi 5,06.

Według badań przeprowadzonych przez firmę I-METRIA S.A. (IMETRIA, 2001) w Polsce

przeważającą płcią użytkowników Internetu są mężczyźni, stanowiąc 69% użytkowników, odsetek

kobiet wynosi natomiast 31%. Według I-METRII, osoby w takim samym przedziale wiekowym jak

w moich badanich stanowią ponad połowę użytkowników Internetu w ogóle.

Metoda

Skonstruowana ankieta miała na celu uzyskanie odpowiedzi na postawione wcześniej pytania

dotyczące osób czatujących. Pytania w ankiecie powstały na podstawie dostępnej literatury

przedmiotu, rozmów z internautami oraz intuicji. Nie było problemu z namówieniem internautów

do wzięcia udziału w badaniu, osoby badane chętnie odpowiadały na pytania. Badani dostali drogą

elektroniczną ankietę złożoną z 25 itemów i metryczki. Odpowiedzi udzielali na 5 stopniowej skali

(1- zupełnie się nie zgadzam, 5 - całkowicie się zgadzam). Przykładowe itemy to: 1. Na czacie

często przedstawiam się w lepszym świetle niż w rzeczywistości. 8. Kłamię na czacie. 11. Czatuję z

nudów. 21. Uważam, że inni kłamią na czacie.

Przedstawienie wyników i dyskusja

Z obserwacji wynika, że nie wszystkich przyciąga czat, bowiem są osoby, które mają ciągły dostęp

do Internetu, a nie korzystają z tej formy kontaktu z drugim człowiekiem. Mogą zalogować się do

czata raz i więcej tam nie wracać. Z drugiej strony, dla niektórych czat staje się sposobem na życie.

Prawdopodobnie można byłoby wyłonić jakieś cechy, które predysponują osobę do tego, że czat

stanie się ważną dla nich formą rozmowy.

Osoby, pojawiające się często na czacie, rozmawiają przez czat z domu - 59%, albo z kawiarenek -

22%. Natomiast 19% korzysta z czata w pracy. Osoby pracujące przy komputerze często mają w tle

włączony czat. Wiele osób pojawia się w pokojach rozmów tylko w godzinach pracy.

Korzystanie z czata z domu, zwłaszcza posiadaczom stałych łączy internetowych, umożliwia

pojawianie się tam kilka razy dziennie, choćby na chwilę, aby przywitać się ze swoimi wirtualnymi

znajomymi. Na pulpicie głównym przez cały często można zobaczyć czyjeś powitanie: "cześć,

wpadłem się tylko przywitać". 78% badanych często rozmawia na pulpicie głównym, co znaczy, że

nie jest ważny dla nich kontakt tylko z jedną osobą. Często na pulpicie głównym informują, gdzie

idą, co robią, jak minął dzień. Mają świadomość, że zawsze jak wejdą na czat,spotkają swoich

znajomych, z którymi mogą chwilę porozmawiać, wymienić informacje czy umówić się.

Jaki jest cel czatownia, po co ludzie wchodzą na czat, czego tam szukają? W pokoju rozmów 81%

respondentów pojawia się w celu nawiązania kontaktów towarzyskich; 59% czatuje po prostu z

nudów. Badani z reguły twierdzili, że na czacie nie uciekają od problemów, a tylko 33% przyznaje

się, że czat to po prostu ucieczka od problemów. Większość osób (96%) twierdziła, że czat jest

miejscem, gdzie można nawiązać trwałe znajomości, także większość kontynuuje te znajomości w

rzeczywistym życiu (93%), natomiast 67% respondentów bierze udział w zlotach osób czatujących.

Takie zloty często odbywają się co tydzień. Spotykają się osoby w różnym wieku, z różnych

środowisk, z różnym wykształceniem, jedyną rzeczą jaka ich łączy jest to, że poznali się na czacie.

70% mówi, że czat jest częścią ich życia towarzyskiego, 74% ma dużo znajomych z czata.

Kogo szukamy w internetowych pogawędkach?

Większość osób badanych czatuje w celu znalezienia nowych znajomych, a także przyjaciół. 67%

badanych zwierza się osobom z czata. Ponad połowie (60%) łatwiej jest okazywać emocje tak

pozytywne jak i negatywne na czacie, zaś 74% twierdzi, że emotikony pomagają w wirtualnej

rozmowie.

Wśród badanych 37% myślało o sobie, że jest typowym internautą, może to świadczyć, że osoby

korzystające z czata nie uważają tej formy kontaktu za jakąś wyjątkową czy elitarną, która mogłaby

różnicować ludzi w ogóle. Badani twierdzą (89%), że nie przedstawiają się na czacie w lepszym

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: