Zawał infarctus jest to ognisko martwicy powstałej w następstwie niedostatecznego dopływu krwi tętniczej w warunkach braku skutecznego krążenia obocznego albo też nagłego przerwania odpływu krwi żylnej jednocześnie z niedostatecznym dopływem krwi tętniczej
1. zawał blady: wynik nagłego niedokrwienia spowodowanego zakrzepem lub zatorem zamykającym światło naczynia tętniczego bez możliwości wyrównania przez krążenie oboczne(serce, mózg, nerki, śledziona). Szarożółty, oddzielony od zdrowej tkanki wąskim żółtym pasem z granulocytów obojętnochłonnych i pasem czerwonym (krew z drobnych naczyń)
2. zawał krwisty: skutek masywnego przekrwienia biernego i zastoju krwi w narządzie(płuco jelito, jądro). Ciemnowiśniowy tkanka martwicza przepełniona krwią, która nie ma możliwości odpływu.
Zejście zawału:
1. organizacja zastąpienie tkanki martwiczej tkanką łączną
2. rozmiękanie: trawienie tkanki martwiczej przez enzymy proteolityczne granulocytów - jałowe, przez enzymy bakterii – zakażone
3. zwapnienie tkanek martwiczych
4. sekwestacja: oddzielanie tkanki martwiczej od zdrowej, powstaje martwiak
Zapalenie inflammatio jest to łańcuch miejscowych zmian wstecznych, zjawisk fizykochemicznych, biochemicznych, zaburzeń w krążeniu i zmian rozplemowych rozwijających się w odpowiedzi na zlokalizowane działanie czynników szkodliwych. Odczyn zapalny jest próba obrony ustroju przed czynnikiem szkodliwym.
Przyczyny:
uraz mechaniczny
czynniki chemiczne:
- egzogenne: alkohol, leki
- endogenne: żółć, sok żołądkowy, związki azotowe
czynniki fizyczne: ciepło, promieniowanie nadfioletowe i jonizujące
ciała obce
czynniki biochemiczne: wirusy, bakterie, grzyby, własna zmieniona tkanka ustroju lub tkanka nowotworowa, własna niezmieniona tkanka ustroju w zapaleniach z auto agresji.
W zapaleniu mamy do czynienia z procesami lokalnymi w miejscu zadziałania czynnika zapalenia w tak zwanym ognisku zapalnym oraz z zaburzeniami ogólnoustrojowymi.
Zaburzenia w ognisku zapalnym:
zaburzenia krążenia
zmiany wsteczne
zmiany rozplemowe
Zaburzenia w krążeniu prowadzą do wysięku, czyli obrzęku zapalnego w wyniku wydostania się wody i białek osocza z naczyń do przestrzeni pozanaczyniowej na skutek:
zwiększenia przepuszczalności śródbłonków naczyniowych
wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w drobnych żyłkach
wzrostu ciśnienia osmotycznego w tkankach ogniska zapalnego na skutek rozpadu wielkocząsteczkowych białek.
W powstawaniu wysięku udział biorą mediatory zapalenia, czyli substancje wyzwolone z uszkodzonych tkanek lub tworzące się we krwi i wyniku aktywacji pewnych enzymów. Mediatory powodują rozszerzenie naczyń włosowatych co prowadzi do zwiększenia zastoju krwi i nasilenia przepuszczalności śródbłonka. Mediatory zapalenia to: histamina, serotonina, bradykinina, niektóre prostaglandyny.
Skład wysięku – komórki żerne i przeciwciała, granulocyty obojetno i kwasochłonne, komórki plazmatyczne, makrofagi, płyn
Komórki te są przyciągane do ogniska zapalnego – chemotaksja
Zmiany wsteczne są wynikiem działania czynnika zapalnego i niedotlenienia tkanek. Zmiany te to przyćmienie miąższowe, zwyrodnienie wodniczkowe, stłuszczenie, martwica komórek. Zmiany wsteczne dotyczą tkanek miejscowych i napływowych komórek nacieku zapalnego.
Zmiany rozplemowe dotyczą zapaleń przewlekłych i polegają na rozroście komórek tkanki łącznej> Tworzy się ziarnina nieswoista z dużą liczbą komórek nacieku zapalnego
.
Objawy kliniczne miejscowe zapalenia:
zaczerwienienie obrzmienie ocieplenie ból upośledzenie funkcji narządu
W sąsiedztwie ogniska zapalnego może dojść do zapalenia naczyń i węzłów chłonnych W zapaleniu o przyczynie bakteryjnej może dojść do szerzenia się zapalenia drogą naczyń chłonnych i krwionośnych. Może dojść do:
· bakteriemia – we krwi krążą bakterie, ale skuteczne mechanizmy ustroju nie dopuszczają do powstania objawów klinicznych
· posocznica – we krwi krążą bakterie, ich jady powodują załamanie odporności ustroju i ciężkie objawy kliniczne – wysoka gorączka, dreszcze, zaburzenia świadomości, uszkodzenie licznych narządów
· toksemia – we krwi krążą same jady bakteryjne wydzielane przez bakterie znajdujące się w ognisku zapalnym, występują ciężkie objawy kliniczne
· ropnica – tworzenie się w ustroju ropni przerzutowych w wyniku krążenia we krwi bakterii ropotwórczych
Podział zapaleń ze względu na przewagę zmian:
I Zapalenie uszkadzające: dominują zmiany wsteczne: zwyrodnienie, martwica np. zapalenie wirusowe wątroby, choroba Heinego-Medina, zapalenie wirusowe mózgu, zapalenie błonicze mięśnia sercowego
II Zapalenie wysiękowe: dominują zaburzenia w krążeniu. Wysięk może mieć różny charakter:
1. Zapalenie surowicze – wysięk zawiera albuminy czyli białka o malej masie cząsteczkowej. Dotyczy błon surowiczych wyścielających jamy ciała i błon śluzowych. Ten rodzaj zapalenia może cofnąć się bez śladu lub przejść w zapalenie włóknikowe i ropne.
2. Zapalenie włóknikowe: w wysięku pojawia się fibrynogen. Występuje na błonach surowiczych śluzowych w płucach, w których wysięk gromadzi się w pęcherzykach płucnych. Jeżeli wysięk pokrywający błonę surowiczą zawiera tylko włóknik klinicznie objawia się to zapaleniem suchym. Jeżeli włóknikowi towarzyszy wysięk surowiczy, klinicznie objawia się to obecnością płynu w jamie surowiczej. Zejściem tego typu zapalenia mogą być zrosty łącznotkankowe, a nawet zarośnięcie całej jamy. Jest to zastępstwo organizacji mas włóknikowych. Zależnie od głębokości uszkodzenia zapalenie włóknikowe dzieli się na:
· powierzchniowe – krupawe: Błonica gardła, zapalenie płuc, cofa się bez śladu
· głębokie – rzekomobłoniaste: gdy z martwiczej warstwy błony śluzowej przepojonej włóknikiem tworzą się błony rzekome
· zestrupiające: gdy oddzielające się martwiczo błony śluzowe i podśluzowe pozostawiają głębokie owrzodzenia (np. dur brzuszny)
3. zapalenie ropne: widoczna jest w miejscu zapalenia ropa – gęsta, śmietanowata, półpłynna treść barwy żółtawej lub żółtozielonkawej o nieprzyjemnym, intensywnym zapachu. Ropa zawiera dużo granulocytów obojętnochłonnych, drobnoustroje, tkanki martwicze. w wysięku ropnym nigdy nie ma włóknik gdyż jest on trawiony przez enzymy proteolityczne granulocytów. Ten rodzaj zapalenia wywołują gronkowce, paciorkowce, pałeczki okrężnicy, pałeczki ropy błękitnej. Zapalenie ropne dotyczy: błon śluzowych, surowiczych, narządów miąższowych, tkanki łącznej.
Postacie zapalenia ropnego:
· ropotok: zapalenie ropne powierzchowne błon śluzowych w którym ropa wycieka na zewnątrz
· ropniak: zapalenie ropne powierzchowne błon śluzowych w którym ropa gromadzi się w anatomicznych jamach ciała np. opłucna, worek osierdziowy, jajowód, pęcherzyk żółciowy. Zejściem ropniaka są zrosty łącznotkankowe
· ropień zapalenie ropne głębokie ograniczone powstaje w wyniku gromadzenia się ropy w jamie wytworzonej w narządzie lub tkance zniszczonej w przebiegu zapalenia. Stary ropień ulega otorbieniu przez tkankę łączną włóknistą. Ropnie pojawiają się w płucach, wątrobie, mózgu, nerkach, skórze (czyraki)
· ropowica: zapalenie ropne rozlegle, dotyczy tkanki łącznej w śródpiersiu, w przestrzeni zaotrzewnowej, tkance podskórnej
4. zapalenie nieżytowe: jest zapaleniem wysiękowym, surowiczym lub ropnym błon śluzowych, w którym dochodzi do znacznego wydzielania śluzu.
5. zapalenie naciekowe: występuje wysięk o znacznej liczbie komórek a minimalnej ilości płynu. Komórkami mogą być granulocyty obojętnochłonne, kwasochłonne, limfocyty, komórki plazmatyczne
III zapalenie wytwórcze: przewaga zmian rozplemowych. Rozplem dotyczy tkanek miejscowych, zwłaszcza tkanki łącznej.
1. zapalenie wytwórcze zwykłe: bez tworzenia ziarniny dochodzi w nim do wzrostu nabłonka tkanki łącznej. Jest to najczęściej zapalenie ostre.
2. zapalenie wytwórcze ziarninujące: najczęściej zapalenie przewlekłe, w przebiegu którego powstaje ziarnina nieswoista
Zapalenie ostre może zakończyć się:
zupełnym wyzdrowieniem i przywróceniem prawidłowej budowy narządu
pozostawieniem blizn i zrostów
przejściem w zapalenie przewlekłe
śmiercią chorego
Zapalenie przewlekłe może być przedłużeniem zapalenia ostrego albo też nie ma ostrego początku, zaczyna się podstępnie i małymi objawami, trwa bardzo długo. Tkanki nie są zaczerwienione, nie ulegają przegrzaniu, bywają obrzmiałe, czynność narządów jest upośledzona w różnym stopniu, chory często doznaje bólu.
Przewlekle mogą przebiegać:
zapalenia wysiękowe np. gruźlicze surowiczo-włóknikowe zapalenie opłucnej, przewlekłe zapalenie ropne, gdy bakterie ropotwórcze są oporne na antybiotyki
zapalenia naciekowe gdy naciek zawiera komórki jednojądrowe
zapalenia wytwórcze np. rozrost narządu uprzednio nacieczonego, rozrost w postaci polipów.
olgata