PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
„SERCE I UMYSŁ” – ARONSON
PODSUMOWANIA i ZWROTY
ROZDZIAŁ I
Psychologia społeczna – naukowe badanie sposobu w jaki rzeczywista bądź wyobrażona obecność innych ludzi wywiera wpływ na ludzkie myślenie odczuwanie i zachowanie.
Konstrukt – sposób w jaki ludzie spostrzegają pojmują i interpretują świat społeczny.
Różnice indywidualne – składniki osobowości , które odróżniają nas od innych ludzi.
Podstawowy błąd atrybucji – tendencja do przeceniania rozmiaru w jakim zachowanie ludzi jest wynikiem oddziaływania dyspozycji wewnętrznych , a niedocenianie roli czynników sytuacyjnych.
Behawioryzm – szkoła psychologiczna która utrzymuje iż aby zrozumieć ludzkie zachowanie wystarczy jedynie rozważyć nagradzające właściwości środowiska to znaczy 6to w jaki sposób pozytywne i negatywne wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi zachowaniami.
Samoocena – dokonywanie przez ludzi oszacowania wartości samych siebie to znaczy rozmiaru w jakim spostrzegają siebie jako dobrych kompetentnych i przyzwoitych.
Poznawanie społeczne – w jaki sposób ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym – jak selekcjonują , zapamiętują , interpretują i wykorzystują informację społeczną w wydawaniu sądów i podejmowaniu decyzji.
1. Ludzie ciągle znajdują się pod wpływem innych. Psychologia społeczna została określona jako naukowe badanie sposobu, w jaki myślimy, odczuwamy i zachowujemy się pod wpływem rzeczywistej bądź wyobrażonej obecności innych. Wpływ społeczny jest często bardzo silny, nierzadko dominując różnice indywidualne w ludzkich osobowościach stanowiących determinanty naszego zachowania. Uznając ten fakt, musimy jednak unikać popełniania podstawowego błędu atrybucji — tendencji do wyjaśniania zachowania własnego i zachowania innych poprzez cechy osobowości, przy niedocenianiu siły wpływu społecznego. Zauważając działanie tej siły, musimy zrozumieć, w jaki sposób ludzie tworzą konstrukty swego społecznego otoczenia. Nie jesteśmy komputeropodobnymi organizmami, które reagują bezpośrednio i mechanicznie na bodźce ze środowiska; jesteśmy złożonymi istotami, które spostrzegają, myślą, a czasem zniekształcają informację dotyczącą swego otoczenia. Wyróżniając sposób, w jaki ludzie konstruują świat społeczny, psychologia społeczna jest bardziej zakorzeniona w psychologii postaci niż w behawioryzmie.
Choć ludzkie zachowanie jest złożone i niemechaniczne, to nie jest niezgłębione. Osobiste konstrukty dotyczące świata są zakotwiczone głównie w dwóch podstawowych motywach: pragnieniu podtrzymania samooceny i pragnieniu tworzenia adekwatnego obrazu siebie i świata społecznego (podejście związane z poznawaniem społecznym). Tak więc, by zrozumieć, w jaki sposób wpływa na nas otoczenie społeczne, musimy zrozumieć, jak spostrzegają, myślą i błądzą nasze serce i umysł. Określają to zwięźle dwa główne postulaty psychologii społecznej: a) wpływ społeczny w znaczący sposób oddziałuje na ludzi; b) aby zrozumieć siłę wpływu społecznego, musimy badać motywy, które kierują tym, jak konstruujemy swój obraz społecznego środowiska.
Wskazaliśmy także inny ważny element: psychologia społeczna jest nauką empiryczną. Psychologowie społeczni usiłują znaleźć odpowiedzi na kluczowe pytania o wpływ społeczny, raczej projektując i prowadząc badania niż opierając się na zdrowym rozsądku czy mądrości wieków. W rozdziale 2 omówimy metody naukowe stosowane przez psychologów podczas prowadzenia badań.
39
ROZDZIAŁ II
Metoda obserwacyjna – technika w której badacz obserwuje ludzi i systematycznie rejestruje pomiary ich zachowania.
(Obserwacja systematyczna, obserwacja uczestnicząca, analiza archiwalna)
Zgodność sędziów kompetentnych – stopień zgodności pomiędzy dwiema osobami albo większą liczba osób które niezależnie obserwują i kodują grupę danych.
Metoda korelacyjna – metoda w której mierzy się systematycznie dwie zmienne lub ich większą liczbę i oszacowuje się relacje pomiędzy nimi (w jakim stopniu można przewidzieć wartość jednej z nich na podstawie drugiej)
Korelacja dodatnia – wzrostowi jednej zmiennej towarzyszy wzrost drugiej zmiennej
Korelacja ujemna – wzrostowi jednej towarzyszy zmniejszanie drugiej
Dobór losowy – sposób zapewnienia reprezentatywności dla danej populacji wybranej do próby grupy osób gwarantujących że każda jednostka wchodząca w skład populacji ma taką samą szansę na pojawienie się w próbie.
Metoda eksperymentalna – metoda badania relacji przyczynowe skutkowej
Zmienna niezależna – badacz zmienia albo różnicuje aby stwierdzić czy ma ona wpływ na inną zmienną.
Zmienna zależna – to ta którą badacz mierzy po to by stwierdzić czy na nią wpływa zmienna niezależna.
Plan wieloczynnikowy – plan w którym uwzględnia się więcej niż jedną zmienną niezależną i każda ma więcej niż jedną wersję lub też poziom i wszystkie się bada.
Trafność wewnętrzna – upewnienie się że nic więcej oprócz zmiennej niezależnej nie wpływa na zmienną zależną.
Losowe przydzielanie do sytuacji – upewnienie się że wszyscy badani mają taką samą szansę na przydzielenie do danej sytuacji w eksperymencie.
Poziom ufności – liczba wyliczona za pomocą technik statystycznych która informuje badacza o tym jakie jest prawdopodobieństwo że wyniki jego eksperymentu są dziełem przypadku, a nie są efektem działanie zmiennej niezależnej.
Trafność zewnętrzna – stopień w jakim wyniki badań mogą być generalizowane na inne sytuacje i na innych ludzi.
Realizm sytuacyjny – stopień w jakim sytuacje eksperymentalne są podobne do sytuacji spotykanych w życiu codziennym.
Realizm psychologiczny – stopień w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym.
Instrukcja maskująca – opis celu badań przedstawiany ich uczestnikom który rózni się od prawdziwego celu , aby zachować realizm psychologiczny.
Przyzwolenie – wyjaśnienie uczestnikom badania natury eksperymentu zanim on się rozpocznie i uzyskanie ich zgody na udział w tym eksperymencie.
Maskowanie – wprowadzenie w błąd uczestników e. Lub zatajenie przed nimi prawdziwego celu e.
Sesja wyjaśniająca – wyjaśnienie uczestnikom badań po zakończeniu e. Jego celu oraz dokładne objaśnienie tego co się wydarzyło.
2. Celem psychologii społecznej jest naukowe poszukiwanie odpowiedzi na pytania o zachowania społeczne. Główne procedury badawcze stosowane w psychologii społecznej to metoda obserwacyjna, metoda korelacyjna i metoda eksperymentalna. Każda z tych procedur ma wady i zalety i każda z nich jest odpowiednią metodą w odniesieniu do specyficznych pytań badawczych. Zastosowanie każdej z nich zobowiązuje też badacza do wyprowadzania innego typu wniosków.
Metoda obserwacyjna — tak w formie systematycznej, uczestniczącej, jak i archiwalnej — pełni przede wszystkim funkcję opisową. Umożliwia badaczowi obserwowanie zjawisk społecznych i ich opisywanie. Obiektywność owych obserwacji ocenia się następnie poprzez sprawdzanie zgodności sędziów kompetentnych. Metoda korelacyjna pozwala z kolei na określanie, czy zmienne są ze sobą związane, a więc czy wartości jednej zmiennej można przewidywać na podstawie wartości innych zmiennych. Jeżeli istnieje dodatnia korelacja, to wzrost wartości zmiennej A jest związany ze wzrostem wartości zmiennej B. Jeżeli natomiast istnieje korelacja ujemna, to wzrost wartości zmiennej A jest powiązany z obniżaniem się wartości zmiennej B. Często wylicza się korelacje na podstawie dokonanych wcześniej pomiarów uzyskanych z próby osób wybranych z populacji za pomocą doboru losowego. Ów losowy dobór gwarantuje, że odpowiedzi badanej próby są reprezentatywne dla sądów całej populacji. Główną wadą metody korelacyjnej jest to, że nie pozwala ona wnioskować na temat przyczynowości. Nie
jest w jej ramach możliwe stwierdzenie, czy A powoduje B, czy może B powoduje A, czy też jakaś inna zmienna powoduje i A, i B.
Z tego właśnie względu preferowaną procedurą badawczą w psychologii społecznej jest metoda eksperymentalna. Tylko ona pozwala wnioskować na temat przyczynowości. Eksperymenty mogą być przeprowadzane w laboratoriach albo w warunkach naturalnych. Zmienne niezależne to te, którymi badacz systematycznie manipuluje.
To o nich właśnie zakłada, że mają przyczynowy wpływ na zachowanie. Zmienne zależne to z kolei te zmienne, o których badacz zakłada, że są efektem zmiennych niezależnych. Badacz musi zagwarantować, że wszyscy uczestnicy eksperymentu będą stawiani w sytuacjach różniących się wyłącznie wartością zmiennej niezależnej. Musi on również zadbać o to, by osoby badane były losowo przydzielane do sytuacji eksperymentalnych. Owo losowe przydzielanie — probierz jakości procedury eksperymentalnej — gwarantuje, że różne typy osób badanych będą równomiernie rozłożone na wszystkie sytuacje. Z kolei poziom ufności (wartość p) informuje o tym, jakie jest prawdopodobieństwo, że wyniki eksperymentu są dziełem przypadku, a nie efektem działania zmiennej niezależnej.
Psychologowie społeczni używają często w swoich eksperymentach planu wieloczynnikowego. Procedura ta uwzględnia więcej niż jedną zmienną niezależną i więcej niż jeden poziom na każdej z tych zmiennych. W eksperymencie pojawiają się wszystkie możliwe kombinacje poziomów zmiennych niezależnych. Badacz może dzięki temu określić efekty główne każdej zmiennej niezależnej oraz swoiste interakcje czy też kombinacje poziomów wszystkich wykorzystanych zmiennych niezależnych.
Badacz powinien starać się zapewnić swoim eksperymentom tak wysoką, jak to tylko jest możliwe trafność wewnętrzną (gwarancja, że nic poza zmiennymi niezależnymi nie wpływa na wyniki) oraz trafność zewnętrzną (gwarancja, że wyniki mogą być uogólniane na innych ludzi i na inne sytuacje). Realizm sytuacyjny to stopień, w jakim sytuacje eksperymentalne podobne są do sytuacji spotykanych w życiu codziennym. Realizm psychologiczny natomiast to stopień, w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym. Najlepszym sposobem sprawdzenia trafności zewnętrznej jest powtarzalność. Polega ona na przeprowadzaniu tego samego eksperymentu z udziałem innych ludzi i w innych sytuacjach oraz na porównywaniu wyników.
Podejmowane są zarówno badania podstawowe, jak i badania stosowane. Granica pomiędzy tymi dwoma rodzajami badań jest często nieostra, jednak celem badań podstawowych jest zrozumienie zachowania społecznego bez wnikania w specyficzne i szczegółowe problemy; celem badań stosowanych jest natomiast rozwiązywanie właśnie specyficznych zagadnień, które często mają spore znaczenie dla życia społecznego. Na koniec trzeba zaznaczyć, że ważnym problemem w psychologii społecznej jest etyczny stosunek do osób badanych. Wskazówki wypracowane przez Stowarzyszenie Psychologów Amerykańskich zalecają ostrożne postępowanie i akcentują takie kwestie, jak na przykład uzyskanie przyzwolenia osób badanych, możliwość rezygnacji z udziału w badaniach w każdym momencie ich trwania, zapewnienie anonimowości i dyskrecji, przeprowadzenie sesji wyjaśniającej po zakończeniu eksperymentu, zwłaszcza wtedy, gdy wykorzystano maskowanie (a więc instrukcję maskującą, która dotyczyła rzekomego celu badań albo zmiennych niezależnych lub zależnych).
...
shadowOna