Nazwa związku
Intensywność i czas trwania wysiłku
Efekt fizjologiczny
Przyczyna
Inne
Glukoza
70 – 100 mg/ml
50 – 70 % VO2max
(↑ 90 minut)
50% VO2max (8h)
Stężenie glukozy we krwi podczas wysiłków fizycznych:
maleje,
nie zmienia się
wzrasta
Wzrost wychwytu mięśniowego
Niedostateczny wyrzut z wątroby
* hipoglikemia; po biegu maratońskim, dieta ubogowęglowodanowa, głód
* zwiększone stężenie insuliny we krwi może prowadzić do hiperglikemii powysiłkowej
Mleczan
30 – 40% VO2max
(osoby nie wytrenowane)
60 – 70% VO2 max
(osoby wytrenowane)
Do osiągnięcia progu mleczanowego (3,5-4 mmol/l) stężenie mleczanu wzrasta proporcjonalnie do obciążenia.
Po przekroczeniu progu następuje faza bardzo intensywnego wzrostu
(16 – 17 mmol/l)
Intensywne przemiany glikolityczne
* wbrew panującemu do niedawna przekonaniu dyfuzja mleczanu z mięśni do krwi jest ograniczona. Dlatego stężenia mleczanu we krwi osiągają wartości maksymalne po kilku minutach od zakończenia wysiłku
Amoniak (NH3)
10-80µmol/l
Istotne zwiększenie stężenia amoniaku pojawia się przy wartościach zbliżonych do progu mleczowego. Jego stężenia podczas wysiłków supramaksymalnych mogę osiągnąć wartość 200 µmol/l
Deaminacja AMP (wysiłki krótkotrwałe)
Utylizacja aminokwasów (wysiłki długotrwałe)
WKT
10 – 15 minut
1 h
Stężenie zmniejsza się, a potem stopniowo wzrasta (znacznie powyżej wartości spoczynkowych w miarę przedłużania wysiłku)
Stężenie osiąga wartość 1 mmol/l i dalej rośnie
Intensywne wychwytywanie przez mięśnie i ‘nie nadążająca’ lipoliza
Zwiększone uwalnianie WKT z tkanki tłuszczowej, nasilenie lipolizy
* zwiększenie stężenia WKT we krwi bardziej zależy od czasu trwania wysiłku niż od intensywności. Co więcej po przekroczeniu pułapu 70 - 80% VO2, stężenie WKT przestaje wzrastać wraz ze wzrostem obciążenia (hamowanie przez H+)
* stężenie WKT wzrasta bardzo intensywnie po zakończeniu wysiłku.
Triacyloglicerole
(TAG)
160 mg/ml
Wysiłki krótkotrwałe
Wysiłki długotrwałe
Dane niejednoznaczne (wzrost stężenia powodowany zagęszczeniem krwi)
Znaczny spadek stężenia (ok. 60%)
Zmniejszenie ich syntezy w wątrobie i większy wychwyt tkankowy
Aminokwasy
Obciążenie 60 -70% VO2 max
Zwiększa się stężenie alaniny (30 -40%) w porównaniu do wartości spoczynkowych), metioniny, tyrozyny, tryptofanu
Zmniejsza się stężenie cytruliny, glutaminy oraz aminokwasów o łańcuchach rozgałęzionych
Transaminacja pirogronianu
Upośledzenie funkcji układu immunologicznego
* zwiększenie stężenia tyrozyny może być wskaźnikiem całkowitego rozkładu białek, ponieważ ten aminokwas nie jest utleniany przez mięśnie ani syntezowały w organizmie
Mocznik
2 mmol/l
kreatynina
Ciężki długotrwały wysiłek
Wzrasta po długim, intensywnym wysiłku
Zmniejszone wydalanie nerkowe
Większe wytwarzanie mocznika i kreatyniny podczas wysiłku na skutek utrzymującego się jeszcze jakiś czas po wysiłku zwiększonego katabolizmu białek
* stężenie kreatyniny rośnie na skutek większego jej wytwarzania, a w mniejszym stopniu na skutek jej mniejszego wydalania z moczem
Elektrolity
Wysiłek statyczny
Zwiększenie stężenia jonów potasu, rosnące wraz z intensywnością wysiłku i osiągające wartości do 2 mmoli/l (po kilku godzinach)
Stężenie K+ może osiągnąć nawet
7 mmoli/l
Wzrost stężenia wapnia całkowitego i zjonizowanego
Uwalnianie jonów potasowych z kurczących się komórek mięśniowych
Aguuul6