BADANIE EWALUACYJNE: Rehabilitacja osób z niepełnosprawnych intelektualnie w Środowiskowym Domu Samopomocy w Przasnyszu
Praca zaliczeniowa z przedmiotu
Ewaluacja Instytucji Edukacyjnych
Pod kierunkiem mgr M. Jakubowskiej
WARSZAWA 2009
SPIS TREŚCI:
Wstęp…………………………………………………………………………………..3
ROZDZIAŁ I…………………………………………………………………………..4
1.1. CHARAKTERYSTYKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI……………………..4
1.2. CHARAKTERYSTYKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ…………………………………………………………..………6
1.3. GŁÓWNE PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI UMYSŁOWEJ…8
1.4. PODSUMOWANIE CHARAKTERYSTYKI UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO (NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ)………………………………………………………..10
1.5. REHABILITACJA…………………………………………..……………….11
ROZDZIAŁ II………………………………………………………………………..13
1.1. PRZEDMIOT I CELE BADAŃ……………………………………………..13
1.2. PROBLEMY BADAWCZE…………………………………………..……….14
1.3. HIPOTEZY BADAWCZE………………………………………..…………..15
1.4. CHARAKTERYSTYKA WYBRANEJ METODY BADAWCZEJ……….16
1.5. WYBRANE TECHNIKI i NARZĘDZIA STOSOWANE W
BADANIU…………………………………………………..………………..17
ROZDZIAŁ III..…………………………………………………………………....19
1.2. CHARAKTERYSTYKA GRUPY BADANYCH OSÓB………………..…22
ROZDZIAŁ IV…………………………………………………………………….…27
1.1. REHABILITACJA OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W
ŚRODOWISKOWYM DOMU SAMOPOMOCY……………………….…27
1.2. OCENA PROCESU REHABILITACYJNEGO DS. PRZEZ
PENSJONARIUSZY…………………………………………….........……30
1.3. PROCES REHABILITACJI PODOPIECZNYCH
ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY WIDZIANY PRZEZ
OPIEKUNÓW......................................................……………….35
PODSUMOWANIE………………………………………………………………….39
BIBLIOGRAFIA………………………………………………………..…………..40
ANEKSY……………………………………………………………………………...41
WSTĘP
Ucząc się jeszcze W szkole średniej byłam wolontariuszką W Środowiskowym Domu Samopomocy. W trakcie wolontariatu poznałam ludzi niepełnosprawnym zarówno intelektualnie, jak i ruchowo. Zobaczyłam, w jaki sposób patrzą na otaczający nas świat. Wiele rzeczy zaczęłam zauważać. Osoby, które nigdy nie miały do czynienia mojego takimi osobami zazwyczaj traktują je jak nieszczęśliwych czy też „kosmitów”, ale to są normalni ludzie, którzy odczuwają zarówno i miłość, nawiązują sympatie. Często potrafią dać dużo więcej ciepła.
Moje doświadczenia z tamtych lat skłoniły do wyboru takiego tematu badania.
ROZDZIAŁ I
1.1. CHARAKTERYSTYKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
W badaniu prowadzonym przeze mnie, badałam rehabilitację osób niepełnosprawnych intelektualnie. Aby zrozumieć, dlaczego ta rehabilitacja jest dla nich ważna, postanowiłam przybliżyć specyfikę samej niepełnosprawności.
Definicja zawarta w Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych mówi: "Niepełnosprawnymi są osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę, oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi".[1]
Natomiast ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zawęża powyższą definicję określając: "Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeśli uzyskały orzeczenie."[2]
Biorąc pod uwagę powyżej przytoczone definicje niepełnosprawność przedstawia się jako zjawisko niejednorodne, które obejmuje wiele ograniczeń funkcjonalnych, może być fizyczna, intelektualna lub polegać na dysfunkcji zmysłów. Może wynikać z choroby somatycznej lub choroby umysłowej. Wymienione zaburzenia, sytuacje mogą mieć charakter stały lub przejściowy. Niepełnosprawność dotyczy osób w każdym wieku.
Osoby niepełnosprawne można podzielić na siedem grup:
· osoby niewidome i słabo widzące,
· osoby głuche i niedosłyszące,
· osoby niepełnosprawne intelektualnie,
· osoby chore psychicznie,
· osoby niepełnosprawne ruchowo,
· osoby starsze, niepełnosprawne z ogólnego stanu zdrowia,
ze względu na poszczególne rodzaje schorzeń (np. układu krążenia, cukrzyca, hemofilia, choroby nowotworowe).
1.2. CHARAKTERYSTYKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ
Niepełnosprawność intelektualna (upośledzenie umysłowe) definiuje się jako obniżone możliwości poznawcze (intelektualne), ograniczenie zachowań adaptacyjnych i potrzebę wspierania dla osiągnięcia samodzielności w życiu, w szkole i w społeczności. [3]
Niepełnosprawność intelektualna musi wystąpić w okresie rozwojowym (od poczęcia do 18 roku życia). Choć przez ostatnie 20 – 30 lat ludzie z niepełnosprawnością intelektualną uzyskali większy dostęp do edukacji, życia w społeczeństwie i niezależności, to jednak uczniów z tym rodzajem niepełnosprawności nadal charakteryzuje jeden z najniższych wskaźników integracji w klasach kształcenia ogólnego.
Upośledzenie umysłowe jest niepełnosprawnością charakteryzującą się znacznym ograniczeniem zarówno w zakresie funkcjonowania intelektualnego, jak i zachowań przystosowawczych, które wyrażają się w umiejętnościach poznawczych, społecznych i praktycznych. Niepełnosprawność ta ujawnia się przed 18 rokiem życia.
Upośledzenie umysłowe jest opisywane i zdefiniowane przez Amerykańskie Stowarzyszenie Upośledzenia umysłowego za pomocą trzech komponentów:
· Funkcjonowanie intelektualne – AAMR kładzie bardzo duży nacisk na to, że ludzie z upośledzeniem umysłowym, mają znacznie poniżej przeciętnej funkcjonowanie intelektualne. Taki poziom jest określany na podstawie badania klinicznego lub wyników testu inteligencji. Większość ludzi mieści się w okolicach ilorazu równego 100. Można to stwierdzić na postawie krzywej normalnej. Lekkie upośledzenie umysłowe to od 50 do 69, umiarkowane upośledzenie to od 35 do 49, znaczne upośledzenie umysłowe od 20 do 34, zaś głębokie to poniżej 20 punktów IQ.
· Zachowanie przystosowawcze – to zbiór umiejętności społecznych, koncepcyjnych i praktycznych, które trzeba się wyuczyć, aby móc normalnie funkcjonować w życiu codziennym. Zarówno ludzie z niepełnosprawnością intelektualna jak i bez niej mogą w życiu codziennym napotkać na różne trudności. Umiejętności praktyczne obejmują takie działania jak jedzenie, picie, ubieranie się, przygotowanie jedzenia, sprzątanie, przemieszczanie się, korzystanie z urządzeń domowych, branie leków, czy też zarządzanie pieniędzmi. Umiejętności społeczne to przede wszystkim łatwowierność, unikanie prześladowań, przestrzeganie wszelkich zasad, odpowiedzialność, czy tez samoocena. Umiejętności koncepcyjne to nauka czytania i pisania, język, czy tez samokontrola.
· Systemy wsparcia – każdy potrzebuje i zazwyczaj korzysta z różnych systemów wsparcia. Może być one oferowane na różnych poziomach zapotrzebowania, takich jak: okresowe, ograniczone, rozległe i wszechobecne. Niektóre osoby z niepełnosprawnością umysłową potrzebują wsparcia tylko na jednym obszarze, ale często bywa, że potrzeba jest na różnych obszarach.[4]
1.3. GŁÓWNE PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI UMYSŁOWEJ
Przyczyny niepełnosprawności umysłowych można podzielić w zależności od czasu, kiedy to wydarzenie lub jego przyczyna zaistniało:
· Prenatalne (przed urodzeniem) – obejmują one czynniki genetyczne i dziedziczne, zatrucia toksynami występujące w czasie ciąży, choroby i wady cewy nerwowej. Obejmują one takie zaburzenia jak: zespół Downa, zespół łamliwego chromosomu X, fenyloketonurię. Choroby takie jak HIV i AIDS mogą zniszczyć nienarodzone dziecko, tak jak tytoń, narkotyki czy alkohol.
· Okołoporodowe – czyli przyczyny, które zaistniały podczas trwania porodu
· Poprodowe – czyli takie, które zaistniały po urodzeniu dziecka
Zespół łamliwego chromosomu X jest uznawany za najczęstszą przyczynę niepełnosprawności umysłowej. Występuje on zazwyczaj u jednego na 4000 mężczyzn. Wynika on z mutacji tego chromosomu. Związane z tym jest nawracające zapalenie ucha środkowego i wynikające z tego problemy z mową i słuchem. Wielu mężczyzn ma problemy z koncentracją uwagi i nadpobudliwością oraz problemy z nawiązywaniem normalnych relacji z ludźmi.
Zespół Downa jest spowodowany niesprawnością chromosomową. Występują pewne charakterystyczne, rozpoznawalne cechy fizyczne takie jak zmarszczka nakątna. Stopień tej niepełnosprawności zależy od momentu wykrycia i dobrej opieki medycznej. Osoby z zespołem Downa mają problemy ze słuchem, z nauka mowy, rozwojem świadomości fonemicznej i trudności z czytaniem, problem z pamięcią krótkotrwałą.
Fenyloketonuria jest również chorobą dziedziczną, która jest spowodowana niezdolnością do metabolizmu fenyloaniny, która gromadzi się w organizmie i prowadzi do uszkodzenia mózgu. Jeśli będzie przestrzegana dieta można zminimalizować tą niepełnosprawność.
Toksyny są przyczynami niepełnosprawności umysłowej zarówno w okresie prenatalnym, jaki i poporodowym. Toksyny są powszechnie obecne i bardzo dostępne dla ludzi, ale można zapobiegać jego narażeniu. Matki, które piją alkohol i biorą narkotyki bardzo narażają płód na ich bardzo szkodliwy wpływ.
Alkoholowy zespół płodowy spowodowany jest piciem alkoholu w trakcie ciąży. Osoby, u których wykryto ten zespół maja bardzo niskie IQ, które wynosi około 79. ten wynik jest bardzo bliski upośledzeniu intelektualnemu. Dzieci z tym zespołem wymagają specjalnego nauczania i silnego wsparcia.
Ołów także należy do bardzo dostępnej toksyny. Można się z nim zetknąć kupując niektóre farby do malowania oraz z benzynie ołowiowej. W tej chwili farby z ze składnikiem ołowiu nie są tak dostępne w sklepach, ale można się z nimi zetknąć na ścianach w starych domach.
Mała masa urodzeniowa ciała dziecka jest ściśle związana z niepełnosprawnością. Około 25% dzieci z wagą poniżej jednego kilograma mają duże prawdopodobieństwo zachorowania na mózgowe porażenie dziecięce, a około 50 % ma problemy w szkole i wymaga specjalnego kształcenia.
Maltretowanie i zaniedbywanie dzieci. Dzieci zaniedbane i maltretowane zazwyczaj maja bardzo niskie IQ i zaburzenia funkcji intelektualnych. Nie wiadomo, czym jest to spowodowane, ale może prowadzić do zakłóceń w rozwoju, których skutki mogą okazać się nieodwracalne.[5]
1.6. PODSUMOWANIE CHARAKTERYSTYKI UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO (NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ)
Niepełnosprawność intelektualna charakteryzują problemy poznawcze, problemy związane z przystosowaniem i potrzeba tych osób w spieraniu samodzielnego i niezależnego życia.
Problemy poznawcze są najpowszechniejszą cechą tej niepełnosprawności. Powoduje to spore problemy. Rzeczy, które mogłyby się wydawać bardzo proste sprawiają poważne problemy i stają się trudnymi. Zauważane są problemy w komunikacji, z zapamiętywaniem i wykorzystywaniem zdobytej wiedzy. Nauka nowych umiejętności i ich zapamiętanie jest sporym wyzwaniem.
Inna cecha jest przystosowanie do samodzielnego życia. Osoby niepełnosprawne mają problemy z podstawowymi zasadami, takimi jak higiena czy gospodarowanie pieniędzmi. Takie osoby powinny mieć dostęp do wsparcia naturalnego, czyli do pomocy osób najbliższych, wsparcia bezpłatnego, czyli pomocy społecznej i sąsiedzkiej, do wsparcia ogólnego, czyli na przykład do transportu i opieki społecznej, a także do wsparcia specjalistycznego, które jest związane z rehabilitacją, kształceniem specjalnym.
1.5. REHABILITACJA
Zakres i formy opieki państwa nad osobami niepełnosprawnymi, a przede wszystkim zapewnienie pełnej i dostępnej, całościowej rehabilitacji jest zadaniem niezwykle trudnym do realizacji. Wynika to z faktu, że problematyka ta, z jednej strony obejmuje...
pysycolka1990