zc_2006_10.pdf

SPIS TREŚCI

Bariery i paradoksy transplantologii . . . . . 2

Ludzie listy piszą... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Z cudzą nerką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Dwa razy przeszczepiano mu nerkę. Za pierwszym razem organizm

się zbuntował. Teraz żyje pełnią życia, ale nie tylko dla siebie.

Historia Zbigniewa Modzelewskiego, założyciela Stowarzyszenia

Osób Dializowanych i po Przeszczepie Nerki „Nieśmiertelni”.

W kolejce po życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

W Polsce żyje ponad 10 tys. osób z przeszczepionymi narządami.

2 tys. czeka na przeszczep. Co roku kilkaset osób z Krajowej Listy

Biorców umiera, nie doczekawszy swej szansy. Tymczasem

co piąty Polak uważa, że transplantacje są sprzeczne

z chrześcijaństwem. Niewiele wiemy nie tylko o tej dziedzinie

medycyny, ale i o swojej wierze.

Niezwykły przeszczep serca . . . . . . . . . . . . 8

Bóg obiecał zamienić nasze kamienne serca na mięsiste.

Na czym polega ta duchowa transplantacja?

Pomóżcie mi żyć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Wzruszający apel młodej kobiety o pomoc. Iwona czeka na przeszczep

— zostało jej tylko 20 cm czynnego jelita. Bez naszej pomocy umrze.

Sfery intymności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Niezwykły wpływ na jakość życia każdej istoty ludzkiej ma sposób

przeżywania i realizowania człowieczeństwa w obrębie dwóch

najważniejszych sfer intymności: relacji z Bogiem i relacji między

dwojgiem ludzi.

Dojrzały chrześcijanin . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Świętości nie osiągają tylko nieliczni i dopiero po śmierci.

Świętym może zostać każdy, kto już za życia podda się

procesowi duchowego dojrzewania.

Płyn nie do zastąpienia . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Krew, czyli deficytowy dar życia. Rozmowa z doktorem Erwinem

Scharbergiem, zastępcą dyrektora Instytutu Transfuzjologii

i Immunohematologii Niemieckiego Czerwonego Krzyża w Baden-Baden,

jednej z największych tego typu instytucji w Europie.

Tragiczna pomyłka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Czy z religijnego punktu widzenia transfuzja krwi jest dopuszczalna?

Dlaczego niektórzy wolą umrzeć niż pozwolić uratować sobie w ten

sposób życie? Czy mają rację?

Doświadczenie wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Wiara bez doświadczeń jest piękną teorią, ale tylko teorią.

Osobiste doświadczenie Boga daje wiarę, której nie zniszczą

życiowe przeciwności ani wątpiący wokół ludzie.

Oryginały i kopie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Do naszych czasów przetrwały tylko kopie starożytnych oryginałów.

Czy obecny tekst biblijny okazałby się rzetelną kopią, gdybyśmy mogli

porównać go z oryginałem?

Serwis AAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Człowiek, który głupocie się nie kłaniał . . 22

Nikt tak nie cenił wolności myśli jak on. Nazywano go księciem

humanistów, a Marcin Luter mówił o nim jako młodszym bracie.

Erazm z Rotterdamu krytykował zarówno rozpasanie i odstępstwo

Kościoła, jak i błędy wielkich reformatorów.

Znaki i fakty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Groby zostaną otwarte . . . . . . . . . . . . . . . 26

Choć śmierć jest jedną z najpewniejszych rzeczy w życiu, to jednak

ludzie wciąż nie mają pewności, co ich czeka ani gdzie się podziewają

umarli. Niestety, odpowiedzi udzielane na te pytania najczęściej

nie są zgodne z nauką Biblii.

Jak korzystać z Biblii? . . . . . . . . . . . . . . . 29

Marmurkowy pasztet . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

zwartego września br. telewi-

zyjna „Dwójka” rozpoczęła

nadawanie pięcioodcinkowego

filmu dokumentalnego pt. „Żyć z prze-

szczepem”. Film jest tylko elementem

rozpoczętej już w styczniu szerokiej

Kampanii Społecznej na Rzecz Trans-

plantacji. Jej celem jest upowszechnia-

nie transplantacji jako skutecznej

i bezpiecznej metody leczenia schył-

kowej niewydolności narządów, a tak-

że przełamywanie barier społecznych

w zakresie pobierania narządów.

Opory

Opory mają różnorakie podłoże.

Jedną z przyczyn jest zepchnięcie

śmierci w naszej kulturze na margi-

nes świadomości społecznej. Śmierć

jest dla nas tematem tabu. Nie chce-

my o niej myśleć. Boimy się o niej

rozmawiać z bliskimi. Być może jest

to objaw swoistego fatalizmu — wiary

w to, że jeśli się rozmawia o czymś

złym, to prowokuje się to zło do zaist-

nienia. Niezależnie od tego, z czego

wynika ta obawa, efekt końcowy jest

taki, że większość ludzi nie jest

na śmierć przygotowana, nie dokonu-

je żadnych rozporządzeń na jej wypa-

dek, nie pozostawia ostatniej woli.

Rodziny nagle zmarłych są całkowicie

zaskoczone taką śmiercią, zdruzgota-

ne. W tym szoku nie są w stanie roz-

sądnie i bez emocji ustosunkować się

do rozmowy z lekarzami o pobraniu

narządów z ciała ich bliskiego, więc

odmawiają. A tymczasem co 14

minut lekarze kwalifikują kolejną

osobę do przeszczepu, ale co-

dziennie kilkanaście takich osób

umiera, nie mogąc doczekać się

transplantacji serca, wątroby lub

nerki.

Ludzie odmawiają, bo często nie

rozumieją, co się dzieje. Lekarze

mówią, że ich bliski umarł i że chcą

pobrać od niego narządy do prze-

szczepu. Ale przecież on jest jeszcze

ciepły, być może jego serce jeszcze bije

— więc dla nich wciąż żyje. Nie wiedzą,

że już od co najmniej trzydziestu lat

obowiązuje nowa definicja śmierci.

Śmierć ma miejsce wtedy, gdy umiera

mózg, a nie wtedy, gdy przestaje bić

serce lub zmarły przestaje oddychać.

2 • ZNAKI czasu • PAŹDZIERNIK 2006

Punkt widzenia

Bariery i paradoksy

transplantologii

Te dwie ostatnie czynności mogą jesz-

cze trwać jakiś czas po śmierci mózgu

lub być sztucznie podtrzymywane. Nie

ma jednak niebezpieczeństwa pobra-

nia narządów od żywej osoby.

Opory wynikają również z ogól-

nego spadku zaufania do służby zdro-

wia. Czego oni od nas chcą? Co oni

chcą zrobić naszemu bliskiemu? Niech

go zostawią w spokoju. Dość się nacier-

piał, a oni chcą go jeszcze pokroić,

a może nawet zarobić na pobranych

organach! To dość powszechne podej-

rzenia i obawy, wiążące się z niesłusz-

nym, ale częstym postrzeganiem sekcji

zwłok i pobierania narządów do prze-

szczepów jako formy bezczeszczenia

ciała. Nie należy się również bać ryzy-

ka handlu narządami, gdyż przeszcze-

pianie narządów jest tak skompliko-

waną procedurą, angażującą tak wielu

wysokiej klasy specjalistów, że pokąt-

ne przeszczepianie narządów jest prak-

tycznie niemożliwe.

Nie bez znaczenia są także opory

wynikające z pobudek religijnych.

W drugim odcinku filmu „Żyć z prze-

szczepem” przedstawiono rozmowę

parafianki z księdzem, w której ko-

bieta dzieliła się z duszpasterzem swo-

imi wątpliwościami w kwestii prze-

szczepów. Skoro wierzymy w zmar-

twychwstanie ciał — mówiła — to jak

Pan Bóg sobie poradzi z takim ciałem

pozbawionym organów? Na szczęście

ksiądz odciął się od takiego rozumie-

nia nauki o zmartwychwstaniu, w któ-

rym wszechmogący Bóg miałby sobie

z czymś takim nie poradzić, a tego

typu myślenia nie wahał się nawet okre-

ślić zabobonnym.

Przy tej okazji obecny na konfe-

rencji ks. Józef Jachimczak, krajowy

duszpasterz służby zdrowia, przedsta-

wił obecny stosunek Kościoła rzym-

skokatolickiego do przeszczepów.

Przytoczył m.in. wypowiedź z kate-

chizmu tego Kościoła: „Bezpłatne

przekazywanie narządów po śmierci

jest dopuszczalne i może zasługiwać

na uznanie” 1 oraz wypowiedź Jana

Pawła II z 2000 r., że „transplantacja

to duży krok naprzód w służbie nauki

dla człowieka”, a dawstwo narządów

jest jedną z dróg pielęgnowania praw-

dziwej kultury życia 2 . Zastanawia tyl-

ko, dlaczego według katechizmu bez-

płatne przeszczepy jedynie mogą za-

sługiwać na uznanie, a nie zdecydo-

wanie zasługują ; dlaczego kilkakrot-

nie podkreślano, że jest to obecne sta-

nowisko Kościoła; dlaczego tylko kil-

ku na kilkudziesięciu polskich bisku-

pów wypowiada się pozytywnie

o przeszczepach, a reszta milczy. Być

może tu należy upatrywać odpowie-

dzi na pytanie, skąd w naszym —

w większości katolickim — społe-

czeństwie biorą się religijne opory

wobec przeszczepów.

Skąd się bierze

opór części

społeczeństwa

wobec idei

przeszczepów

organów?

Jakie paradoksy

wiążą się

z praktyką

transplantacji

narządów?

jednorodzonego dał , aby każdy, kto

weń wierzy, nie zginął, ale miał żywot

wieczny” 5 . Jezus „ wydał samego siebie

za grzechy nasze” 6 , a zapowiadając

swoją śmierć, mówił: „Ja jestem chle-

bem żywym (…) a chleb, który Ja dam,

to ciało moje, które Ja oddam za ży-

wot świata” 7 . Jezus nie wahał się

oddać swego ciała, aby inni mogli

żyć. Dziś Jego naśladowcy w naj-

bardziej chrześcijańskim kraju

Europy mają poważne wątpliwo-

ści, czy w tym punkcie należy iść

za Jego przykładem. Bardziej

wolą brać niż dawać.

Inny paradoks — powodujący nie-

zrozumienie, a przez to brak akcepta-

cji — to pobieranie żywych organów

od ludzi martwych. Rozwiązanie tego

paradoksu leży we wspomnianym wy-

żej zrozumieniu definicji śmierci mó-

zgowej.

Niektórzy uczestnicy konferencji

zwrócili uwagę na jeszcze jeden para-

doks — prawno-obyczajowy. Prawo stoi

podobno po stronie biorcy, co ozna-

cza, że nie wymaga istnienia uprzed-

niej zgody na przeszczep ze strony

Paradoksy

Zdaniem profesora Wojciecha Ro-

wińskiego, krajowego konsultanta ds.

transplantologii, na niewielką popu-

larność przeszczepów w Polsce mogą

mieć jakiś wpływ paradoksy związane

z tą praktyką. Z badań socjologicz-

nych wynika bowiem, że więcej Pola-

ków gotowych jest przyjąć cudzy na-

rząd (87%), niż zdecydować się na od-

danie po swojej śmierć własnego

(66%) 3 . Czy to nie dziwne? I to w kra-

ju, o którym przy okazji każdego świę-

ta religijnego mówi się, że ma uchodzić

za wzór chrześcijańskich cnót dla zgni-

łego moralnie Zachodu! Przecież jed-

no z głównych przesłań chrześcijań-

stwa mówi, że „więcej szczęścia jest

w dawaniu niż w braniu” 4 . Sam Bóg

tak „umiłował świat, że Syna swego

ZNAKI czasu • PAŹDZIERNIK 2006 • 3

Ludzie listy piszą...

dawcy; wystarczy, że brak jest z jego strony sprzeci-

wu 8 . Formularze sprzeciwów znajdują się w każdym

zakładzie opieki zdrowotnej. Moc prawną ma rów-

nież każde własnoręcznie podpisane (i przechowywa-

ne na przykład w domu) oświadczenie o sprzeci-

wie lub oświadczenie ustne złożone w obecności

dwóch świadków, którzy je pisemnie potwierdzili.

Mimo to przyjęło się, że lekarze pytają rodzinę zmar-

łego o zgodę na pobranie z jego ciała narządów,

a gdy spotykają się z odmową, odstępują od za-

miaru ich pobrania. Zgoda jest w tym przypadku

wyrażeniem nieprecyzyjnym, gdyż — jak wyjaśnili

obecni na konferencji specjaliści — lekarze pytają

krewnych zmarłego ewentualnego dawcy nie o ich

zgodę, a o to, czy mają świadomość pozostawienia

przez zmarłego pisemnego lub ustnego sprzeciwu.

I wtedy bardzo często, niestety, lekarze spotykają się

ze stwierdzeniem, że co prawda nic o tym nie wiedzą,

ale zmarły na pewno nigdy by się na coś takiego nie

zgodził. Okazuje się, że w praktyce tego typu oświad-

czenia — będące raczej przypuszczeniami niż stwier-

dzeniem faktów — wystarczają lekarzom do wycofa-

nia się z zamiaru pobrania organów.

Jak ocenić taką praktykę? Z perspektywy ro-

dziny zmarłego będzie to oczywiście odbierane jako

uszanowanie jego woli (a faktyczne woli jego rodzi-

ny). Ale jak to ocenić z perspektywy osób od lat

oczekujących na odpowiednie organy i mogących

w każdej chwili umrzeć, nie doczekawszy się ich?

Czy nie mamy tu czasem do czynienia z zaniecha-

niem udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu

się w położeniu grożącym bezpośrednim niebez-

pieczeństwem utraty życia? Zachowania takie trak-

towane są w kodeksie karnym jako przestępstwo

(art. 162)! Spostrzeżenia tego nie należy oczywiście

rozumieć jako postulatu karania lekarzy, którzy

pod presją rodzin osób zmarłych rezygnują z po-

brania organów mogących uratować życie innym.

Z kuluarowych rozmów po konferencji wynikało,

że często takie zachowania lekarzy podyktowane są

obawą przed ewentualnymi procesami, jakie mogą

wytoczyć im rodziny zmarłych. I to jest właśnie

paradoks — w obawie przed kłopotami z prawem

lekarze de facto nie korzystają z pełni uprawnień

przyznanych im ustawą oraz w pewnym sensie na-

wet prawo łamią.

To jest coś nie do opisania

Chciałem (...) podzielić się z czytelnikami „Znaków Czasu” moimi

uwagami na temat czytania Biblii, tej przecudownej księgi. Pismo Święte

czytam od czasu, gdy zaprzyjaźniłem się z (...) Piotrem Heródem (pra-

gnę go serdecznie pozdrowić, jeśli to możliwe za pomocą redakcji). (...)

Całe Pismo Święte przeczytałem jeden raz. Jednak teraz, gdy na to patrzę,

to wtedy czytałem je, jakbym był niewidomy. Tak jakby Biblia była

dla mnie zakodowana. Czy Pan Bóg nie od razu chciał odkryć wszystko

przede mną? Być może. Teraz, czytając poszczególne księgi czy listy lub

studiując Pismo Święte tematycznie, umiem jakby więcej sobie przyswoić,

zrozumieć. Nie twierdzę, że teraz, czytając, rozumiem wszystko. Ależ skąd.

Tylko inaczej, zupełnie inaczej to odbieram, a niekiedy pierwszy raz

spotykam się z niektórymi zagadnieniami. To coś fantastycznego. Mam

taką nadzieję, że będzie tak zawsze, gdy do ręki wezmę tę wspaniałą

i niepowtarzalną księgę.

Czasem, czytając Pismo Święte, odczuwam taką radość, iż chciałbym

włożyć Biblię do swojego wnętrza, do serca, aby tam została na zawsze.

Dziś wiem, że Pismo Święte się czyta, a nie przeczytało. Biblię albo

się czyta, albo nie. Wiem, że Biblia to moje życie. Nie umiałbym teraz bez

niej żyć. To tak jakbym wstał rano i nie umył zębów. Niby bym funkcjo-

nował, ale czegoś byłoby mi brak. To jest coś nie do opisania.

Pragnę, aby każdy mógł tego doświadczyć. No, ale nie każdy chce.

I to boli mnie najbardziej. Czemu są ludzie, którzy nie chcą czegoś tak

pięknego, wspaniałego i mądrego? Ja zaufałem Bogu i On mnie prowa-

dzi, i rozwiązuje wszystkie moje problemy. Chwała Mu za to — Panu

naszemu i Zbawcy Jezusowi Chrystusowi.

Robert, Mazowsze

Uznanie dla autorki rubryki „Przy stole”

Chciałabym wyrazić swoje uznanie

dla osoby zajmującej się działem pt. „Przy

stole”. Przedstawione kulinarne pomysły po-

zwalają nawet najwybredniejszym przeko-

nać się o dobrodziejstwie Bożej diety. Do-

datkowym walorem podanych przepisów jest

sporządzony kosztorys, który skutecznie oba-

la mit o tym, że żywność wegetariańska nie jest na polską kieszeń. Poza

tym szczególnie pozytywnie oceniam październikowe wydanie „Znaków

Czasu” z 2005 roku oraz czerwcowy numer z 2006 roku. „Łaska wam

i pokój od tego, który jest i który był, i który ma przyjść” (Ap 1,4).

Anna Szutkowska, Jeziora Wielkie

* * *

Kto otrzyma bezpłatną półroczną prenumeratę

miesięcznika „Znaki Czasu”?

Redaktor naczelny

1 Katechizm Kościoła Katolickiego , Pallotinum, Poznań 1994,

s. 522. 2 Cytat i myśl zaczerpnięte zostały z wypowiedzi Jana

Pawła II podczas XVIII Kongresu Międzynarodowego Towa-

rzystwa Transplantacyjnego. 3 Z badań przeprowadzonych

w maju 2005 r. przez TNS OBOP (źródło: informacja prasowa

TVP2 z 5 września 2006 r.). 4 Dz 20,35 Biblia ekumeniczna .

5 J 3,16. 6 Ga 1,4. 7 J 6,51. 8 Zob. ustawa z dnia 1 lipca 2005 r.

o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek,

tkanek i narządów (Dz. U. Nr 169, poz. 1411).

Upominek w postaci bezpłatnej półrocznej prenumeraty mie-

sięcznika „Znaki Czasu” za list opublikowany w rubryce „Ludzie

listy piszą…” otrzymuje pan Robert z Mazowsza. Natomiast pani

Anna Szutkowska z Jezior Wielkich otrzymuje pozaregulaminowy

prezent w postaci najnowszej książki Chrześcijańskiego Instytutu

Wydawniczego „Znaki Czasu” pt. „Dziesięcina w Biblii i adwenty-

zmie”, autorstwa Maksymiliana A. Szklorza. Serdecznie gratulujemy!

Publikacje wyślemy pocztą.

Redakcja

4 • ZNAKI czasu • PAŹDZIERNIK 2006

Historie prawdziwe

Z cudzą

siąca dochodziłem do pełnej sprawno-

ści. I przez prawie trzy lata żyłem w mia-

rę spokojnie. Odzyskałem swobodę. Roz-

począłem studia: polonistykę, prawo. Pra-

cowałem w prasie, grałem w zespole roc-

kowym Grand Gangsters. Za wszelką

cenę chciałem nadrobić stracony czas.

Niestety, w 1994 r. pogorszyły się wyniki

badań. Trafiłem do szpitala i okazało

się, że konieczne jest usunięcie przeszcze-

pionej nerki. Wtedy poczułem irracjo-

nalny smutek związany z utratą. Dopa-

dła mnie depresja. Kolejne dializy, prze-

rwane studia, rezygnacja z pracy. Zno-

wu czekałem na przeszczep. Na listę do-

stałem się po dwóch latach. Z powodu

zaniedbania. Kiedy się o tym dowiedzia-

łem, wpadłem w rozpacz. Zacząłem ma-

niakalnie chodzić na basen. Ścigałem się

z ratownikami i dopiero kiedy wygra-

łem, mówiłem im, że jestem dializowa-

nym inwalidą pierwszej grupy.

Wreszcie 10 grudnia 1998 r. otrzymałem wiadomość, że

czeka na mnie nerka w Poznaniu. Pamiętam lot sanitar-

nym kukuruźnikiem, który tak się trząsł, że myślałem, że

spadnie. Tym razem operacja trwała tylko 3,5 godziny.

Do zdrowia dochodziłem szybko. Nigdy nie zapomnę

momentu, kiedy po raz pierwszy samodzielnie oddałem

mocz. Rozpłakałem się ze szczęścia. Wreszcie pozbyłem

się napięcia, uwierzyłem, że przeszczep się udał. Wróciłem

na studia, tym razem na bibliotekarstwo. Zaliczyłem też

informatykę. Czułem się nieźle, ale zacząłem mieć proble-

my z trzustką. Zniszczyły ją leki przeciw odrzuceniu prze-

szczepu. Znów szpital, zagrożenie życia. Na szczęście kry-

zys został opanowany. Podejmowałem różne prace, ale

ciągle czegoś mi brakowało. Kiedy odkryłem internet, sta-

rałem się skontaktować z ludźmi, którzy mieli podobne

do moich przeżycia. Szukałem ludzi po przeszczepach

i dializowanych. W końcu założyłem forum. Odwiedzali

je nawet ludzie z Norwegii, USA, Kanady. W lipcu 2004

r. uruchomiliśmy portal dla przeszczepieńców Nieśmier-

telni. Nieśmiertelność symbolizuje naszą wdzięczność

dla tych, którzy ofiarowali nam narządy. Dzięki nim żyje-

my, a ich część żyje w nas. Ten portal nadał sens mojemu

życiu. W tym roku obchodzimy 40. rocznicę pierwszej

udanej transplantacji nerki w Polsce. Nieśmiertelni biorą

czynny udział w kampanii społecznej na rzecz transplan-

tacji „Nie zabieraj swych narządów do nieba”. A ja marzę

o tym, żeby założyć federację wszystkich organizacji zaj-

mujących się przeszczepami, bo wtedy będziemy mogli

sprawniej działać. Tyle jest jeszcze do zrobienia...

nerką

Remigiuszowi Modzelewskiemu z Tczewa dwu-

krotnie przeszczepiono nerkę. Pierwszy raz

w 1991 roku, ale przeszczep został odrzucony.

Drugą taką operację przeżył siedem lat później.

Udało się. Zdążył. Wtedy założył Stowarzysze-

nie Osób Dializowanych i po Przeszczepie Nerki

„Nieśmiertelni”. Nieśmiertelność — mówi — sym-

bolizuje naszą wdzięczność dla tych, którzy

ofiarowali nam narządy. Dzięki nim żyjemy, a ich

część żyje w nas.

O swojej chorobie — przewlekłym kłębuszkowym zapa-

leniu nerek — dowiedziałem się dzięki... wagarom. Miałem

18 lat i chciałem zwiać z matematyki. Żeby mieć usprawie-

dliwienie, poszedłem do lekarza. Najpierw okazało się, że

mam nadciśnienie, potem zdiagnozowano moje schorzenie.

Na początku zupełnie się tym nie przejmowałem, bo nic nie

czułem. Nadal trenowałem lekkoatletykę, byłem miotaczem.

Kiedy z dnia na dzień słabłem, okazało się, że choroba jest

zaawansowana i czekają mnie dializy. Nawet nie wiedzia-

łem, co to takiego. Był rok 1990 i to był w Polsce ciężki czas

— na sześć osób zgłoszonych do dializ dostawała się jedna.

Kolejka do życia. Trzy razy w tygodniu jechałem 100 km

do szpitala w Iławie. Niewiele czasu zostawało mi na nor-

malne życie. Kumple zdawali na studia, a mnie opanowało

zniechęcenie. Czekałem na przeszczep, choć nie wiedzia-

łem, czy rzeczywiście jest to dla mnie ratunek. Spotkałem

się z opiniami, że po transplantacji wywiązują się powikła-

nia i żyje się jeszcze gorzej.

Po 20 miesiącach dializ pod dom przyjechała karet-

ka. To była wyborcza niedziela. Oglądaliśmy telewizję,

kiedy zadzwonił domofon. — Dzień dobry, my po pa-

cjenta na przeszczep — usłyszałem i wpadłem w pani-

kę. Operacja trwała 4,5 godziny, a potem przez 1,5 mie-

[Artykuł jest częścią większego materiału, który ukazał się

w Poradniku Domowym 3/2006, pt. „Podarowano nam

drugie życie”].

ZNAKI czasu • PAŹDZIERNIK 2006 • 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: