WSPÓLNE POLITYKI UE I 05.11.2008
Zasady WPR
Zasada jednolitości – swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi WE.
· Likwidacja ceł i innych barier związanych z ochroną zewnętrzną rynków narodowych.
· Wspólne ceny.
· Jednakowe przepisy fitosanitarne i weterynaryjne.
· Wspólne reguły w handlu z krajami trzecimi.
Zasada preferencji Wspólnoty – pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty dla własnych produktów rolnych.
· Ograniczenie ochrony zewnętrznej rynków rolnych WE w wyniku postanowień Rundy Urugwajskiej GATT.
· Poprawa konkurencyjności cenowej.
Zasada solidarności finansowej – ponoszenie kosztów WPR solidarnie przez wszystkie państwa członkowskie WE bez względu na rzeczowy czy terytorialny aspekt wykorzystania środków finansowych w ramach tej polityki.
Zasada współzależności – Polska nie musi jej wypełniać.
Zasada dodatkowa WPR
Zasada regionalizacji oddziaływania
· Oddziaływanie Wspólnoty w ramach realizacji WPR powinno uwzględniać specyfikę gospodarczą i warunki naturalne poszczególnych regionów.
· Zmniejszanie dysproporcji między poszczególnymi regionami.
Filary WPR
I filar – wspólna organizacja rynków rolnych.
· Wspólne reguły konkurencji.
· Obowiązkowa współpraca krajowych organizacji rynkowych.
· Wspólnotowa organizacja rynkowa
II filar – ROW (Rozwój Obszarów Wiejskich, była polityka strukturalna w rolnictwie).
Instrumenty polityki rynków (I filar)
Środki służące stabilizacji rynku wewnętrznego Unii Europejskiej
· Ceny wskaźnikowe – ustalane administracyjnie.
· Ceny interwencyjne – ceny skupu, wycofania z rynku, minimalna cena rynku wewnętrznego.
· Zakupy interwencyjne i składowanie nadwyżek.
· Dopłaty bezpośrednie.
· Kwoty produkcyjne (limity produkcyjne).
Środki służące ochronie własnego rynku produktów rolnych przed konkurencją z zewnątrz.
· Ceny wejścia (progu, śluzy) – najniższa cena po której dany artykuł może wejść na rynek WE.
· Obciążenia importowe (cła).
· Regulacje administracyjne (certyfikaty, standardy).
· Subwencje eksportowe.
Rola cen we WPR
· Sterują produkcją.
· Wpływają na mechanizmy interwencji.
· Zabezpieczają wspólny protekcjonizm zewnętrzny.
Główny instrument polityki rynków – płatności bezpośrednie.
· Wprowadzone na mocy postanowień reformy wspólnej polityki rolnej z 1992 r. (tzw. Reforma MacSharry’ego).
· Stanowią obecnie jedno z podstawowych źródeł bezpośredniego wsparcia dochodów rolników.
· Zbliżenie wspólnotowych cen (redukcja) podstawowych artykułów rolnych do poziomu światowego przy jednoczesnym wprowadzeniu systemu płatności mających na celu zrekompensowanie rolnikom strat, jakie ponieśli z tytułu obniżki cen.
· W ramach tej grupy instrumentów stosowane są m. in.. premie za ograniczenie produkcji, premie kompensacyjne za utracone dochody, dopłaty produkcyjne.
Typy wspólnej organizacji rynków rolnych.
· Ochrona zewnętrzna z obowiązkową interwencją – ochrona przed konkurencją z krajów trzecich (cła) oraz pełna gwarancja cen i zbytu (obowiązkowy skup agencji interwencyjnych po cenie interwencyjnej) – np. zboża (ok. 70% produkcji rolnej WE) – dobre do testu!
· Ochrona zewnętrzna z warunkową interwencją (czasową – na określony czas lub ilościową – określona wielkość skupu na podstawie właściwej decyzji) – np. wołowina.
· Ochrona zewnętrza bez interwencji – np. mięso drobiowe (ok. 25% produkcji rolnej WE).
· Subwencje dla producentów bez ochrony zewnętrznej i interwencji (premie płacone za powierzchnie uprawy lub subsydiowanie eksportu do krajów trzecich) – np. rośliny oleiste i białkowe (ok. 2,5% produkcji rolnej WE).
Produkty nie objęte wspólna organizacją rynków rolnych:
· Mięso końskie
· Ziemniaki jadalne
· Miód
· Kawa
· Zioła
· Alkohol pochodzenia roślinnego
Działania strukturalne w ramach WPR (II filar – obecnie ROW)
· Do lat 70. – zmniejszenie liczby gospodarstw i ludności czynnej zawodowo w rolnictwie, wycofanie z produkcji najmniej urodzajnych użytków rolnych
· Lata 70. – modernizacja gospodarstw, działalność pozarolnicza, rozwój kształcenia rolników
· Lata 80. – wyrównywanie szans rozwojowych obszarów wiejskich
· Od początku lat 90. – podnoszenie konkurencyjności rolnictwa (zespalanie gospodarstw, wzrost efektywności produkcji , likwidacja nadwyżek), ochrona środowiska, rozwój walorów krajobrazowo – kulturowych, tworzenie dodatkowych miejsc pracy i poprawa jakości życia na obszarach wiejskich
Finansowanie WPR
Do 2006 r.
Obecnie
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji rolnej (FEOGA) – Sekcja Gwarancji (finansowała politykę rynku - I filar plus ROW)
· Dopłaty bezpośrednie dla rolników.
· Wspieranie gospodarstw niskotowarowych.
· Wspieranie grup producentów rolnych.
· Dostosowywanie gospodarstw rolnych do standardów UE.
Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej (I filar)
· Działania rynkowe (m.in. dopłaty bezpośrednie dla rolników).
· Interwencje w zakresie regulacji rynków rolnych.
· Działania informacyjno-promocyjne na rzecz produktów rolnych.
· Ustalone refundacje wywozowe produktów rolnych do krajów trzecich.
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (FEOGA) – Sekcja Orientacji (II filar)
· Poprawa konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego.
· Wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej.
· Wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich.
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
· Poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa.
· Poprawa poziomu życia i dywersyfikacja dochodów.
· Środowisko i gospodarka gruntami.
Reformy WPR:
· Plan Mansholta (1968 r.)
· Reforma MacSharry’ego (1992)
· Agenda 2000
· Reforma z Luksemburga (2003)
Plan Mansholta:
· Przewidywał zrównoważenie cen na artykuły rolne
· Stworzenie jednolitego rynku
· Podstawy polityki strukturalnej
Reforma MacSharry’ego:
· Przejście od subsydiowania cen produktów rolnych do subsydiowania dochodów
· Rozerwanie związku między wzrostem produkcji rolnej a wzrostem subwencji
· Obniżenie cen skupu podstawowych produktów rolnych, aby zbliżyć je do poziomu cen światowych i rekompensować rolnikom skutki spadku cen – płatnościami bezpośrednimi
· Dążenie do ekstensyfikacji produkcji rolnej na obszarze Wspólnoty w celu zmniejszenia nadwyżek produktów rolnych i poprawy stanu środowiska naturalnego
· Zmiana struktury wydatków wspólnotowych na wspierani rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, na korzyść Sekcji Orientacji
· Środki towarzyszące
Agenda 2000:
· Obniżka wydatków na interwencję rynkową oraz subsydia eksportowe
· Wzrost płatności kompensacyjnych wyrównujących rolnikom częściowo straty spowodowane obniżką cen gwarantowanych
· Wzrost środków na ochronę środowiska, zalesianie, wcześniejsze emerytury
· Dodatkowa pomoc – fundusz przedakcesyjny SAPARD dla krajów kandydujących do członkostwa UE
Reforma z Luksemburga:
· Uproszczenie WPR
· Silniejsze podporządkowanie WPR prawom rynku
· Wzrost znaczenia kwestii związanych z ochroną środowiska i dobrostanem zwierząt
· Dotyczy zarówno filara rynkowego, jak i strukturalnego
· wzrost znaczenia ROW
· uproszczenie płatności bezpośrednich
Zmiany w polityce rynkowej:
uproszczenie od 2005r. systemu płatności bezpośrednich
· płatności bezpośrednie zastąpione płatnościami wypłacanymi producentom niezależnie od wielkości i rodzaju prowadzonej produkcji (tzw. decoupling)
· dwa systemy płatności:
o Jednolita płatność na gospodarstwo (JPG), dla każdego gospodarstwa obliczona stawka jednostkowa płatności
o Jednolita Płatność Regionalna (JPR) – kraje definiują regiony, następnie dzielą regionalną kopertę finansową (całą lub jej części) między wszystkich rolników z regionu
Zasada współzależności (cross-compliance) – wypłacanie dopłat bezpośrednich w UE od 1 stycznia 2005 r. uzależnione od przestrzegania określonych wymagań w zakresie: standardów ochrony środowiska.
Redukcja cen interwencyjnych – masło, mleko w proszku oraz utrzymanie systemu kwot mlecznych do 2014/2015 r.
Modulacja – redukcja poziomu dotychczasowych płatności bezpośrednich z równoczesnym przesunięciem środków do II filara WPR
· o 3% 2005
· o 4% 2006
· o 5% rocznie w latach 2007 – 2012
· Modulacja neutralna finansowo dla gospodarstw najmniejszych otrzymujących do 5000 euro dopłat bezpośrednich rocznie
Zmiany w II filarze:
Europejski Fundusz Rolny na rzecz ROWu (EFRROW) w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej w celu:
· Promocji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich na terenie całej Wspólnoty
· komplementarności do instrumentów rynkowych i wspierania dochodów w ramach WPR oraz do Polityki Spójności i do Wspólnej Polityki Rybołówstwa
Wyzwania stojące przed obszarami wiejskimi
· Ekonomiczne (niższy od przeciętnego dochód, starzenie się ludności wiejskiej, wysoka zależność od pierwszego sektora).
· Społeczne( wyższy od przeciętnego poziom bezrobocia, wykluczenie społeczne, niska dywersyfikacja rynku pracy oraz niska gęstość zaludnienia, co wpływa na gorszy dostęp do podstawowych usług).
· Środowiskowe (pro-środowiskowa rola rolnictwa i leśnictwa).
Cele nowej polityki ROW
...
ds87