RODZAJE MODELI I METOD W TEORII DECYZJI. PODEJMOWANIE DECYZJI.doc

„RODZAJE MODELI  I  METOD W TEORII  DECYZJI.  PODEJMOWANIE DECYZJI” .

SPIS TREŚCI:

I. Wstęp. …………………………………………………………………………………... 3

II.  Teoria decyzji. ……………………………………………………………………….. . 4

1.      Jakie decyzje potrzebują teorii.       …………………………………………… 5

2.      Pojęcie normatywne i deskryptywne.     ……………………………. ……….. 6

3.      Podstawowe pojęcia związane z teorią decyzji.    ………………………….. 7-8

III. Podejmowanie decyzji . ………………………………………………………………. 9

1.      Pojęcia związane z podejmowaniem decyzji…………………………………... 10

2.      Kategorie decyzji…………………………………………………………… 11-12

IV. Rodzaje metod w teorii decyzji……………………………………………………… 13

1.      Podejście normatywne…………………………………………………………… 14

2.      Podejście deskryptywne…………………………………………………………. 14

3.      Pewność………………………………………………………………………….. 15

4.      Ryzyko…………………………………………………………………………… 16

5.      Niepewność………………………………………………………………………  17

6.      Podejmowanie decyzji w psychologii i podejście kognitywistyczne……………  18

7.      Podejmowanie decyzji w socjologii……………………………………………...  19

8.      Komputerowe wspomaganie decyzji…………………………………………….  20

V. Rodzaje modeli w podejmowaniu decyzji……………………………………………  21

1.      Trzy modele podejmowania decyzji………………………………….  21-22

2.      Etapy procesu podejmowania decyzji……………………………………. 23

3.      Model procesu podejmowania decyzji…………………………………… 24

4.      Proces decyzyjny…………………………………………………………. 25

VI. Zakończenie………………………………………………………………………… ..26

VII. Bibliografia………………………………………………………………………….. 27

I. WSTĘP.

              Tematem mojej pracy zaliczeniowej są „Rodzaje modeli i metod w teorii decyzji i podejmowanie decyzji”. Podejmowanie decyzji jest najprostszym i najbardziej skutecznym mechanizmem zmiany otaczającej nas rzeczywistości. Ludzi sukcesu od przeciętnych  odróżnia właśnie umiejętność podejmowania właściwych decyzji. Podejmowanie słusznych decyzji często nazywa się intuicją, na szczęście każdy z nas ma w sobie taką intuicje, ale nie każdy wie jak do niej sięgnąć. Możliwość podejmowania decyzji daje nam ogromną siłę zmiany otaczającej nas rzeczywistości, wyznaczenia sobie celu i nadania życiu nowego kierunku. Każdy z nas podejmuje dziesiątki nie prawdziwych decyzji dziennie. Za każdą prawidłową decyzją idzie działanie, jeśli nie podejmujesz działania to tak naprawdę nie podjąłeś prawdziwej decyzji. W mojej pracy postaram się jak najlepiej przedstawić proces podejmowania decyzji i również dokładnie scharakteryzować teorie decyzji i jej modele oraz metody.

II. TEORIA DECYZJI.

Teoria decyzji to wspólny obszar zainteresowań wielu różnych dziedzin nauki, obejmujący analizę i wspomaganie procesu podejmowania decyzji. Korzystają z niej i rozwijają ją: kognitywistyka, matematyka, statystyka, psychologia, socjologia, ekonomia, zarządzanie, filozofia, informatyka oraz medycyna.

W ten sposób możemy wyróżnić:

·         klasyczną inżynieryjną teorię decyzji – która szuka rozwiązań optymalnych/najlepszych w dziedzinie dobrze sformalizowanej

·         kognitywistyczne teorie decyzji – które szukają rozwiązań wystarczających/skutecznych

Klasyczna teoria decyzji zajmuje się:

·         analizą decyzji – rozpatruje się konkretny przypadek decyzji podjętej przez osobę lub grupę osób. Analiza polega na wyznaczeniu decyzji optymalnej oraz, jeśli podjęta decyzja nie była optymalna, znalezieniu przyczyn pomyłki.

·         wspomaganiem decyzji – próbą wyznaczenia rozwiązania najlepszego przy danym zasobie wiedzy i informacji o możliwych konsekwencjach. Dotyczy to również podejmowania decyzji grupowych.

1. Jakie decyzje potrzebują teorii?

Metody teorii decyzji wykorzystuje się wszędzie tam, gdzie podjęcie decyzji jest z pewnych powodów trudne. Przykładowo przyczynami mogą być:

·         duża liczba możliwych wariantów – np. wybór najlepszego kandydata na dane stanowisko

·         skomplikowana sytuacja decyzyjna – np. opracowanie takich tras i rozkładów jazdy autobusów, aby zapewnić wysoki poziom obsługi przy jak najniższym koszcie

·         możliwość wysokich korzyści lub dużych strat – np. wybór sposobu ulokowania oszczędności

·         skomplikowany proces decyzyjny – np. podejmowanie grupowych decyzji w dużych organizacjach

·         waga problemu decyzyjnego – np. ustalenie okręgów wyborczych w wyborach prezydenckich

Z powyższych przykładów wynika, że metody teorii decyzji stosujemy wszędzie tam, gdzie koszt ich zastosowania może przynieść wymierne korzyści.

2. Pojęcie normatywne i deskryptywne.

Większość metod klasycznej teorii decyzji ma charakter normatywny, tzn. zajmuje się wyznaczeniem optymalnego rozwiązania przez idealnego decydenta, który całkowicie wykorzystuje dostępne mu informacje, wyznacza korzyści z perfekcyjną dokładnością i działa w pełni racjonalnie. Takie metody mają najczęściej ścisły związek z matematyką, statystyką, czy ekonomią. Celem jest wyznaczenie decyzji optymalnej, to znaczy przynoszącej największe korzyści lub minimalizującej stratę.

Ponieważ wiadomo, że ludzie zwykle nie postępują w optymalny sposób, istnieje również podejście deskryptywne tzn. opisowe, opisujące typowe zachowania człowieka w danej sytuacji decyzyjnej. Takim podejściem zajmują się głównie psychologia, kognitywistyka i socjologia. Psychologia zwraca szczególną uwagę na przebieg procesów decyzyjnych w umyśle człowieka, badając wpływ cech osobowościowych na podejmowane decyzje, np. dobór subiektywnych kryteriów oceny poszczególnych wariantów, skłonność do ryzyka. Socjologia natomiast bada uwarunkowania społeczne: miejsce decydenta w organizacji, wpływ stylu kierowania organizacji, podejmowanie decyzji grupowych i związane z tym konflikty.

3.Podstawowe pojęcia związane z teorią decyzji.

Jak każda teoria, tak i teoria decyzji systematyzuje pojęcia związane z decyzjami.

Teoria decyzji zajmuje się sytuacją problemową (problem decyzyjny), w której podmiot (decydent), staje przed koniecznością wyboru jednego z przynajmniej dwóch wariantów działania (decyzji).

W pierwszym kroku należy ustalić cel i warunki ograniczające decyzję, w rezultacie buduje się zbiór decyzji dopuszczalnych. Wyodrębniamy wszystkie istotne kryteria oceny decyzji i dokonujemy oceny każdej decyzji na podstawie kryteriów. Następnie budujemy model decyzyjny, czyli sposób wybrania decyzji optymalnej lub wystarczającej.

Ze względu na posiadane informacje, możemy podzielić problemy decyzyjne na trzy grupy:

·         decyzja podejmowana w warunkach pewności – każda decyzja pociąga za sobą określone, znane konsekwencje

·         decyzja podejmowana w warunkach ryzyka – każda decyzja pociąga za sobą więcej niż jedną konsekwencję, znamy zbiór możliwych konsekwencji i prawdopodobieństwa ich wystąpienia

·         decyzja podejmowana w warunkach niepewności – nie znamy prawdopodobieństw wystąpienia konsekwencji danej decyzji.

Podstawowe pojęcia związane z teorią decyzji:

·         sytuacja decyzyjna- to pojęcie oznaczające zbiór wszystkich czynników, mających wpływ na podjęcie decyzji przez decydenta w procesie decyzyjnym. Czynniki te można podzielić na zależne od decydenta i niezależne od decydenta.

·         problem decyzyjny- to pojęcie oznaczające sytuację problemową, w której podmiot (...