GrabarzPolski027.pdf

# 27

VHS HELL

KRWIĄ PISANE CZĘŚĆ 2

SEKS, SZATAN I SUTANNA

WYWIAD: KRYSTIAN KUJDA (VHS HELL)

PO CO NAM KINO NUNSPLOITATION?

FILMY: Babysitter Wanted, Cherry Tree Lane, Diabły, Dom z kości, Dread, Flavia: La Monaca

Musulmana, L’altro Interno, Matka Joanna od Aniołów, Nie patrz w górę, Seijû Gakuen,

Shudojo: Nure Nawa Zange

KSIĄŻKI: Cierpliwość pająka, Czekaj na odpowiedź, Krwawe igrzyska, Statek,

Wielka księga potworów Tom 1, Ymar

KOMIKS: Piekielny zakon, Śnienie: Przez bramy z rogu i kości

AUDIOBOOK: Dom na wyrębach

MACIEJ LEWANDOWSKI „MIEJSKIE STRASZYDŁO” (OPOWIADANIE)

ŁUKASZ PYTLIK „SPOJRZEĆ W BLASK” (OPOWIADANIE)

RAFAŁ KULETA „WYEKSPLOATOWANE” (HORROR NA 100 SŁÓW)

R. KULETA, O . KOŁODZIEJCZAK, A. JARMOŁOWSKA „MOKRA KAPLICZKA” (KOMIKS)

Każdy z nas spotkał się z filmowym wizerunkiem złej,

perwersyjnej zakonnicy. Postacie takie przewijały się

przez wiele mainstreamowych hitów jak „Zły porucznik”

Abla Ferrary, czy chociażby „Maczeta” Rodrigueza.

Aby jednak w pełni zrozumieć fenomen demonicznych

sióstr zakonnych warto bliżej przyjrzeć się historii

jednego z najdziwniejszych i kontrowersyjnych nurtów

filmowych zwanego nunsploitation.

dziecka przez bohaterkę. Prawdziwym

przełomem okazał się natomiast obraz

pt. „Diabły” w reżyserii Kena Russella.

Po raz pierwszy ukazał on tak dobitnie

seksualną frustrację zakonnic połączoną

z ich bezwzględnym sadyzmem. Serwu-

jąc nam orgię półnagich mniszek z wy-

korzystaniem ściągniętego znad ołtarza

posągu Jezusa, Russell ostatecznie

przełamał wszelkie tabu związane do-

tychczas z tematem.

Utrzymane w podobnej konwencji, lecz

zrealizowane zdecydowanie spraw-

niej okazały się dwa obrazy Włocha

Domenico Paloellego. „Le Monache di

Sant’Arcangelo” oraz „Storia di una mona-

ca di clausura” osadzone są w XVI i XVII

wieku. Obydwa tytuły ostatecznie utrwali-

ły cechy charakterystyczne dla gatunku:

motywy lesbijskie, próbę gwałtu, narodzi-

ny dziecka w obrębie klasztoru, czy też

morderstwa, tortury i samookaleczenia

dokonywane przez zakonnice. Reżyser

wyraźnie przeciwstawił zło reprezentowa-

ne przez skorumpowany Kościół z dobrem

po stronie sióstr zakonnych – ich lojalno-

ścią wobec siebie i więzami jakie łączą je

z ich kochankami. Najlepiej obrazują to

słowa skazanej na śmierć przez inkwizy-

cję bohaterki pierwszego z ilmów:

Rozglądając się za narodzinami nun-

sploitation polski widz nie musi specjal-

nie daleko szukać. Wystarczy cofnąć

się w czasie o pół wieku. Na początku

lutego 1961 r. w rodzimych kinach miała

miejsce bowiem premiera ilmu mające-

go stać się jedną z głównych inspiracji

dla przyszłych twórców tego gatunku.

„Matka Joanna od Aniołów” to przepięk-

nie nakręcona historia opowiadająca

o egzorcyście, który przyjeżdża do ma-

łego klasztoru w celu zbadania sprawy

grupy zakonnic rzekomo opętanych

przez diabła. Młody ksiądz pomimo

modlitw i usilnych starań wydaje się

być bezsilny wobec wszechobecnej zło-

wieszczej aury. Wkrótce sam staje się jej

oiarą, odkrywając narastające świeckie

uczucie wobec tytułowej przeoryszy…

z wywiadów jako „(…)konlikt uczuć ludzi

w habitach o psychice ludzi bez habitów”

wzrusza nas jednocześnie skłaniając do

releksji. Film sam w sobie nie należy

do kina eksploatacji, lecz z pewnością

otwiera pewną furtkę do wykorzystania

tematu w nieco inny, zdecydowanie bar-

dziej perwersyjny sposób.

Forma ta została podchwycona przez

Jesusa Franco, który w 1973 udostępnił

publiczności tytuł zawierający wszelkie

niezbędne dla nunsploitation składniki.

„Die Liebesbriefe einer portugiesischen

Nonne” okazał się jednak w przeciwień-

stwie do poprzednich ilmów nieco roz-

czarowujący, pomijając całkowicie fabułę

na rzecz ocierających się o pornograię

scen erotycznych. Warto również dodać,

że Franco stworzył tu jedną z najbardziej

absurdalnych postaci diabła w historii

kina. Otóż władca piekieł został przed-

stawiony jako żywiołowy człowieczek

w czerwonym kapturku, obdarzony przez

naturę wystającym ze środka czoła poje-

dynczym rogiem oraz owłosionymi ręka-

mi… Nieco kuriozalny może wydawać

się fakt, że ilm znalazł mimo wszystko

rzeszę swoich fanów, spośród których

większość ochrzciła go nawet najlepszym

dziełem hiszpańskiego reżysera…

Jerzy Kawalerowicz za-

prezentował nam szo-

kujący, a jednocześnie

hipnotyzujący obraz

przesiąknięty mrocz-

nym, ciężkim klimatem.

Dramatyczna historia

opisana przez same-

go reżysera w jednym

Pierwszym krokiem w kierunku wyzna-

czenia pewnych ram gatunku był włoski

obraz „La monaca di Monza” z 1969 r.,

nakręcony przez Eriprando Viscontiego,

wnuczka słynnego twórcy „Zmierzchu

Bogów”, czy „Śmierci w Wenecji”. Film,

oparty na prawdziwej historii Virginii De

Leyvy, podnosił poprzeczkę kontrower-

syjności wprowadzając subtelne elemen-

ty erotyki, tortury, czy wątek narodzin

„Sądzicie mnie za korupcję i okrucień-

stwo. Czy jestem bardziej skorumpowa-

na i okrutna od was? Grzeszny związek,

doprawdy… Wykorzystałam jedyną szan-

sę na uczucie jaką miałam. (…) Mówię

prawdę, teraz kiedy mogę to zrobić po raz

pierwszy w moim życiu. Prawo Kościoła

jest nieludzkie i uczyniło mnie tak samo

nieludzką istotą jak wy. Ale ja wiem, że

posiadam duszę. I przynajmniej jest ona

wolna”.

cu, nadzorując egzekucję własnego ojca,

bohaterka wypowiada słowa: „Zapłacisz

mi teraz za sprowadzenie mnie do świata

zdominowanego przez mężczyzn!”

„Satanico Pandemonium” (1975)

Siostra Maria, poświęcająca swoje życie, aby służyć

potrzebującym zostaje opętana przez szatana. Od tamtej

chwili jej jedynym celem będzie poprowadzenie pozosta-

łych zakonnic na drogę zła.

Ostatnim ilmem, który postaram się

przybliżyć w tym artykule jest „Suor Omi-

cidi” z 1979 r., znany również jako „The

Killer Nun”. Obraz łączy w sobie cechy

charakterystyczne dla nunsploitation

z thrillerem kryminalnym. Fabuła opowia-

da o zakonnicy, która po operacji usunię-

cia guza mózgu, zaczyna zachowywać

się w dziwny sposób, uzależnia się od

moriny i nawiązuje intymną znajomość

z młodą siostrą. Wkrótce w szpitalu mają

miejsce tajemnicze morderstwa, a głów-

ną podejrzaną staje się główna bohater-

ka ilmu. Wraz z rozwojem akcji Gertrude

wpada w coraz większy szaleńczy wir,

a widz do samego końca nie jest pewien,

czy jest ona winna zbrodni, czy też ktoś

stara się ją w nie wrobić.

„To the Devil a Daughter” (1976)

Natassja Kinski w roli młodej zakonnicy, której niewinność

zostaje zagrożona przez demoniczną sektę okultystów.

Klasyk wytwórni Hammer.

Kolejny polski akcent w historii nunsploita-

tion to głośny ilm Waleriana Borowczyka

pt. „Interno di un convento” z 1978 r. Reży-

ser niemal całkowicie postawił na erotykę

implementując w obrazie jedynie śladowe

ilości fabuły. Wśród najbardziej charakte-

rystycznych momentów należy wymienić

scenę, w której jedna z zakonnic mastur-

buje się przy lustrze wibratorem ozdobio-

nym wyrzeźbioną twarzą Jezusa.

„Sister Emanuelle” (1977)

Laura Gemser jako dziennikarka podróżująca po świecie

w poszukiwaniu erotycznych przygód. Wbrew wszelkim

regułom serii, tym razem zostaje… zakonnicą.

„Alucarda” (1978)

dwie sieroty, zakonnice, orgie, egzorcyzmy i cygańska

magia, a wszystko w towarzystwie niepokojącego, sur-

realistycznego klimatu. Na szczególną uwagę zasługuje

kapitalna Tina Romero w roli tytułowej Alucardy.

Jednym z najbardziej znanych obrazów

gatunku jest „Flavia, la monaca musulma-

na”. Dzieło Gianfranco Mingozziego opo-

wiada o XV-wiecznej mniszce, która bun-

tując się przeciwko Kościołowi, dołącza do

islamskich najeźdźców. Tytuł wyróżnia się

mocno na tle innych ze względu na swój

skrajnie feministyczny wydźwięk. Tytuło-

wa Flavia wielokrotnie sprzeciwia się do-

minacji mężczyzn w jej świecie. „Dlaczego

tylko mężczyźni muszą o wszystkim decy-

dować? (…) Czemu Bóg jest mężczyzną?

Ojciec, syn i duch święty: wszyscy są

mężczyznami. Nawet dwunastu aposto-

łów, każdy z nich jest mężczyzną.” W koń-

„Demonia” (1990)

Duchy satanistycznych zakonnic szykują swoją krwiożer-

czą zemstę na grupie archeologów, czyli nunsploitation

w wersji mistrza gore Lucio Fulciego.

Gatunek stał się również popularny

w Japonii, jako pretekst do otwartego kry-

tykowania instytucji religijnych. Wśród naj-

bardziej znanych tytułów należy wymienić

m.in. „School of The Holy Beast” Norifumi

Suzukiego, „Cloistered Nun: Runa’s Con-

fession” Masaru Konumy, „Sister Lucia’s

Dishonor” i „Wet and Rope” Koyu Ohary,

czy też „Electric Bible: Sister Hunting” Ma-

moru Watanebego.

„Sacred Flesh” (1999)

Praktycznie pozbawiony fabuły, obitujący w odważną

erotykę ilm mający być hołdem dla kina z gatunku

nunsploitation.

MATKA JOANNA OD ANIOLOW

MATKA JOANNA OD ANIOŁÓW

POLSKA 1961

DYSTRYBUCJA: BEST FILM

się złego ducha. Jednak z czasem całe

przedsięwzięcie osiąga skutek przeciw-

ny. Niewinne kobiety nie pozbywają się

złych mocy ze swoich pobożnych serc,

natomiast ksiądz wydaje się coraz wy-

raźniej opowiadać po stronie zła.

REŻYSERIA:

JERZY KAWALEROWICZ

OBSADA:

LUCYNA WINNICKA

MIECZYSŁAW VOIT

ANNA CIEPIELEWSKA

MARIA CHWALIBÓG

„Matka Joanna od Aniołów” jest adapta-

cją powieści Jarosława Iwaszkiewicza.

Przelanie tekstu na kliszę ilmową zwy-

kle wiąże się z problemem oryginalno-

ści, adekwatności czy wreszcie talentu.

Dzieło literackie samo w sobie budo-

wane jest po to, by w pełni wyczerpać

temat oraz unaocznić widzowi wszyst-

ko, co autor miał na myśli. Film, wyko-

rzystując inne środki wyrazu, takie jak

obraz i dźwięk, dąży do tego samego,

co lektura. Ponadto zarówno pisarz, jak

i reżyser traktują materiał, na którym się

opierają, jako punkt wyjściowy, który jest

tylko bodźcem do stworzenia swojego

własnego dzieła. Dlatego właśnie cza-

sem ciężko znaleźć złoty środek pomię-

dzy wiernością adaptacji tekstu w dziele

ilmowym a własnym wkładem reżysera

w swój ilm. Na twórcach ilmowych spo-

czywa obowiązek wyciągnięcia najlep-

szych elementów prozy i zaadoptowanie

ich w nowym dziele z odpowiednią daw-

ką wkładu własnego.

Dzieło Jerzego Kawalerowicza zatytuło-

wane „Matka Joanna od Aniołów” pocho-

dzi z roku 1961. W światowym kinie jest

to jeszcze początek zainteresowania

twórców ilmowych szczególnymi dzie-

łami z tego zakresu, opowiadającymi

w bardzo drażniący sposób o kolejnych

przedstawicielkach kleru uwodzonych

przez Zło. Ze względu na specyicz-

ne podejście Polaków do wiary i religii

dzieło Kawalerowicza jest niesamowite

w swoim wyrazie.

najdelikatniejszy sposób, ale mimo to

z pewnością każdemu widzowi dał spo-

ro do myślenia. Zarówno gra aktorska

(zwłaszcza Lucyny Winnickiej oraz Mie-

czysława Voita w rolach pierwszopla-

nowych), jak i scenograia oraz zdjęcia

doprowadzone są przez niego do szczy-

tu artyzmu. Odpowiednie odniesienie

i naddatek w stosunku do prozy Iwaszkie-

wicza sprawiają, że ilm „Matka Joanna

od Aniołów” jest jednym z najlepszych ob-

razów ilmowych wszechczasów.

Trudno oprzeć się stwierdzeniu, że pol-

ski ilm rozgrywający się w polskich re-

aliach tematy związane z wiarą i religią

musi traktować w odpowiedni sposób.

Dlatego właśnie Jerzy Kawalerowicz

w gruncie rzeczy nie nakręcił dzieła opo-

wiadającego o nawiedzonym zakonie,

tylko arcydzieło ilmowe, które stanowi

cały wachlarz mistrzowskich obrazów.

Reżyser potraktował temat w możliwie

Jak przystało na rodzime dzieło ilmowe,

widz przeniesiony jest na tereny Smo-

leńszczyzny, gdzie oczom jego ukazuje

się zakon, którego zwierzchniczką jest

Matka Joanna. Nie byłoby w tym nic

dziwnego, gdyby nie fakt, że wszystkie

kobiety zamieszkujące zakon opętane

są przez szatana. Na pomoc niewiastom

przybywa ksiądz Suryn, który poprzez

modlitwę, kontemplację i ostatecznie od-

prawianie egzorcyzmów pragnie pozbyć

Przeglądając kolejne pozycje ilmowe traktujące

o zakonnicach, nie sposób nie wspomnieć o polskim

wkładzie w rozwój nurtu nunsploitation.

[ BIBLIOTEKA GRABARZA POLSKIEGO ]

[ MACIEJ LEWANDOWSKI - MIEJSKIE STRASZYDŁO ]

MACIEJ LEWANDOWSKI

MIEJSKIE STRASZYDŁO

Michał czekał niezdecydowany. Najchętniej rzuciłby się ku schodom, zostawiając

to upiorne miejsce daleko za sobą. Niestety. Był większy i starszy od Piotrka. Wyco-

fanie się w tym momencie oznaczać mogło utratę autorytetu lub nawet posądzenie

o cykora.

Matka nieraz opowiadała o takich miejscach i potworach czających się w Ciem-

ności. Nie uwierzyłby, ale ojciec też to mówił. Powiedział nawet więcej niż mama,

ale dopiero jak poszła robić obiad. W Ciemności żyją Oni, Koszmary. Mają macki.

Łapią nimi dzieci, krzywdzą i pożerają, tak by rodzice ich nigdy nie odnaleźli. O tak.

Oni, stwory, które ukrywają się w mroku miasta...

Piotrek przez chwilę zastanawiał się nad konsekwencjami ucieczki. Piwnica prze-

rażała, ale nie bardziej niż pokój nocą. Zwłaszcza jak tato nie domykał szafy. Jasne,

gdyby ktoś zapytał, to by powiedział, że nie ma potworów, a Ciemność to tylko

ciemność...

Zagryzł wargi.

Powiedziałby tak, bo tata i mama mówili, że nie ma potworów. Może nie ma, ale

co jeśli się mylili? Babcia Irena często powtarzała, że tato jest niedouczonym idiotą

i wie o świecie tyle co świnia o matematyce. Piotrek nie miał pojęcia, ile świnie

wiedzą, ale zakładał, że niewiele. Co jeśli tato się mylił? Spojrzał na Michała – stał

niewzruszony, rozglądając się po piwniczce.

Westchnął.

Postąpił krok przed siebie, schylając się po wyszczerbioną nogę stołową.

Coś się poruszyło pod przeciwległą ścianą. Coś dużego, ukrytego

przed wzrokiem chłopców. Dopiero teraz dostrzegli resztki drzwi, żałośnie wiszące

na przerdzewiałych zawiasach. Za nimi ziała pustka. Skrzypienie skorodowanego

metalu przecięło ciszę piwnicy, gdy potrzaskany trup drzwi poruszył się nieznacz-

nie. Stara, pokryta rudym osadem puszka wytoczyła się ze sterty śmieci.

Zgrzyt... zgrzyt... zgrzyt...

Wolnym, ostentacyjnym ruchem dotarła do chłopców, zatrzymując się tuż przed

tenisówkami Piotrka. Zaszeleściły stare gazety. Jakiś rupieć runął z wysokości.

Krążący nad tonącym w wiosennym deszczu Toruniem liść buku opadał coraz

niżej, rzucany podmuchami wiatru. Pod nim nieprzerwanie płynęła rzeka ludzi, tło-

czących się wąskimi chodnikami. Głównymi arteriami miejskiego organizmu sunęły,

migały i huczały blaszane cielska pojazdów. Wirujące drobiny ulicznego kurzu grzę-

zły w ołowianych oparach.

Liść, traiony kroplą, runął ku ziemi. Wbił się w bezkształtną wielogłową poczwarę,

pomrukującą setką głosów, sunącą przed siebie bez celu.

Zielony płatek buku rozpłaszczył się na mundurze policjanta. Gliniarz niedbale

strząsnął napastnika, gubiąc przy tym lśniącą, dwuzłotową monetę. Pieniądz poto-

czył się niezauważony, grzęznąc w ulicznym brudzie kilka metrów dalej, u szczytu

schodów wiodących do zapomnianej piwnicy. Chwilę później monetę znalazła dwój-

ka smarkaczy, skracających zaułkiem drogę do centrum. Gdy się schylali, w szarej,

tłustej od brudu piwnicznej szybie dostrzegli pokraczny kształt.

Ciekawość zwyciężyła.

W piwnicy panował mrok. Odór rozkładających się szczyn i przetrawionego alko-

holu gryzł oczy, wyciskając ciężkie łzy. Postąpili kilka niepewnych kroków. Dookoła

straszyły resztki ludzkiej obecności. Kopnięta puszka z metalicznym łoskotem po-

toczyła się ku hałdzie bezpańskich śmieci. Przed nimi majaczył kształt przypomi-

nający starą żelazną ramę łóżka. Potrzaskane meble piętrzyły się obok. Wszystko

wyglądało niby znajomo, ale jednocześnie obco, inaczej. Kulawy stołek, tak dobrze

znany z babcinej kuchni, jawił się tu jak twór obcej formy życia – przybysz z innego

wymiaru. Rozklekotany szkielet dziecięcego wózka przywodził na myśl grotesko-

wego pająka. Ciemność wypaczała, zmieniała. Zadrżeli mimowolnie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: