RODZAJE RZECZOWNIKA - Rada Języka Polskiego.doc

Rada Języka Polskiego w 2002 roku wypowiedziała się, iż o zdecydowanej większości polskich rzeczowników można powiedzieć, że mają jeden, określony rodzaj gramatyczny: poznaje się go po zakończeniu rzeczownika w mianowniku liczby pojedynczej, a także po formach niektórych przypadków. Przyjmuje się, że w liczbie pojedynczej mamy następujące rodzaje gramatyczne rzeczowników:

1) męski − mają go rzeczowniki zakończone na spółgłoskę (robotnik, słoń, dom) oraz niektóre zakończone na -a lub -o (poeta, wujcio). W obrębie rodzaju męskiego wyróżnia się:

* rodzaj męskoosobowy; wyrazy tego rodzaju mają biernik liczby pojedynczej i biernik liczby mnogiej taki sam jak dopełniacz: ten nowy robotnik – nie ma nowego robotnika – widzę nowego robotnika; ci nowi robotnicy – nie ma nowych robotników – widzę nowych robotników;

* rodzaj męskożywotny (niekiedy zwany męskozwierzęcym); wyrazy tego rodzaju mają w liczbie pojedynczej biernik taki sam jak dopełniacz, a w liczbie mnogiej taki sam jak mianownik: ten młody słoń – nie ma młodego słonia – widzę młodego słonia; te młode słonie – widzę młode słonie;

* rodzaj męskonieżywotny; wyrazy tego rodzaju mają w liczbie pojedynczej i w liczbie mnogiej biernik taki sam jak mianownik: ten wysoki dom – widzę wysoki dom; te wysokie domy – widzę wysokie domy;

2) żeński − mają go na ogół rzeczowniki zakończone na samogłoskę -a lub -i (gazeta, gospodyni) i niektóre zakończone na spółgłoskę (miłość, brew);

3) nijaki − mają go rzeczowniki zakończone na -o, -e, -ę (okno, pole, kurczę).

W liczbie mnogiej ze względu na sposób odmieniania i łączenia się z innymi wyrazami wyróżnia się tylko dwa rodzaje gramatyczne:

1) męskoosobowy − mają go te rzeczowniki, które w liczbie pojedynczej są rodzaju męskoosobowego, a w mianowniku łączą się z zaimkiem w formie ci (ci nowi robotnicy, ci znani poeci); forma ich biernika jest taka sama jak forma dopełniacza (Nie ma tych nowych robotników, tych znanych poetów – Widzę tych nowych robotników, tych znanych poetów);

2) niemęskoosobowy − mają go wszystkie pozostałe rzeczowniki: słonie, domy, gazety, gospodynie, miłości, brwi, okna, pola, kurczęta; łączą się one w mianowniku z zaimkiem w formie te, a forma ich biernika jest taka sama jak forma mianownika (To są te słonie, domy, gazety, gospodynie, miłości, brwi, okna, pola, kurczęta – Widzę te słonie, domy, gazety, gospodynie, miłości, brwi, okna, pola, kurczęta).