Skrypt KA - Zobowiązania cz. szczegółowa.doc

1.Sprzedaż

A) Pojęcie

Treść umowy sprzedaży znamionują następujące elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii).

a) Pierwszym jest zobowiązanie sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności rzeczy oraz wydania rzeczy. Art. 555 KC. każe uznawać za sprzedaż umowy mające na względzie przeniesienie innych niż własność, zbywalnych podmiotowych.. Przedmiotem sprzedaży może być także zespół składników materialnych i niematerialnych tworzących przedsiębiorstwo

b) Kolejnym składnikiem przedmiotowo istotnym jest zobowiązanie kupującego do zapłaty ceny, tj. oznaczonej sumy pieniężnej.

c) Trzeci element polega na istnieniu między obowiązkami stron takiej zależności, która przesądza o zakwalifikowaniu umowy sprzedaży do klasy umów wzajemnych. Według KC sprzedaż jest umową zobowiązującą

B) Zawarcie umowy

1. Konsensualność

Umowa sprzedaży ma charakter konsensualnej czynności prawnej. Wydanie rzeczy nie jest, więc konieczną przesłanką jej zawarcia, lecz elementem wykonania zawartej umowy

2. Forma

Kodeksowe przepisy o umowie sprzedaży nie zastrzegają dla niej żadnej formy szczególnej. Natomiast na mocy innych przepisów wymagana jest forma aktu notarialnego dla sprzedaży nieruchomości, użytkowania wieczystego oraz spadku. Zbycie przedsiębiorstwa powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Przy sprzedaży rzeczy ruchomych forma umowy jest w zasadzie dowolna

3. Tryb

Do zawarcia umowy sprzedaży może dojść w wyniku zastosowania różnych technik. Najczęściej zawiera się ją w sposób określony ogólnymi przepisami prawa cywilnego - przez przyjęcie oferty, w drodze negocjacji, aukcji lub przetargu.

4. Minimalny (konieczny) zakres konsensusu

Do zawarcia umowy sprzedaży niezbędne jest porozumienie stron w zakresie elementów konstytuujących jej treść, do których należą: określenie przedmiotu sprzedaży oraz ceny. Elementy te muszą być wyznaczone przez same strony; sąd niema kompetencji do ich ustalenia.

Sprzedawane rzeczy mogą być oznaczone, co do tożsamości albo tylko gatunkowo. Sprzedaż może też dotyczyć rzeczy lub praw przyszłych.

Określenie ceny nie wiąże się z koniecznością wskazania w umowie oznaczonej liczbowo konkretnej kwoty pieniężnej. Wystarczy, jeżeli strony wskażą w umowie tylko podstawy do ustalania ceny

5. Ograniczenia

Przejawiają się one w wyłączeniu niektórych dóbr z obrotu cywilnoprawnego, reglamentacji towarów w obrocie krajowym(zezwolenia, koncesje) i zagranicznym (kontyngenty) w szczególnych przesłankach sprzedaży odnoszących się do niektórych podmiotów i dóbr materialnych.

Sprzedaż nieruchomości należących do skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego może nastąpić przy zachowaniu szczególnych wymagań takich jak: obowiązkowy przetarg, pierwszeństwo wskazanych w ustawie nabywców, odpowiednia kalkulacja ceny

Swoiste ograniczenia wiążą się z nabywaniem nieruchomości w Polsce przez cudzoziemców. Zezwolenia udziela minister właściwy do spraw wewnętrznych. Od cudzoziemca ponadto wymaga się wykazania jego więzi z RP, do okoliczności potwierdzających tę więź należą: polskie pochodzenie, związek małżeński z obywatelem RP, zezwolenie na zamieszkanie w RP, wykonywanie na terytorium RP działalności gospodarczej.

C) Obowiązki sprzedawcy

1. Przeniesienie własności

2. Wydanie rzeczy

a) Rzecz musi być oznaczona w umowie sprzedaży, a sprzedawca powinien wydać rzecz zgodnie z treścią umowy. Kupujący może zastrzec, że dopiero po zawarciu umowy określi bliżej cechy kupionej rzeczy. W przypadku zwłoki kupującego sprzedawca może

1) wykonać uprawnienia, jakie przysługują wierzycielowi w razie zwłoki dłużnika ze spełnieniem świadczenia wzajemnego

2) dokonać sam oznaczenia; staje się ono dla kupującego wiążące po bezskutecznym upływie terminu do odmiennego oznaczenia.

b) Termin i miejsce wydania rzeczy z reguły określa umowy stron, jeśli nie zostały oznaczone to art. 455 KC, co do terminu i art. 454 co do miejsca spełnienia świadczenia

c) wydanie rzeczy powinno nastąpić wraz z odpowiednimi dokumentami związanymi z rzeczą (instrukcja i inne niezbędne informacje)

d) Z wydaniem rzeczy wiąże się obowiązek należytego opakowania i zabezpieczenia rzeczy.

e) Koszty wydania rzeczy obciążają sprzedawcę chyba, że co innego wynika z umowy albo odrębnych przepisów

f) Z momentem wydania rzeczy wiąże norma dyspozytywna, art 548 KC dwa szczególne następstwa prawne, a mianowicie na kupującego przechodzą

1) korzyści i ciężary związane z rzeczą

2) niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy

D) Obowiązki kupującego

1. Odebranie rzeczy

2. Zapłata ceny

Cena jako zobowiązanie pieniężne, może być na obszarze, RP wyrażona tylko w pieniądzu polskim

W KC zostały wyróżnione trzy rodzaje cen

1) cena sztywna- wyłączająca wszelką swobodę stron w ustalaniu cen w umowie.

2) cena maksymalna- ogranicza tylko jednokierunkową swobodę decyzji stron

3) cena minimalna

Z kolei ze względu na metodę reglamentacji ceny można na tle KC wyróżnić:

1) oznaczenie ceny w jednostkach pieniężnych,

2) wskazanie sposobu obliczania ceny za rzeczy określonego rodzaju

Ustawa o cenach wprowadziła następujący podział cen:

1) ceny uzgadniane przez stronę

2) ceny urzędowe ustalane w rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ.

W rozumieniu ustawy cena oznacza wartość wyrażaną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący obowiązany jest zapłacić przedsiębiorcy. Cena jednostkowa- to cena ustalona za jednostkę towaru. którego ilość lub liczba wyrażona jest w jednostkach miar. Sposób zapłaty ceny, terminu i miejsca zapłaty określają przepisy ogólne, KC.

Dodatkowe uprawnienia sprzedawcy art 552 KC.

E) Przedawnienie

Szczególny- dwuletni termin przedawnienia ma zastosowanie do roszczeń z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczeń rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczeń prowadzących gospodarstwo rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych.

Szczególny roczny- termin przedawnienia, liczony od dnia zapłaty ceny, obowiązuje, co do roszczeń o dopłatę lub zwrot nadpłaconej ceny, wynikających z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej lub wynikowej

F) Rękojmia

1. Uwagi wstępne

Instytucja rękojmi pozostaje aktualna dla stosunków sprzedaży innych niż te, w których kupujący jest osobą fizyczną, przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma nabyta przez niego w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą, a sprzedawcą dokonującym sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa.

Przepisy o rękojmi wyróżniają dwa rodzaje wad rzeczy sprzedanej- wady fizyczne i wady prawne

2. Wada fizyczna polega na tym, że

1) rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność

2) rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego.

3) rzecz została wydana kupującemu w stanie niezupełnym

3. Wady prawne istnieją wówczas, gdy rzecz:

1) stanowi własność osoby trzeciej (także współwłasność)

2 jest obciążona prawem osoby trzeciej

4. Odpowiedzialność

a) Sprzedaż wadliwej rzeczy lub prawa zawsze należy ocenić jako nienależyte wykonanie zobowiązania, które naraża sprzedawcę na odpowiedzialność odszkodowawczą. Odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie ryzyka. Sprzedawca odpowiada, więc nawet wtedy, gdy o wadzie nie mógł wiedzieć.

b) Rękojmią objęte są wady fizyczne, które powstały przed przejęciem na kupującego niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy, a więc decydujące znaczenie ma chwila wydania rzeczy.

c) Sprzedawca nie odpowiada za wady, o których kupujący wiedział. Decyduje o tym względzie chwila zawarcia umowy

d) Odpowiedzialność z tytułu rękojmi powstaje w razie sprzedaży licytacyjnej w postępowaniu egzekucyjnym.

5. Zawiadomienie o wadzie

a) kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte- w ciągu miesiąc po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć. W sprzed. pomiędzy osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach danego rodzaju i niezwłocznie niezawiadomił o wadzie.

art. 564 KC

Do zachowania terminów zawiadomień wystarczy wysłanie przed upływem terminu listu poleconego

b) Do dochodzenia uprawnień z tytułu wad prawnych nie jest konieczny akt staranności w postaci zawiadomienia o nich sprzedawcy

art. 573 KC

6. Uprawnienia

Kupujący wobec sprzedawcy:

1) odstąpienie od umowy chyba, że sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad

2) żądanie obniżenia ceny

3) żądanie dostarczenia rzeczy wolnych od wad ( tylko rzeczy oznaczone, co do gatunku)

4) żądanie usunięcia wady rzeczy, jeżeli rzecz jest oznaczona, co do tożsamości, a sprzedawca jest jej wytwórcą

W razie wymiany kupującemu przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wynikłej z opóźnienia

7. Terminy ( terminy zawite)

Wady fizyczne- uprawnienie z tytułu rękojmi wygasa z upływem roku, a w przypadku budynków 3 lata terminy biegną od chwili wydania rzeczy

Wady prawne- uprawnienie z tytułu rękojmi wygasa z upływem roku od chwili dowiedzenia się o wadzie

8. Przejście uprawnień

Uprawnienia z tytułu rękojmi mogą być przeniesione na następców prawnych kupującego, przeniesieni następuje w drodze cesji, i to bez zgody podmiotu zobowiązanego.

9. Odpowiedzialność odszkodowawcza

a) Niezależnie od uprawnień przysługujących kupującemu z tytułu rękojmi, może on żądać odszkodowania za szkodę spowodowaną wadami rzeczy.

b) Natomiast z odpowiedzialnością w ramach rękojmi związane jest roszczenie przewidziane w art. 566 # 1 zd. 2 KC (art. 574 zd 2 KC) o wyrównanie szkody w granicach tzw. negatywnego interesu umownego.

c) W razie wprowadzenia do obrotu rzeczy wadliwych, które stwarzają niebezpieczeństwo spowodowania szkód w grę może wchodzić tzw. odpowiedzialność za produkt. Odpowiedzialność ponoszą wytwórca, sprzedawca, importer.

d) Odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka, za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez wprowadzony do obrotu produkt o właściwościach niebezpiecznych. Wyłączenie tej odpowiedzialności jest niedopuszczalne

10. Modyfikacje odpowiedzialności

a) przepisy szczególne (art.570-512 KC) odnoszą się do odpowiedzialności za wady fizyczne zwierząt wymienionych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 570 KC.

b) Strony mogą: rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi

c) art. 575 KC

d) art. 571 ze Zn. 1 KC

G) Gwarancja jakości

1. Pojęcie i charakter prawny

Gwarancja- zobowiązanie, się gwaranta do spełnienia odpowiedniego świadczenia gdyby w oznaczonym terminie ujawniły się wady fizyczne

Gwarancja jakości ma względem sprzedaży charakter akcesoryjny; uzależniona jest od ważnej umowy sprzedaży. W odróżnieniu od rękojmi, gwarancja nie powstaje ex lege, lecz na podstawie czynności prawnej. Udzielenie gwarancji jest dobrowolne.

Do zawarcia gwarancji potrzebne jest wręczenie kupującemu dokumentu gwarancyjnego. Oświadczenie woli gwarant w formie pisemnej (ad probationem) natomiast oświadczenie woli kupującego może być złożone w dowolny sposób

2. Gwarancja a rękojmia

Gwarancja obejmuje tylko wady fizyczne. Do kręgu potencjalnych gwarantów należą również producenci. Kupującemu służy wybór między gwarancją a rękojmią. Art. 579 KC pozwala kupującemu na wykonywanie uprawnień z tytułu rękojmi, niezależnie od możliwości korzystania z uprawnień wynikających z gwarancji. Niedozwolone jest występowanie z roszczeniem "mieszanym" złożonym z elementów obydwu tych instytucji

3. Przesłanki odpowiedzialności

Odpowiedzialność wynikająca z gwarancji oparta jest na zasadzie ryzyka. Przesłankę odpowiedzialności gwarancyjnej stanowi ujawnienie się wady w ciągu terminu określonego w gwarancji.

4. Uprawnienia

a) Z tytułu gwarancji przysługują kupującemu skromniejsze uprawnienia niż z tytułu rękojmi, nie może on odstąpićod umowy, ani żądać obniżenia ceny

W razie wątpliwości poczytuje się, że wystawca dokumentu gwarancyjnego jest obowiązany:

1) do usunięcia wad fizycznych

2) do dostarczenia rzeczy wolnej od wad.

O wyborze świadczenia decyduje gwarant.

b) Termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad albo w chwili zwrócenia rzeczy naprawionej.

c) Rzecz powinna być dostarczona gwarantowi, ale na jego koszt do miejsca wskazanego w gwarancji. Przez czas od wydania rzeczy gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego ryzyko uszkodzenia lub utraty rzeczy ponosi gwarant. Z obowiązku spełnienia świadczenia gwarant powinien wywiązać się w „odpowiednim" terminie

5. Umowy o przejęcie obowiązku świadczeń gwarancyjnych

W umowie między gwarantem a przyjmującym wykonanie świadczeń gwarancyjnych występuje konstrukcja umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej. 5§1). Na tej podstawie uprawnionemu z tytułu gwarancji przysługuje bezpośrednio roszczenie o wykonanie obowiązków gwarancyjnych wobec osoby, której gwarant przekazał lub zlecił ich wykonanie.

Z kolei zawarte w umowie gwarancyjnej postanowienie, że świadczenia z tytułu gwarancji będzie spełniała inna osoba, odpowiada konstrukcji umowy o świadczenie przez osobę trzecią (art. 391)

6. Naprawienie szkody

Gwarancja, podobnie jak rękojmia, nie ogranicza ogólnych uprawnień kupującego z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania.

Z kolei niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczeń gwarancyjnych może uzasadnić odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art 471,474 KC (np. zniszczenie rzeczy oddanej do naprawy gwarancyjnej.

2.Szczególne rodzaje sprzedaży

A) Uwagi wstępne

W SprzedKonsU wymienia się w szczególności sprzedażna przedpłaty, na zamówienie, według wzoru, sprzedażna raty, sprzedaż na próbę i w tych wszystkich rodzajach sprzedaży a także w sprzedaży powyżej 2000zł nakłada na sprzedawcę obowiązek potwierdzenia na piśmie istotnych postanowień umowy.

SprzedKonsU wprowadziła wymaganie opatrzenia towaru nie tylko jego ceną, ale także ceną jednostkową- za jednostką miary. Taki sam sposób podawania cen powinien być stosowany w reklamie.

Do obowiązków sprzedawcy należy zapewnienie w miejscu sprzedaży "warunków techniczno-organizacyjnych, które umożliwiają dokonanie wyboru towaru, sprawdzenie jego jakości, kompletności funkcjonalności.

Istotne znaczenie ochronne ma zastrzeżone na rzecz konsumenta ustawowe prawo odstąpienia od umowy, bez podania przyczyny w terminie do 10 dni od zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa, a w przypadku zawarcia umowy na odległość 10 dni od wydania rzeczy, albo od zawarcia umowy, gdy dotyczy ona świadczenia usług.

B) Sprzedaż na raty

a) sprzedaż na raty została skonstruowana jako umowa o funkcji konsumpcyjnej. Zawierają ją prowadzący przedsiębiorstwo i osoba fizyczna, a przedmiot stanowi rzecz ruchoma nabyta na własne potrzeby kupującego. Cena płatna w ratach, rzecz powinna być wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny.

W myśl art. 586 KC dopuszczalne jest zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności całej ceny na wypadek uchybienia terminom płatności rat, jego skuteczność zależy od zachowania formy pisemnej, a ponadto kupujący mysi być w zwłoce z zapłatą, co najmniej dwóch rat na łączną sumę przekraczającą 1/5 części ceny

b) kredytu na zakupy ratalne udziela bank na podstawie umowy kredytu, a kupujący zawiera ze sprzedawcą zwykłą umowę sprzedaży płacąc oddanymi mu do dyspozycji środkami pieniężnymi. Natomiast w ratach spłaca bankowi uzyskany kredyt

c) Przepisów o sprzedaży na raty nie stosuje się, gdy kupujący nabywa rzecz w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, a cena ma być płacona w ustalonych umową ratach.

C) Sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej.

Ta postać sprzedaży może znaleźć zastosowanie w razie sprzedaży rzeczy ruchomej, gdy zapłata ceny ma nastąpić w przyszłości. Sprzedawca może zastrzec sobie własność aż do uiszczenia ceny.

D) Sprzedaż na próbę

a) Sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania przez kupującego jest w ujęciu KC umową warunkową. W razie wątpliwości poczytuje się ją za zawartą pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry.

Jeżeli strony nie oznaczyły terminu próby lub zbadania rzeczy, odpowiedni termin może wyznaczyć sprzedawca.

Po odebraniu kupującego i braku oświadczenia w właściwym terminie uważa się, że uznał on przedmiot za dobry.

b) od sprzedaży na próbę należy odróżnić sprzedaż z możliwością wymiany. Umowa sprzedaży na próbę jest bezwarunkowa (definitywna) przejście praw następuje w chwili zawarcia umowy.

E) Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu.

Wykonanie prawa odkupu polega na złożeniu przez sprzedawcę odpowiedniego oświadczenia woli osobie, która od niego rzecz uprzednio kupiła.

Prawo odkupu może być wykonane w oznaczonym terminie, który określa umowa nie może on być dłuższy niż 5 lat

Prawo odkupu jest skuteczne e zasadzie tylko względem kupującego. W wypadku, zatem zbycia rzeczy, albo jej obciążenia, kupujący ponosi wobec uprawnionego z tytułu odkupu jedynie odpowiedzialność odszkodowawczą z powodu niewykonania zobowiązania

Prawo odkupu jest niepodzielne i niezbywalne, podlega natomiast dziedziczeniu.

F) Prawo pierwokupu

Prawo pierwokupu polega na tym, że określonemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy, w razie gdyby jej właściciel zawarł umowę sprzedaży z innym podmiotem.

Źródłem prawa pierwokupu m...