1. Pojęcie i zakres prawa cywilnego:
Chroni mienie, prawo materialne: Kodeks Cywilny, prawo proceduralne: Kodeks Postępowania Cywilnego. Prawo pracy (kodeks pracy), prawo rodzinne (kodeks rodzinny i opiekuńczy), prawo handlowe (kodeks spółek handlowych), prawo gospodarcze (np. ustawa o prowadzeniu działalności gospodarczej), prawo rolne, prawo spółdzielcze
2. Działy prawa cywilnego:
a) część ogólna - obejmuje instytucje i zasady wspólne dla całego prawa cywilnego, w tym zwłaszcza problematykę czynności prawnych, podmiotów prawa cywilnego oraz praw podmiotowych
b) prawo rzeczowe - ujmuje normy, które wyznaczają bezwzględne prawa podmiotowe (skuteczne względem wszystkich, a odnoszące się do rzeczy)
c) prawo zobowiązań - zawiera normy regulujące prawa majątkowe o charakterze względnym (skuteczne wobec określonych podmiotów)
d) prawo spadkowe - reguluje przejścia majątku osoby zmarłej na inne podmioty
e) prawo rodzinne - reguluje stosunki między małżonkami, rodzicami, dziećmi oraz innymi krewnymi i powinowatymi
f) prawo na dobrach niematerialnych - regulują prawa podmiotowe do oryginalnego, niematerialnego wytworu umysłu ludzkiego, mającego wartość materialną
3. Miejsce prawa cywilnego w systemie prawnym:
Prawo cywilne jest powszechnie uznaną gałęzią prawa, będące przedmiotem odrębnej dyscypliny naukowej i dydaktycznej. Stanowi ono trzon prawa prywatnego.
4. Źródła prawa cywilnego:
- Konstytucja (ustawa zasadnicza)
- Kodeks Cywilny (ustawa z dnia 23.04.1964)
- Rozporządzenia (akty wykonawcze)
- umowy międzynarodowe
- zwyczaje
- orzeczenia Sądu Najwyższego
- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego
- nauka i doktryna (myśl prawnicza)
5. Pojęcie prawa podmiotowego:
- koniecznymi elementami każdego stosunku cywilno-prawnego są:
a) prawo podmiotowe
b) odpowiadający na obowiązek
Możemy wyróżnić proste i złożone warunki cywilno-prawne:
- proste – tylko jednej stronie przysługuje prawo podmiotowe, z którym połączony jest obowiązek drugiej strony
- złożone – każdej stronie przysługuje prawo podmiotowe skuteczne wobec drugiej strony
Podmioty występują w podwójnej roli: osób uprawnionych i zobowiązanych (np. umowa sprzedaży) – upoważnieni do dostania pieniędzy i zobowiązany do wydania np. kalendarza (sprzedawca)
6. Sposoby nabycia prawa podmiotowego:
- nabycie pochodne – nabycie od innej osoby, która przenosi prawo np. darowizna
- nabycie pierwotne – nabywca nie uzyskuje praw podmiotowych od określonej osoby. Nabycie nie jest uzależnione od tego, czy prawo to przysługiwało określonemu podmiotowi
- nabycie szczególne – dochodzi do nabycia indywidualnie oznaczonego prawa lub praw podmiotowych
- nabycie ogólne – prowadzi do nabycia całego lub części majątku, na podstawie jednego zdarzenia prawnego. Następuje nabycie praw i obowiązków. Nabycie wchodzi w sytuację prawną poprzednika
7. Sposoby utraty prawa podmiotowego:
- w wyniku zdarzeń wskazanych w ustawie gaśnie ono (służebność osobista gaśnie z chwilą śmierci osoby uprawnionej)
- w wyniku przeniesienia prawa (sprzedaż, darowizna)
- w wyniku połączenia prawa i obowiązku w rękach tej samej osoby
8. Rodzaje praw podmiotowych:
Z różnych podziałów praw podmiotowych w prawie cywilnym szczególnie ważny jest podział na:- prawa podmiotowe bezwzględne
- prawa podmiotowe względne
Prawami podmiotowymi bezwzględnymi są prawa podmiotowe skuteczne przeciwko każdej osobie. Prawo podmiotowe przysługujące tylko względem oznaczonej osoby jest prawem podmiotowym względnym. Do praw względnych należą wszystkie wierzytelności, wierzyciel bowiem może domagać się spełnienia świadczeń tylko od dłużnika.
- prawa akcesoryjne (niesamoistne) – skonstruowane są dla umocnienia innych praw podmiotowych (samoistnych), z tego punktu widzenia zależą one od istnienia innych praw z którymi są związane. Mogą występować jako prawa bezwzględne (zastaw, hipoteka) lub względne (połączenie cywilne)
9. Stosunek cywilnoprawny:
Stosunek cywilnoprawny to stosunek prawny regulowany normami prawa cywilnego. Stosunki cywilnoprawne istnieją tylko między podmiotami prawa cywilnego; nie są więc nimi relacje między podmiotami a przedmiotami tego prawa (np. stosunkiem cywilnoprawnym jest relacja kupujący-sprzedający, a nie jest nim relacja właściciel-rzecz).
10. Pojęcie czynności prawnych:
CZYNNOŚĆ PRAWNA – oświadczenie (objaw) woli, zmierzające do wywołania zamierzonych skutków prawnych, którymi są: powstanie, zmiana lub zgaśnięcie stosunku prawnego.
11. Oświadczenie woli:
Oświadczenie woli - pojęcie z zakresu prawa cywilnego oznaczające przejaw woli ludzkiej zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Oświadczeniem woli jest każde zachowanie człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny. Może być złożone nie tylko na piśmie, ale także ustnie, jak również wyrażone przez gest.
12. Formy oświadczenia woli:
- ustawodawca ustala swobodę co do formy oświadczenia woli
- niekiedy jednak forma czynności prawnej jest określana (zbycie nieruchomości tylko w formie aktu notarialnego)
Formy szczególne oświadczenia woli:
- zwykła forma pisemna (sporządzenie dokumentu obejmującego treść oświadczenia woli + podpis)
- poświadczenie daty (notarialne poświadczenie zawarcia określonej transakcji w danym dniu)
- poświadczenie podpisu ( notarialne potwierdzenie złożenia na dokumencie podpisu przez określoną osobę)
- forma aktu notarialnego – aby dokonać czynności prawnej potrzebna jest zdolność do czynności prawnych (zdolność prawną mamy od urodzenia do śmierci), zdolność do czynności prawnych od lat 18, pod warunkiem że nie jesteśmy ubezwłasnowolnieni, od lat 13 częściową zdolność do czynności prawnych
13. Wady oświadczenia woli:
Wady oświadczenia woli są, ujęte w art. 82-88 kodeksu cywilnego. Wyróżniamy pięć wad oświadczenia woli:
1. Brak świadomości lub swobody
2. Pozorność czynności prawnej
3. Błąd
4. Groźba
5. Podstęp
15. Brak świadomości lub swobody, jako wada oświadczenia woli:
Brak świadomości jest wadą związaną z pozostawaniem w stanie psychicznym, który całkowicie uniemożliwia świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Stan ten może być wywołany rozmaitymi przyczynami, z których najczęściej wymienia się chorobę psychiczną, niedorozwój umysłowy lub inne, nawet przemijające zaburzenia psychiczne (np. wskutek nadużycia alkoholu lub innych używek, wysokiej gorączki, zaawansowanych zmian miażdżycowych itp.). Brak swobody, ma on miejsce, gdy proces decyzyjny i uzewnętrznienie woli zostają zakłócone przez czynniki powodujące niezdolność wyboru między taką lub inną decyzją, przy czym chodzi o czynniki znajdujące się wewnątrz osoby składającej oświadczenie woli. W wielu przypadkach przeprowadzenie granicy między brakiem świadomości a brakiem swobody jest bardzo trudne ze względu na to, iż przyczyny je wywołujące mogą być podobne lub nawet te same (np. w wypadku niektórych chorób psychicznych). Oświadczenie woli dotknięte wadą braku świadomości lub swobody przy podejmowaniu lub wyrażaniu decyzji jest z mocy prawa nieważne, co oznacza, iż czynność prawna nie wywołuje zamierzonych skutków prawnych. Sąd z urzędu uwzględnia tą sankcję, nawet, jeśli żadna ze stron sporu się na nią nie powoła.
16. Pozorność, jako wada oświadczenia woli:
Z wadą tą mamy do czynienia, gdy strony składają sobie oświadczenia woli dla pozoru, czyli bez zamiaru wywołania skutków prawnych (pozorność zwykła) lub z zamiarem wywołania skutku innego, niżby to miało wynikać z treści pozornej czynności prawnej (pozorność kwalifikowana).Łączy się to zazwyczaj z chęcią wprowadzenia innych osób lub organów w błąd.Przykładem pozorności zwykłej jest fikcyjna umowa sprzedaży nieruchomości, którą strony zawierają przed notariuszem, miedzy sobą umawiając się, że nie wywoła ona żadnych skutków prawnych. Umowa taka, w zamierzeniu stron, ma służyć np. ukryciu majątku sprzedającego przed wierzycielami. Z kolei o pozorności kwalifikowanej będziemy mówić, gdy np. pod umową sprzedaży nieruchomości strony ukryją darowiznę nieruchomości, aby w przyszłości nie trzeba było uwzględniać tej darowizny przy dziale spadku. Czynność prawna pozorna jest zawsze z mocy prawa nieważna (podobnie jak czynność dokonana w stanie braku świadomości lub swobody).
17. Podstęp, jako wada oświadczenia woli:
Podstęp polega na świadomym wprowadzeniu w błąd osoby dokonującej czynności prawnej w celu złożenia przez nią oświadczenia woli o określonej treści. Jest to więc kwalifikowany rodzaj błędu, który wymaga od osoby uciekającej się do podstępu aktywnego i zamierzonego działania, nastawionego na uzyskanie korzystnego dla siebie oświadczenia woli. Za podstęp uważa się także świadome zatajenie określonych informacji, w sytuacji, gdy istniał obowiązek ich udzielenia.
18. Błąd, jako wada oświadczenia woli:
Za błąd uważa się niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o czynności, przy czym niezgodność może dotyczyć tak faktów, jak i prawa. Nie jest błędem mylne przekonanie, co do rozwoju przyszłych wydarzeń (np. ktoś kupuje działkę rolną, bo liczy, że w przyszłości dojdzie do zmiany charakteru tej działki i stanie się ona działką budowlaną). Rozróżniamy błędy, co do treści czynności prawnej i błędy niedotyczące tej treści. Znaczenie mają, co do zasady, tylko te pierwsze, zaś te drugie - jedynie w nielicznych przypadkach (błędem co do treści jest np. błąd co do pochodzenia towaru od danego wytwórcy, gdy kupujący nabywa podróbkę perfum znanej firmy sądząc, że kupuje oryginalny produkt).Błąd musi być istotny, co oznacza, że gdyby składający oświadczenie woli oceniał sprawę rozsądnie (obiektywna istotność) i nie pozostawał w błędzie, nie złożyłby tego oświadczenia (subiektywna istotność) tej treści. Gdy mamy do czynienia z oświadczeniami woli skierowanymi do drugiej osoby, to oprócz powyższych warunków, musi zostać spełniona jedną z następujących przesłanek dodatkowych:
· błąd musi być wywołany przez adresata oświadczenia woli, chociażby w sposób niezawiniony (np. w sklepie z dziełami sztuki sprzedawca kopię obrazu oznaczył, jako oryginał),
· adresat musi o błędzie wiedzieć (w tym samym sklepie klient oświadcza, że chce kupić oryginał, kupuje kopię, a sprzedawca zdaje sobie sprawę, że jest to kopia),
· adresat mógł się z łatwością o błędzie dowiedzieć (sprzedawca nie zdaje sobie sprawy, że jest to kopia, ale ponieważ jest specjalistą, powinien to zauważyć). Gdy jednak czynność prawna jest nieodpłatna, przesłanki wiedzy adresata nie mają znaczenia.
Czynności dotknięte błędem są ważne, ale można je unieważnić poprzez uchylenie się od skutków swojego oświadczenia woli. W tym celu należy skierować do drugiej strony czynności odpowiednie pismo w ciągu roku od momentu wykrycia błędu. W takim wypadku w wyniku złożenia oświadczenia woli o uchyleniu się od skutków prawnych czynność prawna będzie traktowana, jako nieważna od samego początku.
19. Groźba, jako wada oświadczenia woli:
O groźbie mówimy, gdy ktoś, w celu zmuszenia drugiej osoby do złożenia oświadczenia woli, zapowiada użycie środków mogących wywołać negatywne konsekwencje. Groźba musi być poważna, tzn., że osoba zmuszana może realnie obawiać się grożącego jej lub osobie trzeciej niebezpieczeństwa osobistego lub majątkowego, przy czym to niebezpieczeństwo nie musi grozić natychmiast, lecz może być odsunięte w czasie (np. ktoś grozi kobiecie w ciąży, że zabije jej dziecko po urodzeniu). Groźba musi być też bezprawna, co oznacza, że zagrożono użyciem środka niezgodnego z prawem lub, co prawda zgodnego z prawem, ale kłócącego się z normami etycznymi przyjętymi w społeczeństwie (np. groźba ujawnienia kompromitujących faktów z życia prywatnego).
20. Zdolność prawna:
Zdolność prawną ma każdy człowiek począwszy od urodzenia aż do momentu śmierci. Zdolność prawną mają więc nie tylko osoby pełnoletnie, ale również dzieci, które mogą być podmiotami pewnych praw i obowiązków, np. mogą posiadać majątek, który odziedziczyli po zmarłych rodzicach. Fakt urodzenia zostaje stwierdzony urzędowo poprzez sporządzanie aktu urodzenia przez urząd stanu cywilnego. Fakt śmierci jest natomiast stwierdzany poprzez sporządzenie przez ten urząd aktu zgonu.
21. Zdolność do czynności prawnych:
Zdolność do czynności prawnych opiera się na możności nabywania praw, zaciągania zobowiązań i rozporządzania swoimi prawami poprzez własne działanie. Dziecko w wieku poniżej 13 lat, chociaż ma zdolność prawną, nie może jednak samo zaciągać zobowiązań, nabywać praw ani rozporządzać nimi, gdyż nie ma zdolności do czynności prawnych. Pełna zdolność do czynności prawnych przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat, a także osoby małoletnim, które zawarły związek małżeński. W razie unieważnienia małżeństwa nie traci się tak uzyskanej pełnoletności. Osoba pełnoletnia ma więc pełną zdolność do czynności prawnych, chyba że została całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolniona.
22. Pojęcie osoby fizycznej w prawie cywilnym:
Osobą fizyczną jest każdy człowiek. Pozostaje nią od urodzenia aż do śmierci. Każdy człowiek jako osoba fizyczna posada zdolność Prawną czyli zdolność Do posiadania określonych Praw i obowiązków w zakresie Prawa cywilnego.
23. Pojęcie osoby prawnej w prawie cywilnym:
Osoby prawne – jest to trwałe dokonane na podstawie właściwych przepisów prawnych zespolenie pewnej grupy osób fizycznych i środków majątkowych dla osiągnięcia określonych celów społecznych lub ekonomicznych. Można to także tłumaczyć jako organizacje lub instytucje która w dziedzin stosunków majątkowych może występować Jako podmiot praw i obowiązków. Pojęcie osoby prawnej charakteryzują następujące elementy-cel, - element ludzki, - majątek, - wyodrębnienie organizacyjne, - przepis prawny uznający daną organizacje za samodzielny podmiot prawa
24. Zakres i rodzaje pełnomocnictw:
Pełnomocnictwo - w doktrynie prawa terminem pełnomocnictwo określa się zarówno:
- czynność prawną, której treścią jest oświadczenie woli mocodawcy upoważniające ściśle określoną osobę lub osoby do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie. Na podstawie tego umocowania pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania (zastępstwa) mocodawcy, w zakresie określonym w pełnomocnictwie, w stosunkach prawnych z innymi podmiotami prawa;
- sam dokument pełnomocnictwa.
Pełnomocnictwo upoważnia, ale nie obciąża pełnomocnika obowiązkiem reprezentowania mocodawcy.
25. Zakres i znaczenie prokury:
Prokura - szczególny rodzaj pełnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych (prokurenta), którego udzielić może każdy przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców (w Krajowym Rejestrze Sądowym). Prokura upoważnia do dokonywania wszelkich czynności (sądowych i pozasądowych) związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z czynności tych wyłączone jest zbywanie i obciążanie przedsiębiorstwa i nieruchomości, co do których konieczne jest pełnomocnictwo szczególne. Prokury nie można przenieść na inną osobę, prokurent może natomiast udzielić innej osobie pełnomocnictwa szczególnego do poszczególnej czynności.
26. Pojęcie roszczeń:
Pod pojęciem roszczenia rozumie się w prawie cywilnym materialnym prawo podmiotowe, którego treścią jest uprawnienie do żądania od oznaczonej osoby zachowania się w określony sposób. Jest to jedno z kluczowych i jednoczesnie najbardziej spornych pojęć teorii prawa cywilnego, co skutkuje znacznym stopniem ogólności proponowanej definicji. Osobę, której przysługuje roszczenie określa się mianem wierzyciela, zaś ten, na kim ciąży obowiązek zadośćuczynienia roszczeniu nazywany jest dłużnikiem. Kilka roszczeń wynikających z tych samych okoliczności pomiędzy tymi samymi osobami to wierzytelność, albo dług. Pojęć tych można używać zamiennie bacząc, że pierwsze podkreśla raczej prawa wierzyciela, zaś drugie obowiązki dłużnika.
27. Przedawnienie roszczeń:
Roszczenie wygasa, gdy dłużnik zastosował się do t...
malinowysoczek