ODPOWIEDZI NA EGZAMIN Z MSG
1. Cena światowa oraz czynniki określające relacje podaży, popytu i cen na rynku światowym
2. Różnica między zagraniczną i międzynarodową polityką ekonomiczną
3. Ochrona młodych przemysłów(F. List, P.A. Samuelson)
4. Subsydia i ulgi finansowe w polityce celnej Unii
5. Dumping i postępowanie antydumpingowe
6. Protekcja celna – nominalna i efektywna
7. Różnice między cłem, a podatkiem.
8. Różnice między GATT, a WTO.
9. Terms of Trade – definicja i rodzaje.
10. Dwie strony zacofania gospodarczego krajów rozwijających się
11. Problemy rundy katarskiej WTO
12. Definicja międzynarodowego podziału pracy i czynniki kształtujące międzynarodowy podział pracy.
13. Struktura tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy i jej skutki
14.Teoria korzyści komparatywnych i jej ewolucja
15. Różnice między teorią unii celnej i teorią integracji gospodarczej
16. 2 strony zacofania i przezwyciężanie niedorozwoju gospodarczego
17. Cechy charakterystyczne integracji europejskiej i w Ameryce Północnej
18. System walutowy z Bretton Woods (różnica BW a współczesny)
19. System waluty złotej
20. Międzynarodowy system walutowy
21. Pojęcie punktów złota i punktów dewiz
22. Funkcje pieniądza międzynarodowego
23. Rodzaje kursów walutowych we współczesnym mdzn. systemie walutowym.
24. Przeszkody rozwoju gospodarczego.
25. Sposoby przezwyciężania zacofania gospodarczego + Trzy drogi pokonywania niedorozwoju gospodarczego.
26. Określenie gospodarki światowej i rynku światowego
27. Ochrona zatrudnienia i płac w handlu
28. SAD.
29. Opłaty wyrównawcze w UE i ich zmienność
30. Traktat z Maastricht i jego postanowienia
31. Bariery ochrony środowiska naturalnego.
32. Efekty Rundy Urugwajskiej GATT
Cena światowa – przez to pojęcie rozumiemy wyrażoną w pieniądzu światowym wartość towarów uczestniczących w wymianie mnd. Analogicznie rodzi to tendencje do ustalania się jednolitych cen, oczywiście z uwzględnieniem różnic w kosztach transportu na takie same towary biorące udział w wymianie mnd., lecz wytwarzane przez różne kraje. Masowy charakter wymiany mnd. Wykształca, w warunkach działania mechanizmu konkurencji na rynku światowym, długookresową tendencję do sprowadzenia cen świtowych towarów uczestniczących w tej wymianie do poziomu ich wartości mnd., czyli realnych, przeciętnych kosztów wytwarzania w świecie jako całości.
Zależność między zmianami podaży, popytu i ceny jest tego rodzaju, że rozmiary popytu zmienią zazwyczaj w kierunku odwrotnym niż cena. Natomiast ilość towarów dostarczanych na rynek, czyli podaż, zmieniają się na ogół w tym samym kierunku, co cena.
Popytaj zazwyczaj rożnie ze spadkiem cen i spada ze wzrostem cen, natomiast podaż rośnie ze wzrostem cen i spada ze spadkiem cen. Popyt jest zazwyczaj malejącą funkcją ceny,a podaż jest funkcją rosnącą ceny.
Zleżności między podażą, popytem i ceną są zależnościami odwracalnymi. Cena może być funkcją popytu przy danej podaży oraz funkcją podaży przy danym popycie. Ceny wykazują tendencję do wzrostu ze wzrostem popytu przy niezmienionej podaży i tendencję spadkową ze wzrostem podaży przy niezmienionym popycie.
2. Różnica między zagraniczną i międzynarodową polityką ekonomiczną.
Zagraniczna polityka ekonomiczna-to świadome oddziaływanie państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą sprowadzające się do: wytyczania określonych celów w dziedzinie i wyboru oraz zastosowania określonych narzędzi albo instrumentów, które poprzez swój wpływ na obroty gospodarcze z zagranicą mają przyczyniać się do osiągnięcia tych celów.
Międzynarodowa polityka ekonomiczna – oznacza wspólne ustalanie przez kraje pewnych celów do osiągania w mnd. Stosunkach gospodarczych oraz uzgadnianie narzędzi służących do osiągania tych celów.
Różnice:
ZPE
MPE
Jeden ośrodek decyzyjny
Ośrodków decyzyjnych jest wiele
Charakter polityki długo- lub krótkoterminowej
Ma charakter przede wszystkim polityki długoterminowej
Charakter polityki umownej i autonomicznej
Charakter polityki umownej
Zasada wolnego handlu stosowana w warunkach nierównomiernego rozwoju gospodarczego w krajach gospodarki światowej jest korzystna dla krajów mających przewagę w handlu międzynarodowym i powiększa ich korzyści wymiany handlowej. Rozwój krajów słabiej rozwiniętych jest utrudniony, skłania je do stosowania protekcjonizmu handlowego.- Cła wychowawcze – List – do wykorzystania potencjalnych możliwości krajów mniej rozwiniętych potrzebne są cła ułatwiające pierwsze kroki nowych gałęzi przemysłu, które po osiągnięciu pełnej dojrzałości będą zdolne do konkurowania bez pomocy tych ceł. Każdy kraj powinien dążyć do najwyżej fazy rozwoju, czyli fazy przemysłowej. Kraj słabiej rozwinięty nie może stosować swojego rozwoju na mechanizmie rynku międzynarodowego i wolnym handlu – musi stosować protekcjonizm. Jest to protekcjonizm przejściowy – stosowany tylko w najważniejszych gałęziach przemysłu przez okres aż do osiągnięcia odpowiedniego poziomu. List nie przeciwstawiał go ideom wolnego handlu – korzyści z liberalizmu gospodarczego mogły być tylko udziałem krajów z wysokim poziomem rozwoju sił wytwórczych.- Argument czasowej ochrony młodych gałęzi przemysłu – Mill, Marshall, Taussig – u progu rozwoju młode gałęzie ponoszą koszty eksperymentowania, wysiłku finansowego, po to aby później mogły konkurować z zagranicznymi producentami na warunkach rynkowych. Protekcjonizm towarów wytwarzanych w nowych gałęziach produkcji powoduje początkowo wzrost ich cen, jednak po pewnym czasie przemysł staje się wydajny – koszty i ceny zaczynają spadać.- Młode gospodarki (Young economy) – Samuelson – argument młodych przemysłów dotyczy krajów, w których nie doszło do przejścia od gospodarki o charakterze rolniczym do gospodarki o charakterze przemysłowym. Wg jego koncepcji nie jest sprzeczny z zasadą korzyści komparatywnych - z założenia zmian w dynamice możliwości produkcyjnych w kierunku tworzenia nowych korzyści komparatywnych w gałęziach potrzebujących czasowej protekcji.Ochrona nowego przemysłu przyczynia się do osiągania większej jego rentowności, pobudza przepływ obcego kapitału i pomnaża lokaty tego kapitału w danych gałęziach. Wyższa stopa rentowności pozwala na większą akumulację kapitału w przemyśle i zwiększa możliwość dalszego finansowania jego rozwoju- P. Robinson – wskazuje, że w rzeczywistości wyposażenie krajów w czynniki produkcji nie jest stałe, lecz zmienne – zależne od tempa i kierunków zmian postępu technologicznego.
- Koncepcja pozytywnych dostosowań strukturalnych – rządy powinny pomagać w rozwoju i w tworzeniu gałęzi nauko chłonnych, dynamicznych, w których kraje te posiadają komparatywną przewagę nad innymi producentami. Może to prowadzić do tworzenia nowych miejsc pracy, mogących wchłonąć siłę roboczą zwalnianą z przestarzałych i podupadających dziedzin produkcji oraz młody pracowników, którzy po raz pierwszy podejmują pracę
Subsydiowanie oraz finansowanie produkcji oraz zbytu ułatwia firmom krajowym na wchodzenie na rynek zewnętrzny z towarami, których ceny są niższe od cen konkurentów zagranicznych oraz ochrania rynek wewnętrzny przed konkurentami z zagranicy za pomocą bardziej ukrytych, ale efektywnych, podobnie jak cła środków.
Subsydia udzielane są gównie w rolnictwie krajów Unii Europejskiej, a także w przemyśle.
Subsydia państwowe i ulgi finansowe pokrywają część kosztów produkcji krajowych producentów i podwyższają zdolność konkurencyjną ich towarów na rynku wewnętrznym. Jest to tzw. ukryta bariera protekcjonistyczna.
Wysokość protekcjonizmu w danym przypadku mierzy się stosunkiem pieniężnej wielkości subsydium otrzymanego przez producenta od ceny towaru przy uwzględnieniu potrącenia otrzymanego subsydium.
Przykład:
Jednostka towaru sprzedawana jest za 11 dolarów, subsydium stanowi 1 dolar za sztukę, to cena towaru przy potrąceniu subsydium stanowi 10 dolarów, a stopień ochrony rynku tego towaru wynosi 10%. Inaczej, w końcowym efekcie subsydiowanie produkcji krajowej równa się wprowadzeniu taryfy celnej, której wielkość równa się danemu subsydium.
Różnica między ekonomicznym oddziaływaniem taryfy celnej a subsydium na ceny towarów polega na tym, że taryfa celna powiększa cenę towaru pochodzenia zagranicznego w stosunku do ceny produkcji krajowej i tym samym obniża zdolność konkurencyjną towaru zagranicznego, natomiast subsydium daje możliwość producentowi krajowemu obniżenia ceny towaru krajowego i podwyższenia jego zdolności konkurencyjnej.
Subsydiowanie krajowej produkcji surowców, żywności, półfabrykatów i innych towarów nie tylko chroni krajowych producentów tych towarów, ale pozwala innym przedsiębiorstwom tego kraju na kupno tych towarów, zmniejszenie swoich kosztów produkcji i podwyższenie zysków. Jest to jedna z głównych przyczyn stosowania subsydiowania w charakterze środka ochronnego.
Inną ważną przyczyną stosowania ulg finansowych w celach protekcjonistycznych jest ukryty, zamaskowany charakter środków wprowadzanych tą drogą.
Wyróżniamy różne rodzaje i formy subsydiów.
- subsydiowanie często realizowane jest drogą wypłat bezpośr. dotacji pieniężnych;
- często jednak stosowane są subsydia pośrednie ukryte, zamaskowane; które realizowane są rożnymi metodami: zwolnienie od opłaty podatków wewnętrznych i udzielanie różnorodnych ulg podatkowych; sprzedaż po zaniżonych cenach państwowych towarów i usług (szczególnie ulgowe taryfy opłat za zużycie energii elektrycznej, za łączność i transport); udzielanie kredytów na warunkach ulgowych; zakupy przez państwo w przedsiębiorstwach prywatnych towarów i usług po cenach zawyżonych; głównym celem jest zwiększenie zdolności konkurencyjnej produkcji krajowej drogą obniżania kosztów produkcji;
Szerokie rozmiary przybiera w ostatnim czasie subsydiowanie realizowane w formie ukrytej, pośredniej, drogą ulg finansowych, zmniejszających koszty producentów związne z nabyciem urządzeń potrzebnych do produkcji, otrzymywanymi kredytami, opłatą wydatków na energię elektryczną, transport itd. Najważniejsze miejsce wśród środków pośredniego subsydiowania zajmują ulgi finansowe. Głównym nośnikiem tworzenia ulg finansowych jest z kolei przyspieszona amortyzacja. Zasada tej amortyzacji polega na tym, że państwo drogą ustawodawstwa daje możliwość wliczenia do funduszu amortyzacyjnego nie obciążonego podatkami część zysku odpowiadającą wielkości corocznych wydatków na kapitał podstawowy i przewyższającą jego faktyczne zużycie. Spełnia ona dwie funkcje: zmniejsza znacznie wydatki przedsiębiorstw na opłaty podatkowe i daje możliwość szybkiego i z mniejszymi wydatkami odnowienia wyposażenia ich przedsiębiorstwa. Obie te drogi w rezultacie zmniejszają koszty przedsiębiorców w produkcji towarów i zwiększają ich zdolność konkurencyjną.
Znaczącym rozwojem w krajach UE odznacza się subsydiowanie rolnictwa. Realizowane jest ono różnymi drogami:
- kompensacją części wydatków farmerów na nabywanie maszyn rolniczych, nawozów i środków chemicznych;
- wykonywaniem przez państwo bezpłatnych prac związanych z poprawą jakości ziemi, budową dróg, systemów nawadniających itp.
Najbardziej rozprzestrzenioną formą subsydiowania rolnictwa jest wypłacanie farmerom rekompensat w tytułu różnic pomiędzy ustanowionymi przez rząd minimalnymi cenami zakupu a cenami faktycznymi, według których sprzedaję się artykuły rolne. (w UE w 1999 roku na subsydia dla rolnictwa przeznaczono 40,9%budżetu).
Określenie dumpingu zawiera Artykuł VI GATT/WTO oraz Artykuł 2 Kodeksu Antydumpingowego. W rozumieniu Kodeksu produkt uznaje się za będący przedmiotem dumpingu, to znaczy wprowadzony do handlu w drugim kraju po cenie niższej od jego wartości normalnej, jeśli cena eksportowa tego produktu eksportowanego z jednego kraju do drugiego jest niższa od ceny porównywalnej stosowanej w normalnym obrocie handlowym za podobny produkt przeznaczony do konsumpcji w kraju eksportującym.
Pojęcie dumpingu w rozumieniu Kodeksu Antydumpingowego GATT/WTO składa się niejako z dwóch elementów: sprzedaży towaru do kraju drugiego po cenie niższej od ceny określonej w postanowieniach Kodeksu oraz wystąpienia, w wyniku takiej sprzedaży, szkody w kraju importującym.
Dumping może być operacją występującą stale lub też mieć charakter okresowy, sporadyczny.
Stosowanie dumpingu natrafia zwykle na opór nie tylko w kraju importera, lecz także ze strony konkurentów i uznawane jest za konkurencję „nieuczciwą”. Dumping może powodować także niekorzystne przesunięcia w strukturze popytu globalnego w kraju odbiorcy.
Przepisy antydumpingowe należą do najczęściej stosowanych środków ochrony rynku Unii Europejskiej, którymi zajmują się 3 instytucje: Komisja Europejska, Rada Unii Europejskiej oraz Komitet Doradczy. Najważniejszą rolę odgrywa jednak Komisja. Podejmuje ona decyzje w sprawach wszczęcia postępowania antydumpingowego(45 dni od złożenia wniosku), przebiegu dochodzenia i jego wyników. KE nie wcześniej niż 60 dnia Inie później niż 9 miesięcy od rozpoczęcia postępowania może nałożyć środek tymczasowy w postaci ceł wyrównawczych, na 6 miesięcy z możliwością przedłużenia do 9. Postępowanie trwa 12 m-cy, w niektórych skomplikowanych przypadkach może trwać 15. Postępowanie prowadzone jest przeciwko producentowi, a nie krajowi. Komisja po konsultacjach z Komitetem Doradczym, utworzonym przez przedstawicieli krajów członkowskich, może:
- umorzyć postępowanie,
- nałożyć cło antydumpingowe,
- przyjąć zobowiązanie cenowe („dobrowolna” obietnica podniesienia ceny do wyznaczonego minimum – eliminującego margines dumpingowy lub szkodliwe efekty importu; obowiązuje przez 5 lat z możliwością przedłużenia).
Stawka nominalna, to stawka ustalona, określona w taryfie celnej, np. w TARIC-u. Stawka ta przypisana jest do wyrobu gotowego. Pozwala ona na wyznaczenie efektywnej stawki celnej dla materiałów służących do produkcji danego towaru.
Efektywną stawkę celną obliczamy wzorem:
Z = (t-∑ms) / v
Z- efektywna stawka celna
t- nominalna stawka cena na produkty gotowe
s- nominalna stawka cena na surowce
m i V- udział wartości surowców w cenie towarów i wartość dodana w procesie produkcji.
Aby obliczyć efektywną stawkę celną, trzeba obliczyć najpierw stawkę nominalną na dobra pośrednie.
Jeżeli stawki celne na półprodukty są niższe od stawek dotyczących wyrobu gotowego, to efektywna stawka celna jest wyższa od stawki nominalnej ujętej w taryfie.
W sytuacji odwrotnej, gdy stawki celne na półfabrykaty są wyższe od stawek na produkt gotowy, to stawka efektywna będzie niższa od nominalnej obowiązującej dla danego produktu wg. taryfy celnej.
Różnica między tymi stawkami jest znaczna w krajach, gdzie surowce i półfabrykaty wchodzące do produkcji gotowej objęte są niskimi cłami, lub w ogóle ich nie ma.
Cło jest opłatą pobieraną przy przekraczaniu przez towar granicy celnej danego kraju. Taryfy celne są najstarszymi , najbardziej rozpowszechnionymi we współczesnych warunkach rozwoju gospodarczego klasycznymi środkami ochrony handlowej. W swojej istocie cło jest opłatą, pobieraną przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów w momencie przekraczania granicy celnej. Jest to więc swojego rodzaju podatek zwiększający cenę towaru i ograniczający jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym. Poprzez wpływ na wysokość cen towarów cło aktywnie oddziaływuje na akumulacje kapitału, tempo wzrostu gospodarczego i stopę zysku poszczególnej gałęzi gospodarki a także przyczynia się do zmniejszenia różnic w wewnętrznych i zewnętrznych warunkach produkcju.
Podatki podwyższają cenę towarów importowanych, obniżają ich konsumpcję krajową i wpływają na zmniejszenie importu. Oprócz tego podatki zwiększając cenę towarów importowanych prowadzą do ogólnego wzrostu cen krajowych.
W wielu krajach podatki zajmują w wartości przewozu takie samo miejsce jakie zajmują w niej cła. Efekt handlowo-ekonomiczny podatków w wielu przypadkach jest więc analogiczny do cła. Jednakże podatki wewnętrzne w większości przypadków nie podlegają ustaleniom wynikającym z umów międzynarodowych, a ich stosowanie w znacznie mniejszym stopniu związane jest ze zobowiązaniami wynikającymi z umów międzynarodowych i porozumień handlowych. W związku z tym powstaje problem gdzie i jak wytyczyć linie podziału między cłami i podatkami importowymi. Odpowiedź na to pytanie ma znaczenie praktyczne. Mówi ono, gdzie przestają działać międzynarodowe normy prawne a zaczynają obowiązywać przepisy prawa cywilnego danego kraju.
Różnica między podatkiem i cłem polega na tym, że cło pobiera się tylko od towarów pochodzenia zagranicznego w momencie przekraczania granicy celnej co jest warunkiem zezwalającym na przewóz towarów z zagranicy a podatek ma charakter wyrównawczy. Pobiera się go zarówno od towarów pochodzenia zagranicznego jako podatek importowy lub też od towarów wytworzonych przez producentów krajowych jako podatek wewnętrzny. Takie rozróżnienie określeń cła i podatku wynika z istoty art. III WTO, który obejmuje największą , liczbę uregulowań w dziedzinie opodatkowania. Artykuł ten mówi że podatki i opłaty krajowe powinny być stosowane w takich samych rozmiarach w stosunku do towarów pochodzących z zagranicy w jakich stosuje się je względem produkcji krajowej.
GATT WTO
1. Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych 1. Światowa Organizacja Handlu jest organiza-
i Handlu powstał 1.01.1948r. Był wielo- cja uniwersalna, która zastąpiła GATT od
stronna umowa spełniająca rozwiązanie 1.01.1995r. Ma ona charakter miedzynarodo-
tymczasowe. wy i ( w odróżnieniu od GATT ) posiada
osobowość prawna.
2. Warunkiem uczestnictwa w GATT było 2. Aby zostać członkiem WTO należy przyjąć
podporządkowanie zagranicznej polityki wszystkie porozumienia wynikające z posta-
ekonomicznej danego kraju zasadom nowien Rundy Urugwajskiej z 1994r.
międzynarodowej polityki ekonomicznej ( zawarte na ponad 500 stronach )
wspólnej dla krajów członkowskich.
( zawarte w poszczególnych artykułach)
3. Glownym celem GATT byla stopniowa 3. Głównym zadaniem WTO jest nadzorowa-
obnizka stawek celnych, oslabienie barier nie wprowadzania w życie przez poszcze-
w handlu towarowym oraz eliminowanie golne kraje porozumień Rundy Urugwajskiej
dyskryminacji niektórych krajów. oraz liberalizacja powiązań gospodarczych
w skali globalnej.
4. System GATT opierał się na 4 zasadach: 4. WTO przejęła te zasady, lecz obecnie sa one
- zasada niedyskryminacji i równości tra- bardziej przejrzyste ( niż za czasow GATT )
ktowania wszystkich krajów. i maja zastosowanie dla większej liczby
- zasada wzajemności tj. równości korzyści dziedzin. GATT zajmował sie głównie cłem
i koncesji. Żaden kraj nie jest zobowiązany i handlem towarowym, WTO natomiast
do obniżki cel i do udzielenia koncesji bez objęła dodatkowo: handel usługami ( usta-
uzyskania wzajemnych przywilejów. lanie jego reguł i barier), ochronę praw wla-
- zasada możliwości interwencji. Jedynym snosci intelektualnej (ograniczanie naduzy-
dozwolonym środkiem interwencji państwa wania i podrabiania ) oraz handlowe aspekty
w handlu sa cła. polityki inwestycyjnej (zmniejszanie instru-
- "klauzula narodowa"-zgodnie z nia produkt mentow polityki państwa, które utrudniają
importowany nie powinien byc traktowany inwestycje zagraniczne ).
...
Lorrain