1521 Tenochtitlan.pdf

RYSZARD TOMICKI

TENOCHTITLAN

1521

Wydawnictwo

Ministerstwa

Obrony

Narodowej

Warszawa 1984

Opracowanie graficzne serii: Jerzy Kępkiewicz

Ilustrację na obwolucie projektował: Konstanty M. Sopoćko

Redaktor: Bogusław Brodecki

Redaktor techniczny: Jadwiga Jegorow

Redakcja kartograficzna: Edward Galuszewski

by Wydawnictwo

Ministerstwa

Obrony

Narodowej

Warszawa 1984. Wydanie I

ISBN

83-1 1-07103-9

SŁOWO WSTĘPNE

Bitwa, która z górą czterysta sześćdziesiąt lat temu rozegrała

się w kraju leżącym wtedy na antypodach Starego Świata,

była bez wątpienia wydarzeniem epokowym. Wystarczy po-

wiedzieć, że dla wysoko rozwiniętych cywilizacji dawnego

Meksyku klęska obrońców miasta Tenoehtitlan zwiastowała

rychłą zagładę — nieuchronną konsekwencję hiszpańskiej ko-

lonizacji. Z kolei dla Hiszpanii, wkraczającej w lata dwu-

dzieste XVI wieku pod berłem Karola I (lepiej znanego jako

Karol V, władca Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu

Niemieckiego i najpotężniejszy w owym czasie monarcha

w Europie), opanowanie zamorskiego miasta zapowiadało po-

czątek dominacji nad rozległymi połaciami kontynentu ame-

rykańskiego. Lecz to nie wszystko. Kiedy bowiem meksykań-

ski historyk Wigberto Jimeneiz Moreno pisze, iż wraz ze zdo-

byciem Tenoehtitlan doszło do jednego z najbardziej ważkich

epizodów w historii ludzkości, ma on na myśli jeszcze co in-

nego: zainicjowanie „fuzji dwóch światów", początek dłu-

giego procesu formowania się tego szczególnego stopu ras

i kultur, który decyduje o swoistości oblicza społeczno-kultu-

rowego dzisiejszego Meksyku.

Niezależnie jednak od dalekosiężnych reperkusji bitwa

o Tenoehtitlan sama w sobie była wydarzeniem na tyle dra-

matycznym i skomplikowanym, by do dziś przyciągać uwagę

badaczy i pisarzy, by nadal obrastać w komentarze i wyjaś-

nienia, a nawet dostarczać stale powodów do dyskusji i spo-

rów.

Oddawana czytelnikom książka poświęcona jest ponad dwu-

letnim zmaganiom o panowanie nad nieformalną stolicą im-

perium azteckiego, miasta, na gruzach którego wznosi się

obecnie Ciudad de Mexico. Mimo stosunkowo szerokiego tła

nie zawiera ona opisu wszystkich działań i okoliczności, jakie

doprowadziły do powstania hiszpańskiej kolonii o nazwie No-

wa Hiszpania. Celem autora było możliwie wyczerpujące

przedstawienie czynników mających wpływ na to, iż w poło-

wie 1519 roku Tenochtitlan stał się obiektem zainteresowa-

nia przybyłych z Kuby Hiszpanów, następnie został przez

nich zajęty bez walki, aby w końcu stać się celein gigantycz-

nej kampanii zakończonej oblężeniem i zdobyciem miasta.

Tylko w takim kontekście ukazać można rolę, jaką w batalii

o Tenochtitlan odegrały przypadek, specyfika imperium aztec-

kiego oraz konflikt kulturowy. A bez ich uwzględnienia obraz

tych odległych wydarzeń byłby z pewnością nazbyt uprosz-

czony i jednostronny.

Kilku słów wyjaśnienia wymaga stosowane w książce na-

zewnictwo. W pisowni nazw oraz imion indiańskich i hisz-

pańskich przyjęto zasadę podawania ich w formie oryginal-

nej lub najbliższej ich faktycznemu brzmieniu, czasem

wbrew zwyczajom przyjętym w niektórych polskich publi-

kacjach (stąd nip. Motecuhzoma, a nie Montezuma). Wyjątek

stanowią nazwy czy imiona, których spolszczenia są już sil-

nie zakorzenione, takie jak Krzysztof Kolumb, Meksyk itp.

W analogicznym duchu ujednolicona została nader zróżnico-

wana pisownia w cytowanych źródłach historycznych. Warto

tu również wspomnieć, że na kartach książki w zasadzie nie

pojawia się powszechnie znany termin Aztekowie. Jest to

zgodne z od dawna istniejącą w meksykanistyce tendencją

do eliminowania tej sztucznej, stworzonej w XVIII wieku

w Europie, nazwy na rzecz oryginalnego nazewnictwa używa-

nego w dawnym Meksyku (np. Meksykanie, Tepanekowie,

Tetzcokanie lub Acolhuacanie itd.). W tej sytuacji mówienie

o imperium azteckim stanowi wyraźną niekonsekwencję, lecz

określenie to wydawało się najkrótszą i wygodną (mimo swej

dyskusyjności) nazwą dla specyficznego organizmu politycz-

nego, który powołali do życia Indianie mówiący językiem

nahuatl.

W celu ułatwienia lektury dodajmy jeszcze, że słownictwu

nahuatl ańskiemu nadać można wartości fonetyczne zbliżone

do wymowy hiszpańskiej. A zatem h może pozostać zawsze

nieme, eh czyta się jak (cz), zaś tz jak (ts), np. Iluitzilopoch-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: