MĘSKIE NARDZĄDY PŁCIOWE
b MOSZNA
l Rak płaskonabłonkowy – u kominiarzy, zw. z sadzą, smołą węglową
l Inne przyczyny powiększenia: hydrocele, hematocele (krwiak śródosłonkowy), chylocele, słoniowacizna
b JĄDRO I NAJĄDRZE – objawy: ból + obrzmienie (guz) – ostre/przewlekłe
Ból + obrzmienie ostre:
1. MARTWICA KROWOTOCZNA JĄDRA – po skręcie jądra z zaciśn. powrózka nasiennego i naczyń; trzeba operować; zwykle – przed pokwitaniem (bo jest nie całkiem wytw. tunica vaginalis, nadm. ruchliwość J); rzadziej: uraz, zap, tętnic, zakrzepy ż.gł.dolnej, zatory i st. z zakrzepicą, ucisk powrózka przez przepuklinę;
2. OSTRE ZAP. JĄDRA(J) LUB NAJĄDRZA(NJ) – gł. ropne z wytw. ropnia = nieswoiste zap. jądra i najądrza (zak. E.coli, Gono, Strepto, Stach.; z pęch. mocz., cewki, kan. nasiennych przez powrózek nasienny, potem może przejść z NJ na J, albo zak. krwiopochodne (pyaemia)); zap. nieropne jądra (wysięk sur. + naciek limf.) – zap. wirusowe (świnka, grypa i inne); zap. ostre może się wygoić albo przejść w przewlekłe
Obrzmienie przewlekłe J lub NJ – przewlekłe zap. jądra – zejście stanu ostrego, prow. do włóknienia, może być w kile – nacieki, kilaki
1. ZIARNINIAKOWE ZAP. JĄDRA – na oko jak gruźlica; nieznana przyczyna, zmiany spow. przez lipidy z plemników; gruzełkowate twory – kan. nasieniotwórcze z kom. plazm., limf, kom. olbrzymie, kom. pozornie nabłonkowate (z kom. podporowych)
2. GRUŹLICA NAJĄDRZA – znacznie częściej niż jądra; klasyczny obraz gruźlicy
3. GRANULOMA SPERMATICUM EPIDIDYMITIDIS – po urazie/ zap. plemniki przechodzą poza kan. najądrza – ziarniniaki gruźliczopod. w środku z martwica i plemnikami
4. MESOTHELIOMA BENIGNUM = Adenomatoid tumor epididymitidis – najczęstszy npl NJ, inne npl bardzo rzadko; guzek niezłośliwy, 20-40rż, do 5cm, widać liczne szczeliny wyśc. mesothelium
5. NOWOTOWRY JĄDRA – 95% to npl germinalne, ident. jak w jajniku (ale w jajniku są rzadkie a tu częste); 15-34 rż, niemal wszystkie złośliwe; większość npl zarodkowych rozwija się na bazie IGCN;
l przerzuty – Seminoma zwykle do w.chł. biodrowych i przyaortalnych; non-seminoma szybciej przerzuty dr. krwi (wątroba, płuca) i chłonki
l stopień zaawansowania klinicznego:
I – npl ogr. do jądra
II – npl z przerzutami ogran. do w. chł. zaotrzewnowych poniżej przepony
III – npl z przerzutami w lokalizacjach innych niż st. II
l podział:
1 typ utkania nowotworowego – 40% - rozwój z kom. prymitywnych, które różnicują się: po linii gonad – Seminoma lub w kom. pluripotencjalne – non-Seminoma, które:
Ø pozostają niezróżnicowane (Ca embryonale),
Ø rózn. w kier. tk. pozazarodkowych (Yolk-sac tumor)
Ø w złośliwego nabłoniaka kosmówkowego (Choriocarcinoma)
Ø w kier. kom. somatycznych (Teratoma)
Więcej typów utkania nowotw. – 60%
Inne npl jądra: z kom. podporowych (Sertolego), śródmiąższowych (Leydiga) – b.rzadkie! łagodny przebieg
Inne npl: chłoniaki; META raków: płuca, prostaty, pęch. moczowego, nerki, żołądka, okrężnicy, odbytnicy
Npl
wiek
opis
markery
Nasieniak - Seminoma
40-50
najczęstszy - 50% zarodkowych npl jądra (wygląd = dysgerminoma jajnika i germinoma OUN), b. złośliwy, promienioczuły, złe rokowanie; META przez limfę;
- predysponuje do niego wnętrostwo;
- w jego obrębie może nastąpić różnicowanie w kier. Ca embryonale, teratoma i choriocarcinoma
- pow. obrzmienie jąder i ból
10% - AFP
Nasieniak spermatocytowy – Seminoma spermatocyticum
> 60rż
Wyodrębniony z Seminoma; promienioczuły, rokuje dobrze;
nie ma glikogenu w cytoplazmie kom.
Rak zarodkowy - Ca embryonale
20-30
nigdy u dzieci; przebieg jak nasieniak, często z ogniskami innych non-seminoma
90% hCG / AFP
Guz zatoki endodermalnej - Yolk sac tumor
< 3rż
u dorosłych zwykle towarzyszy rakowi zarodkowemu, char.: ciałka Schillera-Duvala
100% AFP
Nabłoniak kosmówkowy - Chorioepithelioma
30-30
z poch. cyto- i syncytiotrofoblastu, b. złośliwy, META przez krew (płuca, wątroba, jelito, śledziona, nadnercza, mózg)
- nieznaczne obrzmienie, bez bólu;
100% hCG
Potworniak - Teratoma
all
- Potworniaki łagodne – dojrzałe, ciekawe w środku, gł. do 20rż, ma torbiele, chrząstkę itp
- Potworniaki złośliwe – niedojrzałe, jak tk. płodu, raczej u dorosłych,
- Są też potworniaki z wtórną transformacją nowotworową – rozrost na bazie potworniaka raka płaskonabłonkowego albo gruczołowego
50% hCG / AFP
Npl mieszane
15-30
zwykle teratoma + ca embryonale + yolk sac tumor
90% hCG i AFP
6. WODNIAK JĄDRA (hydrocele) – grom. płynu w obr. tunica vaginalis, w wyniku niepełnego zamknięcia processus vaginalis; ściana wodniaka włóknista, zeszkliwiała tk. łączna + miejscami mesothelium
7. VARIOCELE – rozszerz. i kręty przebieg żył splotu wiciowatego w powr. nasiennym, gł. po lewej str., może powodować niepłodność
Przyczyny NIEPŁODNOŚCI MĘSKIEJ – zm. morf jąder albo niedrożność dróg wypr. nasienie:
1. zab. hormonalne:
-NW osi PW-Pr (↓FSH,LH) – przed pokw. jądra niedojrzałe/ po pokw. – zanik spermatogenezy;
-nadmiar estrogenów – zanik + szkliwienie kanalików nas., zanik kom. Leydiga;
-nadmiar androgenów (WPN, npl wirylizujące) – przez sprzęż. zwrotne: przed pokw. – wirylizm, ham. dojrz. jąder/ po pokw. – zanik spermatogenezy;
-Z. Cushinga, Nied. tarczycy, cukrzyca – ham. spermatogenezy
2. inne:
- agonadyzm,
- wnętrostwo (niezstąpienie jąder, zatrz. w kan. pachwinowym; jądro jest mniejsze, zanik el. nasieniotw., 4* większe ryzyko npl jądra – bo mogą być ogn. wewnątrzkanalikowego npl zarodkowego jądra IGCN); częściej jądro prawe
- zmiany ogólnoustrojowe:
A. szkliwienie kanalików + włóknienie dookoła;
B. hipospermatogeneza = terminal cell hipoplasia (↓liczba kom. w spermatogenezie – oligospermia);
C. niewyst. kom. rozrodczych = terminal cell aplasia = Sertoli cell only (bezpłodni, ↑FSH);
D. wydz. kom. niedojrzałych = sloughing of immature cells (kom. nie osiąg. stadium plemnika);
E. zatrzym. dojrz. spermatocytów = spermatogenic maturation agrest – częsty powód niepłodności
3.Przeszkody w drogach wypr. nasienie: niedrożność kan. najądrza, nasieniowodów przy zapaleniach (rzeżączka, gruźlica), urazach; nasienia wolne od plemników, jądra prawidłowe
b GRUCZOŁ KROKOWY – obrzmienie, ból + trudności w odpływie moczu z p.m...
aravi