1. Scharakteryzuj podmiotowe pojęcie stosunków międzynarodowych
Stosunki międzynarodowe według definicji podmiotowych to rzeczywiste stosunki między ich uczestnikami ( państwa i ich organizacje, podmioty pozarządowe: instytucje i organizacje, narody, grupy etniczne, społeczne, jednostki)
2. Scharakteryzuj przedmiotowe pojęcie stosunków międzynarodowych
Stosunki międzynarodowe według definicji przedmiotowych są to procesy oddziaływań, współzależności, internacjonalizacji, instytucjonalizacji występujące w rzeczywistości społecznej.
3. Scharakteryzuj procesualne pojęcie stosunków międzynarodowych
Stosunki międzynarodowe to trans graniczne interakcje podmiotów polityki w środowisku poliarchicznym. Według tej definicji:
a) przedmiotem stosunków są działania wykraczające poza granice ( narodów, państw, kultur, społeczności )
b) podmiotami są zarówno suwerenne państwa jak i uczestnicy niesuwerenni
c) środowisko polityczne w którym mają miejsce interakcje jest głęboko zdecentralizowane
4. Scharakteryzuj pojęcia opisujące stosunki międzynarodowe:
Środowisko międzynarodowe – środowisko, w którym rozwijają się stosunki międzynarodowe
Poliarchizm – rządy wielu podmiotów międzynarodowych
Pluralizm – czyli istnienie wielu suwerennych państw różniących się pod względem politycznym, gospodarczym, cywilizacyjnym, kulturalnym oraz wielu innych, niepaństwowych podmiotów różniących się stopniem suwerenności i aktywności; wolność wyboru sposobu i realizacji stosunków międzynarodowych
Hierarchizm – istnienie nadrzędnych podmiotów stosunków międzynarodowych które na nie wpływają
Mulilateralizm – istnienie wielu równorzędnych podmiotów wywierających wpływa w środowisku międzynarodowym
Unilateralizm – istnienie jednego podmiotu wywierającego dominujący wpływ w środowisku międzynarodowym
5. Wymień cechy współczesnego środowiska międzynarodowego
Środowisko międzynarodowe, środowisko, w którym rozwijają się stosunki międzynarodowe. Charakteryzuje się specyficznymi cechami takimi jak:
Poliarchizm czyli rządy wielu podmiotów międzynarodowych, pluralizm czyli istnienie wielu suwerennych państw różniących się od siebie pod względem politycznym, gospodarczym, cywilizacyjnym, kulturalnym oraz wielu innych, niepaństwowych podmiotów różniących się stopniem suwerenności i aktywności, złożoność i żywiołowość ( nietrwałość, przypadkowość, nieformalność ) wzajemnych relacji pomiędzy uczestnikami stosunków międzynarodowych.
6. Wymień czynniki kształtujące środowisko międzynarodowe
NARODOWESPOŁECZNEDEMOGRAFICZNEKULTUROWEIDEOLOGICZNEGEOGRAFICZNETECHNOLOGICZNE ( NAUKOWO-TECHNICZNY )
MILITARNEHUMANITARNEEKOLOGICZNEORGANIZACYJNO-NORMATYWNE ( ORGANIZACYJNY I NORMATYWNY )
7. Wymień 3-4 formy stosunków międzynarodowych
Formy stosunków międzynarodowych - w przeciwieństwie do przedmiotu tychże stosunków, który zmienia się wraz z potrzebami państw, ich formy są trwałe.
Na aktywność dyplomatyczną składają się następujące formy:
misje specjalne,
misje stale,
konferencje,
organizacje międzynarodowe.
Misje specjalne - najstarsze z wymienionych form, o charakterze dyplomatycznym, czasowym.
Misje stałe - placówki dyplomatyczne stale reprezentujące dane kraje w państwach goszczących,. Ich początek datuje się na wiek XV.
Obie misje występują w relacjach dwustronnych.
Z kolei konferencje i organizacje międzynarodowe obejmują stosunki wielostronne. Pojawiły się już w XIX wieku, jednak najwięcej w II połowie wieku XX.
Ewolucja form
od doraźnych do stałych,
od dwustronnych do wielostronnych.
8. Co zakłada doktryna harmonii interesów E. H. Carra?
w stosunkach miedzyn. istnieją głębokie konflikty interesów , dowodził ze ludziom którym powodzi się lepiej, będą chcieli to zachować a biedni nie, wiec stos. miedzyn. to rywalizacja. Nowy ład miedzynarodowy może być ukształtowany przez potęgę a nie moralność. Konflikt miedzy państwami jest nieunikniony
9. Wskaż na 4-5 wyróżników potęgi państwa w stosunkach międzynarodowych N. J. Spykmana
- Wielkość terytorium;
- Charakter granic;
- Liczba ludności;
- Brak lub występowanie surowców;
- Rozwój gospodarczy i technologiczny;
- Siła finansowa;
- Jednorodność narodowościowa;
- Stopień integracji społecznej;
- Stabilność polityczna i morale narodu.
10. Scharakteryzuj stabilność systemu międzynarodowego na podstawie wykładni R. Gilpina
System jest stały jeżeli państwo nie widzi korzyści z ewentualnej zmiany. Państwo dąży do zmiany jeżeli spodziewa się korzyści przewyższających ewentualne straty. Zmiany mogą się dokonywać na skutek: poszerzenia terytorium, wzrostu siły ekonomicznej, zdobycia i kontroli zasobów. Osiąganie stanu równowagi między stratami i korzyściami dalszej ekspansji sprawia, że wzrasta tendencja do zachowania statusu Quo. System stabilizuje się jeżeli panstwa zdolne są utrzymać równowagę.
11. Wymień zadania Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Tworzenie podstaw trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązaniu konfliktów. Utrzymanie odpowiedniego potencjału militarnego pozwalającego na niedopuszczenie do wybuchu wojny oraz zapewnienia skutecznej obrony. Posiadanie ogólnej zdolności do rozwiązywania konfliktów i kryzysów mających wpływ na bezpieczeństwo członków. Aktywne rozwijanie dialogu z innymi państwami oraz ugrupowaniami wyrażającymi gotowość do współpracy w zakresie bezpieczeństwa.
12. Wymień zadania OBWE
Celem organizacji jest działanie, we współpracy z ONZ na rzecz pokojowego rozwiązywania konfliktów (środki dyplomatyczne, misje) a zarazem stworzenie obszaru bezpieczeństwa. Szerokie pojmowanie bezpieczeństwa obejmuje: prawa człowieka, działalność instytucji demokratycznych, dyplomację prewencyjną, kontrolę zbrojeń oraz bezpieczeństwo ekonomiczne i ochronę środowiska. Organizacja zajmuje się ustanawianiem norm regulujących stosunki między państwami i między państwem a jego obywatelami oraz nadzorem wykonywania tych norm.Obszary zainteresowania OBWE ujęte są w 3 tzw. koszyki: 1) bezpieczeństwo w Europie (zasady m.in. nienaruszalności granic, poszanowania praw człowieka, równouprawnienia oraz środki służące do budowy wzajemnego zaufania i kwestie dotyczące rozbrojenia), 2) współpraca w dziedzinie gospodarki, nauki, techniki i ochrony środowiska, 3) współpraca w kwestiach humanitarnych i innych (kultura, oświata, mniejszości narodowe, niedyskryminacja - ogólnie tzw. ludzki wymiar).
Skromne środki i rzeczywisty brak sankcji powoduje, iż aktywność OBWE jedynie uzupełnia działania innych organizacji o charakterze międzynarodowym.
13. Wymień zadania Rady Europy
Według swego statutu organizacja ta może zajmować się wszystkimi problemami europejskimi, jeśli nie dotyczą one sfery wojskowości i obronności, wskutek czego jej działalność koncentruje się głównie na: demokracji, kulturze i ochronie dziedzictwa narodowego, edukacji, ochronie środowiska, sprawach socjalnych oraz ochronie praw człowieka. Celem Rady jest "osiąganie ściślejszego związku między jej członkami, dla ochrony i popierania ideałów i zasad, które stanowią ich wspólne dziedzictwo na rzecz ich postępu gospodarczego i społecznego". Organizacja wydaje akty określane mianem konwencji – nie mają one charakteru wiążącego, pełnią rolę wytycznych i tworzą standardy prawa. Za nieprzestrzeganie konwencji Rada nie może nałożyć żadnych sankcji na dany kraj, jest to m.in. wynikiem zasady jednomyślności obowiązującej w Radzie Europy przy podejmowaniu decyzji, która często prowadzi do paraliżu działań organizacji. Do tej pory Rada uchwaliła m.in. następujące konwencje: Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950), Europejską Kartę Socjalną (1961), a także Konwencję na temat Bioetyki (1997). Odgrywa też ważną rolę w tworzeniu prawa europejskiego, pomagając w opracowaniu wielu europejskich traktatów.
14. Wymień zadania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Europejski Trybunał Praw Człowieka
• europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany do kontroli przestrzegania praw człowieka
• Orzeka w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokołach dodatkowych do niej.
• Jest to wyłącznie organ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Oznacza to, że został on utworzony na mocy tej Konwencji oraz, że to ta Konwencja i dołączone do niej protokoły określają jego kompetencje i sposób funkcjonowania.
Zgromadzenie plenarne Trybunału: w tym składzie Trybunał załatwia jedynie sprawy administracyjne, nie rozpatruje w tym składzie skarg wniesionych do Trybunału. Wielka Izba trybunału: w tym składzie Trybunał rozpatruje skargi przekazane przez Izbę Trybunału oraz rozpatruje 'odwołania' od orzeczeń izb. Izba Trybunału: podstawowy skład w jakim Trybunał rozpatruje merytorycznie skargi skierowane do niego. Panel Wielkiej Izby: Decyduje czy wielka Izba trybunału zajmie się rozpatrzeniem 'odwołania' złożonego na podstawie EKPC. Komitet Trybunału: skład może jedynie badać dopuszczalność skargi indywidualnej złożonej do trybunału, Komintet może jednomyślnie zdecydować o niedopuszczalności skargi.
15. Wymień zadania ONZ
Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego w oparciu o wyrzeczenie się: polityki przemocy w stosunkach między państwami, ekspansji terytorialnej oraz procesu rozbrojenia. Rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami. Umocnienie praw państw do suwerenności i swobody wyboru form rządów. Rozwój współpracy gospodarczej na zasadach równości i wzajemnych korzyści. Rozwój współracy międzynarodowej w dziedzinie społecznej i kulturowej. Wspieranie praw człowieka i ich przestrzegania.
16. Wymień funkcje ONZ
ONZ u progu XXI w.
• poszukiwanie nowego konsensusu w zakresie bezpieczeństwa międzynarodowego;
• zapewnienie bezpieczeństwa zbiorowego poprzez działania prewencyjne;
• użycie siły na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zbiorowego;
• dążenie do zwiększenia efektywności Narodów Zjednoczonych w XXI wieku.
• przywrócenie znaczenia Zgromadzeniu Ogólnemu poprzez skoncentrowanie się w jego pracach na rzeczach najistotniejszych;
• zwiększenie wiarygodności, legitymizacji oraz reprezentatywności Rady Bezpieczeństwa;
• zwiększenie współpracy Rady Bezpieczeństwa z organizacjami ponadregionalnymi, regionalnymi i subregionalnymi;
• skoncentrowanie działań instytucjonalnych na państwach w których zakończyły się konflikty;
• przyjęcie nowych rozwiązań instytucjonalnych w zakresie społecznych i ekonomicznych zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego;
• nadanie nowej legitymizacji Komisji Praw Człowieka;
• usprawnienie działań sekretariatu.
17. Wymień i opisz dwie struktury konstytuujące działania ONZ
Organami ONZ są: Zgromadzenie Ogólne NZ, Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarczo- Społeczna (jest organem, do zadań którego należy w szczególności rozwiązywanie zagadnień postępu i rozwoju gospodarczego, problemów zatrudnienia, ochrony zdrowia, współpracy kulturalnej oraz powszechnego przestrzegania praw człowieka. W tym zakresie koordynuje współdziałanie ONZ z organizacjami wyspecjalizowanymi oraz organizacjami pozarządowymi. Rada składa się z 54 członków wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne. Jej uchwały mają charakter zaleceń), Rada Powiernicza NZ, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości oraz Sekretariat ONZ (kieruje nim Sekretarz Generalny. Wybierany jest na kadencję pięcioletnią przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Do kompetencji sekretarza generalnego należy zarządzanie majątkiem ONZ, prawo uczestniczenia w posiedzeniach wszystkich organów organizacji, może również zwracać uwagę Radzie Bezpieczeństwa na każdą sprawę, która, według jego oceny, zagraża pokojowi).Z ONZ związane są tzw. organizacje wyspecjalizowane, połączone z nią umowami międzynarodowymi. Realizują one zadania szczegółowe. Jest ich kilkanaście m. in. Międzynarodowa Organizacja Pracy(ILO, polski skrót to MOP, założona w 1919 r której celem działania ujednolicenie ustawodawstwa pracy obowiązującego w różnych państwach poprzez uchwalenie odpowiednich konwencji i zaleceń oraz kontrolowanie wykonywania tych konwencji i zaleceń miedzy innymi przez doroczne badanie sprawozdań składanych przez rządy państw członkowskich a także rozpoznawanie skarg składanych przez członków MOP na innych jej członków z powodu niewykonywania ratyfikowanych konwencji. Siedzibą MOP jest Genewa), Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (skrót w j. ang. To FAO, działająca od 1945 r. i mająca na celu polepszenie wytwarzania, wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa, zachowanie zasobów naturalnych, udzielanie pomocy technicznej krajom słabiej rozwiniętym. Siedzibą FAO jest Rzym), Światowa Organizacja Zdrowia.
18. Wymień i opisz podwójną formułę rezolucji RB ONZ (czego one dotyczą)
· uchwały jednego z sześciu głównych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych
· szczególne znaczenie mają rezolucje Rady Bezpieczeństwa dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,
· decyzje o zastosowaniu sankcji nie wymagających użycia siły zbrojnej (art. 41. Karty)
· decyzje o sankcjach zbrojnych (art. 42 Karty).
· Jako jedyne spośród rezolucji uchwalanych przez organy ONZ, mają moc prawnie wiążącą dla państw - na mocy art. 25 Karty Narodów Zjednoczonych. Ich legalność nie może być kwestionowana, nie podlegają także kontroli sądowej ze strony Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
19. Wymień i scharakteryzuj 2-3 agendy ONZ
WYSPECJALIZOWANE ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE:
Organizacja Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD), Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA), Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC), Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), Powszechny Związek Pocztowy (UPU), Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU), Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO), Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO), Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA), Światowa Organizacja Handlu (WTO), Układ Ogólny o Taryfach Celnych i Handlu (GATT), Międzynarodowa Organizacja Pracy(ILO, polski skrót to MOP, założona w 1919 r której celem działania ujednolicenie ustawodawstwa pracy obowiązującego w różnych państwach poprzez uchwalenie odpowiednich konwencji i zaleceń oraz kontrolowanie wykonywania tych konwencji i zaleceń miedzy innymi przez doroczne badanie sprawozdań składanych przez rządy państw członkowskich a także rozpoznawanie skarg składanych przez członków MOP na innych jej członków z powodu niewykonywania ratyfikowanych konwencji. Siedzibą MOP jest Genewa), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF, polski skrót to MFW, założony w 1944 r i mający na celu podejmowanie działań stabilizujących zakłócenia bilansu płatniczego państw członkowskich, ułatwianie wzajemnych rozliczeń między członkami MFW, udzielanie pożyczek, doradztwo finansowe i gospodarcze. Siedzibą MFW jest Waszyngton),
ORGANIZACJE UTWORZONE PRZEZ ZGROMADZENIE OGÓLNE ONZ:
Międzynarodowy Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom (UNICEF), Urząd Wysokiego Komisarza ONZ do spraw Uchodźców (UNHCR), Organizacja NZ do spraw Rozwoju Przemysłowego (UNIDO), Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju (UNCTAD), Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO, założona w 1945 r i mająca za zadanie przyczyniać się do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa poprzez popieranie współpracy międzynarodowej w zakresie nauki, kultury i wychowania – np. organizowanie międzynarodowych programów badawczych, rozwój wymiany informacji, patronowanie imprezom artystycznym, prowadzenie działalności zmierzającej do odbudowy i ochrony najcenniejszych zabytków. Siedzibą UNESCO jest Paryż.)
20. Wymień 3-4 problemy które determinują działania ONZ (na podstawie Milenijnych Celów Rozwoju)
Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód, Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym, Promować równość płci i awans społeczny kobiet, Ograniczyć umieralność dzieci, Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami, Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób, Stosować zrównoważone metody gospodarowania zasobami naturalnymi, Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju
21. Wymień cele działania Unii Europejskiej
Promowanie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej. Ciągły i zrównoważony wzrost gospodarczy. Większa stabilizacja. Przyspieszenie tempa podnoszenia poziomu życia społecznego. Zacieśnienie związków między państwami. Otwarcie granic, swobodny ludzi, kapitału, usług i towarów, tworzenie więzów solidarności poprzez wdrażanie wspólnej polityki i instrumentów finansowych ( wspólna waluta).
22. Co oznacza pojęcie „kooperatywnego systemu bezpieczeństwa”
Chodzi tutaj o wspólna odpowiedzialność za bezpieczeństwo. Razem prowadzona jest polityka obronna, nie ma stosowania siły, rozwiązywanie sporów odbywa się na zasadzie współpracy. Taką współpracę można zauważyć między NATO a Unią Europejską, która co raz bardziej rozwija wspólną politykę zagraniczną i obrony.
23. Co oznacza pojęcie „koncepcji niepodzielnego i wszechstronnego bezpieczeństwa”
Jest to jedna z koncepcji OBWE odnosząca się do równości państw i konsensusu przy podejmowaniu decyzji. Koncepcja ta obejmuje bezpieczeństwo w aspektach polityczno-wojskowych, gospodarczych i prawa człowieka.
24. Wymień i scharakteryzuj państwo położone na obszarze „Euroazjatyckich Bałkanów”
Afganistan: należy do najsłabiej rozwiniętych gospodarczo państw świata. Kraj ten jest nieustanie wyniszczany przez różne konflikty międzynarodowe (wojna z Rosją, atak przez Stany Zjednoczone) jak i regularną wojnę domową (względy ekonomiczne, ideologiczne, społeczno-etniczne; mozaika kulturowa). Ciągłe konflikty spowodowały klęskę humanitarną tego kraju. Społeczeństwo podzielone jest na małe wspólnoty którymi często rządzi przywódca duchowy ( religia – islam ). Występuje tu też odmienność ustrojowa i polityczna względem państw regionu. Afganistan jest wspomagany przez społeczność międzynarodową poprzez wpompowywanie wielkich sum pieniężnych na odbudowe i demokratyzacje tego kraju. W akcji międzynarodowej, stabilizacyjnej biorą udział min. Państwa będące w NATO (jednak nie tylko).
25. Podaj charakterystykę państwa „upadłego”
cechą tego procesu jest upadek porządku państwowego, społecznego i gospodarczego, masowe naruszenia praw człowieka, wewnętrzne konflikty zbrojne, fragmentaryzacja społeczeństwa. Degradacja państwa przebiega od państwa słabego (weak state), przez państwo upadające (failing state) aż po państwo upadłe (failed state) lub wręcz całkowitą katastrofę państwowości (collapsed state).
26. Czynniki globalizacji
Liberalizacja przepływów kapitałowych, towarowych, dóbr i usług. Rewolucja technologiczna. Przyspieszony transport, redukcja kosztów. Aktorzy niepaństwowi ( Konsorcja wielonarodowe, Grupy przestępcze, Grupy terrorystyczne)
27. Wymień rządowe podmioty stosunków międzynarodowych
NATO, ONZ, NAFTA, CEFTA
28. Wymień pozarządowe podmioty stosunków międzynarodowych
instytucje, grupy etniczne, grupy społeczne, jednostki
określenie międzynarodowych organizacji pozarządowych zdefiniowano w rezolucji RGiS ONZ z 27 lutego 1950 jako organizacje działające w sferze stosunków międzynarodowych, które nie zostały utworzone na podstawie umowy międzynarodowe, lecz w oparciu o statuty i regulaminy, czyli akty o charakterze wewnętrznym
Konwencjonalne organizacje pozarządowe
-federacje organizacji międzynarodowych
-organizacje o członkostwie uniwersalnym
-organizacje międzykontynentalne
-organizacje regionalne o ograniczonym członkostwie
Pozostałe organizacje pozarządowe
-organizacje wydzielające się lub półautonomiczne
-organizacje specjalistyczne
-organizacje narodowe zorientowane międzynarodowo
-organizacje nieaktywne lub rozwiązywane
29. Scharakteryzuj politykę międzynarodową wybranego państwa
Francja: Centralnym założeniem francuskiej polityki międzynarodowej uczynienie z Europy jednolitej siły gospodarczej i politycznej. Taka wizja Europy jest środkiem do zapewnienia Francji utrzymania pozycji mocarstwowej i dużego wpływu na sprawy międzynarodowe, wykraczającego poza potencjał gospodarczy państwa. Europa jest uznawana za organizm, który może pomnożyć narodowy potencjał Francji ("silna Francja w silnej Europie"). Francja stara się aktywnie uczestniczyć w najistotniejszych forach, jak Rada Bezpieczeństwa ONZ czy Grupa G-8, jednocześnie przeciwstawiając się ich zdominowaniu przez jakiekolwiek z innych mocarstw, zwłaszcza USA (np. NATO, Grupa G-8). Generalnie Francja uważa nadmierne wpływy USA w Europie za niepożądane i stanowi główną siłę zmierzającą do ich ograniczenia poprzez wzmocnienie struktur europejskich. Francja jest jednym z czołowych oponentów globalizacji, którą ucieleśnia liberalizm gospodarczy i amerykański sposób życia, postrzegając ją jako zagrożenie swojej wyjątkowej kultury i stąd opowiada się za promocją różnorodności kulturalnej i przeciwstawia nieskrępowanej liberalizacji różnych sfer życia międzynarodowego.
30. Scharakteryzuj politykę międzynarodową Federacji Rosyjskiej (4-5 elementów)
POLITYKA ZAGRANICZNA FEDERACJI ROSYJSKIEJ
WSPÓŁPRACA MIĘDZY ROSJĄ A ZACHODEM (NATO-UE-USA)
UTWORZENIE RADY ROSJA-NATO, szczyt Rosja-NATO 2002r., RZ...
Hermes12