19.03.2009
Etapy edukacji
1. Pobudzanie zmysłów (pierwszy miesiąc życia)
Ø Dziecko reaguje w sposób odruchowy
Ø Ukierunkowywanie dziecka na świat
Ø Ćwiczenie zmysłów
· Dotyk
- Czucie powierzchowne
- Czucie głębokie:
# Dociskanie
# Ugniatanie
# Opukiwanie
# Baza – przewodnictwo kostne
- Dziecko ma czuć się dotykane
- Tworzy się relacja matka-dziecko
· Wzrok – reakcja na światło
· Układ błędnikowo-przedsionkowy – poczucie zmiany położenia
· Smak – podawanie różnych smaków
· Węch – kojarzenie matki (np. zapach skóry)
· Integracja modalna – odddzaływanie na każdy zmysł oddzielnie, dziecko nie łączy zmysłów
2. Integracja zmysłowo-ruchowa
Ø Połączenie zmysłów i reakcje na bodźce
Ø Integracja intermodalna (2,3-5)
Ø Zaczynają się pojawiać reakcje
3. Somatognozja – percepcja własnego ciała
Ø Poczucie własnego ciała
Ø Wyczucie ruchów własnego ciała
Ø Branie na ręce, przytulanie
Ø Wykonywanie czynności rączkami dziecka
Ø Uczenie się przeznaczenia i nazw rzeczy
Ø Integracja połączeń seryjnych i crossmodalnych
· Powtarzalność czynności
· Podstawa naśladownictwa
4. Wyrabianie gotowości do uczenia się (2-6 lat)
Ø Rozwój mowy
Ø Dziecko poznaje pojęcia
Integracja odruchów niemowlęcych w ogólnym rozwoju podstawą rozwoju intelektualnego dziecka
Im więcej i właściwiej, odpowiedni do wieku i natury porusza się dziecko, tym aktywniej rozwijają się procesy myślenia (porównywanie, przeciwstawianie, konkretyzacja, uogólnienie, mechanizmy wyobraźni, kreatywność), tym szybciej rozwija się mowa.
Rozwój zdolności odruchowych:
1. Łączenie ruchów
2. Kinestetyka – poczucie ciała, warunkuje poczucie równowagi
3. Zachowanie równowagi
4. Orientacja przestrzenna
5. Rytmizacja ruchów (powtarzalność)
6. Szybka adekwatna reakcja
7. Dostosowywanie (kombinacja)
8. Współpracowanie (koordynacja stron ciała)
Specyfika pracy z dzieckiem polega na etapowości.
Proces przekształcania się świadomego ruchu i kontroli ruchowej zachodzi w kierunku:
Ø Od środka ciała, ku kończynom
Ø Od głowy w kierunku kości ogonowej (obszary krzyżowego kręgosłupa)
Ø Od kończyn górnych do dolnych
Każdy schemat ruchowy opiera się na odruchach niemowlęcych, powiązany jest z innymi schematami ruchów, wspiera rozwój i funkcjonowanie mózgu.
Oznacza to, że ważne są także źródła ruchów – prawidłowy rozwój odruchów i ich integracji z ogólnym systemem ruchów ciała.
Odruch – wzorzec ruchów – schemat ruchowy – czynność ruchowa (złożona)
Odruchy niemowlęce:
Ø Proste (jednoaktowe, pojedyncze, jednokierunkowe) np. odruch Babińskiego
Ø Złożone – wieloskładowe, wymagające kilku ruchów lub działań
Ø Dynamiczne – zakładają naturalną kolejność ruchu – reakcji na określony bodziec
Ø Posturalne – wariant reakcji statycznej
Ø Centralne – wynikają z ruchu całego ciała
Ø Peryferyjne – uruchamiają główne kończyny ciała
Odruch niemowlęcy niezintegrowany z ogólnym systemem ruchów będzie negatywnie wpływać na funkcje poznawcze. W procesie poznania ważne jest zintegrowanie funkcjonalne mózgu – działalność analityczno-syntetyczna zapewniająca adekwatną pracę ruchową.
Odruch moro:
Ø Pojawia się w 9 tygodniu po poczęciu
Ø Wygasa po 2-4 miesiącach życia
Wywołanie:
Ø Nagłe zaskakujące zdarzenia
Ø Stymulacja błędnika spowodowana zmianą ułożenia głowy (przedsionkowy)
Ø Hałas
Ø Nagły ruch bądź zmiana siły światła w polu widzenia
Ø Ból, zmiana temperatury czy niedelikatne obchodzenie się z niemowlakiem
Skutki przetrwałego odruchu:
Ø Trudności związane z układem przedsionkowym
Ø Wzrost wrażliwości i obniżenie progu reakcji – możliwe kłopoty ze słuchem
Ø Alergie i obniżona odporność – wahania nastrojów
Ø Niska wytrzymałość
Ø Niska zdolność do adaptacji
Wtórne objawy psychologiczne:
Ø Uogólniony niepokój
Ø Labilność emocjonalna
Ø Nadaktywność
Ø Niski poziom samooceny
Ø Przesadna silna reakcja na bodźce
Ø Niepokój/zależność
Odruch chwytny (dłoń jest ściśle związana z aparatem artykulacyjnym)
Ø Pojawia się w 11 tygodniu po poczęciu
Ø Wygasa w 2-3 miesiącu życia
Długoterminowe skutki utrzymującego się odruchu:
Ø Niska sprawność manualna
Ø Brak chwytu przeciwstawnego
Ø Trudności z mową
Ø Nadwrażliwość dotykowa
Ø Dziecko rusza ustami, kiedy próbuje pisać lub rysować
Asymetryczny odruch toniczny szyi – odruch szermierza
Ø Warunkuje umiejętność sięgania
Ø Warunkuje naprzemienność ruchów
Niewygaszony powoduje:
Ø Zaburzeniu może ulec równowaga w skutek ruchów głowy w którąś stronę
Ø Homolateralne ruchy zamiast zwykłych skrzyżowanych
Ø Trudności z przekraczaniem linii środkowej
Ø Skrzyżowana/mieszana lateralizacja
Ø Trudności z pisaniem i wyrażaniem myśli w piśmie
Ø Zaburzenia wzrokowo-percepcyjne, szczególnie z symetrycznymi reprezentacjami figur
Do 2 roku życia dziecko jest oburęczne.
Symetryczny odruch toniczny szyi:
Ø Kiedy dziecko stoi na czworaka, zgięcie głowy powoduje ugięcie ramion i wyprost nóg
Ø Przygotowuje dziecko do pełzania
Objawy świadczące o obecności i utrzymaniu się odruchu:
Ø Nieprawidłowa sylwetka
Ø Tendencje do „opadania” w trakcie siedzenia
Ø „,Małpi chód”
Ø Niska koordynacja ruchów ręki i oczu
Odruch poszukiwania:
Ø Dziecko odwraca głowę w stronę bodźca
Ø Pojawia się w 24-28 tygodniu po poczęciu
Ø Wygasa w 3-4 miesiącu życia
Ø Pierwszy odruch poznawczy
Bozenasta