baśń konkurs.docx

(56 KB) Pobierz

Materiały na konkurs:

Strona poświęcona baśniom: http://www.basnie.republika.pl/

Stroje Żywiecczyzny

Stroje góralskie

· Strój męski składa się z elementów typowych dla strojów górali polskich, jak kapota, haftowana koszula i kamizelka w kolorze czarnym, czerwonym bądź niebieskim często zdobiona kolorowymi guzikami zwana bruclikiem, spodnie wełniane z pomponami w kolorze białym, kierpce czyli skórzane lekkie buty u mężczyzn. Strój ozdobiony jest parzenicami i lampasem. Żywieccy górale noszą czarne lub częściej brązowe kapoty zwane gunia. Opasywano się początkowo pasami materiałowymi a później skórzanymi; wielkość pasa i jego zdobność dawała przy tym pojęcie o majętności jego posiadacza. Częstym elementem stroju była u mężczyzny laska pasterska lub siekiera zwana ciupagą, które służyły do obrony. Strój męski jest nieco skromniejszy od stroju górali podhalańskich. Mężczyzna nosił zwykle kapelusz z czarnego filcu.

· Strój kobiecy składał się z ciasnochy czyli rodzaju ciasnej halki sięgającej do kolan ozdobionej licznymi haftami, spódnicy do połowy łydki często szytej z materiału w drobne kwiaty, skarpet wełnianych zwykle białych, kierpców, oraz białej haftowanej bluzki i gorsetu. Spódnice były zwykle lniane. Ubierano na nie zapaskę – rodzaj fartucha, ozdabianą w liczne hafty. Na białą bluzkę ubierano gorsety będące najdroższym elementem stroju wyszyte w typowo góralskie motywy roślinne. Chętnie noszono korale. Zamężne kobiety nosiły czepki lub chustki na głowę. Stałym i ważnym elementem stroju góralskiego męskiego i żeńskiego były grube skarpety wełniane tak zwane kopytka, sięgające do połowy łydki.

Górale żywieccy odeszli od swojego ubioru już prawie zupełnie przed rozpoczęciem się I wojny światowej, głównie w wyniku masowych wyjazdów do sezonowych prac rolnych na Węgrzech, Morawach, a także - już w mniejszym stopniu - do pracy w przemyśle na pobliskim Śląsku. Ale już w okresie międzywojennym, staraniem miłośników folkloru, próbowano zachować i odtworzyć strój górali jako reprezentacyjny dla wsi żywieckiej i zespołów folklorystycznych.

Strona poświęcona zabytkom Szczyrku:

http://www.szczyrk.pl/?szczyrk=public&grpID=114&ngrpID=9&dzl=pub&hier=1&lngID=1&sezID=2

Kuchnia regionalna -

Beskidy

· kwaśnica

· śliwowica łącka

· żentyca

· bryndza

· bundz

· oscypek

saps.pl beskidy

Beskidzkie przysmaki świąteczne
Beskidzkie przysmaki świąteczne Pisaliśmy już o Wigilijnych potrawach Śląska, Kaszub i Podlasia. Ne może w tym wszystkim zabraknąć miejsca dla ziemi beskidzkiej. Ta bowiem również cechuje się niezwykłą oryginalnością i nietypowymi przysmakami. W myśl kultywowania tamtejszych tradycji kucharskich na stolach beskidzkich pojawiają się takie potrawy jak kwaśnica z ziemiankami, kluski z makiem, groch z kapustą, piernik z powidłami, czy też fizoły ze śliwkami. Zapewne niektóre z tych dań są dla nas prawdziwą zagadką. Nie bójmy się - w ich przygotowaniu nie ma żadnej większej filozofii. Wystarczy wczytać się w stosowne przepisy i damy sobie radę. Najbardziej tajemnicze w tym wszystkim wydają się fizoły. To mało znane danie - jak je robić i czego potrzebujemy, by takowe przyrządzić? Fizoły składają się z następujących składników: 500 g fasoli, około 150 g śliwek suszonych, masło, odrobiny mąki (na zasmażkę), około 250 mililitrów śmietany słodkiej 18%, z przypraw sól i pieprz. Fasole namoczmy już dzień wcześniej, żeby nie tracić czasu na długotrwale gotowanie. Kiedy już weżniemy się za to danie, to ugotujmy w stosunkowo niedużej ilości wody fasolę do miękkości, po czym dodajmy do niej suszone śliwki. Mąkę zasmażyć na maśle na patelni, po czym dodać do niej śmietanę i wymieszać do uzyskania jednolitej konsystencji. Kiedy już taka otrzymamy, to zasmażką zalewamy śliwki i fasole w garnku, wszytko doprawiamy szczyptą soli i pieprzy drobno mielonego. Trudną do zrobienia nie jest też kwaśnica - choć jej nazwa brzmi tajemniczo i groźnie. W rzeczywistości to potrawa, która można przygotować w kilkadziesiąt minut, na pewno jest w stanie ona okrasić wigilijną kolację. W skład kwaśnicy wchodzą: sok osączony z kiszonej kapusty, około 50 g kiszonej kapusty, garść suszonych grzybów, trochę masła, 3 łyżki mąki, 4 ziemniaki i przyprawy (sól morska, pieprz, maggi). Około 100 mililitrów soku z kapusty wlać do litra wody, gotować na małym ogniu dodając do tego uprzednio kiszona kapustę i zamoczone wcześniej grzyby. Gotować należy do czasu, aż kapusta stanie się miękka, kiedy to się stanie musimy dodać do kwaśnicy zasmażkę (mąka smażona na maśle na patelni aż do zarumienienia). Doprawmy wszystko pieprzem, sola i maggi wedle upodobań smakowych. Kwaśnicę podaje się z ugotowanymi osobno ziemniakami. Jeśli dodać do potraw wigilijnych kluski z makiem, i wspomniany piernik z powidłami, do tego dojdą przecież tradycyjna kapusta z grzybami, pierogi z grzybami i ryba w rozmaitych postaciach, to można sobie zrobić nie lada świąteczną "wyżerkę". Pamiętajmy jednak, że ci, którzy nie lubią kwaśnych potraw raczej za kwaśnicę brać się nie powinni.

Beskidy są najmłodszymi polskimi górami, niemal w całości porośniętymi szczelną otuliną świerków. Tutejsi górale swoją kuchnie oparli na owocach lasu, mięsie i skąpych z powodu niekorzystnych warunków płodach ziemi. Uprawiano tutaj (ale także w innych polskich górach), głównie grule, czyli ziemniaki, kapustę, zboże i cebule.

Najbardziej znaną potrawą w Beskidzie jest oczywiście golonka duszona w piwie. Przypomina ona golonkę po bawarsku, jest jednak ostrzej przyprawiona, a do sosu piwnego, w którym golonka się dusi, dodaje się wiórków selera, pietruszki i marchewki. W Beskidach przyrządza się też żurek, ale nieco inaczej niż w pozostałych rejonach polski, bo na serwatce.

Najsłynniejszą beskidzką zupą jest jednak kwaśnica, rodzaj kapuśniaku, gotowanego na mięsie wieprzowym, świeżym i wędzonym, na wędzonej gęsinie lub świńskim ryju. Tak naprawdę kuchnia góralska jest bardzo różnorodna. Inaczej jadają nie tylko górale z Tatr, Podhala czy Beskidów, ale inaczej gotują gospodynie sąsiednich gospodarstw, każda z nich pragnąć wykazać się większym talentem i pomysłowością w przygotowywaniu potraw. Na Podhalu, podobnie jak w Beskidzie i Tatrach, najbardziej lubianymi przez górali warzywami są kapusta i ziemniaki. Górale wyrabiają z ziemniaków kilkanaście rodzajów klusek, takich jak kluski grulane, bukty i hałuski oraz moskale, placki ziemniaczane niekiedy zastępujące chleb. Kapustę kisi się w beczkach i robi z niej kapuśniaki i kwaśnice, jak choćby słynną kwaśnicę beskidzką.

Podstawą wyżywienia górali były oczywiście owce. Baraninę przyrządzano na wiele sposobów: pieczoną z kością albo podawaną jako kotlety z roztopionym oscypkiem. Z peklowanego mięsa, poddanego lekkiej fermentacji, robią tez górale pyszne kiełbasy, które wędzą i suszą.

Górale do perfekcji opanowali technikę wyrobu owczych serów. Receptury przekazują z ojca na syna, ale niezmiennie do wytwarzania żentycy (serwatki) górale używają „kagu”, czyli podpuszczki z cielęcych żołądków. Jednym z owczych serów jest bundz, który dojrzewa kilkanaście dni. Bundz jest sam w sobie pysznym, łagodnym serem o lekko orzechowym smaku. Formuje się go w ozdobnych drewnianych cychach, moczy w zimnej osolonej wodzie, a następnie wędzi. Na bazie bundzu górale przygotowują też bryndzę i oscypki.

W Beskidzie Niskim bryndzę górale wytwarzali prawd. już w XIV wieku, znana jest też szeroko bryndza podhalańska. Górale wyrabiają ją z sera z owczego mleka, osuszanego i poddawanego fermentacji. Ten miękki, słony, kwaśny ser używany jest w górach jako omasta do chleba.

Nie sposób nie wspomnieć o oscypku, serze dla Tatrów i Podhala sztandarowym. Oscypki wyrabiane są przez baców z bundzu, który wkładany jest do wymyślny drewnianych forem (każdy baca ma swoje własne wzory) i zanurzany jest we wrzącej wodzie. Tak uformowany oscypek macza się następnie w zimnej, osolonej wodzie, pozwalając mu potem dojrzeć przez pewien czas. Ostatnim etapem jest uwędzenie oscypka w dymie z drewna świerkowego lub sosnowego.