Socjologia składa się z:
1. Struktury społeczeństwa.
2. Prawidłowości rozwoju społeczeństwa.
3. Czynników rozwoju społeczeństwa.
Media są jednym z czynników rozwoju społeczeństwa!
3 etapy rozwoju społeczeństwa:
1 etap: wiejskie.
2 etap: przemysłowe.
3 etap: postindustrialne.
Komunikowanie masowe:
-jest impersonalne
-udział zmysłów został zredukowany do wzroku i słuchu
-sprzężenie zwrotne jest opóźnione
-wielką rolę odgrywa „gate- keeper” (wybiera wiadomości najważniejsze dla odbiorcy)
Społeczeństwo
System medialny
Organizacje medialne
Instytucje medialne
Centrum to prasa, radio, TV, internet. Czasami dodaje się do tego tzw. nowe media.
Otoczenie tworzy dziesięć elementów:
1. Odbiorcy- decydują o tym, że media są ważne.
2. Reklamodawcy.
3. Agencje reklamowe.
4. Agencje PR (piarowe)
5. Agencje informacyjne:
-krajowe (PAP)
-regionalne (DPA z Niemiec)
-światowe (Routers, czy Agence France Press)
6. Instytucje kontrole (Główny Urząd Ochrony Konkurencji I Konsumenta)
7. Dystrybutorzy.
8. Producenci programów.
9. Producenci sprzętów.
10. Stowarzyszenia dziennikarskie.
System medialny danego kraj to wszystkie legalnie działające media masowe, powiązane funkcjonalnie ze zbiorowościami (odbiorcy i reklamodawcy), instytucjami, organizacjami oraz przedsiębiorcami, tworzącymi otoczenie systemu.
Pięć etapów dominacji mediów:
Etap pierwszy (od wieku XVIII do I wojny światowej)- dominacja prasy
Etap drugi- dominacja kina
Etap trzeci (lata 30. XX w. do końca drugiej wojny światowej)- dominacja radia
Etap czwarty (zaczyna się po II wojnie światowej i trwa do końca lat 80. XX w.)- dominacja telewizji
Etap piąty (początek lat 90. i trwa do dziś)- początek nowych mediów
Prasa musi spełniać pięć kryteriów, by móc zostać nazwana prasą:
1. Periodyczność ukazywania się (dzienniki, kolorowe magazyny, gazeta, która ukazuje się minimum raz w tygodniu)
2. Publiczna dostępność
3. Aktualność:
-czasowa
-problemowa
4. Różnorodność i uniwersalność treści
5. Anonimowa i różnorodna publiczność
Pierwszy okres rozwojowy prasy- prehistoryczny:
1450 r. p. n. e w Egipcie
200 r. p. n. e w Chinach (tzw. ti- pao)
59 r. p. n. e w Rzymie
Drugi okres rozwojowy- wiek XIV i XV (prasa ręcznie pisana) Pojawiają się wtedy ręcznie pisane pisma kupieckie.
Trzeci okres rozwojowy- początki prasy drukowanej:
Gutenberg w 1453 r.
1499 r.- „Chronik“ powstały w Kolonii, w Niemczech
Efemeryda (prasa efemerycka)- pojawia się i znika z powodu braku czytelników.
Czwarty okres rozwojowy- prasa elitarna (wiek XVII i XVIII):
1709 r.- „Tatle”
1711 r.- „Spectator
Dwa powyższe tytuły były początkiem prasy opiniotwórczej (Wlk. Bryt.)
1785 r.- „The Times”- wzór dziennikarstwa poważnego:
-dziennikarstwo rzetelne
-relacje wydań z całego świata (wymyślenie korespondenta zagranicznego)
1780 r.- „Sunday Mirror” (gazeta niedzielna)
Piąty okres- prasa masowa (komercyjna) utrzymywała się z reklam
Prasa masowa:
1833 r.- U.S.A- adresatem są słabo wykształceni
1836 r.- Francja- adresatem jest burżuazja i inteligencja
1835 r.- U. S. A- The New York Heralt- prasa sensacyjna (napady, bójki, kradzieże)
Wzory dziennikarstwa sensacyjnego:
1. James Gordon Bennett- twórca „sensacyjnego newsa”. Definicja: szukać informacji, że nie pies pogryzł człowieka, ale że człowiek pogryzł psa. Stworzono kreację faktów: za kilka dolarów wynajmowano kogoś, by np. rozbił szybę u jubilera lub wszczął bójkę.
2. Joseph Pulitzer- łączy sensację z treściami społecznymi. Wzbogaca szatę graficzną. Jako pierwszy wprowadza do prasy komiks. Pierwszym powstałym w ten sposób komiksem jest „Yellow Kid”. Dodatkowo w prasie muszą pracować zawodowcy. W 1920 r. przy uniwersytecie Columbia w Nowym Yorku powstaje szkoła dziennikarska.
3. Rundolph William Hearst- wprowadził „prawdopodobne kłamstwo” („jeśli fakty są nie po naszej stronie, to tym gorzej dla faktów”)
Prasa w Polsce:
1. Rynek prasy informacyjnej.
2. Rynek czasopism:
-kolorowe magazyny
-pisma specjalistyczne
Tendencja rozwojowa na rynku prasy
Tabloidyzacja prasy- polega na tym, że wzory dziennika tabloidowego przenikają do innych tytułów prasowych.
Kryzys dzienników- wobec TV i Internetu, prasa jest bezsilna. Prasa na całym świecie traci swe znaczenie.
Specjalizacje- z punktu widzenia marketingowego, specjalizacja prasy jest najlepsza.
Internacjonalizacja- umiędzynarodowienie prasy (czasopisma z innych krajów można kupić w Polsce) Można sprzedać licencję na wykorzystanie jakiegoś tytułu do innego kraju.
Koncentracja- silni wydawcy eliminują słabszych, może dojść do monopolu.
Termin „nowe media” powstał na początku lat 90. XX w.
Sposób podejścia do terminu „nowe media”
Wg niego ten termin obejmuje pięć technologii przekazu:
1. Łącze satelitarne
2. Przekaz kablowy
3. Wideo
4. Internet (symbol nowych mediów)
5. Przekaz cyfrowy
Definicja nowych mediów wg Zbigniewa Bauera: „techniki i technologie służące komunikowaniu, wykorzystujące metody cyfrowe do rejestrowania, przechowywania, tworzenia i transmisji danych i przekazów”.
Charakterystyczne cechy nowych mediów:
1. Hipertekstualność: polega na tym, że mamy możliwość konstruowania tekstów i komunikatów nieskończonych. Są dwie odmiany:
-zamknięta: ograniczona ilość kombinacji, zamknięta na konkretnym nośniku
-otwarta: np. gra w sieci, gdzie każdy może do niej dodać coś od siebie
2. Programowalność: bez odpowiedniego programu komputerowego nie można wykorzystać możliwości nowych mediów.
3. Interaktywność: dwustronny przekaz informacji; możliwość prowadzenia dialogu.
4. Kumulatywność (wielofunkcyjność)
5. Globalny zasięg:
-techniczny: można dotrzeć do każdego miejsca na świecie
-społeczny: większość ludzkości nie korzysta z nowych mediów
6. Indywidualny dostęp: możliwość aktywnego udziału w komunikacji masowej.
Skutki upowszechnienia nowych mediów (społeczne):
1. Zwiększanie skali dostępu do informacji i rozrywki.
2. Urynkowienie informacji (należy zapłacić za dostęp do informacji).
3. Wykluczenie społeczne (przez brak dostępu wielu ludzi do nowych mediów, co powoduje owe wykluczenie).
4. Komercjalizacja.
5. Luka informacyjna:
-otwarta: każdy może skorzystać z nowych mediów, ale nie każdy korzysta
-zamknięta: dostęp do pewnych informacji jest ograniczony kodem dostępu, odcina od informacji
6. Fragmentaryzacja (ważny skutek z punktu widzenia nadawcy).
7. Personalizacja: tworzymy swój własny, personalny model korzystania z nowych mediów.
8. Wzmocnienie telewizji.
9. Zmiana mediów tradycyjnych pod wpływem Internetu; stworzenie w Internecie przez media tradycyjne (prasa, radio, telewizja) własnych stron internetowych.
10. Wzrost zagrożenia piractwem.
Relacje mediów z trzema elementami społecznymi:
1. Z systemem politycznym
Są trzy możliwe warianty:
1.1 Media są autonomiczne wobec systemu politycznego: tylko w warunkach państwa demokratycznego. Wynika to z odpowiednich praw zapisanych w konstytucji. Wolność mediów jest zależna od tego, czy obywatel ma swobodę w głoszeniu poglądów.
1.2 Są od niego uzależnione: typowa w warunkach niedemokratycznych. Stanowią instrument propagandowego działania. rządzący decydują o wyglądzie mediów, mówią co jest ważne, a co nie. Media mają przekazywać społeczeństwo od władzy te wiadomości, które rządzący uznają za stosowne.
1.3 Sytuacja wzajemnego uzupełniania się: polega to na tym, że system polityczny się mediatyzuje, a media się upolityczniają. Pierwszym politykiem, który upolitycznił media, był Silvio Berlussconi. Trzy podległe mu stacje ogólnokrajowe stały się dla niego instrumentem do sprawowania władzy.
2. Z systemem ekonomicznym
Główne kryterium to sposób finansowania. Są trzy rodzaje mediów oparte o ten system:
2.1 Media prywatne (komercyjne): musza być ortodoksyjne, gdyż najważniejsze jest zarobienie pieniędzy. Równocześnie muszą być heterodoksyjne. Prezentują stereotypowość, ponieważ tylko coś takiego przyciągnie widzów.
2.2 Media publiczne: finansowanie w formie abonamentu. Takie media mają orientację heterodoksyjną tzn. chcąc służyć całemu społeczeństwu. Należy wtedy być "różnorodnym". Ta różnorodność zawiera się w pojęciu "społeczna misja". Istnieje osiem takich zadań, które media publiczne muszą realizować:
1. Powszechna dostępność programów- każdy obywatel ma mieć dostęp do mediów publicznych. Media muszą stworzyć sieć nadajników, która obejmie cały kraj. Obywatele powinni mieć dostęp do pierwszego programu tv oraz radia.
2. Zaspokojenie gustów i zainteresowań wszystkich grup społecznych- wszystkie grupy społeczne muszą mieć w tv interesujące ich programy. Media mają realizować różne gusta i potrzeby widzów.
3. Troska o potrzeby mniejszości, zwłaszcza upośledzonych społecznie lub fizycznie- pokazywać problemy ludzi niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie.
4. Działanie na rzecz rozwoju sfery publicznej- media mają podejmować debaty na tematy publiczne. W tej sferze należy podjąć dyskusję na temat ważnych problemów społecznych.
5. Edukacja i oświata.
6. Zachowanie dystansu wobec grup i interesu (niezależność programow)- tv publiczna nie powinna ulegać jakiejś presji. Jeden punkt widzenia nie może dominować.
7. Dbałość o jakość programu, a nie ilość odbiorców.
8. Zachowanie swobody twórczej- oryginalni twórcy mają szansę pokazania swojego dzieła.
2.3 Media społeczne (niekomercyjne): nie są finansowane z reklamy, czy dotowane przez państwo. Finansują się z darowizn, subwencji, czy dotacji. Częściowe dotacje idą z państwa. Media niekomercyjne mogą korzystać z reklam, ale wpływy z owych reklam nie są najważniejsze. Media niekomercyjne utrzymują się z tego, co same zarobią (choćby przez wydawanie produktów pod swoją marką). Ich hasło brzmi „non profit".
3. Z całym społeczeństwem
Przyjmuje się kryterium pewnych wartości, które reprezentują media. Chodzi o orientację ortodoksyjną. Znaczy to, iż są nastawione na propagowanie wartości, które uznają za słuszne. Pieniądze nie są dla nich najważniejsze.
Audytorium-w starożytności nazwa widzów w amfiteatrze.
Cechy starożytnego audytorium:
1. Audytorium znajduje się pod kontrolą, najczęściej polityczną.
2. Stałe miejsce spotkań widowni.
3. Zwyczajowe zachowanie.
4. Ustalony czas trwania- wiedziano, ile potrwa widowisko.
5. Warunkiem wstępu był bilet.
6. Część widzów tworzących audytorium stanowili sponsorzy.
7. Audytorium było związane ze środowiskiem miejskim.
8. Środowisko te było oparte na komercyjnych zasadach.
Publiczność- jest to duchowa zbiorowość jednostek rozproszonych fizycznie, połączonych więzią myślową. Termin ten powstał w 1901 roku, stworzył go Gabriel Tarde.
Lata 20. XX w. Robert park wprowadza termin „masa społeczna”.
Cechy masy społecznej:
1. Różnorodność składu społecznego.
2. Anonimowość członków.
3. Słabość interakcji.
4. Luźna organizacja i brak możliwości wspólnego działania.
5. Skład społeczny jest zmienny.
6. Brak poczucia tożsamości.
Cechy audytorium masowego:
1. Zmienność składu.
2. Zróżnicowanie społeczne.
3. Tożsamość społeczna.
4. Występowanie pewnych reguł zachowań.
5. Jest obiektem oddziaływania, samo jest bierne.
6. Bezosobowe.
Kryterium różnorodności rynku medialnego:
1. Miejsce- zasięg przestrzenny różnicuje rynek medialny.
2. Cechy społeczno- demograficzne odbiorców.
Audytorium rynkowe:
1.Odbiorcy są zbiorem indywidualnych konsumentów o zbliżonych zainteresowaniach i sposobie myślenia.
2. Skład audytorium zależy od czynników ekonomicznych.
3. Brak relacji wewnętrznych między audytorium, a rynkiem.
4. Brak społecznych relacji ze źródłem komunikowania.
5. Brak poczucia tożsamości i świadomości uczestnictwa.
6. Znane są tylko określone zachowania odbiorcy.
Zarzuty pod adresem audytorium rynkowego:
1. Ograniczenie relacji między nadawcą, a odbiorcą do konsumpcji.
2. Preferowanie społeczno- ekonomicznych kryteriów w określaniu audytorium.
3. Pomija się relacje wewnętrzne między osobami.
4. Ograniczone badania naukowe (badania statystyczne)
Zbiorowość odbiorcza:
1. Odbiorca jest traktowany podmiotowo.
2. Uwzględnia różnorodność zachowań odbiorców (zachowania stałe i jednorazowe)
3. Dostosowanie oferty pod kątem mediów.
4. Zbiorowość oddaje skomplikowany charakter współczesnych odbiorców.
Dwa typy odbiorców:
1. Aktualni.
2. Potencjalni (odbiorca utajniony)
Pojęcie zawodu dziennikarza wiąze się z trzema pojęciami:
1. Nadawca indywidualny- kojarzymy komunikaty z konkretną osobą.
2. Nadawca zbiorowy- dziennikarze w tv.
3. Nadawca profesjonalny- człowiek, który zawodowo podejmuje decyzje w procesie tworzenia i upowszechniania przekazów.
Dziennikarstwo to zawód twórczy, ale jednocześnie indywidualizm jest poddany rygorowi pracy zespołowej.
Trzy problemy związane z pracą dziennikarza w redakcji:
1. Presja wywierana na dziennikarzu przez przełożonych.
2. Presja czasu.
3. Presja wywierana przez samego dziennikarza.
Stereotypy związane z zawodem dziennikarza:
1. Ma dużą możliwość załatwienia własnych, prywatnych spraw.
2. Częste wyjazdy zagraniczne.
3. Ponadprzeciętna aktywność kulturalna- dziennikarze często chodzą na spektakle teatralne, wystawy, przebywają wśród ludzi kultury.
W zespole redakcyjnym istnieją dwa typy więzi:
-formalne
-nieformalne
Bardzo groźne są więzi nieformalne, gdyż rozbijają zespół. Istotne jest też skąd kto pochodzi tzn. szefem w prasie zostaje ktoś, kto pracował w telewizji i na odwrót. Powoduje to szereg problemów, związanych choćby z tym, czy taka osoba sobie poradzi.
Trzy „filtry” wpływające na selekcję pracy dziennikarza w redkacji:
1. Wiedza dziennikarza o redkacyjnej rzeczywistości.
2. Wiedza dziennikarza o danym środowisku, którego problem dotyczy.
3. System redakcyjnej selekcji (gate- keeping)
Cztery obszary....
1. Dokładność i rzetelność informacji.
2. Tendencyjność.
3. Obiektywizm informacji.
4. Ochrona źródeł informacji.
Rada Etyki Mediów opublikowała Kartę Etyczną Mediów Polskich w 1997 r. To jedyny, uznawany przez całe środowisko dziennikarskie, kodeks. Obejmuje on siedem zasad:
1. Zasada prawdy.
2. Obiektywizm.
3. Oddzielenie informacji od komentarza.
4. Uczciwość.
5. Szacunek i tolerancja.
6. Pierwszeństwo dobra odbiorcy.
7. Zasada wolności i odpowiedzialności.
Kalietis