Jan Kowalski - Dziury w mózgu - Geneza polskiej biedy.pdf - 07. KONIECZNIE PRZECZYTAC - dariusz662

Jan Kowalski

DZIURY W MÓZGU

Geneza polskiej biedy

WST P

Miałem kiedy przyjaciela. Walczyli my z komunizmem rami w rami . Poznałem jego

rodzin . Bardzo katolicka, na co dzie utrzymywała przyjazne stosunki z proboszczem;

młodszy brat słu ył do mszy. Kiedy szli my przez pola, było lato, dojrzewały truskawki. Nie

my l c długo zerwałem par . Jego oburzenie nie było udawane. Nie mógł zrozumie jak ja,

katolik i konserwatysta, mówi cy o poszanowaniu i wi to ci własno ci prywatnej, mogłem

zdoby si na taki krok. Zdarzyło si to w połowie lat osiemdziesi tych.

W mi dzyczasie upadł komunizm.

W roku 1990 ukradł mi 2.000 dolarów ameryka skich i nawet tego „nie zauwa ył”.

Je eli chcieliby cie zrozumie jak do tego doszło, zapraszam do lektury. B dzie to

jednocze nie próba odpowiedzi na pytanie: co wydarzyło si w Polsce mi dzy rokiem 1989 a

rokiem 1994?

CZ PIERWSZA : KTO, KOGO, ZA ILE ?

I. OKR GŁY STÓŁ.

Zacznijmy od roku 1988. Trwa wła nie rozdanie kart w grze pod nazw Okr gły

Stół. Rozdaj komuni ci. Nie tylko rozdaj . Wcze niej maj przywilej doboru uczestników

gry. I dobrze wiedz kogo dopu ci do gry, eby zasady były przestrzegane. Pierwsza zasada

brzmi: wygra jak najwi cej. Druga: przekona przeciwnika i widzów, e to on wygrał.

Okr gły Stół jest dla komunistów niezb dny. Stanowi ostatni szans przetrwania

materialnego, a zatem i duchowego. Gospodarka kraju le y w ruinie i cho rzecznik

komunistycznego rz du twierdzi, e rz d si wy ywi, to jednak zdecydowana wi kszo

komunistów znajduje si poza rz dem. Dochodzi do tego, e ju nie tylko robotnik z Huty

Katowice, ale młody aparatczyk partyjny, milicjant i wojskowy, nie od razu dostaje klucze do

mieszkania. Dla młodych ludzi zatem doł czenie do komunistów jest na tyle nieatrakcyjne, e

przed „parti ” zaczyna majaczy widmo mierci naturalnej. A przecie przesłanie duchowe

bolszewików stanowi, e istnienie Partii jest warunkiem koniecznym do budowy ustroju

powszechnej szcz liwo ci – komunizmu. Dlatego w momencie zagro enia bytu Partii

prawdziwy komunista chwilowo rezygnuje z doktryny.

Cofnijmy si teraz do faktycznego pocz tku gry w okr gły stół, do roku 1983. Miała

wtedy miejsce tzw. reforma Rakowskiego zezwalaj ca na rozwój sektora prywatnego w

gospodarce komunistycznej. Od tego momentu datuje si w Polsce rozwój prywatnej

przedsi biorczo ci w oparciu o pa stwow baz . Jest to pocz tek zjawiska nazwanego

pó niej uwłaszczaniem si komunistycznej nomenklatury. Rok 1983 nie oznaczał równych

szans dla całej, jak si wtedy mówiło, prywatnej inicjatywy. Mo liwo ci były równiejsze

swojej, komunistycznej inicjatywy. Dla pozostałej, gdy pomimo obostrze prawnych zbyt si

rozbuchała, pozostawał podatek od zbyt wielkich dochodów, tzw. domiar. Domiar pozwalał

zniszczy ka dego niewygodnego przedsi biorc .

Trzy lata pó niej, 11 wrze nia 1986 roku, re im komunistyczny ogłosił amnesti i

wypu cił na wolno kilkaset osób. Wrzawa propagandowa, jaka temu towarzyszyła, była

zaplanowana równie dokładnie jak wcze niejsze zgromadzenie odpowiedniej ilo ci wi niów.

Zwolnionych przechrzczono jednocze nie na wi niów sumienia, dla podkre lenia w ich

przypadku braku ambicji politycznych. Od tej pory miała kierowa nimi nie dza władzy, a

pragnienie „by prawo znaczyło prawo, a sprawiedliwo – sprawiedliwo ”. W tłumaczeniu

na polski oznaczało to współprac z komunistami dla wspólnego [komunistów i

opozycjonistów] dobra, nie za walk z nimi.

Wraz z faktycznym uznaniem opozycji politycznej gotowej do współpracy z re imem

istotne zmiany nast piły równie w gospodarce. Komuni ci uznali istnienie wolnego rynku

dewizowego. Przestali prze ladowa cinkciarzy. Jednocze nie wprowadzili skup dolarów od

ludno ci przez PKO po cenie czarnorynkowej. Umo liwili te otwieranie kont dewizowych bez

konieczno ci udokumentowania pochodzenia dewiz. Od tej pory pa stwo komunistyczne

zacz ło dyktowa czarnorynkowy kurs dolara stale go winduj c. I od czasu do czasu próbuj c

gry na zni k . Na pocz tku roku 1988 kurs dolara z 3.300 złotych spadł nagle na 2.800, by po

miesi cu osi gn pułap 3.500 złotych za jednego dolara. Zacz ła si zabawa w ustalanie

kursu dolara i najwi ksze oszustwo finansowe w dziejach Polski. [Pisz „kurs dolara” a nie

„kurs złotego”, bo to dolar a nie złoty był jedynym miernikiem polskiej gospodarki.] Pa stwo

komunistyczne weszło w rol spekulanta totalnego. Do jednej kieszeni chowało prawdziwe

pieni dze – dolary, płac c za nie fałszywymi – złotymi z drugiej. Narodowy Bank Polski,

który wła ciwie nie był ani narodowy, ani polski, nie mówi c ju o tym, e nie był bankiem,

spełniał rol Głównego Urz du Kontroli Kursu. NBP mimo, e oficjalnie rozpocz ł skup i

sprzeda dewiz po cenie czarnorynkowej, to jednak w bezpo redni handel dewizami si nie

wikłał ustalaj c ceny skupu i sprzeda y na poziomie na tyle nieatrakcyjnym dla klientów, by

ci raczej zainteresowali si ofert prywatnych kantorów. Maj c dzi ki temu niezwi zane r ce

mogli komuni ci dowolnie manipulowa kursem i zarabia ogromne pieni dze. W wypadku

gdy kurs czarnorynkowy dolara w prywatnych kantorach przewy szał chwilowo kurs

bankowy i przed okienkami w banku ustawiały si kolejki drobnych ciułaczy, wtedy Bank

najpierw ograniczał a potem wstrzymywał sprzeda . Nast pnego dnia wszystko wracało do

normy.

Maj c do dyspozycji własn sie ł czno ci terenowe oddziały NBP stosowały w

jednym czasie ró ne kursy, pomimo jego centralnego ustalania. Dziwnym trafem wszystko

wyrównywało si po upływie na przykład 30 minut. Innym sposobem jaki stosowały banki

było celowe opó nianie wypłat nale nych klientom w okresie zwy ki kursu. Wystarczyło 10

milionów złotych klienta po yczy wujence stryjecznego brata [notabene komunisty], bez

procentu rzecz jasna. Ta kupowała dolary płac c 2.500 złotych za jednego, co stanowiło kwot

4.000 dolarów, czekała a dolar podskoczy na 3.000 [wiedziała kiedy to nast pi] i zamieniała

dolary z powrotem na złotówki. 10 milionów, których warto spadła do 3.333 dolarów,

mo na było wypłaci klientowi. 666 dolarów stanowiło „czysty” zysk. Jedyn afer tego typu,

ujawnion przez pras , było wstrzymanie wypłat rent i emerytur przez poczt w Rzeszowie

[oklaski].

W takiej oto scenerii gospodarczej do Okr głego Stołu podano. Poniewa wi kszo

postanowie pozostaje po dzi dzie tajna, nie odbierajmy chleba przyszłym historykom.

Zajmijmy si nast pstwami. W grze tej komuni ci wygrali: maj tek pa stwowy, wojsko,

policj , banki, administracj a co najwa niejsze, prawne zabezpieczenie nowego porz dku

dzi ki zaklepanej wygranej w „wyborach” roku 1989. Opozycja wygrała posady. 35% Sejmu,

cały Senat, troch stanowisk ministerialnych i mo liwo tworzenia nowych posad

urz dniczych dla znajomych i pociotków. W okresie rz dów Mazowieckiego biurokracja

zwi kszyła si o 20%. Wi cej wygra nie było mo na poniewa komuni ci zaprosili do stołu

tylko konstruktywn opozycj , która nie odrzucała dotychczasowego systemu ale chciała go

jedynie w duchu socjalizmu reformowa . Opozycja ta poza mo liwo ci siłow zmiany

systemu wyrzekła si równie mo liwo ci prawnej, godz c si na mniejszo w parlamencie.

Przyj ła natomiast nale ne jej od dawna posady [prosz panie premierze, ale prosz panie

ministrze] i odtr biła zwyci stwo Polski i Polaków z wielk pomp , dzi ki teraz ju „naszym”

mass mediom. Wszyscy bowiem, którzy dotychczas byli „ich”, teraz jak za dotkni ciem

czarodziejskiej ró d ki zmienili si w „naszych”. A na dodatek nie mo na było ich usun , bo

byli fachowcami. Tu anegdota. Rozmawiaj Kiszczak i Michnik.

Kiszczak: - Panie Adamie, jak nazwałby pan kogo , kto 40 lat przepracował w jednym

fachu?

Michnik my li, my li: - Ju mam, faa..., faa... –j ka si – fachowiec. I tak pozostało.

Byli wreszcie przy okr głym stole ludzie z podwójnymi zaproszeniami. Raz jako uznani

opozycjoni ci, dwa jako komunistyczni agenci. Ci do wiadczyli rado ci podwójnej.

Po podpisaniu porozumie Okr głego Stołu 4 czerwca 1989 roku odbyła si komedia

pod nazw wolne wybory. Dzie 4 czerwca odsłonił jeszcze jedn istotn kwesti rzutuj c na

histori najbli szych kilku lat. Okazało si , e opozycja niepodległo ciowa, nie zaproszona do

stołu, nie do e była słaba i rozproszona, to na dodatek była głupia i nie miała adnego

programu. Dowodem na to był jej udział w komedii, a nast pnie poparcie programu reform

rz du Mazowieckiego, ale o tym w nast pnym rozdziale.

II. NASZ RZ D

Ten dziwny „nasz” rz d, bo popierany przez 65% wi kszo komunistyczn w

Sejmie, podj ł si uzdrowienia finansów pa stwa, koncentruj c si na poprawieniu bud etu i

likwidacji hiperinflacji. Istniał pomi dzy tymi zjawiskami cisły zwi zek, poniewa inflacja to

coraz wi cej pieni dzy nie maj cych pokrycia w towarze. Jedynym za sposobem na niedobór

pieni dzy w kasie socjalistycznego pa stwa, po przejedzeniu gierkowskich po yczek, było ich

dodrukowywanie. To z kolei powodowało wzrost cen i spadek rzeczywistych dochodów. Tylko

ludzie, którzy najwcze niej dostawali pieni dze byli w korzystnej sytuacji, poniewa za

wi ksz kwot mogli kupi dobra po starych cenach. W tej grupie znalazły si komunistyczne

pociotki. Grupa, która najpó niej otrzymywała pieni dze była w najgorszym poło eniu.

Najbardziej wyrazistym tego przykładem byli chłopi, których produkcja skupowana była

przez pa stwowy handel na podstawie tzw. kontraktów. Kilkutygodniowe, nieraz

kilkumiesi czne opó nianie wypłat za dostarczony towar było reguł . Na przykład za buraki

cukrowe odstawione do cukrowni pod koniec wrze nia, otrzymywali chłopi pieni dze niekiedy

dopiero po wi tach Bo ego Narodzenia. Oczywi cie wypłaty te nie były oprocentowane.

Natomiast za rodki potrzebne do nowej produkcji trzeba było zapłaci ju po nowych

cenach. Przy długim cyklu produkcyjnym charakteryzuj cym rolnictwo, cały zysk z

ubiegłorocznej produkcji z erała inflacja. Polityka inflacji a potem hiperinflacji rozp tana

przez Rakowskiego, potem twórczo rozwini ta przez kolejne solidarno ciowe rz dy,

doprowadziła gospodarstwa chłopskie do ruiny.

Pod koniec komunistycznego panowania u ywano cz sto poj cia „nawis inflacyjny”

na opisanie rzekomo zbyt wielkich zasobów pieni nych Polaków. Teraz rz d Mazowieckiego

przej ł bez refleksyjnie problem poprzedników: jak zlikwidowa nawis inflacyjny? Co w

tłumaczeniu na polski znaczyło: jak odebra ludziom pieni dze. ” ci gni cie nawisu

inflacyjnego”, on to rzekomo nap dzał inflacj , miało zlikwidowa „luk bud etow ”.

Nast pnie wystarczyło „zdusi ” inflacj i pierwsza cz planu Balcerowicza zako czyłaby si

sukcesem. Po uzdrowieniu finansów miano zaj si gospodark . Czym pr dzej zatem

przyst piono do działania przy pot nym wsparciu propagandowym teraz ju „naszych”

mass mediów.

W odró nieniu od „nawisu inflacyjnego” okre lenie „wróg publiczny” nie pojawiło

si , a szkoda, bo wła nie to słowo najlepiej oddaje klimat tamtych gor cych dni. Wrogiem

publicznym został okrzykni ty dolar, a zjawiskiem przekl tym stała si dolaryzacja Polski.

Wydawa by si mogło, e podło e tej walki tkwi w sferze psychicznej, e nowi władcy ze

wzgl dów patriotycznych pragn sko czy z dolarem, bo silny złoty = silne pa stwo. Jednak

nic podobnego. Walka z dolarem została przeprowadzona w sposób wiadomy, logiczny i nie

wiele miała wspólnego z patriotyzmem.

Dla lepszego zrozumienia przyczyny i przebiegu tej walki, spróbuj wytłumaczy co

to takiego był dolar w Polsce Ludowej. Oprócz spełniania podstawowych funkcji pieni dza

[ rodek płatniczy w kontaktach poza oficjalnych, oszcz dzanie] był jednocze nie dolar

sposobem ucieczki przed inflacj . Takim jak w Wolnym wiecie inwestowanie w ziemi ,

domy, dzieła sztuki, akcje, papiery warto ciowe. Działo si tak, poniewa obywatel

komunistycznego pa stwa nie mógł kupowa działek, nie mógł mie kilku mieszka czy

kamienic. Nie mógł w ogóle pokaza , e ma pieni dze, nie mówi c ju o obracaniu nimi.

Posiadanie pieni dzy, nie mówi tu o pieni dzach na chleb i masło, było zakazane doktryn

komunistyczn . Pochodzi zatem mogły jedynie z działalno ci niezgodnej z komunistycznym

prawem. Pisz te oczywisto ci, i b dzie ju tak do ko ca, poniewa grozi nam epidemia

całkowitej utraty pami ci.

Oszcz dzanie jest naturalna czynno ci człowieka. Polacy zorientowawszy si , e

gromadz c złotówki trac , bo wymiana pieni dzy albo inflacja z era im oszcz dno ci,

przestawili si na odkładanie dolarów. Cho sam fakt posiadania dolarów był równie

nielegalny jak dwóch mieszka , to jednak dolary łatwiej było ukry . Posiadały poza tym

swoj warto niezale n od komunistycznego molocha. Mimo ogranicze naród polski był

przecie powi zany ze społeczno ci wiatow . Powa na jego cz yła na emigracji zwi zana

z Polsk wi zami krwi. Polak w Kraju mógł zdoby dolary poprzez spadek, prac na

Zachodzie, kupno na czarnym rynku. Złoty polski był za granica tylko kolorowym

papierkiem, dlatego równie komuni ci potrzebowali dolarów na swoje zagraniczne interesy.

W pocz tkach trwania „władzy ludowej” skupowali dolary od ludno ci przez podstawionych

agentów. Płacili za nie kolorowymi papierkami. Podobne papierki były w u yciu w

manufakturach feudalnej Rosji. Mo na za nie było kupi towary jedynie w sklepie wła ciciela

manufaktury. Po nawi zaniu kontaktów gospodarczych z Zachodem, dolary pojawiły si w

wi kszej ilo ci. Po udost pnieniu ludziom wysokooprocentowanych dewizowych kont

bankowych i stworzeniu iluzji beztroskiego ycia z procentów, dostały si komunistom dolary

prywatne. Koniec ko ców, jak mawiaj Rosjanie, dolary z kont prywatnych cudownie si

ulotniły. Było ich 6 miliardów. Jednak w r kach prywatnych ludzi mniej ufnych w szczere

intencje komunistów, w „skarpetach” pozostawało według szacunkowych danych od 6 do 8

miliardów dolarów. Mo e nie było tego za wiele. Nale y jednak pami ta , e przez cały okres

komunizmu rednia płaca miesi czna nie przekroczyła równowarto ci 25 dolarów. [Pisz o

dolarze w pewnym uproszczeniu jako o zjawisku ogólnopolskim, chocia np. na l sku

nale ałoby mówi raczej o marce zachodnioniemieckiej.]

Odpowied na pytanie: co chciałby robi ? brzmiała: pracowa na Zachodzie, y w

Polsce. I yli my. W roku 1987 schabowy w prywatnym barze kosztował 35 centów, za

pozostałe 65 centów mo na było kupi pół litra w Peweksie. Dolar przez cały czas miał

okre lon sił nabywcz , niezale nie czy jego kurs czarnorynkowy wynosił 60, 120 czy 650

złotych. Oczywi cie nie była to warto stała. Słabła wraz ze wzrostem jego poda y,

spowodowanym rozlu nieniem elaznej kurtyny i coraz liczniejszymi wyjazdami

zarobkowymi Polaków. I chocia w roku 1986 za 2.000 dolarów nie mo na ju było

wybudowa domu jak w roku 1970, to jednak wci mo na było kupi kawalerk w du ym

mie cie. Dzisiaj, w roku 1994, za tak sam trzeba zapłaci 9 – 10.000 dolarów. Po roku 1983

dolary inwestowane były w prywatny biznes, rzemiosło lub handel. W wi kszo ci czekały

jednak na lepsze czasy.

W roku 1989 wydawało si Polakom, e czasy te wreszcie nadeszły. Mieli my przecie

nasz rz d. Jednak mianowany naszym przez speców od socjotechniki, był w istocie rz dem

koalicji komunistyczno – socjalistycznej z socjalistycznym premierem. I bardzo dziwne

okazały si pocz tkowe działania gospodarcze tego rz du. Nie tylko nie zrezygnował on z roli

Wielkiego Spekulanta, to jeszcze dodatkowo wzmocnił j wykorzystuj c eufori zwyci stwa.

Komunistyczna mafia bankowa pozostała nie zmieniona, a stanowisko prezesa NBP nadal

sprawował komunista, a teraz fachowiec Władysław Baka. Przy najwy szym kursie, gdy za

jednego dolara płacono 12.000 złotych, z najwa niejszymi prywatnymi wła cicielami

kantorów w Polsce spotkał si sam premier Mazowiecki. I cho wydawało si , e kantory nie

b d zainteresowane obni k kursu czyli strat , to z dnia na dzie cena dolara zacz ła

spada . Stało si to mo liwe dzi ki zagwarantowaniu kantorom zwolnie podatkowych.

Jednocze nie uruchomiona została machina propagandowa pa stwa. W radiu, prasie,

telewizji pojawiły si wypowiedzi osób szczebla ministerialnego zapowiadaj ce drastyczn

obni k kursu dolara. Od 1 stycznia 1990 roku jednolity kurs, dotychczas były dwa

czarnorynkowy i pa stwowy, miał wynie 5.000 złotych za 1 USD, a niewykluczone, e

jaszcze mniej. Po spektakularnej obni ce kursu z 12.000 na 10.000, a pó niej na 8.000

osi gni tej dzi ki pomocy NBP, które prowadziło wtedy limitowan sprzeda dla prywatnych

odbiorców po ni szym ni kantorowy kursie, zacz ła si wyprzeda dolarów przez drobnych

ciułaczy. Fakty mówiły same za siebie – kto miał dolary , ten tracił. Najdłu sze kolejki do

sprzeda y dolarów odnotowałem w chwili najni szego kursu – 4.300 złotych. Po czym z dnia

na dzie cena wzrosła do 6.500, potem na 8.000, by pod koniec roku osi gn pułap 9.500

złotych za jednego dolara. Taki wła nie kurs został ogłoszony jako obowi zuj cy i broniony

przez pa stwo od dnia 1 stycznia 1990 roku. Przez cały ten czas kurs chwiał si a ró nice

dzienne dochodziły do 15%.

„Deficyt w roku 1989 wyniósł 3,6 bln zł, co stanowiło około 3% produktu krajowego

brutto. Gdyby nie działania rz du podj te w IV kwartale 1989 r., to powy szy niedobór byłby

znacznie gł bszy – mo na szacowa , e przekraczałby on 10% produktu krajowego brutto”.

Powy sze słowa zawarte s w „Raporcie o stanie pa stwa rz du Jana Krzysztofa

Bieleckiego”. „Gdyby nie działania rz du” deficyt wyniósłby nie 3% czyli 3,6 bln złotych, ale

10% - ponad 12 bilionów złotych. Wskutek tych e „działa ” na pocz tku nast pnego roku

pojawiła si nawet nadwy ka bud etowa około 10 bln, która do ko ca 1990 roku zmniejszyła

Jan Kowalski - Dziury w mózgu - Geneza polskiej biedy.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: