3,Opisz genezę powstania igrzysk olimpijskich w starożytnej Grecji Pierwsze igrzyska olimpijski miały miejsce w 776 roku p.n.e,, *organizowane we wszystkich państwach, *uczestniczyć mogli tylko woli obywatele, żadne opużnienia nie były usprawiedliwiane *na czas igrzysk zawierano pokój *występowano nago * To herakles zarządził, że igrzyska będą odbywały się co 4 lata na cześć boga bogów Zeusa, jedyną nagrodę dla zwycięzców w nich miał być wieniec * przed przystąpieniem do igrzysk składano przysiegę że będą walczyć zgodnie z przepisami * miejsca igrzysk miały rodzaj zabudowaj sakralny i sportowy * Starogrecki igrzyska olimpijskie miały przede wszystkim program sportowy, lecz były połączone z obradami religijnymi a niekiedy za współzawodnictwem artystycznym. Podstawą ich rozwoju stały się zawody regionalne, a niektóre z nich zuskały sobie range ogólnonarodową. Taką sławę i autorytet miały przede wszystkim te, które odbywaly się na Peloponezie, w Olimpii. Ponadto ogólnonarodowym mianem cieszyły się igrzyska pytyjskie w Delfach oraz igrzyska pod Koryntem.Igrzyska pytyjskie odbywały się na cześć boga Apolnina, co 4 lata. W trzecim roku olimpiady. Oprócz konkurencji sportowych rywalizowany tez w sztukach pięknych- muzyce, śpiewie. Igrzyska w Nomei odbywały się co 2 lata. W drugim i czwartym roku olimpiady w konkurencjach zarówno sportowych, jak i artystycznych. 12 Powstanie KEN i jej reforma w odniesieniu do szkolnictwa Komisja Edukacji Narodowej (KEN) (pełna nazwa: Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca) – centralny organ władzy oświatowej powołany w Polsce przez Sejm Rozbiorowy 14 października 1773 na wniosek króla Stanisława Poniatowskiego. Komisja była pierwszym ministerstwem oświaty publicznej w Polsce i pierwszą tego typu instytucją w Europie. Została powołana głównie dlatego, że do 1773 edukacja podstawowa i średnia były w Rzeczypospolitej organizowane i kontrolowane przez zakon jezuitów. System stworzony przez jezuitów funkcjonował całkiem sprawnie, choć cechował go swoisty konserwatyzm i nietolerancja religijna. W 1773 zakon jezuitów został nagle rozwiązany przez papieża Klemensa XIV, co w Polsce zagroziło całkowitym upadkiem edukacji, ale też dało impuls do głębokich reform szkolnictwa Początki Komisja powstała formalnie na mocy uchwały Sejmu z 14 października 1773. Przejęła dawne majątki zakonu jezuitów, który został zlikwidowany przez papieża. Głównym inicjatorem i architektem powstania Komisji był pijar, ksiądz Hugo Kołłątaj, który jednak odgrywał w jej działaniu rolę "szarej eminencji". Komisja Edukacji Narodowej była pierwszym na świecie ministerstwem oświaty. Pierwszym prezesem został biskup wileński Ignacy Jakub Massalski, który na tym stanowisku dokonał wielu nadużyć finansowych w szkołach litewskich i w 1776 został usunięty z tego stanowiska. Najbardziej zasłużonymi, oficjalnymi członkami byli posłowie wywodzący się z magnackich rodzin i rodzin powiązanych z tzw. Familią, m.in.: Adam Kazimierz Czartoryski, Joachim Chreptowicz, Ignacy Potocki i Andrzej Zamoyski Jednak od samego początku faktycznymi pracownikami Komisji była grupa uczonych i artystów skupiona wokół Hugona Kołłątaja, który nadawał cały czas ogólny kierunek jej działaniom. Pierwszy okres działalności (1773-1780) Eksperci pod wodzą Hugona Kołłątaja opracowali trzystopniowy model szkół podstawowych i średnich.** Najniższym stopniem były szkoły parafialne przeznaczone dla niższych stanów (chłopów i mieszczan), pośrednim szczeblem były państwowe szkoły powiatowe – do których głównie trafiały dzieci z rodzin szlacheckich, ale które były też otwarte dla najzdolniejszej młodzieży ze stanów niższych, zaś stopniem najwyższym były dwa uniwersytety – w Wilnie i Krakowie. ** W ramach reformy edukacji podstawowej stworzono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które opracowało pionierskie podręczniki – wymagające często (zwłaszcza w zakresie nauk przyrodniczych i ścisłych) tworzenia polskiej terminologii tych nauk, która do dzisiaj jest podstawą terminologii chemicznej, fizycznej i matematycznej stosowanej w jęz. polskim.** Po śmierci biskupa Józefa Andrzeja Załuskiego, marszałek Sejmu wydał zarządzenie przejęcia Biblioteki Załuskich. Komisja Edukacji Narodowej w imieniu państwa nią zarządzała, a pierwszym kustoszem został członek Komisji Edukacji Narodowej – Ignacy Potocki. Biblioteka ta stała się pierwszą polską biblioteką publiczną, prekursorką Biblioteki Narodowej.** Opracowano także szereg przepisów i programów dla szkół podstawowego i średniego szczebla (np. dopuszczających dziewczęta do nauki na równych prawach z chłopcami) – były jednak one często ignorowane lub bojkotowane przez nauczycieli z tych szkół – bardzo często byłych jezuitów. Drugi okres działalności (1781-1788) Drugi okres działalności był w zasadzie kontynuacją prac podjętych w pierwszym okresie i zapełniania ram reformy, której granice zakreśliły kompetencje Komisji wywalczone w pierwszym okresie. ** Pewnym novum była tylko reforma dwóch szkół wyższych – Akademii Krakowskiej i Wileńskiej – które oprócz pełnienia obowiązków typowych dla uczelni wyższych, zajęły się także bezpośrednim nadzorem szkół średnich i podstawowych – trochę na wzór dzisiejszych kuratoriów oświaty. ** W szkołach średnich i w mniejszym stopniu w podstawowych, stara kadra nauczycielska oparta na klerze wywodzącym się z zakonu jezuitów była stopniowo wymieniana na absolwentów zreformowanej Akademii, dzięki czemu opór szkół średnich i podstawowych przed reformami stopniowo malał. Trzeci okres działalności (od 1789 do 1794) Od roku 1789 rozpoczął się stopniowy rozkład i utrata wpływów Komisji, co było procesem równoległym do powolnej utraty wpływów politycznych przez stronnictwo reformatorów i rozkładu Rzeczypospolitej. W czasie obrad Sejmu Czteroletniego frakcja reformatorów zgodziła się na daleko idące ustępstwa w sprawach szkolnictwa, aby móc przeforsować Konstytucję 3 maja. Konstytucja ta czyniła prezesem KEN prymasa Polski, który zasiadał w Straży Praw jako swoisty minister oświaty. 13 Dorobek KEN w zakresie wychowania fizycznego KEN wprowadził specjalny rozdział do ustawy poświecony wyłącznie edukacji fizycznej. KEN nie ograniczał się tylko do stwierdzania ważności potrzeb ćwiczeń fizycznych w procesie wychowania. Wprowadził WF do wszystkich szkół sobie podległych, zalecał je szkołą prywatnym jak i pensjom. Za wf byli odpowiedzialni dyrektorowie, prowadzili zajęcia i organizowali gry i zabawy podczas rekreacji. KEN zwróciła uwagę na konieczność nauki pływania oraz wprowadziła w szkoła ćwiczenia wojskowe (biegi, marsze, gonitwy, szermierka,) Te proste ćwiczenia weszły do programów szkolnych w szkołach jezuickich i pijarskich a zwłaszcza w szkołach KEN. KEN zwracał uwagę na higienę uczniów, budynków. Ważnym osiągnięciem KEN było wprowadzenie do wszystkich typów szkół na całym obszarze Rzeczypospolitej języka polskiego jako wykładowego i jednolitych programów nauczania . Program szkół parafialnych obejmował naukę czytania , pisania , rachunków , katechizmu oraz moralności . Na wsi dochodziły do tych przedmiotów wiadomości z dziedziny rolnictwa , w mieście zaś z zakresu handlu i rzemiosła . Z edukacją umysłową i moralną Komisja wiąże ściśle wychowanie fizyczne , ćwiczenia i gry ruchowe na wolnym powietrzu oraz ćwiczenia przydatne do służby wojskowej . KEN po raz pierwszy zatroszczyła się o wychowanie dziewcząt , wzięła pod swoją kontrolę wszystkie pensje prywatne , przeciwstawiała się modnemu wówczas wychowaniu francuskiemu *** Komisja wprowadziła jednolite podręczniki napisane w zrozumiałym dla wszystkich języku narodowym . Przy pomocy Towarzystwa ds. Ksiąg Elementarnych opracowano i wydano nowe elementarze , podręczniki do "gramatyki narodowej" (Onufrego Kopczyńskiego) , do nauki moralności (Antoniego Popławskiego) , arytmetyki , algebry i geometrii , historii powszechnej (Józefa Kajetana Skrzetuskiego) , fizyki (Michała Hubego) , botaniki i zoologii (Krzysztofa Kulka) i inne . KEN podniosła też wydatnie autorytet szkoły i nauczycieli , wciągając tych ostatnich na listę urzędników państwowych i zapewniając im stałe pobory . Zatroszczyła się także o kadry świeckich pedagogów , otwierając przy Akademiach Krakowskiej i Wileńskiej specjalne seminaria dla nauczycieli *** Zaopatrzenie materialne dla szkół publicznych miały w zasadzie stanowić dobra pojezuickie z tym , że kosztami utrzymania szkół parafialnych mieli być też obciążeni plebani , co zresztą do końca istnienia KEN nie zostało uregulowane. *** KEN pracowała przez 20 lat . Praca jej nie była łatwa , zwłaszcza w miarę wzrostu nastrojów reakcyjnych wśród szlachty , w drugim okresie polskiego Oświecenia . Jej szkoły zwalczali dawni jezuici i reakcyjne część szlachty, która nie chciała posyłać swych synów do szkół "niełacińskich Osiągnięcia KEN uczynienie wychowania funkcją państwa , zerwanie monopolu Kościoła na wychowanie i nauczanie * ujednolicenie systemu szkolnictwa , w którym władzę zwierzchnią nad szkołami parafialnymi sprawowali prorektorzy szkół powiatowych lub rektorzy szkół wojewódzkich * wprowadzenie do wszystkich typów szkół na całym obszarze Rzeczypospolitej języka polskiego jako wykładowego i jednolitego programu nauczania - obejmującego naukę czytania , pisania , rachunków , katechizmu oraz moralności , dodatkowo na wsi wiadomości z dziedziny rolnictwa , w mieście z zakresu handlu i rzemiosła * podniesienie autorytetu szkoły i nauczycieli poprzez wciągnięcie tych ostatnich na listę urzędników państwowych i zapewnienie im stałych poborów Pozaszkolne wychowanie fizyczne na ziemiach polskich w okresie zaborów (XIX i początek XX Druga połowa XIX wieku to okres rozwoju różnych społecznych form organizacyjnych, powoływanych w celu realizacji wąskich celów grupowych. Stowarzyszenia te stanowiły doskonały sposób pozyskiwania zwolenników aktywności ruchowej Towarzystwo Strzeleckie Najstarszym istniejącym na ziemiach polskich stowarzyszeniem tego typu, było Krakowskie Towarzystwo Strzeleckie, powołane do życia uchwałą Senatu Rządzącego Wolnego Miasta Krakowa w dniu 31 maja 1833 r. w zarysie historycznym, poprzedzającym statut, założyciele Towarzystwa odwoływali się do tradycji Bractwa Kurkowego, a w paragrafie pierwszym dokumentu stwierdzali, że „Towarzystwo Strzeleckie Krakowskie zawiązuje się dla strzelania do tarczy i mienia a stąd przyjemnej zabawy”. Według historyków AWF, było ono pierwszym nowoczesnym stowarzyszeniem kultury fizycznej na ziemiach polskich Klub Jeździecki W roku 1839, w zaborze pruskim przy Towarzystwie ku Ulepszaniu Hodowli Bydła i Koni Wielkiego Księstwa Poznańskiego powstał pierwszy klub jeździecki, wzorowany na angielskich organizacjach sportowych. w 1841 r., w Warszawie, rozwinęło się zaś Towarzystwo Wyścigów Konnych i Wystawy Zwierząt Gospodarskich, stanowiące w latach następnych największe centrum sportów jeździeckich na ziemiach polskich. Kolejnym stowarzyszeniem tego rodzaju było Lwowskie Towarzystwo Zachęty Hodowli Koni i Zwierząt Gospodarskich Towarzystwo Gimnastyczne z inicjatywy Bonifacego Łazarewicza a pod auspicjami Stowarzyszenia Przemysłowców Polskich w Poznaniu zostało założone 22 listopada 1862 r. pierwsze polskie towarzystwo gimnastyczne. Przestało ono działać w roku 1863; Trwalsze towarzystwo gimnastyczne powstało dopiero w 1867; . w roku 1867 lwowscy działacze narodowi uzyskali pozwolenie na założenie polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Pierwszym jego prezesem został lekarz – Józef Milleret; w 1868 r. powstały: Towarzystwo Gimnastyczne Krakowskie i w roku 1870 Towarzystwo Gimnastyczno-Strzeleckie „Orzeł Biały”. Miały one jednak zasięg lokalny, podczas gdy filie „Sokoła” zakładano na terenach polskich we wszystkich zaborach. Oddziały te powstawały od 1884 r. w Galicji (Stanisławowie, Tarnowie, Krakowie i innych miastach), zaborze pruskim: w Inowrocławiu, Poznaniu, Bydgoszczy (gdzie później, już w 1893 r. powstał Związek Sokołów Wielkopolskich). w zaborze rosyjskim działalność „Sokoła” była zakazana. Zezwolono na nią dopiero w latach 1905–1906 pod wpływem rewolucji Kluby Sportowe Pod koniec XIX w. zaczęły też powstawać kluby sportowe. Pierwszymi były założone już w 1891 r. we Lwowie i w Krakowie kluby szermiercze, następnymi – piłkarskie i lekkoatletyczne: Czarni (1903) i Pogoń (1904) oraz Cracovia (1906) i Wisła (1906), klub wioślarski (1904), Warta i Unia w Poznaniu, a w Warszawie w 1907 r. powstało Warszawskie Koło Sportowe, które zrzeszało ludzi uprawiających hipikę i tenis Powstanie, funkcjonowanie i znaczenie Parku Jordana w Krakowie Działalność H. Jordana H. Jordan w 1889 roku założył park w którym stworzył warunki do ćwiczeń fizycznych dla młodzieży. Jordan był żywo zainteresowany stanem zdrowia polskiej młodzieży, jako że był profesorem medycyn dostrzegał problemy zdrowotne dzieci. Wystąpił więc z inicjatywą która miała zastąpić nierealizowany wf w szkole. Stworzył park z 12 boiskami do gier i zabaw sportowych. Jordan wprowadził rywalizację pomiędzy poszczególnymi grupami przez co uatrakcyjnił zabawy. Jordan swoje poglądy opisał w artykule Pt. „ O zabawach młodzieży”. Działalność H.Jordana była na polu Kwiz była nowatorska w Polsce, za jego przykładem zaczęły powstawać kolejne tego typu placówki które w pewnym stopniu uzupełniały braki wf młodzieży Historia W 1889 r. z inicjatywy dr. Henryka Jordana stworzono park na terenie błoń czarnowiejskich w miejscu byłej wystawy rolniczo-przemysłowej zorganizowanej dwa lata wcześniej. Zagospodarowanie parku zlecono w połowie 1888 r. kierownikowi ogrodów miejskich – Bolesławowi Maleckiemu. Po uregulowaniu Rudawy, posadzeniu drzew i krzewów oraz ustawieniu drewnianych pawilonów, otwarto nowy krakowski park wraz z boiskami, przyrządami gimnastycznymi i placami do zabaw sportowych Chcąc wyrazić swoją wdzięczność, za bezinteresowną pracę, rada miejska nadała kompleksowi imię profesora Jordana. Do roku 1914 w parku Jordana udało się umieścić 46 popiersi sławnych polskich poetów, uczonych, pisarzy i samego twórcy parku (wykonaną przez Jana Szczepkowskiego).*** Niegdyś w parku mieściły się również korty tenisowe, pływalnia i ślizgawka. Planem zajęć prowadzonych w parku, dobieraniem przewodników i grup oraz pogadankami na temat polskiej historii zajmował się sam Henryk Jordan. Podobne ogrody, na wzór krakowskiego, zaczęto tworzyć także w innych miastach: Jarosławiu, Lwowie, Nowym Sączu, Tarnopolu, Warszawie. Nazywano je ogrodami jordanowskimi Park Dzisiaj Obecnie park zajmuje powierzchnię około 21,5 ha i mieści się pomiędzy ul. Reymonta, ul. Reymana i al. 3 Maja. Na terenie parku znajdują się: boisko do siatkówki, piłki nożnej i koszykówki, skate park, dwa place zabaw, mały stawek, górka do jazdy na sankach w zimie, muszla koncertowa i obiekt gastronomiczny. Park jest jednym z głównych miejsc spacerowych Krakowa.
Agata_2690