PODSTAWY PRAWA
Normy:
-etyczne
-moralne
-religijne(wolność wyznania)
-obyczajowe(np. podanie ręki na przywitanie, ubiór adekwatny do miejsca) zależą od np. grupy społecznej; nie są nigdzie zapisane; wynikają z tradycji ; człowiek jest odrzucony przez społeczeństwo jeśli i ich nie przestrzega; konsekwencje są niespisane
Normy prawne:
-są zapisane w aktach prawnych, wynikają z przepisów prawnych
-obowiązują wszystkie osoby(przebywające na terytorium danego kraju)
-ustanawiane są przez właściwe organy państwowe
-nieprzestrzeganie: kary pieniężne, więzienie
-kary są opisane; sankcjonowane przez państwo; stoi za nimi autorytet państwa, sankcjonowanie odbywa się przymusowo; kary są precyzyjne(adresat, jaka kara, za co)
PRAWO
Pierwsze znaczenie: Prawo to zespół norm prawnych regulujących stosunki społeczne. Wynikają one z przepisów.
Drugie znaczenie:
-znaczenie podmiotowe
· Uprawnienie przysługujące danej osobie
Charakter norm prawnych
-ogólny
-powszechny
-abstrakcyjny
Ogólny- Każda osoba spełniająca warunki opisane w przepisie jemu podlega(np. niezależnie czy jest to kobieta czy mężczyzna);ogólne normy prawne nie kazuistyczne
Powszechny- Obowiązują wszystkich( znajdujących się na terytorium państwa)
Jurysdykcja- odpowiedzialność przed danym państwem; sądy-organy jurysdykcyjne
Abstrakcyjny- Skierowana jest do abstrakcyjnie pojmowanego członka społeczeństwa tzn. bez konkretnego wskazania
-władza ustawodawcza
-władza wykonawcza
-władza sądownicza
Władze nie mogą na siebie naciskać, są w równowadze, niezależne
1) Władza ustawodawcza: Sejm i Senat
Sejm: składa się z 460 posłów
Senat: składa się ze 100 senatorów
Wybory
-raz na 4 lata wybiera się Sejm i Senat
-wybory zarządza prezydent RP, nie później niż 90 dni przed upływem kadencji Sejmu i Senatu
-do Sejmu może być wybrana osoba powyżej 21 roku życia
-do Senatu- powyżej 30 lat
-osoba nie może jednocześnie kandydować do Sejmu i Senatu
Organy w ramach Sejmu i Senatu
-Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu-przewodniczy obradom( reprezentuje izbę na zewnątrz)
-Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu-tworzą: Marszałek izby i Wicemarszałek( Prezydia ustalają plany prac izb, organizują współpracę między komisjami w każdej z izb)
-Konwent Seniorów w Sejmie i Senacie( organ o charakterze opiniodawczym)
-Komisje Sejmowe i Komisje Senatu( rozpatrują i przygotowują sprawy będące podmiotem prac izb, przygotowują projekty aktów prawnych i uzgadniają zmiany)
Funkcje Sejmu i Senatu
-Funkcja ustawodawcza- uchwalanie ustaw
-funkcja kontrolna nad działalnością Rady Ministrów( m.in. rozpatrywanie sprawozdań RM z wykonania ustawy budżetowej)
-Sejm współdziała z Prezydentem, uczestniczy w powoływaniu RM udzielając jej wotum zaufania
-decyduje o wojnie i pokoju( Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny jedynie w razie: -zbrojnej napaści na terytorium RP, -gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej agresji do agresora)
Zgromadzenie narodowe
-połączenie obu izb: Sejmu i Senatu pod przewodnictwem Marszałka Sejmu
Zgromadzenie powoływane jest gdy:
-ma miejsce przysięga nowo wybranego Prezydenta RP
-uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia
-postawienie Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu
2) Władza wykonawcza-sprawuje ją Prezydent RP i Rada Ministrów
Kompetencje Prezydenta
-reprezentuje państwo na zewnątrz
-ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
-najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych
-nadaje obywatelstwo polskie
-nadaje ordery i odznaczenia
-stosuje prawo łaski
-wydaje rozporządzenia i zarządzenia (akty urzędowe)
Prerogatywy Prezydenta( wyłączne uprawnienia Prezydenta)
-zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu
-skracanie kadencji Sejmu
-inicjatywa ustawodawcza
-zarządzanie referendum ogólnokrajowego
-podpisanie/odmowa podpisania ustawy
Większość aktów urzędowych Prezydenta wymaga dla swojej ważności podpisu Prezesa RM. Instytucja kontrasygnaty nie obejmuje określonych w Konstytucji aktów urzędowych zwanych
Rada Ministrów-składa się z Prezesa RM i ministrów
-prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną RP
-kieruje administracją rządową
-zapewnia wykonywanie ustaw
-wydaje rozporządzenia
-uchwala projekt budżetu państwa
-zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji
3) Władza Sądownicza
I Sąd:
-Sąd Najwyższy
-Sądy powszechne
-Sądy administracyjne
-Sądy wojskowe
II Trybunały:
-Trybunał Konstytucyjny
-Trybunał Stanu
Struktura sądownicza w Polsce:
Wymiar sprawiedliwości- działalność państwa polegająca na wiążących rozstrzygnięciach sporów o prawo, w których co najmniej jedną ze stron jest osoba fizyczna lub prawna; wyrok jest wiążący( musi być wykonany)
Sąd Najwyższy
-sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i sądów wojskowych w zakresie orzekania. Wykonuje swoje funkcje w dwóch podstawowych formach:
· Rozpatruje kasacje oraz inne środki odwoławcze od orzeczeń sądowych
· Podejmuje uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne
-nie sprawuje nadzoru tylko nad sądami administracyjnymi
Skład Sądu Najwyższego:
-Pierwszy Prezes SN- powoływany przez Prezydenta RP na sześciu letnią kadencje spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenia Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego
-Prezesi SN
-Sędziowie SN –powoływani przez Prezydenta na wniosek krajowej Rady Sądownictwa
Struktura Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy dzieli się na 4 izby
-Izba Cywilna
-Izba Karna
-Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
-Izba Wojskowa
Sądy Powszechne
Dzielą się na:
a) Sądy rejonowe
b) Sądy okręgowe
c) Sądy apelacyjne
Sądy rejonowe- sądy pierwszej instancji rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona została właściwość sądów okręgowych
Sądy okręgowe-sądy drugiej instancji rozpoznające apelacje od sądów pierwszej instancji (od sądów rejonowych)
-czasami działają jako sądy pierwszej instancji (np. w sprawach w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tys.)
Sądy apelacyjne-sądy drugiej instancji rozpoznające apelacje od sądów okręgowych( gdy sąd okręgowy jest pierwszej instancji)
Wydziały Sądu
W sądach wyróżniamy 4 wydziały:
-Wydział Cywilny
-Wydział Karny
-Wydział Gospodarczy
-Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Sędziowie
-Sędziowie powoływani są przez Prezydenta RP na czas nieoznaczony i są nieusuwalni
-Sędziemu przysługuje immunitet-nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez zgody sądu
Sądy administracyjne
-Naczelny Sąd Administracyjny-rozpoznaje środki odwoławcze( skargi kasacyjne) od rozstrzygnięć sądów wojewódzkich oraz zagadnienia prawne
-Wojewódzkie Sądy Administracyjne-rozpoznają sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych pierwszej instancji
Sądy Wojskowe
-Sądy garnizonowe(pierwszej instancji)
-Wojskowe sądy okręgowe( drugiej instancji)
Są to sądy karne, właściwe w sprawach o przestępstwo popełnione przez żołnierzy pozostających w zasadniczej służbie wojskowej.
Struktura Sądownictwa
Trybunał Konstytucyjny:
-kompetencje
· Bada zgodność z Konstytucją aktów prawnych i umów międzynarodowych
· Rozpoznawanie skarg konstytucyjnych
· Rozpoznawanie pytań prawnych skierowanych przez sąd
Skład Trybunału Konstytucyjnego
-15 sędziów
-sędziego TK wybiera Sejm na 9 lat
-sędziowie TK są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji
Badanie zgodności z Konstytucją aktów prawnych
Postępowanie przed TK kończy się wydaniem wyroku w którym TK stwierdza:
-zgodność przepisu z Konstytucją
-niezgodność przepisu z Konstytucją
-wyrok interpretacyjny- TK stwierdza, że przepis jest zgodny z Konstytucją pod warunkiem, że będzie rozumiany w określony sposób
Po stwierdzeniu prze Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności danego przepisu prawnego:
-przepis taki po upływie określonego czasu (przez TK) przestaje obowiązywać
-najczęściej ustawodawca zmienia taki przepis w taki sposób, aby był on zgodny z Konstytucją
Skarga konstytucyjna
Skarga przysługuje w sytuacji gdy skarżący (obywatel) uznaje że:
-jego prawa (zagwarantowane w Konstytucji) zostały naruszone przepisem, na podstawie którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie
-skarga konstytucyjna może być wniesiona do TK po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub decyzji ostatecznej
Stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu
-nie wywiera bezpośrednich skutków na sytuacje prawną skarżącego
-stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu stanowi dopiero podstawę do wznowienia postępowania w indywidualnej sprawie i wydania nowego rozstrzygnięcia
Pytania sędziów do TK
1) Osoba fizyczna- Każdy człowiek!!!
Człowieka charakteryzuje szereg cech osobistych, określających jego tożsamość, wyróżniających go od innych ludzi. Każdy człowiek ma imię i nazwisko, które wyróżniają go spośród innych
Byt osoby fizycznej-rozpoczyna się z chwilą urodzenia człowieka, a kończy się zaś z jego śmiercią
Urodzenie i śmierć muszą być stwierdzone dla celów prawnych osobnymi dokumentami wydawanymi przez urzędy stanu cywilnego: akt urodzenia i akt zgonu
2) Osoby prawne
Osoba prawna-jednostka organizacyjna( pewnego rodzaju twór organizacyjny), której prawo przyznaje osobowość prawną
...
elyaught