system RP 24_PYTANIA.doc

ODPOWIEDZI NA 24 PYTANIA ADAMA

1.       Co to jest konstytucja?

Inaczej ustawa zasadnicza, jest to najważniejszy akt prawny w państwie określający podstawowe zasady ustroju politycznego, gospodarczego a także społecznego, określa organizację i kompetencje najwyższych władz państwowych, wyznacza zakres praw, wolności i swobód obywatelskich a także obowiązków. Konstytucja posiada specjalną moc prawną ( nie ma aktu ważniejszego ani równego konstytucji, pozostała akty muszą być zgodne z konstytucją, pozostałe akty prawne służą realizacji założeń konstytucji). Konstytucja dodatkowo ma utrudniony tryb zmiany.

2.       Na czym polega immunitet formalny/materialny?

Materialny – wyłączenie odpowiedzialności za określoną kategorię czynów – za czyny związane z wykonywaniem mandatu. Za taką odpowiedzialność poseł odpowiada przed sejmem, chyba że w wykonywaniu czynności naruszy prawa osób trzecich wtedy decyzją Sejmu może odpowiadać przed sądem. Immunitet materialny uzyskuje się w dniu ogłoszenia wyników wyborów i jest on nieograniczony czasowo.

Formalny – utrudnienie pociągnięcia do odpowiedzialności karnej posła/senatora. Aby do tego doszło sejm/senat musi uchylić immunitet bądź sam delikwent musi się niego zrzec. Immunitet formalny nabywa się od momentu uzyskania mandatu (dzień ogłoszenia wyników) do wygaśnięcia mandatu (koniec kadencji). Połączony z nietykalnością osobistą – zakaz zatrzymywania lub aresztowania posła/senatora chyba że będzie przyłapany na gorącym uczynku i jego zatrzymanie będzie konieczne dla prawidłowego toku sprawy (Marszałek może i tak nakazać jego natychmiastowe zwolnienie)

3.       Cechy Konstytucji RP.

·         Sztywna – utrudniona zmiana ( wniosek 1/5 posłów lub Prezydenta lub Senatu, uchwalenie ustawy zmieniającej w jednakowym brzmieniu przez Sejm(większością 2/3) i Senat(większością bezwzględną) jeszcze bardziej utrudniona zmiana rozdziałów I, II, XII

·         Akt prawny będący rezultatem kompromisu politycznego

·         Normatywny charakter(bezstronniczość ideologiczna konstytucji)

·         Nawiązująca do tradycji

·         Spełnia standardy europejskie

·         Obszerna(nie jest to mała konstytucja)

4.       W jakich przypadkach Prezydent RP nie może zawetować ustawy?

·         Kiedy odda ją do zbadania zgodności z konstytucją do Trybunału Konstytucyjnego

·         Nie może zawetować ustawy zmieniającej Konstytucje

·         Nie może zawetować ustawy budżetowej

5.       Możliwości i warunki przedłużenia lub skrócenia kadencji Sejmu.

Skrócenie

·         Niepowołanie rządu w trzeciej procedurze ( musi skrócić prezydent)

·         samorozwiązanie sejmu ( większość 2/3)

·         Prezydent nie otrzyma ustawy budżetowej do podpisania w czasie 4 miesięcy od złożenia jej projektu w sejmie (może)

Przedłużenie

·         W czasie stanu nadzwyczajnego ( w czasie stanu nadzwyczajnego i 90 dni po jego zakończeniu nie mogą być przeprowadzane wybory)

6.       Uprawnienia Prezydenta względem parlamentu.

·         Zarządza wybory do parlamentu

·         Skraca kadencję parlamentu (patrz wyżej)

·         Zwraca się z orędziem do sejmu, senatu i zgromadzenia narodowego

·         Posiada prawo inicjatywy ustawodawczej

·         Podpisuje ustawy (swego rodzaju funkcja kontrolna wobec sejmu)

·         Zwołuje pierwsze posiedzenia nowowybranych sejmu i senatu

·         Wnioskuje do sejmu o powołanie prezesa NBP

7.       Wyjaśnij zasadę demokratycznego państwa prawa.

Oznacza ona prymat prawa nad państwem, prawo jest ważniejsze od wszystkich innych norm. Jednostki mają zapewniony katalog praw oraz możliwości ich ochrony (prawo do sądu). Istnienie organów państwa musi być oparte na prawie, muszą one działać zgodnie z prawem jego kompetencje muszą być jasno sprecyzowane w prawie. Prawo powinno być stanowione w formie i trybie przez prawo przewidzianej (właściwe organy wydające prawo, właściwy tryb, forma jak i zakres unormowań. Społeczeństwo ma zapewniony wpływ na podejmowane decyzje (bezpośrednio i pośrednio).

8.       Jaki charakter ma veto prezydenckie?

Ma charakter zawieszający – veto stanowi podstawę do ponownego rozpatrzenia ustawy przez sejm i może być uchylone większością 3/5 ustawowego składu sejmu.

9.       Pojęcie deliktu konstytucyjnego.

Czyn popełniony przez określony organ, który nie jest przestępstwem o charakterze zawinionym, polega na naruszeniu Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie pełnionych przez siebie funkcji

10.   Jakie kary może wymierzać Trybunał Stanu?

·         Utrata czynnego i biernego prawa wyborczego od 2 do 10 lat

·         Utrata orderów, odznaczeń lub tytułów honorowych

·         Zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych lub pełnienia funkcji panstwowych związanych ze szczególną odpowiedzialnością od 2 do zawsze

·         Utrata zajmowanego stanowiska

11.   Gwarancje niezawisłości sędziów.

Sędziowie podlegają tylko Konstytucji i ustawom, Na straży niezawisłości sędziów stoi Krajowa Rada Sądownictwa, zasada trójpodziału władzy ( władza sądownicza jest niezależna od pozostałych)

12.   Sposób uzupełniania miejsca w parlamencie w wypadku wygaśnięcia mandatu.

Marszałek Sejmu/Senatu stwierdza wygaśnięcie mandatu posła/senatora. W takim przypadku marszałek podejmuje decyzję o objęciu mandatu przez kolejnego kandydata z tej samej listy który kolejno uzyskał największą liczbę głosów i nie utracił prawa wybieralności.

13.   Kto zarządza wybory prezydenckie?

Marszałek sejmu

14.   Kto zarządza wybory parlamentarne?

Prezydent

15.   Kto zastępuje Prezydenta gdy ten nie może wykonywać swoich funkcji?

Marszałek sejmu gdy ten nie może marszałek senatu

16.   Tryb wprowadzania zmian do Konstytucji.

Wniosek mogą złożyć 1/5 ustawowego składu sejmu, prezydent lub senat. Złożenie wniosku do Marszałka Sejmu który sprawdza wymogi formalne. Pierwsze czytanie w sejmie odbywa się nie wcześniej niż po 30 dniach od złożenia wniosku, sejm podejmuje decyzję większością 2/3 przy qorum, senat musi uchwalić ustawę w jednakowym brzmieniu co sejm, Senat uchwala większością bezwzględną przy qorum ( ma na to nie więcej niż 60 dni). Prezydent nie ma prawa veta może albo podpisać albo oddać do TK aby sprawdził jej zgodność z Konstytucją. Przy zmianie rozdziałów I, II, XII Marszałek Sejmu może zarządzić referendum konstytucyjne na wniosek  Prezydenta, Senatu lub grupy 1/5 ustawoweej liczby posłów.

17.   Status ratyfikowanej umowy międzynarodowej w systemie źródeł prawa.

Umowy ratyfikowane w trybie kwalifikowanym (zgoda na ich ratyfikację musi być wyrażona  w ustawie lub referendum) mają pierwszeństwo przed ustawami, zaś umowy ratyfikowane w trybie zwykłym podlegają ustawom.

18. Kiedy umowa międzynarodowa musi zostać ratyfikowana w trybie kwalifikowanym?

Kiedy dotyczy

·         Pokojów, sojuszy układów politycznych i wojskowych

·         Wolności praw i obowiązków obywateli wymienionych w Konstytucji

·         Członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych

·         Znacznego obciążenia finansowego panstwa

·         Innych spraw przewidzianych w ustawach

·         Kiedy RP na podstawie umowy przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu część kompetencji władzy państwowej

18.   Na czym polega tryb kwalifikowany ratyfikacji umów międzynarodowych?

Polega na tym iż aby Prezydent mógł ratyfikować umowę międzynarodową która dotyczy w/w kwestii musi najpierw uzyskać na to zgodę wyrażoną w ustawie podjętą zwykłą większością. Jeżeli umowa dotyczy kwestii ostatniej (przekazanie organizacji części uprawnień władz) wtedy sejm i senat podejmują jednogłośnie ustawę większością 2/3 ewentualnie w tej sprawie może odbyć się referendum ogólnokrajowe (wymóg frekwencji 50%).

19.   Co Prezydent może zrobić z ustawą?

Może ją podpisać, wystąpić z wnioskiem do TK o zbadanie jej z Konstytucją, (jeżeli trybunał orzeknie że jest zgodna to musi ją podpisać, jeżeli orzeknie że jest niezgodna to nie może jej podpisać, jeżeli trybunał orzeknie że tylko częściowo jest niezgodna to może ją podpisać z wyłączeniem przepisów niezgodnych z Konstytucją alb zwrócić ją do Sejmu aby uchylił niezgodne przepisy) i może zgłosić veto prezydenckie (przekazać ustawę do ponownego rozpatrzenia przez Sejm, który może ją uchwalić większością 3/5 i wtedy Prezydent musi podpisać ustawę).

20.   Charakterystyka wewnętrznych organów Sejmu.

Marszałek Sejmu

Kandydatów na marszałka mogą zgłaszać grupy przynajmniej 15 posłów, wybrany zostaje ten kandydat, który uzyska bezwzględną większość głosów, jeżeli nikt takowej nie uzyska wtedy odbywa się następna tura w której nie bierze udziału kandydat który uzyskał najmniej głosów itd. Eliminuje się po jednym aż zostanie wyłoniony marszałek

·         Reprezentuje sejm na zewnątrz

·         Zwołuje posiedzenia izby

·         Ustala porządek dzienny obrad

·         Kontroluje wnioski z pkt widzenia formalności

·         Przewodniczy prezydium i konwentowi seniorów

·         Zarządza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego posła

·         Występuje o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS posła

·         Wydaje przepisy porządkowe

·         Powołuje szefa kancelarii sejmu

·         Zastępuje prezydenta gdy ten nie może pełnić urzędu

·         Przewodniczy ZN

·         Zarządza wybory prezydenckie

·         Może skarżyć akty prawne do TK

Prezydium Sejmu

Skład Marszałek + Vicemarszałkowie

·         Ustala plan pracy sejmu (tygodnie posiedzeń)

·         Dokonuje wykładni przepisów regulaminu sejmu

·         Koordynuje prace komisji, dzieli między nie budżet

·         Decyduje o sprawach diet i ryczałtów poselskich

·         Ustala zasady prowadzenia biur poselskich

·         Potrąca diety z za nieobecności

Konwent Seniorów

·         Skład Prezydium Sejmu + przewodniczący klubów parlamentarnych + przedstawiciele porozumień poselskich liczących co najmniej 15 członków + przedstawiciele kół parlamentarnych które w czasie wyborów reprezentowały odrębne listy wyborcze

·         Niewybieralny przez sejm

·         Ma odzwierciedlać skład polityczny sejmu

·         Opiniuje porządek obrad plan pracy sejmu

·         Nic nie dzieje się w sejmie bez udziału konwentu

Komisje sejmowe

·         W sejmie członkowie wybierani przez sejm zgodnie z siłami politycznymi

·         W senacie każdy sam zgłasza się do max 2 komisji

·         Pomocnicze, uprawnienia kontrolne

·         Rozpatrują przedmiot danego posiedzenia

·         Dzielą się na stałe (funkcjonują w pełnym okresie kadencji) i nadzwyczajne

·         Resortowe (zakres działania 1 resortu admin rządowej) i problemowe (wąski zakres działania ale mogą być stałe np. komisja odpowiedzialności konstytucyjnej)

·         Komisje nadzwyczajne – powoływane do prac nad określonym problemem np. komisja kodeksowa, po rozpatrzeniu tego zagadnienia komisja ulega rozwiązaniu

·         Szczególny przykład komisja śledcza – działa w trybie postępowania karnego, uprawnienia striste kontrolne

21.   Ograniczenia rejestracji partii politycznych (art. 13 Konstytucji)

Nie mogą rejestrować się partie które

·         Odwołują się do totalitarnych praktyk i metod działania nazizmu, faszyzmu, komunizmu

·         Których program zakłada i dopuszcza nienawiść rasową, narodowościową i stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub przewiduje utajnienie członkostwa, struktur lub finansowania

22.   Kto posiada inicjatywę w referendum konstytucyjnym?

Prezydent, Senat, grupa przynajmniej 1/5 ustawowej liczby posłów

23.   W jakim terminie ulegają unieważnieniu akty prawne, których niekonstytucyjność orzekł Trybunał Konstytucyjny?

Ulegają unieważnieni w dniu ogłoszenia orzeczenia TK chyba że trybunał ustali inny termin który dla ustaw nie może być dłuższy niż 18 miesięcy a dla innych aktów 12 miesięcy po którym zakwestionowane akty prawne utracą moc prawną.

24.   Gdzie publikowane są orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego?

W dzienniku urzędowym, w którym opublikowany został zaskarżony akt prawny, jeżeli nie został jeszcze nigdzie opublikowany to orzeczenia TK publikuje się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski.