PODSTAWOWE POJĘCIA
Morfologia – nauka o budowie wyrazów i znaków.
Morf, morfem – najmniejszy znak językowy posiadający swoje znaczenie.
Przykład:
Fikcyjne zdanie ukazujący budowę morfologiczną wyrazów.
Golaby chraprzarz nachrapszał golabą loptkę.
· nachrapszał – orzeczenie, np. napisał
o -ł
o na-
· chrapszarz – podmiot, np. pisarz
o -arz
· golaby – przydawka, np. sławny
o -y
· loptkę – dopełnienie, np. książkę
o -ę
· golabą – przydawka, np. długą
o -ą
à Np. Sławny pisarz napisał długą książkę.
Morfemy fleksyjne – wskazują na pewne relacje składniowe, np. -ł, -y, -ę, -ą.
Morfemy słowotwórcze – służą do pomnażania zasobu leksykalnego, np. na-, -arz.
Morfemy leksykalne – odsyłają do zjawisk świata pozajęzykowego, np. pis-, sławn-, książk-, dług-.
Legenda:
· F – morfem fleksyjny
· I – morfem imiesłowowy
· L – morfem leksykalny
· S – morfem słowotwórczy
· ø – zero morfologiczne
· PTCP – przyrostek tematu czasu przeszłego
· MCP – morfem czasu przeszłego
· MB – morfem bezokolicznika
domeczek
k : č
dom à domek (zdrobnienie I stopnia) à domeczek (zdrobnienie II stopnia)
L F
dom - ø
L S F
dom - ek - ø
L S S F
dom - ecz - ek - ø
brzusio
ch : ś
brzuch à brzusio
brzuch - ø
brzuś - o
chlebak
chleb - ak - ø
główka
o : ó
głowa à główka
głow - a
głów - k - a
uszko
ch : š
ucho à uszko
usz - k - o
wyżyna
s : ž
wysoki à wyżyna
wyż - yn - a
koński
koń – sk' - i
piszący
flektyw
L I F
pisz - ąc - y
Flektywy to morfemy o niejasnym statusie.
droga : drożyna
L F L S F
drog - a : droż - yn - a
g : ž – alternacja spółgłoskowa jakościowa
...
aleksandraoliwia