Rozdzia� II Astrologia Nostradamusa Quantum ad genituram Ioannis filli, quam... ad te mitto, in ipso frontispicio cernere licet duo themata, alterum quidem meo more con- fectum, alterum ad viam et trutinam Astrologorum, primum est horosco- pi, ascendentis secundum; sed omnia significata ex calculo constant triplici. Nec miraberis, heros nobiliss., a me in ea repetita esse quae- dam, quod ideo factum est potissimum, quia planisphaerium cum instru- mento abavi mei materni Magistri Io. Sanremigii ad harmoniam Astro- nomicam coniunxi, ne videlicet descriptio geniturae turpiter exaresceret, et taedium tibi nauseamve adferret. Multa tamen a nobis sunt consulto omissa, qua si perscibere voluissem, iliadem mehercule confecissem potius, quam iustum geniturae circulum. Co si� tyczy horoskopu twojego syna Jana, kt�ry... ci posy�am. Na jego pierwszej stronie mo�na wyr�ni� dwie rozprawy. Jedna zosta�a wykonana wed�ug stosowanej przeze mnie metody, druga - zgodnie ze sposobem astrolog�w. Pierwsza jest horoskopem, druga ascendentem; niemniej wszystkie wska�niki wymagaj� potr�jnej kalkulacji. Nie b�d� zaskoczony, m�j najszlachetniejszy panie, pewnymi powt�rzeniami, gdy� w ten spos�b wszystko zosta�o przedstawione najpe�niej, poniewa� astrolabium mojego prapradziadka ze strony matki Jeana de Saint-Remy, z��czy�o wszystko [oba horoskopy] w astrologiczn� harmoni�, aby to, co jest w horoskopie niejasne, zosta�o usuni�te, a tak�e to, co mog�oby by� dla ciebie nudne lub niepokoj�ce. Jednak wiele rzeczy, o kt�rych chcia�- bym napisa�, zosta�o przez nas pomini�te; mog� przysi�c, �e wola�bym raczej przedstawi� tutaj Iliad� ni� poprawi� przebieg horoskopu. (Z listu Nostradamusa do Hansa Rosenberga, dotycz�cego horoskopu jego syna. List datowany jest 9 wrze�nia 1561 roku w Salon. Tekst �aci�ski za: Jean Dupebe, Nostradamus. Lettres Inedites,1983, list XXX, s. 96). Na wi�kszo�ci wczesnych portret�w przedstawiaj�cych Nostradamusa pod- kre�la si� jego zwi�zki z astrologi� , co przypomina o znaczeniu, jakie w �rodowisku, w kt�rym �y� i dzia�a� wizjoner z Salon, przywi�zywano do badania gwiazd. Nostradamus od samych narodzin - prawdopodobnie dysponowa� horoskopem postawionym przez dziadka - po swoj� �mier�, kt�r� przepowiedzia� w almanachu astrologicznym, styka� si� z astrologi�. O astrologicznych zainteresowaniach Nostradamusa m�wi tak�e epitafium ufundowane przez jego �on�, na kt�rym s�awi si� go jako najwybitniejsze- go astrologa tamtych czas�w. Do pewnego stopnia tradycyjne ��czenie No- stradamusa z astrologi� jest s�uszne. Przygl�daj�c si� najstarszym przedsta- wieniom m�drca z Salon, mo�na odnie�� wra�enie, �e czerpa� on wiedz� z gwiazd dzi�ki "Boskiemu tchnieniu", bez niego poznanie przysz�o�ci by�o- by niemo�liwe - tak uwa�ali wsp�cze�ni mu okulty�ci. Komentuj�c w 1684 roku horoskop Nostradamusa, angielski astrolog John Gadbury przypomnia� swoim czytelnikom aforyzm przypisywany rzymskiemu astrologowi Klaudiuszowi Ptolemeuszowi, w kt�rym podkre�la si� znaczenie Boskiej inspiracji w przepowiadaniu przysz�o�ci. W�a�nie fakt Boskiej inspi- racji wydawa� si� w przekonaniu Gadbury'ego szczeg�lnie warty podkre�lenia w odniesieniu do przepowiedni Nostradamusa. O astrologicznych umiej�tno- �ciach wizjonera z Salon komentatorzy jego dzie�a szybko zapomnieli. Zade- cydowa�o o tym zapewne to, �e odniesienia astrologiczne zawarte w cztero- wierszach s�, z jednej strony, zbyt oczywiste, a z drugiej - zbyt niejasne, a tym samym nie maj� �adnego znaczenia dla niewprawnego czytelnika. Niedawno odnaleziona korespondencja Nostradamusa po�wi�cona zagad- nieniom astrologicznym pozwoli�a rzuci� nowe �wiat�o na stosowane przez niego metody. Z list�w tych wynika, �e Nostradamus trudni� si� na co dzie� stawianiem i interpretowaniem horoskop�w, jak r�wnie� pisaniem do alma- nach�w przepowiedni na ca�y rok. O niekt�rych szczeg�ach jego codziennej aktywno�ci zawodowej m�wili�my ju� wcze�niej. Powracamy do nich w tym miejscu jedynie w celu wskazania na g��bokie r�nice, jakie wyst�puj� mi�- dzy metodami astrologicznymi stosowanymi przez Nostradamusa w codzien- nej pracy astrologa a tymi, do kt�rych si� odwo�uje w swoich czterowier- szach. Obie stosowane przez niego metody astrologiczne ��czy�o zami�owanie do rozwlek�o�ci, tajemniczo�ci i ekspresyjno�ci. Znakomitym przyk�adem owego zami�owania do tajemniczo�ci jest przy- wo�any wy�ej list do Rosenberga. Czytaj�c go, nie mo�na si� powstrzyma� od my�li, i� Nostradamusowi musia�o sprawia� wiele przyjemno�ci pos�u- giwanie si� niejasnymi, tajemniczymi terminami. Nic dziwnego, �e wielu jego klient�w (w tym tak�e Rosenberg) �ali�o si�, i� stawiane przez niego horoskopy nie zawsze s� jasne. Wsp�cze�ni badacze maj� k�opoty ze zrozu- mieniem znaczenia przywo�ywanych przez m�drca z Salon termin�w tech- nicznych. Spr�bujmy si� zatem przyjrze� temu listowi. Nostradamus informuje Ro- senberga, �e przygotowuj�c horoskop dla jego syna, korzysta� z tradycyjnej metody, a nast�pnie zweryfikowa� jego tre��, odwo�uj�c si� do regu� Hermesa. W takich przypadkach chodzi�o zazwyczaj o okre�lenie momentu pocz�cia, decyduj�cego o dacie narodzin. Niemniej nie wida� powod�w, dla kt�rych Nostradamus mia�by zdradza� te techniczne szczeg�y swojemu klientowi, kt�ry -jak w przypadku Rosenberga - parokrotnie podkre�la�, �e nie orientuje si� w sprawach astrologii. Wydaje si�, �e Nostradamus lubi� roztacza� wok� siebie aur� tajemniczo�ci i imponowa� profanom wiedz�. Dzi�ki s�abo�ci wizjonera z Salon do technicznych i specjalistycznych termin�w, jego listy umo�liwiaj� nam poznanie metod astrologicznych stoso- wanych przez niego w codziennej pracy. Przywo�any za� wy�ej fragment listu do Rosenberga ma dodatkowe znaczenie. Nostradamus wspomina w nim bowiem - jak pami�tamy - o astrolabium, kt�re otrzyma� po swoim prapra- dziadku ze strony matki Jean de Saint-Remy. Jean de Saint-Remy, do czasu odnalezienia list�w Nostradamusa, uchodzi� za posta� nieco tajemnicz�. Obecnie wiemy ju� - dzi�ki s�owom jego praprawnuka - i� tak�e zajmowa� si� astrologi�. Nostradamus �ywi� - jak si� zdaje - ogromne upodobanie do otaczania swojej dzia�alno�ci mg�� tajemnicy. W przypadku prac astrologicznych jego s�abo�� do u�ywania niejasnych, wieloznacznych termin�w sprawia, �e staj� si� one ca�kiem niezrozumia�e. Jednak�e jest to tylko niejasno�� pozorna. Zrozumienie bowiem istoty metod stosowanych przez niego w pracy astrolo- gicznej sprawia, i� niejasny tekst nabiera nowego znaczenia, dowodz�c wy- j�tkowo�ci wizjonera z Salon. Wi�kszo�� komentator�w dzie�a Nostradamusa nie potrafi�a jednak, niestety, znale�� w�a�ciwego klucza do jego astrologii, a tym samym w�a�ciwie odczyta� sensu jego przepowiedni. Wielu komentator�w pr�bowa�o dowodzi�, i� Nostradamus przywo�uje nazwy planet jedynie w sensie symbolicznym - na przyk�ad Mars symboli- zowa� ma wojn�, a Wenus mi�o�� lub pok�j. Taka interpretacja tekstu wizjo- nera z Salon jest jednak ca�kowicie b��dna. W wydanej niedawno pracy starano si� - niestety bez powodzenia - odczyta� na nowo sens wspominanych przez Nostradamusa poj�� astrologicznych. Z pewno�ci� hipoteza o zaintere- sowaniu wizjonera nadchodz�c� Er� Wodnika i odnajdywanie w jego tekstach ostrze�e� przed niszczeniem �rodowiska naturalnego mo�e spotka� si� z do- brym przyj�ciem ze strony czytelnik�w. Niemniej nie ulega w�tpliwo�ci, i� Nostradamus nie podejmowa� w swych proroctwach kwestii ochrony �rodo- wiska naturalnego i ani razu nie wspomnia� o Erze Wodnika. B��dne jest r�wnie�, naszym zdaniem, twierdzenie, i� przepowiednie Nostradamusa nie zapowiadaj� niezmiennej przysz�o�ci. Ten w�a�nie element znajduje w jego tekstach szczeg�lnie wyra�ne wyeksponowanie. Je�li Nostradamus cytuje w Li�cie do Henryka II stare �aci�skie powiedzenie quod de futuris non est determinata omnio veritas (W odniesieniu do przysz�o�ci prawda nie jest w pe�ni okre�lona), to nie ulega w�tpliwo�ci - bior�c pod uwag� kontekst, w jakim pojawiaj� si� te s�owa - �e m�wi tak w sensie ironicznym, pami�taj�c o zagro�eniach ze strony inkwizycji. Jeszcze wi�cej nieporozumie� naros�o wok� u�ywanych przez Nostrada- musa metod astrologicznych. Ca�kowicie b��dne jest bowiem twierdzenie, jakoby Nostradamus w swoich czterowierszach odwo�ywa� si� do powszech- nie w�wczas stosowanych metod astrologicznych. Nie ulega bowiem naj- mniejszej w�tpliwo�ci, i� nie by�y to zwyk�e metody. Wyra�nie napisa� o tym we wst�pie do Propheties. Stwierdzi� tam, �e obserwowa� gwiazdy w celu odkrycia kosmicznych zwi�zk�w mi�dzy przepowiadanymi przez siebie zda- rzeniami. Jednak spos�b, w jaki spogl�da� w niebo i wykorzystywa� gwiazdy do wejrzenia w wydarzenia przysz�o�ci, znacznie odbiega� od w�wczas przy- j�tego. Nostradamus dokonywa� niezwykle skomplikowanych oblicze� astro- logicznych w celu okre�lenia zjawisk zachodz�cych na niebie. W innym czasie, w innym �rodowisku Nostradamus pisa�by swoje czterowiersze innym stylem. Jednak�e, jak ju� wspominali�my, w okresie, w kt�rym �y�, przepo- wiadanie przysz�o�ci budzi�o podejrzenia. Szczeg�lnie za� w Pary�u przyzna- wanie si� do uprawiania astrologii mog�o nie�� ze sob� powa�ne niebezpie- cze�stwo. Miguel Servet, kt�ry przyby� do Pary�a oko�o 1536 roku, mia� powa�ne trudno�ci, kiedy oskar�ono go o wykorzystywanie uniwersyteckiej katedry astronomii do zajmowania si� astrologi� s�dow� - form� astrologii stosowan� do rozstrzygania kwestii za pomoc� horoskop�w postawionych dla dnia przes�uchania. Oskar�enie by�o ci�kie, gdy� niewielu wsp�czesnych potrafi�o dok�adnie okre�li� r�nice mi�dzy astrologi� a astronomi�. Przypad- kiem Serveta nie b�dziemy si� zajmowa�, niemniej pozwala on lepiej zrozu- mie� przyczyny, dla kt�rych Nostradamus pisa� swoje przepowiednie w tak niejasny spos�b - tak scabreux, jak to uj�� w Li�cie z 1558 roku. System astrologiczny Nostradamusa mia� specyficzny charakter. Obecnie okre�la si� go mianem astrologii ezo...
MONIKA.SZADURA