WYSIŁEK FIZYCZNY
(Pytania na zaliczenie)
1. Scharakteryzuj warunki przeprowadzania prób wysiłkowych.
1) Zgoda pacjenta (pisemna) na wykonanie próby.
2) Krótki wywiad o obecnym stanie zdrowia i samopoczuciu pacjenta.
3) Zgoda lekarza na przeprowadzenie próby / obecność lekarza.
4) Wykonanie próby minimum 1h po lekkim posiłku lub 2-3h po obfitym posiłku.
5) Przeprowadzenie próby w godzinach rannych, dopołudniowych.
6) Badanego obowiązuje strój (sportowy) do ćwiczeń.
7) Pomieszczenie minimum 40 m2 i dobrze przewietrzone, temp. 18-22˚C, wilgotność
względna powietrza 50-60%.
2. Wybór testu wysiłkowego zależy od:
1) Celu badania, np. efekty rehabilitacji, szybkościowe.
2) Możliwości wykonania wysiłku przez badanego – stan zdrowia, umiejętności ruchowe, motywacja.
3) Wyposażenia (sprzęt, jakim dysponujemy).
3. Co to jest i od czego zależy estymacja czasu:
Estymacja czasu – poczucie długości upływającego czasu stanowi niezwykle ważny element przy
wykonywaniu wielu czynności w życiu człowieka.
- Estymacja czasu w sensie jego dokładności oznaczenia lub wpływu różnych czynników na poczucie
wydłużania lub skracania może być niezwykle przydatna w procesie postępu rehabilitacji.
- Znany jest wpływ ogólnej wiedzy i efektów nauczania zaburzeń emocjonalnych, strachu,
aklimatyzacji i ogólnej sprawności na stopień dokładności oznaczania upływającego czasu.
- Zwykle określa się poczucie czasu w kompleksie: 10, 20, 30, 10 sekund.
- Po zapoznaniu się badanego ze schematem testu, we właściwej próbie powtarza się test 5 razy,
stosując minutową przerwę między powtórzeniami.
Estymacja czasu zależy od:
· dźwięku o różnej tonacji;
· wysiłku fizycznego;
· ekspozycji na czerwone i niebieskie światło (czerwone – przyspiesza upływający czas);
· częstości skurczów serca;
· wielkości bólu, który odczuwamy;
· wpływu lęku i strachu;
· adaptacji do wysokiej temp.;
· efektów nauczania (ludzie o wyższym wykształceniu mają lepsze wyczucie czasu);
· silnie działających leków;
· ciężkich stanów chorobowych;
Stopień i dokładność oznaczania upływającego czasu jest do wytrenowania.
WYNIK:
wydłużanie czasu – przewaga ukł. współczulnego;
skracanie czasu – przewaga ukł. przywspółczulnego;
4. Podział wysiłku fiz. w zależności od:
1) rodzaju skurczów mięśni:
· wysiłek statyczny – aktywność mięśni polega na dłużej utrzymujących się skurczach izometrycznych, czyli w których nie zmienia się odległość przyczepów początkowych w stosunku do przyczepów końcowych, a wzrasta napięcie mięśniowe;
· wysiłek dynamiczny – polega na skurczach izotonicznych i krótkotrwałych skurczach izometrycznych. Skurcz izotoniczny – zmienia się odległość miedzy przyczepami, ale napięcie jest stałe, np. bieganie, chód;
· wysiłek auksotoniczny – zmiana w niewielkim stopniu długość mięśnia przy jednoczesnym wzroście napięcia;
2) wielkości grup mięśniowych zaangażowanych w pracę:
· lokalne – gdy mniej niż 30% masy mięśniowej zaangażowanej jest w pracę, np. praca kończyn górnych;
· ogólne – gdy powyżej 30% % masy mięśniowej zaangażowanej jest w pracę, np. praca kończyn dolnych;
3) czasu trwania wysiłku:
· wysiłki krótkotrwałe – praca mięśni trwa do kilkunastu minut;
· wysiłki średniej długości – praca mięśni trwa od kilkunastu minut do 30-60 min;
· wysiłki długotrwałe – trwające powyżej 30-60 min;
5. HOMEOSTAZA – stałość środowiska wewnętrznego ustroju. Zakłócenia mogą zarówno świadczyć
o zmianach chorobowych, jak i do nich prowadzić.
6. WYDOLNOŚĆ FIZ. – jest to zdolność do ciężkich i długotrwałych wysiłków fizycznych z udziałem
dużych grup mięśniowych bez większego zmęczenia.
7. Wzór próby harwardzkiej:
PH = 100 t
2 ( Ct1 + Ct2 + C t3 )
8. Wzór próby Cramptona:
Cr = (25 + DTA – DPS/20)
9. ERGOGRAFIA – przy pomocy tej metody oznacza się siłę, pracę i moc mięśni oraz procesy
zmęczenia. Oceny intensywności zmęczenia i procesu jego narastania dokonuje się na podstawie
analizy zapisu ergogramu. W ergogramie rozróżnia się kilka zasadniczych części, których pierwsza to
zwykle stan wdrażania do pracy, druga to okres równowagi roboczej, w trzeciej zaś części amplituda
ruchów stopniowo się zmniejsza, a utrzymanie rytmu pracy jest coraz trudniejsze.
Na charakter krzywej ergograficznej wpływa wiele czynników jak: wydolność fiz., stan ośrodkowego
ukł. nerwowego, zmęczenie. Wyniki badania ergograficznego można przedstawić w postaci wskaźnika
określającego czas, pracę i moc.
10. TREMOMETRIA – służy do oznaczania zmian precyzji ruchów docelowych, która zmniejsza się
pod wpływem drażnienia mięśni występującego pod wpływem poprzedzającego obciążenia, zwłaszcza
obciążenia statycznego. Istnieje wiele konstrukcji termometrów, użycie ich jest uzasadnione w okresie
postępu rehabilitacji o przywraca zdolność do wykonywania ruchów precyzyjnych.
11. CHRONAKSJOMETRIA – jest to umowna wielkość cechująca pobudliwość tkanek w jednostce
czasu. Pomiar chronaksji jest związany z oznaczeniem innej wielkości reobazy. Reobaza – to bodziec
progowy o teoretycznie nieskończonym czasie trwania. W praktyce (reobazę oznacza się przez wyznaczenie siły najsłabszego bodźca wywołującego pobudzenie w razie zamknięcia prądu na stałe.
Chronaksja – jest to czas użyteczny bodźca o sile dwukrotnie większej od reobazy. Wartość chronaksji
jest tym większa, im mniej pobudliwa jest tkanka. Zwiększenie chronaksji świadczy o obniżeniu
pobudliwości tkanek, występującym zazwyczaj w stanie zmęczenia.
12. Próba Harwardzka:
1) Bieg na bieżni ruchomej – osoba badana biegnie z prędkością 5,6 km/h przez 5 min, następnie
odpoczywa w pozycji siedzącej przez 5 min i powtórnie biegnie z prędkością 11,3 km/h przez 5 min.
Częstość skurczów serca oblicza się w czasie 1-1,5 2-2,5 4-4,5 min po zakończeniu wysiłku. Wyniki
te sumuje się i mnoży przez 3. Do odczytu wykorzystuje się specjalny nomogram.
2) Próba stopnia – wykorzystuje się stołek o wys. 50,8 cm i szer. 40 cm. Osoba badana w rytmie 30
kroków/min wchodzi i schodzi ze stołka. Próba trwa 5 min. Rytm wchodzenia i schodzenia reguluje
metronom. Częstość skurczów serca oblicza się po 1, 2 i 3 min po zakończeniu wchodzenia i czas
liczenia wynosi 30 sek. Można stosować stopień o wys. 43 cm i wtedy wchodzi się w tempie
36 kroków/min.
PH = 100t / 2(Ct1 + Ct2 + C t3)
t – czas trwania próby w sek
Ct – częstość skurczów serca w kolejnych pomiarach
WYNIKI:
56-64 – poniżej przeciętnej sprawności fiz.
65-79 – przeciętna
79-89 – dobra
90 i powyżej – bardzo dobra
13. PWC 170 - opiera się na liniowej zależności między obciążeniem na cykloergometrze a częstością skurczów serca. Wskaźnik PWC 170 oznacza takie obciążenie, przy którym badany osiąga 170 skurczów serca/min. U osób starszych i wytrenowanych osiąga 150-130 skurczów/min. Wielkość PWC 170 wyznacza się graficznie przez ekstapolację do odpowiedniej wartości częstości skurczów serca na linii prostej.
Standardowy człowiek pod względem fizjologii – mężczyzna 20-25 lat, ok. 70kg wagi, wzrost 170-175cm, powierzchnia ciała 1,7m2 ; kobieta 18 lat, 55kg, 164cm.
Parametry oddechowe człowieka: ok. 16 wdechów/min, 0,5 l powietrza do płuc – obj. oddechowa.
Poj. wyrzutowa serca 70-80 ml w ciągu min 5,6l. Poj. minutowa jest to poj, razy częstość skurczów. Ciśnienie krwi prawidłowe 120/80.
14. Próba Cramptona:
Wskaźnik Cramptona pozwala ocenić wydolność ukł. krążenia na podstawie zmian parametrów hemodynamicznych (ciśnienie, tętno) pod wpływem pracy lub zmiany pozycji ciała w porównaniu ze stanem spoczynkowym. Wyniki badań wykazują dużą przydatność współczynnika Cramptona w ocenie sprawności ukł. krążenia zmieniającego się w prowadzonej rehabilitacji. Skala ocen pozwala też zastosować użycie współczynnika dla sportowców.
Cr = 25 (3,15 + DTA – DPS/20)
Cr – wskaźnik Cramptona
DTA – różnica ciśnienia tętniczego krwi skurczowej w cm
DPS – różnica częstości skurczów serca
Metodyka:
Po 10 min leżenia mierzy się częstość skurczów serca i ciśnienie tętnicze krwi skurczowe. Po zmierzeniu badany spokojnie wstaje. Po 1,5 min przebywanie w pozycji stojącej mierzy się powtórnie to samo tak, aby pomiar wypadł w 2 min stania. Uzyskane wyniki oblicza się wg wzoru.
Skala ocen:
Niedostateczna – poniżej 55
Dostateczna – 56-65
Dość dobra – 66-78
Dobra – 79-95
Bardzo dobra – 96-110
Celująca – powyżej 110
15. Test Wintage (wydolność anaerobowa):
Test ten służy do określania maksymalnej mocy anaerobowej, wydolności anaerobowej i wskaźnika zmęczenia. Po rozgrzewce [WAŻNE!!!] (na ergometrze rowerowym) z małym obciążeniem, gdzie częstość skurczów serca nie przekracza 140/150 na min i 5 min odpoczynku, badany wykonuje 30 sek wysiłek z możliwie najwyższą szybkością pedałowania przy indywidualnie dobranym stałym obciążeniu.
Oblicza się moc uzyskaną w kolejnych 5 sekundowych odcinkach mierząc liczbę wykonanych obrotów. Miarą wydolności anaerobowej jest całkowita ilość pracy wykonanej w ciągu 30 sek.
16. STEADY STATE – jest to równowaga osiągana w czasie wysiłku submaksymalnego.
Pobór tlenu / częstość skurczów serca – zależność ta pozwala przewidzieć przy jakim poziomie poboru tlenu badany osiąga maksymalną częstość skurczów serca.
POBÓR TLENU = VO2 ( A MAX)
Monogram służy do metody badania pośredniej.
17. DYNAMOMETRIA – podział:
1) Dynamometria dynamiczna – służy do mierzenia siły fizycznej mięśni. W fizjologii pracy znajduje
zastosowanie jako metoda ogólnej sprawności fiz.
2) Dynamometria statyczna – służy do oznaczania możliwości wykonywania wysiłku fiz. Zdolność mięśni
do utrzymania napięcia statycznego zależy od działania wielu czynników zewnętrznych
i wewnętrznych.
W próbie „hand grip” ocenia się reakcje ukł. krążenia i ukł. wegetatywnego (na początku zahamowanie ukł. przywspółczulnego potem ukł. współczulnego) stąd częste jej stosowanie w diagnostyce kardiologicznej i rehabilitacyjnej ukł. krążenia. Siła w czasie stosowania wysiłków statycznych powinna wynosić około 20% maksymalnego skurczu dowolnego.
Q = (F / masa ciała ) 100%
U mężczyzn 60-70% masy ciała, u kobiet 45-50% masy ciała. Pomiędzy prawą a lewą ręką powinno być nie więcej niż 205 różnicy.
D. statyczna wykorzystywana jest w próbie „hand grip”. Wskaźnik d. statycznej zmienia się pod wpływem wysiłków w sposób istotny w porównaniu z wysiłkami dynamicznymi.
Wiele modyfikacji w wykonaniu dynamometrii statycznej wnieśli polscy badacze. Próba jest prosta i możliwa do wykonania w każdych warunkach.
Istnieje wiele rodzajów dynamometrów (siłomierzy) umożliwiających badanie siły różnych grup mięśniowych. Wyniki badań siły mięśniowej wykazuje się w postaci wskaźników antropometrycznych dla oceny ogólnego rozwoju fizycznego.
18. DYNAMOMETRIA - -badanie sił generowanych lub transformowanych przez obiekty.(chyba)
19. Obliczanie pojemności życiowej płuc według:
1) wg WZROSTU:
Wzór Grossa VC = 50 (H – 80) dla mężczyzn
VC = 50 (H – 95) dla kobiet
Wzór Jacksona VC = 50 H – 4400 dla obu płci
2) wg MASY CIAŁA:
Wzór Meyera VC = 21,2W – 1168 dla mężczyzn
VC = 17,6W + 900 dla kobiet
Wzór Pioltiego VC = 22W + 2410 dla obu płci
3) wg POWIERZCHNI CIAŁA (w [m]):
Wzory Westa VC = 2500* P dla mężczyzn
VC = 2000* P dla kobiet
4) wg WZROSTU I CIĘŻARU CIAŁA:
Wzory Ludwiga VC = 40H + 30W – 4400 dla mężczyzn
VC = 40H + 10W – 3800 dla kobiet
20. Całkowita poj. płuc – PCL – całkowita poj. płuc – całkowita objętość powietrza znajdującego się w płucach w chwili ukończenia najgłębszego wdechu. Jest to suma obj. zapasowej wdechowej oraz obj. zapasowej wydechowej oraz obj. zalegającej.
21. Pojemność oddechowa – TV – powietrze, którym oddychamy bez wykonania nasilonych ruchów oddechowych.
22. Pojemność życiowa – VC – jest to największa poj. powietrza, która może być wydalana z płuc w chwili najgłębszego wydechu, to suma obj. zapasowej wydechowej i obj. oddechowej.
23. Maksymalna wentylacja płuc – największa obj. gazu, która może przewentylować człowieka w ciągu
1 min. M 100-180 l/min K ok.150 l/min.
24. Max. moc anaerobowa – największa moc osiągana podczas wysiłku dynamicznego. Jest to moc fosfagenowi, ponieważ energii niezbędnej do jej osiągnięcia dostarcza rozkład wysokoenergetycznych fosforanów jak ATP, fosfokreatyna. Max. moc anaerobową uzyskuje się zwykle podczas wysiłków o najwyższej intensywności trwających 15 sek.
25. Wydolność anaerobowa – oznacza całkowitą ilość pracy wykonanej przy użyciu beztlenowych procesów biochemicznych jako źródła energii.
26. Klasyfikacje wysiłku fizycznego:
- wg. zaangażowania grup mięśniowych;
- wg. obciążenia – intensywności pracy;
- wg. rodzaju skurczów mięśni;
- wg. czasu trwania wysiłku;
27. Wysiłek submaksymalny – taki, w którym zapotrzebowanie na tlen jest mniejsze niż VO2 max
28. Wysiłek supramaksymalny – taki, w którym zapotrzebowanie na tlen przekracza indywidualne VO2 max.
29. Wysiłek maksymalny – gdzie zapotrzebowanie na tlen jest równe indywidualnej wartości VO2 max każdego osobnika.
30. Czas reakcji – czas, który upływa między bodźcem a reakcją na bodziec, zazwyczaj wyróżniamy czas reakcji prostej i złożonej, na bodźce proste, słuchowe i dotykowe.
31. Matematyczna zależność ciśnienia skurczowego lub rozkurczowego od wieku.
CS = 102 + ...
przemked