Alergiczne choroby skóry Atopowe zapalenie skóry Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
n Zapalna odpowiedź skóry
¡ Klinicznie: rumień, grudki, pęcherzyki, nadżerki ze strupami
¡ Obrzęk i stan gąbczasty naskórka, naciek z komórek jednojądrzastych w skórze właściwej i naskórku
Atopowe zapalenie skóry
n Alergeny środowiskowe, specyficzne IgE, odpowiedź limfocytów T – postać zewnątrzpochodna -80%
n Bez specyficznych IgE – postać wewnątrzpochodna – 20% (neurodermatitis
n IgE T50 5-7 dni
n 80% chorych ma zwiększone stężenie IgE niezależnie od stopnia nasilenia zmian skórnych
n Swoiste IgE zwykle na alergeny wziewne i pokarmowe
n Komórki Langerhansa z (ko)ekspresją IgE przenoszące antygen po 6 godz od ekpozycji tylko w naskórku, po 24-48 h w skórze właściwej razem z pobudzonymi granulocytami kwasochłonnymi, limfocytami T
n Zapadalność wzrasta
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
n Konieczna ekspozycja na alergen – krótka lub trwająca nawet wiele lat
n Nie ma związku z atopią
n Reakcja nadwrażliwości typu opóźnionego – typ IV
n Zachodzi za pośrednictwem uczulonych limfocytów wywołujących obrzęk i stan zapalny
n Alergeny o niskiej masie cząsteczkowej, łatwo przenikają przez naskórek (+ ew. pot, ciepło, uszkodzenie naskórka)
n Alergeny kontaktowe to hapteny, które po związaniu z białkami (białka surowicy lub białka błon komórkowych komórek prezentujących antygen) w skórze uzyskują zdolność antygenową (czyli mogą reagować z przeciwciałami)
n Komórki Langerhansa mają najwyższą zdolność prezentowania antygenu limfocytom T, migrują do węzłów chłonnych, powodując powstawanie populacji swoistych uczulonych limfocytów T pomocniczych produkujących cytokiny prozapalne – powodujące stan zapalny
n Mniej niż 10% komórek nacieku zapalnego to uczulone limfocyty T
n Śródłónek jest stymulowany przez cytokiny do ekspresji cząstek adhezyjnych co nasila migrację np. limfocytów.
Wywiad
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, a zachorowalność wzrasta z wiekiem u obu płci.
Obraz kliniczny alergicznego kontaktowego zapalenia skóry zależy od rodzaju alergenu wywołującego zmiany skórne.
Zmiany wypryskowe rozwijają się zwykle w miejscu kontaktu alergenu ze skórą, jednak możliwe jest również rozszerzanie się ich na inne okolice ciała.
Podczas zbierania wywiadu z pacjentem należy uwzględnić konieczność uzyskania danych na temat narażenia na potencjalne alergeny w miejscu pracy, w gospodarstwie domowym i w czasie rekreacji.
objawy
n w kilku rejonach świata zidentyfikowano dużą liczbę powszechnych alergenów, które różnią się na poszczególnych kontynentach.
¡ np. w Ameryce Północnej najczęstszą przyczyną alergicznego kontaktowego zapalenia skóry są rośliny dąb jadowity i sumak jadowity.
n W populacji światowej najważniejszą substancją wywołującą tę chorobę jest siarczan niklu.
n Wielu chorym trudno zrozumieć, że substancja, z którą mieli do czynienia przez wiele lat, może nagle zacząć wywoływać alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. (lub nie wiążą swojego uczulenia ze stale używanym kosmetykiem lub proszkiem do prania a stale wprowadza się na rynek nowe produkty o zmienionym składzie.
n Substancją uczulającą jest często środek konserwujący, a nie podstawowy składnik środków chemicznych.
n Kontaktowe zapalenie skóry spowodowane uczuleniem na alergeny przenoszone drogą powietrzną może być trudne do rozpoznania, ale takie przypadki również się zdarzają (np. alergia na rośliny lub drobne cząsteczki pyłu gumowego w samochodach).
n Po przedostaniu się alergenu do organizmu na drodze pokarmowej lub wziewnej może dojść do rozwoju krwiopochodnego alergicznego kontaktowego zapalenia skóry. W związku z częstym zajmowaniem skóry pośladków, niektórzy autorzy używają w takiej sytuacji określenia "zespół pawiana".
n W większości (80%) przypadków standardowy zestaw alergenów wystarcza do ustalenia rozpoznania.
Kontaktowe zapalenie skóry wywołane przez krople do oczu z neomycyną
Kontaktowe zapalenie skóry wywołane przez środek dezynfekcyjny z rtęcią
Kontaktowe zapalenie skóry wywołane przez perfumy
Kontaktowe zapalenie skóry wywołane przez przemysłowe rękawice
„Krwiopochodne” kontaktowe zapalenie skóry – alergen wziewny lub pokarmowy drogą krwi dostaje się do skóry.
Substancje fotouczulające: filtry przeciwsłoneczne, subst. zapachowe, chlorpromazyna, fenotiazyny,
Badania dodatkowe
przy podejrzeniu alergicznego kontaktowego zapalenia skóry należy wykonać testy płatkowe.
Wybór alergenów do testów płatkowych zależy od zmian klinicznych oraz danych z wywiadu.
2800 z ponad 6 mln związków chemicznych znajdujących się w naszym środowisku może wywołać uczulenie kontaktowe,
Bardzo istotny jest jednak fakt, że wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z istotnych klinicznie ekspozycji na alergeny.
Zarówno dodatnie, jak i ujemne wyniki prawidłowo wykonanych testów płatkowych dostarczają zawsze użytecznych informacji.
Reakcje fałszywie dodatnie mogą być wynikiem zbyt wczesnego założenia testów po leczeniu ostrego stanu zapalnego skóry.
Wyniki fałszywie ujemne mogą być związane z wcześniejszym naświetlaniem UV lub stosowaniem steroidów lub leków o działaniu mmunosupresyjnym.
n Czułość testów płatkowych zależy od poszczególnych alergenów kontaktowych.
n Ogólna czułość, określana w różnych badaniach, wynosi ok. 60-80%.
n U ok. 10% zdrowych osób, u których nie występuje żadna choroba skóry, można stwierdzić nieoczekiwane fałszywie dodatnie wyniki pozbawione znaczenia klinicznego.
Testy płatkowe – diagnostyka2800 znanych substancji uczulających – dobór na podstawie danych z wywiadu i badaniaczułość 60%, 10% zdrowych ma testy ++
n Leczenie
¡ Dostarczenie informacji pacjentowi o alergenie
¡ Unikanie alergenu – nawet do 70% pacjentów może mieć niewielkiego stopnia zmiany wypryskowe pomimo unikania alergenu
¡ Preparat steroidowy miejscowo
¡ 30% powierzchni – steroidy systemowe
natiaenye