Związki między dysmorfofobią i zaburzeniami odżywiania się.pdf

PRACA POGLĄDOWA

ISSN 1643–0956

Jolanta Rabe-Jabłońska 1 , Kamila Wojtczak 2

1 Klinika Zaburzeń Afektywnych, Psychotycznych i Psychiatrii Młodzieży Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

2 Centralny Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Dysmorfofobia. Kryteria diagnostyczne,

etiologia, rozpowszechnienie,

obraz kliniczny, przebieg i leczenie

Body dysmorphic disorder: diagnostic criteria, etiology,

clinical picture, course and therapy

STRESZCZENIE

W pracy przedstawiono aktualny przegląd wiedzy

na temat kryteriów diagnostycznych, rozpowszech-

nienia, obrazu klinicznego i przebiegu dysmorfofo-

bii. Podkreślono jej związki z innymi zaburzeniami

wymienianymi przez niektórych autorów w ramach

tak zwanego spektrum zaburzenia obsesyjno-kom-

pulsyjnego (np. z zaburzeniem obsesyjno-kompul-

syjnym, zaburzeniami odżywiania się) oraz omówio-

no wątpliwości dotyczące kwalifikowania tego za-

burzenia do grupy zaburzeń somatopodobnych.

Przedstawiono problemy związane z wyróżnieniem

tak zwanej psychotycznej postaci dysmorfofobii.

Wykazano częstą współchorobowość innych zabu-

rzeń psychicznych (afektywnych, lękowych, określo-

nych zaburzeń osobowości) u osób z pierwotną dys-

morfofobią, a także obecność jej objawów w prze-

biegu innych chorób psychicznych. Omówiono rów-

nież wyniki nielicznych badań oceniających skutecz-

ność leczenia dysmorfofobii zarówno metodami psy-

choterapeutycznymi, jak i farmakologicznymi (ist-

nieją dowody na skuteczność leków z grupy SSRI,

TCA oraz inhibitorów MAO). Podkreślono ciągle nie-

wielką wiedzę na temat etiopatogenezy dysmorfo-

fobii, wskazując na znaczenie dysregulacji w zakresie

układu serotoninergicznego i najprawdopodobniej

dopaminergicznego oraz ewentualnych zaburzeń

czynności płatów skroniowych, a być może także

potylicznych i czołowych u osób z dysmorfofobią.

Omówiono także podobieństwa w zakresie zaburzeń

funkcji poznawczych z grupą pacjentów cierpiących

na zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne.

słowa kluczowe: dysmorfofobia, rozpowszechnienie,

obraz kliniczny i przebieg, etiologia,

współchorobowość, leczenie

ABSTRACT

This paper is a review of the up-to-date knowledge

on prevalence, diagnostic criteria, clinical picture and

the course of body dysmorphic disorder (BDD). The

authors underline the connections between this dis-

order and other disorders, classified by some au-

thors, as a part of the OCD spectrum, as well as their

doubts concerning classification of BDD as a soma-

tization disorder. The problem with distinguishing

the psychotic feature of BDD is presented in this

paper. The comorbidity of BDD and other mental

disorders such as: depression, anxiety disorders and

specific personality disorders and the presence of

BDD symptoms in the course of other mental disor-

ders is also highlighted here. Authors present a re-

view of clinical trials assessing the efficacy of phar-

macological and psychological treatment of BDD.

The knowledge and understanding of BDD etiology

is still poor, but the authors underline the role of

serotoninergic and probably dopaminergic dysreg-

ulation and possibility of frontal, temporal and oc-

cipital lobes activity disorders, as well as the simi-

larity of cognitive disorders with OCD patients.

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. med. Jolanta Rabe-Jabłońska

Klinika Zaburzeń Afektywnych, Psychotycznych i Psychiatrii

Młodzieży UM w Łodzi

ul. Czechosłowacka 8/10, 92–216 Łódź

tel.: (042) 675 73 71, e-mail: jabl@csk.am.lodz.pl

Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2006; 1 (6): 42–49

key words: body dysmorphic disorder, prevalence,

clinical picture and course, etiology, comorbidity,

treatment

www.psychiatria.med.pl

Jolanta Rabe-Jabłońska, Kamila Wojtczak, Dysmorfofobia

Dysmorfofobia — historia terminu,

miejsce w klasyfikacjach zaburzeń

psychicznych

Termin „dysmorfofobia” wprowadził ponad

100 lat temu Morselli. Zaburzenie tak określane de-

finiowano wówczas jako „ różnego rodzaju subiek-

tywne uczucia brzydoty lub poczucie fizycznego de-

fektu, o którym dana osoba myśli, że jest on rów-

nież zauważony przez inne osoby” [1].

Zdaniem Philippopoulusa, termin „dysmorfo-

fobia” pochodzi od greckiego słowa „dysmorfia”,

które oznacza brzydotę, szczególnie twarzy. Po raz

pierwszy pojawił się w dziele Herodotusa, w micie

opisującym najbrzydszą dziewczynę w Sparcie [2].

Zespołowi objawów odpowiadających dysmor-

fofobii nadawano ponad wiek temu jeszcze inne

nazwy, jak na przykład: hipochondria piękności ( beau-

ty hipochondria ), dermatologiczna hipochondria.

W psychiatrii niemieckiej osobę zamartwiającą się

w sposób chorobliwy, że jest brzydka, określono ter-

minem Hasslichketskummerer [3].

Na przełomie XIX i XX wieku wielu psychiatrów

europejskich, między innymi Kraepelin i Janet, opi-

sywało zespół dysmorfofobii. Kraepelin podkreślał

trwałą, „ego-dystoniczną” naturę objawów tego

zespołu i kwalifikował go jako odmianę nerwicy kom-

pulsyjnej [4].

Perre Janet podkreślał związki między zaburze-

niem obsesyjno-kompulsyjnym (OCD, obsessive-com-

pulsive disorder ) a dysmorfofobią, nazywając te za-

burzenia obsession de la honte du corps (obsesje

wstydu związane z własnym ciałem) [5].

Z pierwszych szczegółowych, pochodzących

z końca XIX wieku i początku XX wieku, opisów pa-

cjentów z dysmorfofobią, których autorami byli Ja-

net i Morselli, wynika, że osoby te przeżywały silny

lęk, natrętne myśli dotyczące defektu w swoim wy-

glądzie i najczęściej odczuwały potrzebę jego wielo-

krotnego sprawdzania (np. poprzez przeglądanie się

w lustrze). Wiele z nich dokonywało skomplikowa-

nych, często mających charakter rytuałów, zabiegów

związanych z ukryciem defektu. Pacjenci zwykle kon-

centrowali się na określonej części ciała, widocznej

dla otoczenia, nie było to jednak regułą — czasem

natrętne myśli wiązały się na przykład z defektem

dotyczącym genitaliów.

Wielu badaczy podkreślało obecność w zespo-

le dysmorfofobii silnego lęku przed byciem brzyd-

kim i/lub śmiesznym, traktując to schorzenie jako

rodzaj zaburzenia lękowego.

W europejskiej literaturze psychiatrycznej z re-

guły opisywano dysmorfofobię jako zespół, w któ-

rym nie występują objawy psychotyczne, zwłaszcza

urojenia, jednak niektórzy autorzy używali tego ter-

minu również w przypadku stwierdzenia obecności

wspomnianych zaburzeń myślenia. Czasem takie

przypadki klasyfikowano jako „urojenia dysmorfo-

fobii” lub jako „monosymptomatyczną, hipochon-

dryczną psychozę”. Termin ten oznaczał zaburze-

nia psychotyczne obejmujące pojedyncze urojenia

dotyczące wyglądu, kształtu, rozmiarów i innych

cech własnego ciała, przy braku innych objawów

psychotycznych. Znacznie później właśnie w ten

sposób zdefiniowano typ somatyczny zaburzeń uro-

jeniowych.

W XX wieku termin „dysmorfofobia” został po

raz pierwszy wprowadzony oficjalnie do mianownic-

twa psychiatrycznego dzięki zamieszczeniu go w trze-

ciej wersji klasyfikacji Diagnostic and Statistical Ma-

nual of Mental Disorders (DSM), w 1982 roku jako

przykład atypowych zaburzeń somatycznych, lecz

wówczas nie podano kryteriów diagnostycznych tego

zaburzenia [6]. Niektórzy autorzy twierdzili, że ter-

min ten nie jest odpowiedni dla określenia wcześniej

opisywanych zaburzeń, ponieważ u osób z takim roz-

poznaniem nie zawsze stwierdza się (jak to powin-

no wynikać z definicji fobii) unikanie sytuacji lęko-

twórczej, a wręcz odwrotnie, czasem obserwuje się

wielokrotne („przymusowe”) prowokowanie, na

przykład sprawdzanie swojej „brzydoty” w lustrze.

Dopiero w 1987 roku w klasyfikacji DSM-III-R wpro-

wadzono oddzielne pojęcie „dysmorficzne zaburze-

nia ciała” (BDD, body dysmorphic disorder ), jednak

termin ten nie przyjął się w Polsce [7]. Jak już wspo-

mniano, w tej właśnie klasyfikacji wyróżniono po-

stać urojeniową, typ somatyczny, jako odpowiednik

zaburzeń psychotycznych.

W klasyfikacjach International Classification of

Mental Disorders (ICD-10) i DSM-IV dysmorfofobicz-

ne zaburzenia ciała zakwalifikowano do zaburzeń

somatopodobnych jako oddzielne zaburzenia (DSM-

IV) i jako typ hipochondrii (ICD-10) [8, 9].

Kryteria rozpoznawania dysmorfofobii według

DSM-IV są następujące:

1. Nadmierne zaabsorbowanie wyimaginowanym

defektem w swoim wyglądzie. Jeśli występuje re-

alnie istniejący defekt, to jest on niewielki, a jego

przeżywanie jest nadmierne.

2. Zaabsorbowanie wyimaginowanym lub rzeczywi-

stym, niewielkim defektem jest powodem cierpie-

nia lub zaburzenia funkcjonowania społecznego

na wszystkich ważnych polach.

3. Objawy nie wynikają z obecności innych zaburzeń

psychicznych (np. brak satysfakcji z kształtów

i rozmiarów swojego ciała w przebiegu jadłowstrę-

tu psychicznego).

www.psychiatria.med.pl

Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2006, tom 6, nr 1

Rozpowszechnienie

W ogólnej społeczności BDD, w zależności od

przeprowadzonych badań, dotyczy 0,7–2,3% popu-

lacji ogólnej, natomiast w selektywnych grupach psy-

chiatrycznych (zaburzenia lękowe, afektywne, psy-

chotyczne) rozpowszechnienie zaburzenia jest wy-

ższe i dotyczy, w zależności od rodzaju grupy,

3,2–22,6% pacjentów [10–12].

Rozpowszechnienie BDD jest również wyższe

niż w populacji ogólnej wśród pacjentów poszuku-

jących możliwości przeprowadzenia operacji pla-

stycznych i ze zmianami dermatologicznymi [13].

W większości badań wykazano, że BDD rozpoznaje

się nieco częściej u kobiet niż u mężczyzn, ale są rów-

nież badania, w których stwierdzono, że występuje

ono jednakowo często u obydwu płci. Najwyższe

rozpowszechnienie BDD dotyczy osób w okresie ado-

lescencji i młodych dorosłych, a średni wiek pacjen-

tów w większości przeprowadzonych badań wyno-

sił niewiele ponad 30 lat. Większość pacjentów z BDD

(prawie 80% mężczyzn i ponad 90% kobiet) pozo-

staje w dorosłości w stanie wolnym.

podatność są uwzględniane w rozwojowych mode-

lach BDD, proponowanych na przykład przez Veala

i Rosen. Pierwszy autor skupia się na specyficznie ro-

zumianych czynnikach biologicznych, na przykład

uważa za taki czynnik strach przed odrzuceniem w

okresie adolescencji, podobnie jak wzrastający w tym

okresie biologiczny popęd do symetrii i perfekcji,

mogące predysponować jednostkę do rozwoju ni-

skiej samooceny, a w końcu BDD [15, 16].

Rosen natomiast podkreśla psychologiczną

podatność w postaci pierwotnej niskiej samooceny

i nieśmiałości. Autorzy obu modeli uważają, że ryzy-

ko rozwoju BDD jest większe, gdy w historii danej

osoby zdarzyły się traumatyczne wydarzenia doty-

czące wyglądu (najczęściej dokuczanie z tego po-

wodu) [17]. W badaniach wyraźnie wykazano, że spe-

cyficzne dokuczanie na temat masy ciała lub rozmia-

rów określonych jego części, a także negatywne ko-

mentarze są silnym predyktorem niezadowolenia

z własnego ciała, wzmacnianym przez negatywne,

traumatyczne wydarzenia rodzinne. Specyficzne po-

znawcze i behawioralne cechy charakteryzujące oso-

by z BDD mogą podtrzymywać wymienione objawy;

przede wszystkim pojawia się selektywne skierowa-

nie uwagi na „defekt” i jego odbiór przez inne oso-

by, następnie dochodzi często do zniekształconych

spostrzeżeń w tym zakresie, zwłaszcza w sytuacjach

społecznych, co potwierdza przekonania osób z BDD

w tym zakresie, i tak rozpędzone „błędne koło” to-

czy się dalej [18, 19].

W wielu badaniach potwierdzono wysoki

wskaźnik współchorobowości BDD i OCD — zaburzeń

mieszczących się w tak zwanym spektrum OCD [20].

W literaturze BDD rozpatrywane jest również

jako wariant zaburzeń odżywiania się i zaburzeń so-

matyzacyjnych oraz składowa spektrum OCD [9].

Układ serotoninergiczny odgrywa więc istotną

rolę w etiopatogenezie dysmorfofobii i zaburzenia

obsesyjno-kompulsyjnego. Jednak doświadczenia

z obniżeniem stężenia tryptofanu, które powodowały

u osób z dysmorfofobią dramatyczne zaostrzenie

objawów, a nie wpływały na stan pacjentów z zabu-

rzeniem obsesyjno-kompulsyjnym, wskazują na od-

mienne mechanizmy patofizjologiczne. W obu za-

burzeniach, szczególnie w ich wariantach urojenio-

wych, najprawdopodobniej ważną rolę odgrywa

układ dopaminergiczny.

Badania neuroobrazowe dostarczyły do tej pory

niewielu danych wskazujących na związek między

stwierdzanymi u niektórych osób nieprawidłowościa-

mi w ośrodkowym układzie nerwowym a rozwojem

objawów dysmorfofobii. Poszukiwania dotyczą przede

wszystkim zmian w obszarze płatów skroniowych

Etiologia

Obecnie nie ma pewnej wiedzy na temat przy-

czyn rozwoju BDD [14]. Większość badaczy bierze

pod uwagę znaczenie kilku czynników: kulturowych,

rodzinnych, psychologicznych i biologicznych. Pod-

kreśla się rolę czynników kulturowych w rozwoju

i podtrzymywaniu objawów BDD, zwłaszcza po-

wszechnych obecnie postaw i opinii wzmacniających

znaczenie wyglądu i atrakcyjności fizycznej. Porów-

nanie z idealnymi, propagowanymi standardami

powoduje, że cechy nieidealne i nieznaczne defekty

postrzegane są bardzo negatywnie. Zaburzenia

o charakterze dysmorfofobii rozwijają się najczęściej

w okresie dojrzewania, kiedy wzrasta zainteresowa-

nie własną atrakcyjnością fizyczną, a jednocześnie

pojawiają się związane z tym okresem przejściowe,

niekorzystne zmiany wyglądu (np. skórne), powo-

dujące doświadczanie lęku przed oceną innych osób

z powodu swojej niedoskonałości.

Charakterystyka rodzinna pacjentów z BDD

wskazuje na nieharmonijne warunki rozwoju i nie-

korzystne doświadczenia z dzieciństwa (dokuczanie,

wywoływanie uczucia niepewności, niska samooce-

na i odrzucenie). Badacze zorientowani psychoana-

litycznie twierdzą, że BDD wynika z nieświadomego

przeniesienia konfliktów seksualnych i emocjonal-

nych. Wybór danej części ciała może być symbolem

innej jego części.

Zarówno wczesne doświadczenia z dzieciństwa,

jak i biologiczne predyspozycje oraz psychologiczna

www.psychiatria.med.pl

Jolanta Rabe-Jabłońska, Kamila Wojtczak, Dysmorfofobia

i potylicznych, które prawdopodobnie mają znacze-

nie dla powstania wyobrażenia o własnym wyglą-

dzie, a także dowodów na być może pierwotną dys-

funkcję płatów czołowych związaną z obecnością

pewnej specyficznej „sztywności” myślenia [20].

Ostatnio wielu badaczy podkreśla powiązania

dysmorfofobii z OCD lub nawet klasyfikuje to zabu-

rzenie w ramach tak zwanego spektrum OCD.

Z wielu klinicznych obserwacji wynika, że

u pewnej grupy pacjentów, początkowo diagnozo-

wanych jako chorzy z zaburzeniem obsesyjno-kom-

pulsyjnym lub zaburzeniami odżywiania, często nie-

odpowiadającymi na typowe leczenie, z upływem lat

stawia się rozpoznanie dysmorfofobii. Jeszcze inni

badacze uważają, że dysmorfofobia często bywa pre-

kursorem schizofrenii — specyficznym objawem pro-

dromalnym.

Obraz kliniczny dysmorfofobii

U osób z tym rozpoznaniem nadmierne zaab-

sorbowanie swoim wyglądem dotyczy najczęściej

twarzy lub jej części — nosa, włosów lub wyglądu

jej skóry. Typowe skargi mogą obejmować również

kształty i rozmiary określonych części ciała (np. czę-

ści twarzy, zębów, głowy, kończyn dolnych, kształtu

klatki piersiowej, piersi, genitaliów), najrzadziej do-

tyczą całego ciała [21]. Dość często są to skargi na

konieczność noszenia okularów, trądzik lub inne

zmiany skórne, blizny, cienkie włosy, asymetrię okre-

ślonych części ciała. Czasem jednak skargi są nieja-

sne i trudne do zrozumienia dla otoczenia, na przy-

kład: „mój nos jest śmieszny”, „moje usta się ciągle

uśmiechają”, „moje oczy mają dziwne połączenie

z nosem”. Zwykle z upływem czasu przybywa skarg,

które dotyczą coraz to innych aspektów własnego

wyglądu. Natomiast jeśli defekt został usunięty, na

przykład chirurgicznie, to zwykle pojawia się następ-

ny dowód fizycznej brzydoty.

Koncentracja na własnym wyglądzie lub szcze-

gólnych jego aspektach bardzo często ma charakter

obsesji — ciągle powracających myśli związanych

z „defektem”. Z literatury wynika, że 80–90% pacjen-

tów cierpi ponadto z powodu przymusu częstego

sprawdzania wyglądu, obecności „defektu” (w lu-

strze, w szybach, na wszystkich gładkich powierzch-

niach), a tylko nieliczna grupa unika obejrzenia swo-

jego odbicia (chowa, zakrywa lustra). Można więc

powiedzieć, że większość pacjentów z dysmorfofo-

bią ma ponadto objawy obsesyjno-kompulsyjne,

a tylko 10–20% — fobii [22, 23].

Wielu pacjentów natrętnie pyta bliskich o swój

wygląd, przy czym pytanie jest zazwyczaj formuło-

wane w ten sposób, by uzyskać potwierdzenie obec-

ności „defektu”. Ten zabieg umożliwia sprawdzenie,

czy „defekt” widzi również otoczenie. Odpowiedź

negatywna albo nic nie zmienia, albo przynosi

zmniejszenie obaw, lecz tylko na krótko. Częste są

sytuacje porównywania się lub domaganie porów-

nania swego wyglądu z wyglądem innych, wybra-

nych osób. Zazwyczaj pacjenci podejmują wiele

działań związanych z kamuflażem swego „defektu”

— stosują specjalny makijaż, ubiór, przybierają szcze-

gólne, maskujące „defekt” pozycje ciała. Charakte-

rystyczne jest również powracanie w rozmowach do

tematyki związanej z wyglądem.

Współchorobowość

Wyniki przeprowadzonych badań dotyczące

współwystępowania u osób z BDD innych zaburzeń

psychicznych są niespójne, co najprawdopodobniej

wynika z faktu, że z reguły badano małe grupy cho-

rych i uzyskiwano dość przypadkowe rozpowszech-

nienie innych zaburzeń. Jednak w większości badań

największe jest rozpowszechnienie zaburzeń depre-

syjnych — dystymii, dużej depresji — które stwier-

dzano zwykle u ponad 70% pacjentów z BDD. Dru-

gie miejsce zajmują zaburzenia lękowe (30–60%),

w tym przede wszystkim fobia społeczna i OCD, rza-

dziej inne zaburzenia z tej grupy [24–26 ].

Niektóre grupy badaczy uważają, że w przy-

padku pierwotnego BDD prawie zawsze występują

towarzyszące zaburzenia psychiczne: duża depresja,

fobia społeczna, OCD oraz zaburzenia osobowości,

najczęściej z klasteru C (osobowość unikająca i ob-

sesyjno-kompulsyjna) oraz nadużywanie substancji

psychoaktywnych (częściej leków uspokajających niż

innych substancji uzależniających) [27–29]. Tak zwa-

ne wtórne BDD występuje najczęściej w psychozach,

na przykład we wczesnym okresie rozwoju schizo-

frenii u adolescentów [30].

Związki pomiędzy dysmorfofobią

a zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym

Ostatnie badania wskazują, że BDD może być

przyczynowo związane z OCD, wykazano bowiem

znacznie częstsze niż w populacji ogólnej występo-

wanie tak zwanego spektrum OCD (w tym BDD)

wśród krewnych I stopnia osób z BDD oraz częstsze

występowanie BDD wśród osób z OCD. Liczne po-

dobieństwa między BDD a OCD, jak już wspomnia-

no, dotyczą zmiennych demograficznych, rozpo-

wszechnienia wśród płci, wieku, w którym dochodzi

do wystąpienia pierwszych objawów, fenomenolo-

gii, przebiegu (przewlekły z zaostrzeniami), stopnia

upośledzenia funkcjonowania społecznego, towarzy-

szącej psychopatologii i dodatniego wywiadu rodzin-

www.psychiatria.med.pl

Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2006, tom 6, nr 1

Tabela 1. Różnice i podobieństwa pomiędzy zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym a dysmorfofobią

Table 1. Similarities and differences between OCD and BDD

Domena

Podobieństwa

Różnice

FENOMENOLOGIA

Obsesje

Treść obsesji

Wysoki odsetek pacjentów ma kompulsje

Zwykle dobry wgląd w OCD,

Niekiedy typowe treści obsesji i kompulsji

brak w BDD

(symetria, perfekcja)

Myślenie porównawcze typowe dla

Podobne zachowania

BDD, lecz nie dla OCD

(sprawdzanie, upewnianie się)

Nasilenie wstydu większe niż obawa przed

Stopień oporu i kontroli

odrzuceniem, niższa samoocena w OCD

Rytuały bardziej nasilają lęk

w BDD?

DEMOGRAFIA

Częstość występowania uzależniona od płci

Osoby z BDD rzadziej są

Poziom wykształcenia

w związkach małżeńskich

PRZEBIEG

Wiek wystąpienia objawów

Przebieg często przewlekły

WSPÓŁCHOROBOWOŚĆ

Często łącznie występują OCD + BDD

W BDD częściej występują

Podobna współchorobowość

depresja i fobia społeczna

Wcześniejszy wiek wystąpienia depresji

w BDD

HISTORIA RODZINNA

Względnie wysoka częstość OCD u krewnych

Częstsze nadużywanie substancji psycho-

osób z BDD

aktywnych przez krewnych osób z BDD

Rodzinne występowanie zaburzeń psychicznych

ODPOWIEDŹ NA LECZENIE SSRI

Ważniejsze znaczenie neuroleptyków

Czas potrzebny do odpowiedzi na leczenie, dawki,

w urojeniowej postaci BDD

częstość nawrotów po przerwaniu farmakoterapii

niż w urojeniowej postaci OCD

Odpowiedź na strategie wzmocnień

Prawdopodobnie lepsza odpowiedź

na techniki behawioralno-poznawcze i terapię

podtrzymującą, zorientowaną na uzyskanie wglądu

ETIOLOGIA

Najprawdopodobniej rola 5-HT i dopaminy

w BDD

INNE

Nasilenie choroby

Myśli samobójcze i próby oraz samobójstwa

dokonane są częstsze w BDD

SSRI ( selective serotonin reuptake inhibitor ) — inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

OCD ( obsesive-compulsive disorder ) — zaburzenie obsesyjno-kompensacyjne

BDD ( body dysmorphic disorder ) — dysmorficzne zaburzenia ciała

nego. Zasadnicze podobieństwo w zakresie objawów

klinicznych między zaburzeniem obsesyjno-kompul-

syjnym a dysmorfofobią dotyczy, jak już wspomnia-

no, obecności obsesji. U ponad 90% pacjentów z dys-

morfofobią występują czasochłonne, powtarzające się

zachowania, podobne do kompulsji (tab. 1) [27, 28].

Różnice między zaburzeniem obsesyjno-kom-

pulsyjnym a dysmorfofobią wynikają z faktu, że treść

obsesji i kompulsji w tych ostatnich zaburzeniach

dotyczy przede wszystkim wyglądu, ale także kry-

tycznej oceny zasadności tych treści. Z wielu donie-

sień wynika, że istotny odsetek pacjentów z zabu-

rzeniem obsesyjno-kompulsyjnym wykazuje zaburze-

nia myślenia bardziej przypominające urojenia lub

idee nadwartościowe niż obsesje. Niektórzy autorzy

stwierdzili obecność urojeń dotyczących własnego

wyglądu u ponad połowy osób z dysmorfofobią.

U wielu z nich z czasem pojawiło się nastawienie

odnoszące, a niekiedy również urojenia prześladow-

cze. Różnice między BDD i OCD w większości badań

wskazują na większe rozpowszechnienie zaburzeń

depresyjnych i fobii społecznej, prób samobójczych

oraz samobójstw z powodu objawów chorobowych

oraz słabszego wglądu w objawy u cierpiących na

BDD w porównaniu z chorymi na OCD. W nielicz-

nych przeprowadzonych badaniach dotyczących

funkcji poznawczych stwierdzono odchylenia cha-

rakterystyczne dla osób z OCD. Brakuje natomiast

ciągle jednoznacznych danych na temat ewentual-

nych odchyleń w badaniach neuroobrazowych osób

z BDD (płaty skroniowe? potyliczne? czołowe?).

Niektórzy autorzy wyróżniają tak zwaną psy-

chotyczną postać OCD (brak krytycyzmu), podobnie

w przypadku BDD można mówić o wariancie psy-

chotycznym, jakim są zaburzenia kwalifikowane jako

urojeniowe, typ somatyczny [31].

Jeśli pacjent z BDD ma idee nadwartościowe

i obsesje, to rozpoznaje się postać niepsychotyczną,

jeśli jednak pojawiają się urojenia, to stawia się roz-

poznanie zaburzeń urojeniowych, typ somatyczny

[31–33]. Z obserwacji wynika, że u danego pacjenta

postać niepsychotyczna w ciągu jego życia może

www.psychiatria.med.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: