UBEZWŁASNOWOLNIENIE -
jest wyrazem troski, pomocy i opieki wobec osób, które nie potrafią same się o siebie zatroszczyć, pomóc sobie i zaopiekować sobą.
osobę upośledzoną umysłowo niezależnie od stopnia upośledzenia (głębokie, znaczne, umiarkowane, lekkie), chorych psychicznie albo cierpiących na zaburzenia psychiczne wynikające np. z pijaństwa lub narkomanii. Samo jednak upośledzenie umysłowe lub stan psychiczny danej osoby nie jest podstawą ubezwłasnowolnienia. Ubezwłasnowolnić można jedynie, gdy upośledzenie albo choroba psychiczna wpływa na niemożność lub ograniczenie kierowania przez nią swoim postępowaniem.
Ubezwłasnowolnia się dopiero w wieku, w którym dziecko nabywa zdolność do czynności prawnych. Taką zdolność w ograniczonym stopniu nabywa ono, kończąc trzynaście lat, w pełni natomiast, kończąc lat osiemnaście (wyjątkiem jest kobieta, która za zgodą sądu zawarła związek małżeński przed ich ukończeniem, ale po skończeniu lat szesnastu). A zatem po osiągnięciu przez dziecko lat trzynastu można je ubezwłasnowolnić całkowicie, a po osiągnięciu osiemnastu całkowicie lub częściowo.
pozbawia możliwości dokonywania czynności prawnych. Taka osoba nie może, więc np. podarować lub sprzedać swojego majątku albo jego części, nie może niczego wartościowego kupić, wynająć mieszkania, zobowiązać się do wykonania jakiegoś dzieła lub zlecenia, oświadczać swojej woli, np. w kwestii przyjęcia darowizny lub testamentu. W jej imieniu tylko rodzice, opiekun lub kurator mogą dokonać czynności, które odniosą ważne skutki prawne. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może sama ani przez przedstawiciela zawrzeć małżeństwa, uznać dziecka, sporządzić lub odwołać testamentu. Taka osoba samodzielnie może dokonać jedynie czynności, które są określane w ustawie jako drobne, bieżące sprawy życia codziennego; będą to np. drobne zakupy, korzystanie z drobnych usług, np. fryzjera.
ogranicza zdolność do pewnych czynności prawnych. Osoba pewnych czynności prawnych może dokonywać samodzielnie, pewnych jedynie za zgodą przedstawiciela ustawowego, ale są też takie, których nie może ona dokonać, gdyż będą nieważne. Samodzielnie osoba ubezwłasnowolniona częściowo może dokonać czynności związanych z umowami powszechnie zawieranymi w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego (drobne zakupy, korzystanie z drobnych usług). Może ona podejmować działania nie będące ani zobowiązaniem (np. do wykonania jakiegoś zlecenia), ani rozporządzeniem (np. rozporządzeniem majątkiem). Może ona swobodnie bez zgody przedstawiciela ustawowego (przedstawicielem ustawowym osoby ubezwłasnowolnionej częściowo jest kurator) zarządzać swoim zarobkiem, chyba, że z ważnych powodów sąd opiekuńczy postanowi inaczej. Może ona również swobodnie rozporządzać przedmiotami majątkowymi, które przedstawiciel ustawowy oddał jej do swobodnego użytku. Większość jednak czynności prawnych dokonywanych przez osobę ubezwłasnowolnioną częściowo do swej ważności wymaga zgody przedstawiciela ustawowego. Będą to wszelkie czynności zobowiązujące i rozporządzające, czyli np.: kupno, sprzedaż (rzeczy wykraczających poza zakres drobnych bieżących spraw życia codziennego), darowizna, zlecenie, najem itd. Warto dodać, że w sprawach ważniejszych kurator będzie musiał dodatkowo uzyskać zgodę sądu opiekuńczego, np. na sprzedaż mieszkania.
Ubezwłasnowolniony częściowo może zawrzeć małżeństwo. Należy podkreślić, że w przypadku osób upośledzonych umysłowo lub chorych psychicznie potrzebna jest na to zgoda sądu. Natomiast czynnościami, których ubezwłasnowolniony częściowo dokonać nie może, będą np.: sporządzenie, zmiana lub odwołanie testamentu.
to m.in.: nieposiadanie (czynnego ani biernego) prawa wyborczego, czyli niemożność brania udziału w wyborach zarówno jako wyborca, jak i jako wybierany, oraz niemożność wypowiadania się w referendum. Osobę ubezwłasnowolnioną pozbawia się władzy rodzicielskiej. W zakresie zaś prawa pracy różna jest sytuacja ubezwłasnowolnionego całkowicie i częściowo. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może nawiązać stosunku pracy. Natomiast osoba ubezwłasnowolniona częściowo może swobodnie, bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy i dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jeżeli jednak ów stosunek pracy sprzeciwia się dobru osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, jej kurator może za zezwoleniem sądu opiekuńczego taki stosunek rozwiązać. Bardzo istotnym skutkiem ubezwłasnowolnienia całkowitego jest przeniesienie na przedstawiciela ustawowego osoby ubezwłasnowolnionej prawa do decydowania w sprawach leczenia tej osoby. Jego obowiązkiem jest dbanie o zdrowie tej osoby. To właśnie opiekun wyraża za nią zgodę na operację, na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego.
bombelspec