PRAWO ADMINISTRACYJNE Dr HELENA FRANASZEK
Wykład Nr 1 z dnia 1/10/2005
Administracja ma charakter publiczny - jest to administracja wykonywana przez podmioty publiczne, jej istotą jest to, że jest ona nakierowana na realizację interesów publicznych. Wszystko, co robi administracja publiczna ma służyć ogółowi. Ma ona przynieść korzyść ogółowi. Kluczowym pojęciem tutaj jest pojęcie interesu publicznego, w interesie publicznym leży to, ażeby działania podejmowane przez tą administrację były korzystne dla społeczeństwa. Jeżeli natomiast jakieś działania będą niekorzystne, to powiemy, że są sprzeczne z interesem publicznym. I właśnie to pojęcie interesu publicznego, działań korzystnych dla ogółu, zmierzających do zaspokojenia interesów wspólnoty, to jest taki podstawowy wyznacznik administracji publicznej.
Na dzień dzisiejszy nie ma w literaturze prawniczej pełnej, zamkniętej, wyczerpującej definicji adm. publicznej.
Pojęcie ADMNISTRACJA dosyć często używamy dla opisania pewnych podmiotów (organy, struktury, organizacje, które realizują te potrzeby publiczne). Nie jest to wyczerpująca definicja. Zdarza się czasami, że organ, podmiot administracyjny wymierza karę, a wymierzanie kary to już wymiar sprawiedliwości, albo podmiot administracyjny stanowi przepisy powszechnie obowiązujące, np. wydaje rozporządzenie, podejmuję uchwałę z zakresu prawa miejscowego, to jest działalność polegająca na tworzeniu nowych norm prawnych, czyli działalność polegająca na tworzeniu prawa a nie wykonywaniu administracji publicznej. Musimy mieć świadomość tego, że nie wszystko, co robią podmioty administracyjne będzie działalnością administracyjną.
Administracja w rozumieniu przedmiotowym, czyli co to jest ta działalność, którą nazywamy administracją.
· Jest to wykonywanie zadań publicznych
· Jest to wykonywanie ustaw
· Jest to działalność twórcza
Ale wszystkie te określenia opisują tylko kawałek tej administracji. Nie ma takiej jednolitej, całościowej definicji administracji.
Administracje teraz raczej definiuje się przez opisywanie, a nie przez konstruowanie jakiejś zamkniętej definicji.
Były np. takie próby zdefiniowania administracji:
Administracją jest ta działalność państwa, która nie jest sądownictwem i nie jest ustawodawstwem. To jest tzw. definicja negatywna, przedmiotowa, bo opisujemy działalność. Czyli tak naprawdę nie wiemy nic o tej administracji, wiemy, czym ona nie jest, ale nie wiemy, czym się charakteryzuje, a tak naprawdę to chcemy to właśnie wiedzieć. Ta ww. definicja jest podawana prawie we wszystkich podręcznikach, jako tzw. przykład definicji negatywnej, a niektórzy mówią definicja wielkiej reszty, ponieważ jest to ten kawałek działalności państwa, który pozostanie po odjęciu ustawodawstwa i po odjęciu wymiaru sprawiedliwości.
Jakimi cechami się opisuje administracje?
Administracją jest działalność wykonywana w imieniu państwa i na jego rachunek- jest to wykonywanie administracji publicznie, a więc pewnej działalności, która na gruncie przepisów prawa została określona i została uznana za zadanie publiczne, za zadanie państwa. W imieniu państwa. Samorząd to tez jest kawałek administracji państwa, publiczny.
Administracja Publiczna- tworzona przez prawo, przez organy państwa w odpowiedni sposób powołana do życia. W ramach tej administracji publicznej możemy wyodrębnić:
· Administracje rządową
· Administrację samorządową
Jedna i druga działalność jest działalnością administracyjną. Różni się ona strukturami. Inaczej zbudowana jest administracja rządowa – to jest administracja wykonywana przez organy przede wszystkim monokratyczne, zbudowane na zasadach centralizacji, podporządkowania, a inaczej zbudowana jest administracja samorządowa, czyli ta cecha dotyczy struktury. Administracja samorządowa, to jest administracja wykonywana przez takie związki, przez korporacje prawa publicznego na zasadach demokracji lokalnej. Czyli jak mówi ustawa „ wspólnota mieszkańców na danym terenie to jest samorząd” i teraz ten samorząd w określonych procedurach powołuje swoje organy i te organy to jest administracja. To są organy administracji samorządowej, a to, co one robią to jest administracja publiczna, czyli pośrednio możemy przypisywać to państwu.
Druga sprawa, która charakteryzuje administrację – administracja publiczna charakteryzuje się takim szczególnym przymiotem, który określa się jako władztwo administracyjne. Działalność administracji publicznej, to jest działalność o charakterze władczym. Na czym polega to władztwo administracyjne? To jest cecha, która w sposób diametralny różni administrację od np. sądownictwa. Działalność władcza polega na tym, że organy administracji publicznej mogą a czasem muszą w sposób prawnie wiążący, jednostronnie określać sytuację prawną podmiotów zewnętrznych. Przykład – Decyzja administracyjna – to jest przykład działania władczego. Organ administracji publicznej, upoważniony do tego, wydaje decyzję administracyjną, np. decyzję o wymiarze podatku. Odbiorca decyzji ma obowiązek zapłacenia tego podatku. Ten organ określił obowiązek obywatela, nałożył na niego ten obowiązek w sposób władczy, jednostronny, nie miał on udziału w wydaniu tej decyzji, organ zrobił to z urzędu. Nie zapłacenie podatku spowoduje jego egzekucję. Organ dysponuje możliwością skorzystania z przymusu państwowego ażeby zmusić do wykonania tego obowiązku. Jednostronnie to narzuca. Między stroną tej decyzji a organem istnieje stosunek nie równorzędności, pozycja organu jest pozycją władczą, jest pozycją prawnie silniejszą, bo to organ, na gruncie przepisów prawa jest umocowany do tego żeby taką decyzję wydać. To władztwo przejawia się nie tylko w nakładaniu obowiązków. Ten element odczuwamy najbardziej, my jako obywatele, bo on jest dla nas przykry. Element władztwa pojawia się również, kiedy administracja daje nam pewne uprawnienia. Z chwilą, kiedy dostaniemy to uprawnienie, będziemy mogli w sposób prawnie skuteczny z niego korzystać. Przykład; mam działkę i chcę sobie wybudować na tej działce dom. Czy mogę tak po prostu wziąć i budować? Przepisy prawa stwarzają tutaj pewne wymogi prawne, które ja musze spełnić jako właściciel tejże działki. Czyli muszę uzyskać pozwolenie budowlane. Jeżeli spełniam wszystkie warunki ustawowe, organ jest po to żeby to wszystko sprawdził, to takie pozwolenie budowlane dostanę, czyli uzyskałem uprawnienie do realizacji moich zamiarów inwestorskich, czy realizacji mojej działalności gospodarczej. To uprawnienie nadał organ administracji. Czyli zakres moich uprawnień określonych jako sfera interesów prawnych uległ poszerzeniu. Z chwilą uzyskania takiej decyzji administracyjnej mogę z takich uprawnień korzystać. Każdy obywatel na gruncie obowiązujących przepisów prawnych ma pewną sferę praw i obowiązków, my możemy uzyskiwać te uprawnienia i uzyskiwać te obowiązki ale po spełnieniu określonych wymogów prawnych. Rola administracji polega na tym, że ona swoimi aktami decyzjami administracyjnymi te uprawnienia czy obowiązki w stosunku do każdego z nas będzie konkretyzowała. Nie można powiedzieć, że administracja robi to według własnego widzimisię, tak nie jest, za chwilę będziemy mówili o tym, że administracja działa na podstawie prawa. I tu są pewne granice, ale organy administracyjne maja to prawo korzystania z tego imperium państwowego. To się określa jako władztwo państwowe, albo jako imperium, perator się stąd bierze, czyli władza. Nakłada obowiązek – egzekwuje, daje uprawnienia – od uprawnionego zależy czy z danego uprawnienia skorzysta, ale często jest tak, że można stracić uprawnienie, jeżeli nie skorzysta się z niego w wyznaczonym czasie- jest to taki pośredni przymus, cecha tego władztwa. Musimy mieć świadomość jednego. Administracja realizując te zadania, które składają się na działalność społecznie użyteczną, ten interes publiczny, nie zawsze się posługuje tym władztwem. Ma taką prawną możliwość. Ale nie zawsze. My możemy to władztwo widzieć do pewnej skali. Są pewne czynności, pewne sfery działania administracji, gdzie tego władztwa jest bardzo dużo, np. sfera bezpieczeństwa publicznego, tam przede wszystkim będzie władztwo, ale jak popatrzymy na różne działy administracji, na różne przejawy działalności administracyjnej, to są takie działania, gdzie tego władztwa jest mało. Np. szkoła – działalność polegająca na świadczeniu pewnej usługi. Bardzo często zakres tego władztwa jak gdyby aktywność jego stosowania zależy od czynników politycznych. Np. państwo totalitarne kocha władztwo, ale demokratyczne raczej odchodzi od tego. Charakter władczy administracji występuje tam gdzie administracja wykonuje funkcje reglamentacyjno – porządkowe. Reglamentacja rozdziela pewne dobra: zezwolenia, koncesje, no i porządkowa w sferze bezpieczeństwa. W pozostałym zakresie, gdzie administracja świadczy pewne usługi, zarządza majątkiem własnym, to tam spotykamy się raczej z czynnościami w zakresie zarządu tzw. Gestia, albo działania nie władcze. Np. dom pomocy społecznej prowadzony przez samorząd powiatowy, to też jest kawałek administracji, tylko tam się stosuje działania opiekuńcze, nie władcze. Szkołą, czy przedszkole publiczne prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, to też jest administracja, ale tam występuje działalność usługowa, świadcząca, nie władcza. Model państwa, polityka decydują o tym jak dużo jest tego władztwa w administracji. Mówi się o administracji władczej, administracji świadczącej usługi, kierującej. Mówi się również o administracji właścicielskiej. Jeżeli mamy majątek publiczny, to tym majątkiem zarządza administracja. Jeżeli gmina jest właścicielem majątku, to administracja wykonuje funkcje właścicielskie. Gmina z zachowaniem określonych reguł prawnych może sprzedać np. działkę, bo jest jej właścicielem. To są uprawnienia właścicielskie. Administracja publiczna współczesna: z jednej strony jest to imperium, ta możliwość działania władczego, a z drugiej strony jest możliwość stosowania uprawnień właścicielskich, my to nazywamy „domino”. Czyli np. każda jednostka samorządu terytorialnego może być opisywana na tych dwóch płaszczyznach, jako podmiot administracji publicznej, korzystający z funkcji władczych, a drugi raz patrzymy na gminę jako na właściciela majątku i zastanawiamy się, jakie uprawnienia właścicielskie mogą wykonywać samorządy- wszystkie uprawnienia właścicielskie, oczywiście z zachowaniem reguł prawa.
Jest związana prawem.
O zasadach praworządności słyszy się
· W Konstytucji RP
· Ustawy o tym mówią
· Pragmatyki służbowe o tym mówią
Co to znaczy, że administracja działa na podstawie ustaw i w granicach określonych przez ustawy??
1. Wszystko, co dotyczy administracji, wszelkie zagadnienia związane z jej organizacją, z określonymi zadaniami, kompetencjami ma swoje umocowanie w ustawach. Czyli organizacja i działanie administracji jest zapisane w ustawach.
W pewnych sytuacjach działalność administracji będzie bardzo mocno krępowana przez te przepisy. Największe skrępowanie administracji będzie wtedy, gdy administracja stosuje działania władcze, kiedy w sposób prawnie wiążący kształtuje naszą sytuację prawną.
Organ administracji nie może zastosować działania władczego, gdy nie ma do tego wyraźnego upoważnienia ustawowego. Decyzję organ administracyjny może wydać tylko wtedy, kiedy przepis prawa mu na to pozwala. Co więcej, przy wydawaniu takiej decyzji musi stosować sformalizowaną procedurę? W ten sposób prawo chroni nas przed samowolą administracji.
O to chodzi, żeby chronić w jakiś sposób interesy tych podmiotów, którymi administracja zarządza, podejmuje pewne rozstrzygnięcia. Działania władcze występują tylko wtedy, gdy przepis wyraźnie na to zezwala.
Druga sfera zdeterminowania, skrępowania adm. przepisami prawa, gdy administracja wydaje pieniądze publiczne. Te pieniądze mogą pochodzić z organów centralnych, albo samorządowych. Jak może administracja wydawać te pieniądze? Podmioty, które dysponują tymi pieniędzmi mogą je wydawać tylko tak jak przepis prawny na to zezwala. Na takie cele, zadania, w taki sposób, jaki prawo na to zezwala. Tutaj też występuje bardzo mocna determinacja prawna. Występuje tu tzw. odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Tutaj ten formalizm idzie bardzo daleko.
Mamy również całą masę przepisów, które dotyczą administracji, ale to sformalizowanie adm. już nie jest tak dalekie, np. grupa przepisów, które określają zadania administracji, to ten formalizm jest znacznie mniejszy, administracja może działać w sposób bardziej twórczy. Stosuje tutaj różne środki nie władcze.
Wszędzie tam gdzie prawo wyznacza granice działania administracji, adm. nie może jej przekroczyć.
2. Administracja ma charakter wykonawczy. Zadaniem administracji jest wykonywanie tych przepisów, które są przepisami prawa na nią nałożone. Chociaż administracja czasami stanowi prawo miejscowe, chociażby rozporządzenia, ale one też poniekąd mają charakter wykonawczy. Takie stanowienie prawa wynika z upoważnień ustawowych, czyli jest podporządkowane ustawie. Administracja nie może stanowić prawa niezależnie, jest to podporządkowane, czyli ma charakter wykonawczy.
3. Kolejna cecha administracji – działa na zasadach ciągłości, w sposób ciągły i stabilny.
Wszędzie tam, gdzie administracja ma zaspokoić jakieś potrzeby ogółu, to jej działalność musi mieć charakter ciągły np. dostawa wody, energii elektrycznej. Nie koniecznie musi to robić sama, ale musi podjąć takie działania organizatorskie, żeby zabezpieczyć świadczenie tej usługi. Wywóz śmieci, zapewnienie ruchu drogowego, komunikacji środkami komunikacji publicznej, to są takie typowe usługi, które muszą być świadczone na zasadzie ciągłości, stabilności, powszechnej dostępności. Czy to będzie robiła sama administracja, czy podmiot gospodarczy, to jest rzecz wtórna, jak sobie to administracja urządzi? Rolą administracji jest zabezpieczenie tej usługi. Na tym polega ten charakter ciągły i stabilny.
4. Administracja w państwie ma charakter monopolistyczny. Państwo tworzy swoją administrację i to jest ten monopolista. Nie jest ona monolitem, bo wewnętrznie jest zróżnicowana, ale jeżeli opiszemy administrację, to państwo wykonuje swoje zadania przez tą właśnie administrację publiczną. To, że administracja ma charakter monopolistyczny nie musi oznaczać, że ona sama swoimi strukturami musi wszystko wykonać. Ona może wykonać swoje zadania przy użyciu podmiotów niepublicznych, ale zawsze ma nad nimi nadzór. Jeżeli jakiś podmiot niepubliczny, wykonuje działania publiczne to zawsze jest pod nadzorem, czy to jest jakaś umowa, czy zamówienie publiczne, czy organizacja pozarządowa, czy jakieś zadania przekazane ustawą podmiotom niepublicznym, np. szkoły prowadzone przez podmioty niepubliczne. W każdym przypadku, jeżeli ten podmiot niepubliczny wykonuje zadania publiczne, to prawo reguluje sposób wiązania tego podmiotu z administracją. I tu mamy nadzór, kontrolę, dotacje, rozliczenia itd., czyli tym podstawowym sektorem jest administracja. Do roku 1990 wszystko, co się wiązało z zadaniami publicznymi monopolizowała administracja w sensie dosłownym. Jeżeli przepisy prawne uznały pewne zadania za publiczne, to jednocześnie przepisy prawne przesądzały, że te zadania publiczne będą wykonywały struktury publiczne. Np. szkolnictwo, tylko były szkoły publiczne (poza małym wyjątkiem, w Krakowie były dwie szkoły niepubliczne). Wtedy mówiło się państwowe. Drugi przykad służba zdrowia – tylko państwowa, inny przykład – działalność gospodarcza. Przemiany gospodarcze, które się dokonały polegały na tym, że:
Sektor działalności gospodarczej wyrwał się z sektora publicznego, działalność gospodarcza prowadzona jest na zasadach wolnorynkowych. Obok sektora adm. publicznej pojawił nam się sektor gospodarczy. Administracja publiczna korzysta z usług sektora gospodarczego. Jest jeszcze trzeci sektor, sektor organizacji pozarządowych. Kiedyś funkcjonowały takie organizacje pod nadzorem adm. publicznej, teraz jest to potężny sektor, który przejmuje od adm. publicznej pewne zadania do wykonywania, zadania w sferze usług, najczęściej są to usługi o charakterze niematerialnym – kultura, zdrowie, turystyka, sport, profilaktyka. To są zadania ustawami przypisane państwu, a jednocześnie ustawy mówią, że te zadania mogą również wykonywać podmioty niepubliczne, organizacje pozarządowe, na określonych przez prawo zasadach: konkurs, dotacja, umowa. Ale administracja zawsze ma nad tym nadzór, czyli ten monopolistyczny charakter dalej jest zachowany.
5. Administracja działa przez swój personel, przez kadry urzędnicze. Cechą tych kadr jest to, że oni są zatrudnieni w ramach szczególnego stosunku prawnego, stosunku służby państwowej. W tej chwili mamy już nowelizację ustawy, która mówi o naborze na urzędników samorządowych. Urzędnik jest tą osobą, która będzie miła prawo stosowania władczych decyzji. Te osoby są nabierane do administracji w pewnych szczególnych procedurach i stawia się im określone wymogi, nie tylko formalno prawne, ale i etyczne w zakresie wykształcenia, kwalifikacji, które muszą posiadać. Urzędnik jest to szczególna grupa pracowników. To wszystko w sumie opisuje nam działanie administracji.
Żeby dokończyć jeszcze opis administracji, musimy wspomnieć o tym, że jest administracja rządowa i administracja samorządowa. Administracje tą tworzą w sensie podmiotowym, jest to pewien system podmiotów ze sobą powiązanych – o tym decyduje prawo.
Jakie to będą podmioty?
1. Organ administracji publicznej ( wójt, prezydent, ministrowie, rada ministrów, wojewoda, komendant policji, straży pożarnej). Organy mogą być jednoosobowe tzw. monokratyczne lub organy kolegialne. W momencie, kiedy prawo powołuje do życia organ kolegialny, to określa zasady jego założenia, ale również jego funkcjonowania, w jaki sposób ten organ podejmuje rozstrzygnięcia- podejmują uchwały. Przepisy muszą określić, jakie wymogi muszą być spełnione ażeby uchwała była prawnie skuteczna. Czyli jak gdyby dodatkowa regulacja prawna związana z organem kolegialnym. Z prawnego punktu widzenia organ oznacza:
· Wyodrębniona przez prawo struktura i procedura powołania
· Określenie zadań i kompetencji, które ten organ będzie wykonywał
· Wykonywanie zadań przy pomocy swojego urzędu, urząd nie ma własnych zadań, wykonuje zadania organu.
· Organ może tworzyć jednostki organizacyjne – jest to odrębny podmiot, odrębna struktura, która została utworzona w celu wykonywania pewnych zadań, które zostaną temu podmiotowi przypisane. ( Np. gmina tworzy nowe przedszkola). Zadania jednostek organizacyjnych określa się w statutach. Jednostka organizacyjna jest powiązana z organem, to organ ją powołuje, wyposaża w majątek, sprawuje nadzór, zabezpiecza środki finansowe na działalność. Te powiązania są wyraźne, bardzo mocne. Ale to nie jest urząd, bo urząd nie ma swoich zadań, a te jednostki organizacyjne mają swoje zadania. Jeżeli patrzymy na te jednostki z punktu widzenia finansowania, to mówimy, że będą to jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, albo gospodarstwa pomocnicze, czasem będą to spółki komunalne np. Charakter prawny tych jednostek jest dosyć zróżnicowany, ale ich cel jest taki sam, są powołane do wykonywania pewnych zadań publicznych określonych przez organy adm. publicznej.
Prawo administracyjne nie jest skodyfikowane. Jest bardzo niespójne. To jest ta część prawa, która najbardziej jest uzależniona od polityki. Ustawy z zakresu prawa administracyjnego często ulęgają zmianie. Musimy sobie to prawo jakoś umiejscowić.
Proponuję podzielić to prawo na takie trzy kategorie:
1. Przepisy o charakterze ustrojowym – odpowiada na pytanie, kto to jest ta administracja?
Przepisy ustrojowe, ustrojowo organizacyjne – to te przepisy, które regulują funkcjonowanie administracji i są adresowane do tej administracji. One tak naprawdę kształtują strukturę adm. publicznej.(Jak się tworzy organ, jakie ma zadania i kompetencje, jak się te organy wiążą ze sobą?) Np. ustawy samorządowe.
2. Przepisy o charakterze materialno-prawnym - odpowiada na pytanie, co jest przedmiotem działania administracji
Około 200 ważnych ustaw. Przepisy te określają treść uprawnień lub obowiązków podmiotów stojących poza administracją w stosunku do tej administracji, a więc naszych, obywatelskich uprawnień i obowiązków. Określają również jak administracja ma się zachować w stosunku do tych uprawnień i obowiązków. One są budowane według pewnych zagadnień rzeczowych, np. prawo ochrony środowiska, prawo wodne, ustawa o działalności gospodarczej
3. Przepisy o charakterze proceduralnym –formalnym –jest to prawo procesowe, odpowiada na pytanie jak ta administracja działa, jakie procedury stosuje? Najbardziej znana ustawa to Kodeks Postępowania Administracyjnego, oprócz tego mamy procedurę postępowania przed sadami administracyjnymi, egzekucyjną.
1. Przepisy prawa zewnętrznego – prawa zewnętrzne - Jeżeli minister wyda rozporządzenie, to to będzie aktem zewnętrznym, bo ma charakter ogólnie obowiązujący i jest adresowane na zewnątrz do obywateli jako akt wykonawczy do ustawy.
2. Przepisy prawa wewnętrznego – prawo wewnętrzne – mówimy tak, gdy są adresowane tylko do struktur administracji publicznej, a więc w układach zależności, podporządkowania obowiązują. Jeżeli ten sam minister wydaje zarządzenie, to to jest akt wewnętrzny, bo jest adresowane do jego resortu, podmiotów mu podległych.
Z punktu widzenia interesów obywateli, znaczenie mają przede wszystkim akty zewnętrzne, bo to one kształtują ich sytuację prawną w relacjach z adm. publiczną. Natomiast akty wewnętrzne dla nas jako obywateli są stosunkowo mało istotne, bo:
Żaden organ administracyjny nie może w oparciu o akt wewnętrzny nałożyć na nas żadnego obowiązku, ograniczyć naszych uprawnień, czy stworzyć nakazów, czy zakazów.
Do lat pięćdziesiątych funkcjonowało przekonanie, że prawem administracyjnym jest tylko to prawo zewnętrzne, natomiast prawo wewnętrzne, było tylko wewnętrzna sprawą administracji. Dopiero później zaczęły się pojawiać takie poglądy, że z punktu widzenia obywateli również to prawo wewnętrzne jest ważne, bo struktura administracji, zależności ustrojowe, one też są ważne.
Wykład 2
I. Jeśli ktoś popełnił czyn zakazany, przestępstwo , występek, wykroczenie to mówimy, że spotka go sankcja – kara za czyn popełniony. Jest to sankcja znana przede wszystkim na gruncie prawa karnego.
Zakaz dotyczy osób:
Jeżeli dana osoba popełni ten czyn zabroniony i jest tam jeszcze element winy to tej osobie wymierza się karę.
Naruszenie zakazów prawnych.
Dawniej odpowiadało się przed organami zwanymi Kolegia ds. wykroczeń, od kilku lat tę odpowiedzialność wymierzają sądy.
W administracji też spotykamy się z sytuacjami, że za czyn zawiniony wymierza się karę. Konstrukcja przyczynowa jest taka sama: ktoś popełnia czyn zawiniony i ponosi karę.
Występuje na gruncie prawa po pierwsze we wszystkich kategoriach postępowań dyscyplinarnych np. odpowiedzialność dyscyplinarna pracowników samorządowych mianowanych za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ale również odpowiedzialność karno-skarbowa. W tych sektorach administracji mamy jeszcze sankcję typowo karną.
II. Sankcja która dotyka organ administracji publicznej, podmioty tj. sankcja odszkodowawcza.
Jeżeli organ w toku realizacji prawa naruszy prawo w sposób powodujący szkodę na skutek wadliwej niesprawnej działalności, dojdzie do powstania szkody to wtedy na tym organie będzie ciążył obowiązek zapłaty odszkodowania.
III. Sankcja nieważności. Dotyka administracji choć pośrednio dotyka obywatela.
Jeżeli organ administracji wyda np. decyzję administracyjną i będzie ona wadliwa to w określonych przez prawo procedurach będzie zachodziła konieczność
stwierdzenia nieważności, a zasadą jest jeżeli chodzi o wprowadzenie do systemu prawnego takich przepisów w których zapisana jest sankcja która dotyka albo obywatela albo organ administracji publicznej to tego rodzaju przepisy może wprowadzać tylko ustawa.
Wyjątek: organ administracji publicznej wprowadza sankcję - będą to tzw. zarządzenia porządkowe.
Każdy dział prawa ma swoje źródła na gruncie prawa administracyjnego, są zmienne teorie dotyczące prawa administracyjnego.
Teraz o źródłach prawa stanowi Konstytucja z 1997 roku – to ona zdecydowała co jest źródłem prawa.
Aktem prawnym są:
ustawa,
Rozporządzenie,
Konstytucja,
zarządzenie wójta (np. o obiegu pism),
decyzja administracyjna,
polecenie służbowe.
Nie wszystkie w/w akty prawa są źródłem prawa.
Źródłem prawa nie są : polecenie służbowe, decyzja zarządzenie.
Co to są źródła prawa?
Są to te akty prawne które mają :
a) charakter powszechnie obowiązujący,
b) charakter normatywny.
To że mają charakter powszechnie obowiązujący znaczy, że adresat jest określony generalnie. Są adresowane do wszystkich np. każdy kto posiada nieruchomość jest zobowiązany płacić podatki, każdy kto wyrządzi krzywdę zobowiązany jest do jej naprawienia. Jednym słowem mają charakter generalny a przepis nie ulega skasowaniu przez jednokrotne zastosowanie.
Adresat generalnie określony może być adresat który funkcjonuje w granicach całego państwa np. ustawa jest adresowana do wszystkich na obszarze całego państwa polskiego: każdy kto na terenie państwa polskiego naruszy przepis obowiązujący w Polsce ten będzie podlegał karze. Wśród aktów prawa mamy organy powszechnie obowiązujące np. rada.
To że mają charakter normatywny oznacza że, z treści aktu wynikają pewne reguły powinnego nakazanego zachowania się, polegać to może na tym, że stwarzamy pewien nakaz, zakaz, dodajemy uprawnienia, możemy zwolnić z pewnego obowiązku.
Jeżeli mówimy o źródłach prawa to musimy pamiętać, że te akty pochodzą od organów państwa.
W naszej kulturze mamy np. oprócz norm prawnych, które są ustanawiane w imieniu państwa i przez państwo, różnego rodzaju normy społeczne.
Różnice:
Normy prawne są stanowione przez organy państwa do tego upoważnione a normy społeczne wynikają z różnych innych źródeł. Jeżeli organy państwa ustanawiają normy prawne to istnieje możliwość zastosowania przymusu państwowego, ażeby wymusić obowiązywanie stosowanie tych norm, jest zagwarantowana normą przymusu.
Gdy łamiemy określone normy prawne to narażamy się na różnego rodzaju sankcje prawne (np. gdy nie zapłacimy podatku to przyjdzie do nas odpowiedni organ).
Stanowienie prawa.
Etap stanowienia prawa w konstytucji przewidziany jest dla organów władzy: stanowi władzę trójpodziału władzy której twórcą jest Monteskjusz (władza: wykonawcza, sądownicza, ustawodawcza).
Na drodze stanowienia prawa pojawiają się również organy administracji , jest dopełniana odpowiednimi aktami władzy publicznej.
Podmiotem który stanowi najwięcej aktów prawny jest parlament.
Najważniejsze zagadnienia dotyczące źródeł prawa są zawarte w konstytucji.
Problematyka w konstytucji jest zawarta w rozdziale III zatytułowanym źródła prawa.
...
magara2