Wincenty Witos - Tom 5. Przemówienia.pdf - WITOS WINCENTY - ZULUS555

WINCENTY WITOS

Przemówienia

Wyboru dokonał,

do druku przygotował,

przedmową i przypisami opatrzył

JÓZEF RYSZARD SZAFLIK

Warszawa 2007

LUDOWA SPÓŁDZIELNIA WYDAWNICZA

Wydawca dziękuje za zainteresowanie i wsparcie tej edycji

Polskiemu Stronnictwu Ludowemu

Redaktor tomu

Jerzy Dobrzański

Opracowanie graficzne

Władysław Kopeć

Korekta

Zespół

Indeks wykonał

Zbigniew Badowski

ISBN 978-83-205-4687-7

Wydawca

Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza

ul. Ciołka 15 m 8, 01-445 Warszawa

tel./fax (0-22) 620 57 18

Dział handlowy: tel. (0-22) 620 54 24

www.lsw.pl

e-mail: biuro@lsw.pl

Skład i łamanie

Ledor

PRZEDMOWA

Oddajemy do rąk Czytelnika piąty, ostatni tom Dzieł Wybranych Wincentego Witosa,

jednego z najwybitniejszych polityków polskich końca XIX i pierwszej połowy XX wieku,

wybitnego męża stanu, przywódcy ruchu ludowego i chłopów polskich.

Pełniąc wiele ważnych funkcji partyjnych i państwowych, że wspomnimy w tym miejscu

trzykrotne sprawowanie urzędu premiera rządu, był Witos politykiem-praktykiem, starają-

cym się realnie oceniać otaczającą go rzeczywistość polityczną i przystosowywać do niej

swe działania i podejmowane decyzje. Przywiązywał także dużą wagę do słowa pisanego

oraz mówionego. Wypowiadał się często na różnych forach, zarówno na zebraniach par-

tyjnych, jak i w parlamencie, i w codziennej działalności państwowej.

Wincenty Witos pozostawił po sobie bogatą spuściznę pisarską. Składają się na nią

wspomnienia, dzienniki, publicystyka, mowy, wywiady, odezwy i korespondencje. Zdecydo-

waną większość tego dorobku zawierają pięciotomowe Dzieła Wybrane - jedyna publikacja

tak szeroko prezentująca twórczość pisarską Wincentego Witosa. Wydawnictwo to jest nie

tylko bogatym źródłem do poznania najnowszych dziejów Polski, a wsi i ruchu ludowego

w szczególności, ale także przybliża nam sylwetkę jednego z najwybitniejszych Polaków.

Urodzony w rodzinie ubogiego chłopa galicyjskiego, swoją pozycję polityczną i moral-

ną osiągnął dzięki zaletom umysłu i charakteru. Wybił się z masy ludowej i zdobył ogrom-

ne znaczenie wśród chłopów i w ruchu ludowym, w państwie i narodzie. Na ruch ludowy

i rzesze chłopskie oddziaływał poprzez słowo mówione i pisane. Stąd też wielka waga po-

zostawionego przez niego dorobku pisarskiego.

Przypomnijmy, że oddawana w ręce Czytelnika edycja Dzieł Wybranych Wincentego Wi-

tosa zawiera wspomnienia, fragmenty dzienników, wybór publicystyki i wybór mów.

Trzy pierwsze tomy - w opracowaniu Eugeniusza Karczewskiego i Józefa Ryszarda

Szaflika - obejmują całość wspomnień; tomy pierwszy i drugi - „Moje wspomnienia" (1988

i 1990) oraz tom trzeci „Moja tułaczka w Czechosłowacji" (1995). W tomie czwartym

(opracowanie Józefa Ryszarda Szaflika) zatytułowanym „Publicystyka" pomieszczono

opublikowane za życia autora jego artykuły publicystyczne i broszuiy. W tomie piątym pu-

blikujemy teksty mów i przemówień.

Tom piąty otwiera wystąpienie Wincentego Witosa w Sejmie Krajowym we Lwowie

19 września 1908 roku, zamyka zaś fragment przemówienia wygłoszonego 19 maja 1945

roku na zjeździe delegatów Stronnictwa Ludowego w Tarnowie.

W swym długim i pracowitym życiu Wincenty Witos wygłosił tysiące przemówień wo-

bec różnych gremiów. Ze względów technicznych - znamiennych dla tamtych czasów - nie-

wiele z nich zostało zarejestrowanych. Najpełniej zachowały się Jego przemówienia w gali-

cyjskim Sejmie Krajowym i w parlamencie Polski Odrodzonej. Zamieszczamy je wszystkie.

Najwięcej przemówień wygłosił na wiecach, zgromadzeniach i zjazdach partyjnych oraz na

różnych uroczystościach państwowych. Przemówień takich zachowało się jednak niewiele.

Publikujemy je tu głównie na podstawie prasy i wydawnictw broszurowych. W tych przy-

padkach trudności sprawia często fakt nie zawsze wiernego oddania tekstu autorskiego.

Często mamy do czynienia ze skracaniem tekstu lub częściowym tylko jego omówieniem.

Niekiedy prasa odnotowywała przemówienia Witosa w formie omówienia lub streszczenia.

Teksty takie nie zostały włączone do wyboru. Niekiedy zdarzało się, że to samo przemówie-

nie publikowane było w dwóch, a nawet więcej pismach. W takich przypadkach za podsta-

wę braliśmy ten egzemplarz gazety, w której zamieszczony tekst był pełniejszy, bez skrótów

i jak się wydaje, bez ingerencji redakcji. Jeśli chodzi o broszury, to niektóre teksty, zanim

ukazały się w formie oddzielnej książeczki, były publikowane w prasie. W takich przypad-

kach, z oczywistych względów, nie powtarzano tekstu. Publikujemy tekst najpełniejszy.

Zamieszczone teksty publikujemy in extenso . W paru tylko przypadkach dokonano skró-

tów, co zaznaczono w tekście. Nie dokonywano żadnych zmian stylistycznych i językowych,

poprawiono tylko niewątpliwe błędy drukarskie. Zmodernizowano także pisownię i inter-

punkcję. Tytuły poszczególnych przemówień pochodzą od opracowującego to wydawnictwo.

Teksty zaopatrzyliśmy w niezbędne przypisy, konieczne dla zrozumienia ich przez Czy-

telnika młodego lub nie zajmującego się profesjonalnie historią. Przypisy osobowe za-

mieszczaliśmy wówczas, gdy było to nieodzowne by poznać sylwetki osób występujących

w tekście. Gdy dana osoba występowała w tomach poprzednich, odsyłamy do nich Czytel-

nika, gdyż z reguły tam zamieszczono już wyczerpującą notę biograficzną. Dotyczy to tak-

że przypisów merytorycznych.

Dzieła Wybrane Wincentego Witosa to cenne i bogate źródło wiedzy o dziejach wsi, ru-

chu ludowego i najnowszej historii Polski. Należy do nich sięgać, by poznać myśli i czyny

wielkiego Polaka. Z jego dorobku i bogatej osobowości warto przyswajać sobie to wszyst-

ko, co pozwala godnie żyć i działać. Wiele przekazanych nam przez Wincentego Witosa

myśli i wskazań ma do dziś nieprzemijającą wartość. Mamy nadzieję - jak pisaliśmy w to-

mie poprzednim - że z Jego dorobku korzystać będą nie tylko badacze i miłośnicy prze-

szłości, ale także politycy, działacze i zwykli członkowie ruchu ludowego. Dzięki tej publi-

kacji mają oni okazję by pełnymi garściami czerpać ze skarbnicy myśli Przywódcy Chło-

pów Polskich.

19IX1908. O pomoc szkole dla gospodyń wiejskich w Szynwałdzie.

Wysoki Sejmie! 1

Z prawdziwą przyjemnością przychodzi mi zabrać po raz pierwszy głos w tej Izbie, ce-

lem poparcia petycji, wniesionej przez proboszcza Szynwałdu ks. Siemieńskiego 2 w sprawie

udzielenia pomocy kraju na dokończenie i wewnętrzne urządzenie szkoły gospodyń wiej-

skich, utworzyć się mającej w roku przyszłym w Szynwałdzie.

Dziś wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że nasze kobiety w kraju na wskroś rolniczym,

jakim nasz jest, nie dorosły do zadania, jakie na nie spada, jako na przyszłe i teraźniejsze

gospodynie, o których się mówi, że trzy węgły domu trzymają.

A ze smutkiem tu przyznać potrzeba, że w niejednym wypadku jednego węgła utrzymać

nie potrafią, ponieważ trudno jest otrzymać wykształcenie w tym względzie skutkiem małej

ilości szkół tego rodzaju i wielkiej odległości tychże.

Dlatego koniecznym jest utworzenie nowych szkół w różnych częściach kraju. Myśl tę

pojąć i w czyn wprowadzić usiłuje proboszcz Szynwałdu. Człowiek ten pracuje bez rozgło-

su, którego zasadą jest: nic dla siebie, wszystko dla drugich, odmawiający sobie najprymi-

tywniejszych potrzeb ludzkich i pracujący z wysiłkiem, przechodzącym nieraz siły ludzkie.

Zwraca się on do Wysokiego Sejmu z prośbą o udzielenie materialnego poparcia insty-

tucji, z której nasze włościaństwo prawdziwą pomoc mieć będzie mogło; zwraca się po raz

wtóry, bo w zeszłym roku prośby jego nie uwzględniono.

Z tych powodów proszę o łaskawe uwzględnienie tej petycji w jak najszerszej mierze.

(Brawa)

Sprawozdanie stenograficzne z rozpraw galicyjskiego Sejmu Krajowego

(dalej: SSSK). 4. posiedzenie z dn. 19 IX 1908, s. 164.

1 Wincenty Witos po raz pierwszy wybrany został posłem do Sejmu Krajowego w dniu 21 lutego 1908 r.

z okręgu Tarnów. Publikowany tu tekst jest jego pierwszym wystąpieniem w parlamencie.

2 Siemieński Aleksander (7-1939), proboszcz w Szynwałdzie. Założył i prowadził w tej miejscowości szkołę dla

dziewcząt wiejskich. Zwolennik ks. Stanisława Stojałowskiego, któremu udzielał pomocy nawet po nałożeniu na nie-

go suspensy. Sympatyk ruchu ludowego. Mimo swej działalności i sympatii nie popadł nigdy w konflikt z władza-

mi kościelnymi.

Wincenty Witos - Tom 5. Przemówienia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: