nZdrowie – stan pełnego dobrego samopoczucia (dobrostanu) fizycznego, psychicznego i społecznego a nie tylko nieobecność choroby czy niedomagania.
nHomeostaza – zdolność ustroju do utrzymania, w dynamicznej równowadze, stałości środowiska wewnętrznego.
Parametry charakteryzujące to środowisko, jak n.p. pH, osmolalność, pO2, temperatura, w warunkach prawidłowych oscylują w wąskich granicach.
Czynniki patogenne zmierzają do zaburzenia homeostazy, czemu przeciwdziałają stosowne mechanizmy regulacyjne.
Czynniki chorobotwórcze
1.Zewnętrzne
a)Proste
ØBiologiczne: wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty itd..
ØFizyczne: promieniowanie, prąd elektryczny, temperatura, uraz mechaniczny, wibracje
ØChemiczne: kwasy, ługi, gazy, leki
ØSpołeczne: stres, bieda
b)Złożone
ØCzynniki meteorologiczne i klimatyczne
ØWarunki geofizyczne i geochemiczne
ØZwiązane ze środowiskiem pracy
2.Wewnętrzne
ØUwarunkowania genetyczne
ØZwiązane z płcią, wiekiem itd.
nAdaptacja – ogół odczynów czynnościowych i strukturalnych zmierzających do utrzymania szeroko pojetej homeostazy w warunkach długo trwającego działania niekorzystnych czynników środowiskowych
Mechanizmy adaptacyjne mogą działać na:
üPoziomie komórkowym
üPoziomie narządowym
üPoziomie układowym
ü
Jeżeli określony parametr, mimo uruchomienia odczynów regulacyjnych, przekroczy granicę regulacji fizjologicznej, odczyny regulacyjne stają się wówczas odczynami patologicznymi.
Przebieg choroby
1)Okres utajenia, wylęgania
2)Okres narastania objawów
ØObjawy prodromalne = zwiastuny (na ogół nieswoiste)
ØObjawy swoiste – właściwe dla określonej choroby
3.Okres szczytowy – największe nasilenie objawów
4.Okres zejścia choroby – ustępowanie objawów
5.Wyzdrowienie
ØZupełne
ØNiezupełne
Patofizjologia wstrząsu
Wstrząs – zespół kliniczny wywołany obniżoną perfuzją komórek i tkanek spowodowany:
nZmniejszeniem objętości krwi krążącej
nZmniejszeniem rzutu serca
nRedystrybucją krwi skutkującą spadkiem perfuzji tkanek obwodowych
Wstrząs najczęściej obserwujemy w takich stanach jak:
nMasywne krwawienia
nPoważny uraz lub oparzenie
nRozległy zawał serca
nZatorowość płucna
nPosocznica
Bez względu na charakter uszkodzenia, we wstrząsie występuje ogólnoustrojowa hipotonia spowodowana przez:
nSpadek pojemności wyrzutowej serca
nZmniejszenie objętości krwi krążącej
nRozszerzenie łoża naczyniowego
Klasyfikacja wstrząsu (pod względem wolemii w okresie zadziałania czynnika wywołującego)
nPierwotnie hipowolemiczny
Utrata krwi, osocza, elektrolitów
nPiewotnie normowolemiczny Kardiogenny, naczyniopochodny (neurogenny, anafilaktyczny, septyczny, przełom hormonalny, zatrucie CO)
Klasyfikacja wstrząsu (pod względem rzutu serca w okresie działania czynnika wywołującego wstrząs)
nHyperdynamiczne:
septyczny w I fazie (ciepłej), przełom tarczycowy nadczynny, zatrucie CO,
nHypodynamiczne:
Utrata płynów krążących, kardiogenny, septyczny w II fazie (zimnej), anafilaktyczny, neurogenny
Objawy ogólne wstrząsu
1.Zimna i blada skóra – efekt skurczu naczyń obwodowych i centralizacji krążenia
2.Zaburzenia świadomości – rezultat spadku ilości tlenu i glukozy dostarczanych do mózgu
3.Spadek temperatury ciała – procesy metaboliczne ulegają ograniczeniu z powodu zmniejszenia podaży tlenu i glukozy
Wzrost temperatury ciała we wstrząsie septycznym – endotoksyny bakteryjne
4.Oddech szybki i głęboki, stopniowo spłycający się
Spadek perfuzji oznacza również nasilenie glikolizy beztlenowej w tkankach. Narastająca kwasica pobudza ośrodek oddechowy a jednocześnie osłabia siłę skurczu mięśni oddechowych
Fazy wstrząsu
1.Wczesny skompensowany – uogólniona odpowiedź układu współczulnego wyrównująca spadek ciśnienia przez przyspieszenie akcji serca i rzutu serca, krew jest oszczędzana dla organów istotnych dla podtrzymania życia (centralizacja zależna od dystrybucji receptorów adrenergicznych alfa i beta2)
2.Pośrednia
nPostępujący spadek perfuzji tkanek
nMechanizmy kompensujące nie zapewniają prawidłowego poziomu O2, co skutkuje zaburzeniem funkcji komórek, nasileniem metabolizmu beztlenowego
3.Późna, nieodwracalna
nZatrzymanie pompy Na+/ K+
nKrańcowa niewydolność krążenia
nNiewydolność wielonarządowa
nKwasica metaboliczna i oddechowa Niewydolność serca, DIC, MOFS, ARDS - ZGON
Wstrząs hipowolemiczny
Skutek utraty krwi lub innych płynów do środowiska lub sekwestracji do jam ciała.
Przyczyny wstrząsu hipowolemicznego
nKrwotok
nPęknięcie żylaków przełyku
nPerforacja wrzodów
nOstre zapalenie trzustki
nUszkodzenie dużych obszarów skóry (np. ostra martwica naskórka)
nNie przyjmowanie płynów – osoby długo nieprzytomne, zespoły otępienne
nŚpiączka cukrzycowa
nPoliuria
Wstrząs hipowolemiczny – rozpoznanie
nZaburzenia świadomości
nZimna blada lub marmurkowata skóra
nTachypnoe, tachykardia
nCiśnienie skurczowe < 90 mmHg
nPróba ortostatyczna: spadek RR o 10 mmHg sugeruje utratę 20% krwi krążącej
Podobny wynik będzie u 10 – 30% zdrowych
nOśrodkowe ciśnienie żylne < 5 cm H2O
nObniżone ciśnienie zaklinowania
nObniżony Hct i/ lub Hb, ale w nagłym krwotoku morfologia może być prawidłowa do kilku godzin po krwotoku
nPrzy utracie płynów innych niż krew pełna Hct i Hb podwyższone (odwodnienie)
Wstrząs kardiogenny
Przyczyną jest zmniejszenie pojemności minutowej serca (o 30-40% normy) skutkujące upośledzeniem perfuzji tkanek.
Wstrząs kardiogenny – przyczyny
nZawał serca
nZaburzenia rytmu serca (bradykardia, migotanie)
nUtrudniony przepływ krwi, np.tamponada serca, odma opłucnowa, zator tętnicy płucnej, tętniak aorty)
Wstrząs kardiogenny – rozpoznanie
Rozpoznanie
nOgólne zaburzenia świadomości
nZimna i blada skóra
nWzrost ośrodkowego ciśnienia żylnego
nZmiany w EKG – zaburzenia rytmu serca, zawał
nRTG płuc – czy nie ma odmy
nUSG serca – dysfunkcje zastawek, obraz rozstrzeni lewej i prawej komory
Wstrząs naczyniopochodny
Rozwija się na skutek patologicznego rozszerzenia łożyska naczyniowego przy zachowanej objętości krwi krążącej.
Wstrząs anafilaktyczny
nReakcja nadwrażliwości typu I, uwolnienie dużych ilości substancji rozszerzających naczynia, głównie histaminy
n
Objawy szczegółowe:
nŚwiszczący oddech, kaszel
nKatar
nZaczerwienienie skóry, pokrzywka
nŚwiąd
nObrzęk naczynioruchowy
Wstrząs septyczny
nJest najczęściej skutkiem posocznicy (czyli obecnością w krążeniu bakterii i ich toksyn) wywołanej bakteriami G(-), rzadziej G(+)
nMediatory wstrząsu: TNF-a, Il-1, Il-6, PG, LT, PAF
Przyczyny sepsy
1.Usunięcie naturalnych barier obronnych organizmu
nIntubacja dotchawicza, tracheotomia, długotrwałe cewnikowanie, zakażone operacje na drogach rodnych lub jelitach.
2.Osłabienie odporności
nDługotrwałe leżenie i brak aktywności fizycznej, niedożywienie, choroba nowotworowa, zaburzenia immunologiczne
nLeki immunosupresyjne, antybiotyki
3.Czynniki zewnętrzne: zakażony sprzęt medyczny, personel, zakażenie własną florą bakteryjną
Objawy hemodynamiczne we wstrząsie septycznym
W początkowym okresie:
ØPrawidłowa objętość krwi krążącej, prawidłowa lub nawet zwiększona pojemność minutowa serca, niski opór naczyń obwodowych (wstrząs hiperdynamiczny); w następstwie otwarcia połączeń tętniczo – żylnych krew przedostaje się do żył częściowo pomijając naczynia włosowate, zwiększa się powrót żylny,skóra ciepła, różowa
W późniejszym okresie:
ØPojemność minutowa serca maleje wskutek znacznego osłabienia kurczliwości mięśnia sercowego (niedotlenienie mięśnia sercowego) i zmniejszonego dopływu krwi żylnej z obwodu
ØWzrasta całkowity obwodowy opór naczyniowy
ØZmniejsza się przepływ tkankowy, skóra zimna, spocona, blada lub marmurkowa,
ØNasila się niedotlenienie komórek i kwasica metaboliczna
Objawy szczegółowe wstrząsu septycznego
nNapady dreszczy
nNadmierne ucieplenie i zaczerwienienie skóry
nSzybki wzrost temp. ciała
nWahania ciśnienia tętniczego
Wstrząs neurogenny
Anatomiczny lub czynnościowy odczyn upośledzenia regulacji naczyń, odruchowe rozszerzenie naczyń pojemnościowych i zmniejszenie powrotu żylnego
Przyczyny
nObrażenia czaszki
nObrażenia kręgosłupa
nSilne bodźce bólowe, urazy narządów tzw.wstrząsorodnych: jądra, krtań
Pomiary i monitorowanie
1.Ośrodkowe ciśnienie żylne
nOdzwierciedla wolemię choć na jego całkowitą wartość wpływają: powrót żylny, obkurczenie żyły, wydolność prawej komory
nPomiar dokonywany za pomocą cewnika do żyły głównej górnej lub dolnej
nPrawidłowe wartości to 7-10 cmH2O
nPrawidłowe położenie cewnika powinno się ustalać przez RTG
nZa przewodnienie uznajemy OCŻ > 15 cmH2O
2.Ciśnienie zaklinowania w tętnicy płucnej
nPodstawowy pomiar w różnicowaniu wstrząsu kardiogennego
nWartość prawidłowa to 5 – 12 mmHg (odpowiada ciśnieniu późnorozkurczowemu w lewej komorze)
n...
kot_fredek