ZAKAŻENIA DRÓG ODDECHOWYCH
1. Zapalenie migdałków i gardła
30-40% streptococcus pyogenes
- fenoksymetylopenicylina
- cefamor, cefadroksyl
- niepowodzenie terapii: amoksycyl/INH
- alternatywa: makrolity
2. Nawrotowe zapalenie migdałków i gardła
zakażenia mieszane (beztlenowce)
- klindamycyna (eliminacja nosicielstwa!)
3. Zapalenie nagłośni
H. influenzae
- cefalosporyny III generacji
4. Zapalenie ucha środkowego
- amoksycylina
- penicyliny
- cefuroksym, cefprozil
- makrolit, klindamycyna
5. Zapalenie zatok przynosowych
Streptococcus pneumoniae, H.influenzae, Klebsiella pneumoniae
- cefuroksym
- kotrimoksazol, cefalosporyny III generacji
↓ zużycie antybiotyków
↑ zużycie szpiku: białaczki, nowotwory układu krwiotwórczego, nowotwory układu tkanki łącznej
Szczepienie na grypę:
-bezwzględnie! U wszystkich gdzie warunki hemodynamiczne, zastój
- ↑Ab, ↑ stęż INF
24 XI 08
OBRZĘK NACZYNIORUCHOWY (Quinckego)
- gwałtowne spuchnięcie warg, języka i tkanek miękkich twarzy
- zapewniamy wentylację→ śpiączka; intubację, respirator
Etiologia:
- toksyczna
- uraz po pobiciach + alkohol
- zapalenie (zatok, nosogardzieli)
- niedokrwienie
Inhibitor C1 dop
- inhibitor proteaz serynowych (serpin)
- występuje w surowicy w stężeniu 0,25-0,45 g/l
- w dziedzicznych obrzękach wartości o wiele niższe
- stosuje się koncentraty ludzkiego oraz C1-INH
Inhibitor kalikreiny
- Ecallantide
- podawany podskórnie peptyd
Antagoniści receptorów bradykininowych:
- Icatibant
- peptyd zbudowany z 10 aminokwasów
- ↓działanie bradykininy, przeciwdziała obrzękowi, rozszerzeniu naczyń, powstawaniu przesięku, bólu
Androgeny:
- ↑ produkcje endogenną C1-INH
- danazol, stanozolol
- prawdopodobnie zwiększają ryzyko powstania raka wątrobowokomórkowego
- środki dopingujące i sportowców
Osocze świeżo mrożone:
- zawiera C1-INH
- w jego składzie znajdują się składniki dopełniacza i prekursory bradykininy
Inhibitory fibrynolizy
- kwas traneksamowy
- hamują przekształcanie plazminogenu w plazminę
- stosowane jako leki przeciwkrwotoczne
- nie działają tak selektywnie
Eculizumab
- przeciwciało monoklinalne anty C5 dopełniacza
- hamuje powstawanie kompleksu C5-C9
- stosowany w przewlekłej nocnej hemoglobinurii (napad) działa tylko przyczynowo!
- hamuje białko C5
LDH- rośnie w tej hemoglobinurii a po leku bardzo maleje
czas do I transfuzji- bez leku bardzo krótki, przy użyciu leku długi
następcze powikłania zakrzepowe- zastosowanie leku znacznie zmniejsza liczbę incydentów zakrzepowych w naczyniach obwodowych czy wieńcowych
TERAPIA PRZECIWNOWOTWOROWA
Cele:
- zatrzymać rozwój guza
- zmniejszyć masę guza i objętość by nadawał się do operacji (nie wszystkie są operacyjne)
- hamowanie syntezy DNA, RNA lub białek
Mogą działać w fazie..
Leki alkalizujące:
- działają na zasadzie maczet; na wszystkie szybkie szlaki w komórkach i komórki szybko dzielące się
np. poronny szpiczak mnogi u osób starszych-wolne podziały komórkowe
- ↑ aktywne wolne rodniki alkilowe
- leki nieswoiste dla fazy, lecz dla cyklu
-nie ma fazy, na którą by nie działały
-działanie niepożądane
· nabłonek przew. pokarmowego: biegunki, spadek apetytu
· szpik: małopłytkowość, anemia
· układ chłonny: spadek odporności
· komórki rozrodcze: bezpłodność
-przy stosowaniu leków alkalizujących ważne jest nawodnienie pacjenta, bo mogą wystąpić zakrzepy w naczyniach nerkowych
-zabezpieczenie leki antyagregacyjne! bo wzrasta aktywność płytek
-Pipobroman- stosowany w czerwienicy prawdziwej; hamuje wybiórczo linię neutrocytową
-klinicznie najczęściej czerwienica rzekoma
-skomplikowany obraz rak nerki: wyrzut Epo, obraz czerwienicy rzekomej
Hamowanie skutków ubocznych chemii:
-silne wymioty – ondasteron, metoklopramid, mechloretamina,
-utrata włosów – pochodne hydroksyprogesteronu
-depresja
-zmiany skórne – zaburzenia trofiki, suchość, łuszczenie
Antymetabolity
-nieswoiste dla cyklu
-swoiste dla fazy S
-struktura analogiczna do naturalnych metabolitów lub koenzym wbudowany zamiast cząsteczki-nie pełnią funkcji oryginału
· Cytarabina, Gemcytabina, Fludarabina, Kladrybina
-analogi nukleozydów
-ostra białaczka szpikowa, chłoniaki, rak płuc, trzustki, jajnika, piersi, jelita grubego
· 5fluorouracyl
-antymetabolit pirymidyn
-rak sutka, gruczolakoraki przewodu pokarmowego.
-najmniej dokuczliwy dla pacjenta
· Merkaptopuryna, Tioguanina
-antymetabolity puryn
-stosowane głównie w ostrych białaczkach
· Metotreksat, Endatreksat
-gwałtowne zapalenie przewodu pokarmowego-odtrutka kw.cholinowy
-antagonista kwasu foliowego
-hamuje syntezę zasad purynowych i pirymidynowych
-stosowane w białaczkach, chłoniakach, guzach zarodkowych
-uszkadzają szpik, przewód pokarmowy, nerki
· Inhibitory topoizomeraz I,II
-hamowanie podziału nici
-niezbędne do syntezy nici DNA
- Irinotekan, Topotecan
-rak płuc, żołądka, trzustki, wątroby, nerki, jajnika, piersi
Działania niepożądane:
-uszkodzenie nerwu II (wzrokowego)
-zaburzenia równowagi
-działanie na nerwy czaszkowe
Antybiotyki cytostatyczne
-destabilizacja nici DNA
-swoiste dla całego cyklu komórkowego (poza bleomycyną, która działa tylko na fazę G1)
↑toksyczności dla mięśnia sercowego i układu przewodzącego
· Bleomycyna
-swoista dla fazy G1
-chłoniaki, ziarnica, zarodkowe guzy jader, czerniaki
-prawie wcale nie uszkadza szpiku!
- po stosowaniu leku możliwe zwłóknienie płuc, zarostowe zapalenie opłucnej, (zwłóknienie płuc w przypadku, gdy pacjent miał wcześniej jakieś blizny, zrosty)
Antracyklinowe
· Doksorubicyna, Daunorubicyna, Epirubicyna
- mocno kardiotoksyczne
-zastosowanie: ostre białaczki, chłoniaki przewodu pokarmowego
Alkaloidy
-blokowanie fazy M- zatrzymanie i śmierć komórki
-z barwinka różowatego
-substancja bardzo silnie toksyczna
· Winkrystyna- stosowana w leczeniu ostrych białaczek, ziarnicy złośliwej,
chłoniakach, raku piersi (synchronizacja komórek a fazach cyklu)
neurotoksyczność! bardzo silna
· Winblastyna- działanie podobne jw.,
stosowana w ziarnicy złośliwej, chłoniakach, n.zarodkowych. do synchronizacji komórek przed terapią skojarzoną)
neurotoksyczność
Taksoidy
-depolimeryzacja mikrotubul
-a+z indukują polimeryzacją: zależność rozdziału, wrzeciona podziałowe i śmierć komórki
-pochodne- TAXEL- stosowane w: raku piersi i jajnika, czerniaku, raku płuc,
-wzrost toksyczności, reakcja nadwrażliwości
· Palitaksel, Docetaksel
-uszkadza szpik
-obw. ukł. nerwowy
-ukł. krążenia
Ligniny
-pochodne podofilotoksyny
-hamują przejście cyklu z fazy G2 do M
-zmniejsza aktywność, ale i toksyczność
Etopozyd i Tenipozyd powinowactwo do linii monocytarnej
-ostra białaczka monocytarna i mielomonocytarna
-chłoniaki złośliwe, ziarnica, rak płuc, pęcherza moczowego, nowotwory mózgu
-działania niepożądane: uszkodzenie szpiku, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
Enzymy
-’80 skuteczność dość duża, z dobrym efektem leczenia, I remisja z reguły > 40 miesięcy
· Asparaginaza
-rozkłada Asp niezbędny do syntezy białek i do wzrostu niektórych komórek nowotworowych
-stosowana w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej
-dz.n uszkodzenie wątroby, nerek, może także wywołać OZT
Glikokortykosteroidy
- hamują procesy podziałowe limfocytów i działają limfocytotolitycznie
-pobudzają wytwarzanie czerwonych krwinek, płytek krwi, granulocytów
-stosowane: ostra białaczka limfoblastyczna, CML, chłoniaki, ziarnica złośliwa
niedokrwistość małopłytkowa skaza krwotoczna
-przejściowo poprawia się nastrój- euforyzujące działanie, ↑RR i przepływ n. mózgowych
· Deksametazon- pochodna fluorowa
stos. leki p-depresyjne-!
Hormony płciowe
- na zasadzie sprzężenia zwrotnego hamuje wyrzut hormonów tropowych- zahamowanie funkcji przysadki
· Progestageny: metoksy progesteron
-rak piersi, rak macicy, rak prostaty
· Antyestrogeny
-blokują receptory dla estrogenów
-gdy komórki nowotworowe posiadają receptory dla estrogenów (mogą pojawiać się wszędzie)
typujemy na receptory!
Tamoksifen, Raloksifen
-rak piersi
· Antyandrogeny
Cyproteron, Anandron
-
-Finasteryd- antagonista testosteronu
· Analogi gonadoliberyny LH-RH
-analog cz. uwalnia
???
INF ά
-nowotwory linii limfocytowej
-w cyklach terapii skojarzonej
Inhibitory aromatazy
-w raku piersi
-Aminoglutemid- w zaawansowanym raku piersi
Nowe
Inhibitory kinaz
-Imatimib
-przy przekazie sygnału z komórki
-wycofany
Bortezimid
-inhibitor kinaz
-w terapii zastępczej, gdy zatkane nerki w szpiczaku mnogim
FARMAKOTERAMIA UKŁ. KRWIOTWÓRCZEGO
Niedokrwistości niedoborowe
Niedokrwistość z niedoboru żelaza- mikrocytarna
-zawsze diagnozujemy przyczynę
-z niedoborem hemu-wykonuje się biopsję szpiku by określić czy nie ma przesunięcia linii
-stan przewodu pokarmowego-zanik błony śluzowej żołądka-żelazo się nie wchłania
→oznaczamy żelazo, ferrytynę
→wykonujemy test obciążenia żelazem: miejsca wchłaniania żelaza- żołądek, dwunastnica i jelito czcze
-żelazo łatwo i szybko wiąże się z białkami, pokarm zawierające białko tzw. hematujące
-zapijamy kwaśnymi sokami
· Ascofer- preparat żelaza, zawiera dodatkowo witaminę C, potrzebną do wbudowania żelaza do cząsteczki hemu
-Fe barwi stolec na czarno! (podobnie jak bizmut)
-podanie i.m. wywołuje trwałe przebarwienia skóry w miejscu podania
-podanie i.v. zwiększa ryzyko działań niepożądanych, zwłaszcza alergicznych, ze wstrząsu włącznie
-kontrola: morfologia, żelazo ferrytyna- po ok. 4 tygodniach
! uwaga na wegetarian!
! niedokrwistość pokrwotoczna - często bezobjawowe, tu też spadek żelaza
! obfite krwawienia miesiączkowe
! zachować czujność onkologiczną!
Niedokrwistość z niedoboru witamina B12- megaloblastyczna
-niedobór czynnika Castle’a
-należy wykonać panendoskopię
-witaminę B12 podaje się parenteralnie 1000µg do uzyskania przełomu retikulocytarnego, kilka dni, później 1x mieś. wstrzyknięcie
-w organizmie bardzo duże zapasy witaminy B12
-wykonać próbę uczuleniową u pacjenta
-dość silny czynnik wzrostowy- musimy wykluczyć proces nowotworowy
- pasożyty – bruzdogłowiec szeroki, powoduje również taki typ niedokrwistości
-podajemy z kwasem foliowym
-każdy pacjent z chorobą Addisona – Biermera powinien 1/12 miesięcy przejść panendoskopię ...
ludi.lg