blok - ochrona obiektów.doc

              Blok: Ochrona Obiektów                                         - 17 -

I. CEL OCHRONY I RODZAJE ZAGROŻEŃ

Pod pojęciem obiektu należy rozumieć budynek lub zespół budynków i urządzeń rozmieszczonych
na określonym obszarze.

Ze względu na ważność obiekty można podzielić na:

*             ważne dla obronności państwa, obejmujące w szczególności: zakłady produkcji specjalnej; zakłady produkujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy; magazyny rezerw państwowych itp.,

*             ważne dla interesu gospodarczego państwa, obejmujące w szczególności: zakłady wydobywające surowce mineralne; porty morskie i lotnicze; banki itp.,

*             ważne dla bezpieczeństwa publicznego, obejmujące w szczególności: obiekty mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, jak elektrownie i ciepłownie; zakłady produkujące materiały wybuchowe, toksyczne bądź chemiczne, rurociągi paliwowe, linie energetyczne
i telekomunikacyjne itp.,

*             ważne dla innych ważnych interesów państwa, obejmujące w szczególności zakłady o unikalnej produkcji gospodarczej; obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe, muzea; archiwa państwowe itp.,

Ze względu na zajmowaną przestrzeń i kształt obiekty dzielą się na:

*             powierzchniowe, jak budowle i wszelki urządzenia techniczne z przyległym do nich terenem,

*             linearne, jak trasy komunikacyjne, linie energetyczne i telekomunikacyjne, rurociągi paliwowe itp.,

Ochrona obiektu to zespół przedsięwzięć zapobiegających przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu oraz nie dopuszczających do wstępu osób nieuprawnionych.

Ochronę obiektów organizuje się z zasady w trzech strefach: wewnętrznej, zewnętrznej i peryferyjnej.

*             Strefa ochrony wewnętrznej obejmuje chroniony budynek (stref organizuje się tyle, ile znajduje się chronionych budynków w obiekcie).

*             Strefa ochrony zewnętrznej obejmuje obszar poza budynkiem do ogrodzenia ich granicy terenu.

*             Strefa ochrony peryferyjnej jest obszarem poza ogrodzeniem lub granicą terenu. Strefę tę wyznacza się zazwyczaj, gdy pojawienie się osób postronnych w terenie obiektu jest stosunkowo rzadkie
(obiekty znajdują się z dala od zwartych zabudowań, szlaków komunikacyjnych itp.). Osoby postronne mają prawo przebywania w tej strefie. Niekiedy mogą być one informowane (tablice informacyjne)
o fakcie przebywania w pobliżu obiektów chronionych (specjalnych) i poddawane pewnym obostrzeniom, np. poprzez zwiększoną częstotliwość kontroli dokumentów tożsamości.

Zagrożenia związane z działalnością przestępczą osób mogą mieć charakter zarówno zagrożenia wewnętrznego jak i zewnętrznego.

Zagrożenia wewnętrzne mają najczęściej postać kradzieży produktów, surowców, podzespołów, części itp. jest to tzw. pracownicze zagarnięcie mienia. Działalność ta może mieć charakter indywidualny lub zorganizowany. Indywidualna działalność przestępcza jest stosunkowo łatwa do wykrycia. W przypadku działania na terenie obiektu zorganizowanych grup przestępczych, należy podjąć szerokie działania
o charakterze profilaktycznym, a przede wszystkim działania ochronne. Powinny to być działania opanowane, dobrze zorganizowane i skutecznie kierowane.

Zagrożenia zewnętrzne, to przede wszystkim:

*             kradzieże (kradzież z włamaniem) wyrobów gotowych, półfabrykatów, surowców,

*             kradzieże (kradzież z włamaniem)wartości pieniężnych,

*             zniszczenie, kradzieże, kopiowanie dokumentów technicznych, ekonomicznych, urządzeń prototypowych, programów komputerowych,

*             zniszczenia (uszkodzenie) budynków, wyrobów gotowych, półfabrykatów, surowców, materiałów niebezpiecznych, urządzeń i instalacji przez wzniecenie pożaru, spowodowanie wybuchu, rozbicie
i inne niszczące działania,

*             ataki na personel.

Działalność ta może przejawiać się w aktach indywidualnych i zorganizowanych.

W niektórych przypadkach działalność przestępcza wewnątrz obiektu i pochodząca z zewnątrz obiektu mogą być ze sobą powiązane (grupa przestępcza działająca na wewnątrz obiektu może być wspierana przez osoby działające z zewnątrz bądź grupa przestępcza działająca z zewnątrz obiektu może posiadać informatora lub wspólników wewnątrz obiektu).

II. FORMY  WYKONYWANIA  ZADAŃ  OCHRONNYCH

Zgodnie z ustawą, ochrona osób i mienia realizowana jest w formie:

1)      bezpośredniej ochrony fizycznej:

*         stałej lub doraźnej,

*         polegającej na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych
w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych;

2)        zabezpieczenia technicznego, polegającego na:

*         montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia,

*         montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia.

Skuteczną ochronę obiektu osiąga się przez:

*         właściwie zorganizowany system ochrony,

*         sprawność działania służby ochronnej,

*         aktywność działań ochronnych.

System ochrony obiektu to służba ochrony fizycznej (pracownicy ochrony) wspomagana przez zespół specjalistycznych środków technicznych zorganizowanych według określonych zasad taktycznych.

Elementami systemu ochrony są:

*         służba ochrony fizycznej: szef ochrony, zastępca szefa ochrony, dowódca zmiany, wartownicy,

*         środki ochrony technicznej.

Podstawowymi rodzajami służby w ochronie są: posterunki stałe, posterunki doraźne, patrole, obchody, grupy interwencyjne oraz zasadzki.

*         Posterunek stały - wystawia się w miejscu wymagającym ochrony całodobowej, np. w bramie wjazdowej lub w określonej z góry porze doby, np. po zamknięciu magazynu.

*         Posterunek doraźny - wystawia się w miejscu, które wymaga ochrony natychmiastowej.

*         Patrol - wykonuje zadania ochrony odcinka obszaru po wyznaczonej trasie.

*         Obchód - przeprowadza się w celu skontrolowania sposobu wykonywania zadań ochronnych przez pracowników ochrony oraz rozpoznania aktualnego stanu bezpieczeństwa jednostki.

*         Grupa interwencyjna - podejmuje działania w zakresie ochrony osób i mienia na wezwanie (informację) do określonego miejsca.

*         Zasadzka - jest to rodzaj ukrytego posterunku, który wystawia się tylko w przypadku zaistnienia uzasadnionych podejrzeń o zamiarze dokonania akcji destrukcyjnej w obiekcie lub włamania.

Skład osobowy służby ochrony fizycznej zależy m.in. od wielkości danego obiektu, charakteru obiektu, konfiguracji i pokrycia terenu, stopnia zagrożenia przestępczością, posiadanych sił itp.

Techniczne środki ochrony (zabezpieczenia mechaniczne i elektroniczne) zostaną omówione w dalszej części.

III. ZADANIA  I  OBOWIĄZKI  PRACOWNIKA  OCHRONY

1)      Zadania i obowiązki pracownika ochrony związane z kontrolą ruchu osobowego.

Celem kontroli ruchu osobowego jest niedopuszczenie do przebywania w chronionym obiekcie osób nieuprawnionych oraz niedopuszczenie do wyjścia z chronionego obiektu osób, wobec których istnieje podejrzenie dokonania czynu przestępczego. Kontrola ruchu osobowego realizowana jest poprzez ustalanie uprawnień osób do wejścia (wyjścia), wjazdu (wyjazdu), i przebywania na terenie chronionego obiektu. Uprawnienia ustala się na podstawie dokumentów (np. przepustek, identyfikatorów i innych dokumentów), określonych we właściwych przepisach prawa. Pod tym pojęciem należy przede wszystkim rozumieć przepisy tzw. prawa zakładowego, wydawane przez zarządzającego obiektem (np. regulaminy, instrukcje).

Dokumentami uprawniającymi do wstępu na teren ochranianego obiektu mogą być:

*             przepustka stała,

*             przepustka tymczasowa,

*             przepustka jednorazowa,

*             legitymacja służbowa,

*             identyfikator,

*             karta magnetyczna

*             inne dokumenty.

Dokumenty te powinna wystawiać osoba zarządzająca obszarem lub obiektem. Może ona także ustnie lub pisemnie upoważnić osobę do przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym.

*             Przepustka stała - uprawnia do wejścia na teren obiektu osoby zatrudnionej w nim na czas nie określony. Na przepustce stałej można podać symbol oznaczający prawo wejścia na teren określonego działu, szczególnie gdy w obiekcie występuje produkcja specjalna.

*             Przepustka tymczasowa - uprawnia do wejścia na teren obiektu osoby zatrudnionej w nim czasowo lub inne osoby wykonujące określone prace (np. pracownicy innej firmy prowadzący określone prace na rzecz ochranianego obiektu). Ważna jest wraz z dokumentem osobistym. Wejście do wydzielonej strefy ochronnej, do pomieszczeń objętych tajemnicą państwową lub służbową, pomieszczeń archiwum osoby nie zatrudnionej w obiekcie osoby może mieć miejsce tylko w asyście osoby wyznaczonej przez kierownika jednostki.

*             Przepustka jednorazowa - uprawnia do wejścia na teren obiektu osoby świadczące jednorazowe usługi dla jednostki chronionej, interesantów udających się do określonych komórek organizacyjnych oraz osoby odwiedzające pracowników jednostki. Przepustki wydaje się na podstawie dokumentu tożsamości (np. dowód osobisty, paszport, książeczka wojskowa, prawo jazdy). Należy na niej odnotować datę i godzinę wejścia oraz datę, godzinę i podpis osoby przyjmującej daną osobę. Przepustkę zdaje się przy opuszczaniu obiektu.

*             Legitymacja służbowa - uprawnia do wejścia na teren obiektu osoby posiadające wymienione legitymacje służbowe (np. do obiektów wojskowych, Policyjnych, służby więziennej, bankowych, pocztowych itp.).

*             Identyfikator - wydawany jest osobom zatrudnionym w obiekcie na czas nieokreślony lub tymczasowo. Istnieje wówczas obowiązek noszenia go w widocznym miejscu. Zawiera on podstawowe dane pracownika oraz zdjęcie.

*             Karta magnetyczna - wydawana jest pracownikom stałym, zatrudnionym w wydzielonych strefach ochronnych, niezależnie od posiadanej przepustki stałej (np. archiwum, kancelaria tajna itp.), chronionych przy zastosowaniu kontroli dostępu wydzielonych hal. Karta zawiera zakodowane podstawowe dane pracownika i spełnia rolę szczególnej przepustki uprawniającej do wejścia do określonej strefy, po uprzednim wprowadzeniu do czytnika kart magnetycznych, który jest podłączony do systemu kontroli dostępu.

*             Inne dokumenty - np. karta identyfikacyjna wydawana wraz z przepustką jednorazową na podstawie dokumentu tożsamości. Nosi się ją w widocznym miejscu. Wydaje się ją uczestnikom zjazdów, konferencji, sympozjów, szkoleń itp. przy opuszczaniu obiektu podlega zwrotowi wraz z przepustką jednorazową.

Do zadań i obowiązków pracownika ochrony w zakresie kontroli ruchu osobowego należy w szczególności:

*             sprawdzenie, czy osoby wchodzące na teren obiektu posiadają przepustkę, identyfikator albo inny dokument uprawniający do przebywania w obiekcie chronionym, wystawiony przez osobę zarządzającą tym obiektem,

*             kierowanie osób, które nie posiadają wymaganych dokumentów do biura przepustek w celu wydania przepustki jednorazowej (karty identyfikacyjnej) - jeśli ich wejście na teren obiektu jest uzasadnione,

*             niedopuszczenie do wejścia na teren obiektu osób będących pod wpływem alkoholu,

*             dokonywanie wyrywkowej kontroli osób wchodzących do obiektu, czy nie posiadają przedmiotów niebezpiecznych lub alkoholu poprzez zwrócenie się do tych osób o dobrowolne okazanie bagażu
(np. teczki) lub wyjęcie przedmiotów z kieszeni ubrania,

*             dokonywanie wyrywkowej kontroli osób opuszczających teren obiektu czy nie posiadają przedmiotów, które mogą pochodzić z przestępstwa poprzez zwrócenie się do tych osób jak wyżej,

*             sprawdzenie, czy osoby opuszczające obiekt posiadają przepustki lub inne dokumenty uprawniające
je do wyjścia,

*             legitymowanie osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia przeciwko dobrom powierzonym ochronie (np. osoba opuszcza obiekt z przesadnie wypchanymi kieszeniami ubrania),

*             ujęcie osoby w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że osoba ta popełniła przestępstwo lub wykroczenie w chronionym obiekcie. W tym przypadku dozwolone jest zewnętrzne obszukanie osoby, którego celem jest wykluczenie posiadania przez osobę ujętą przedmiotów niebezpiecznych,
które mogą zagrażać pracownikowi ochrony. Jego celem nie jest więc odebranie i zabezpieczenie przedmiotów pochodzących z przestępstwa. Dlatego też nie należy, np. wkładać rąk do kieszeni ubrania osoby ujętej, a polecić jej wyjąć te przedmioty,

*             sprawdzenie, czy osoby przebywające w obiekcie po godzinach pracy są do tego upoważnione,

*             wydawanie i przyjmowanie od pracowników kluczy do poszczególnych pomieszczeń i rejestrowanie tego faktu w odpowiednich dokumentach,

*             zamykanie i otwieranie drzwi wejściowych i bram wjazdowych w godzinach określonych przez zarządzającego obiektem.

Podczas kontroli ruchu osobowego mogą zaistnieć sytuacje wymagające zatrzymanie osoby podejrzanej
o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia i jej obszukania. Wówczas pracownika ochrony obowiązują następujące zasady:

*             obszukanie takiej osoby może przeprowadzić tylko i wyłącznie pracownik ochrony tej samej płci,

*             przed dokonaniem obszukania należy pouczyć i poinformować tę osobę o przyczynach obszukania,

*             obszukanie takie należy przeprowadzić w wyodrębnionym pomieszczeniu,

*             fakcie ujęcia osoby i posiadania przez nią przedmiotów nielegalnych należy powiadomić przełożonego (dowódcę zmiany) i za jego pośrednictwem Policję.

Ustawa o ochronie osób i mienia nie upoważnia pracowników ochrony do przeglądania zawartości bagaży, odzieży osób, ładunku i miejsc, w przypadku podejrzenia że mienie chronione jest bezprawnie wynoszone, wywożone lub ukryte, albo czy nie wnoszone lub wwożone materiały niebezpieczne i zabronione.

Projekt Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 marca 2000r o zmianie ustawy o ochronie osób i mienia przewidywał aby w art. 36 ust. 1 po pkt. 2 dodać 2a w brzmieniu zezwalającym pracownikom ochrony podejmowanie wyżej wymienionych czynności. Dotychczas jednak ustawodawca nie uwzględnił proponowanych zmian.

2)          Zadania i obowiązki pracownika ochrony związane z kontrolą ruchu materiałowego.

Prawo wjazdu na teren obiektu oraz wyjazdu mają wszystkie pojazdy posiadające przepustki zgodnie
z wzorami znajdującymi się w punktach kontroli (biurach przepustek) oraz pojazdy, których dysponenci uzyskali zgodę kierownika jednostki.

Wwożenie środkami transportu lub wnoszenie na teren obiektu oraz wywożenie lub wynoszenie materiałów, wyrobów, urządzeń, przedmiotów, może odbywać się tylko na...